10 Mayıs 1935 Tarihli Türk Dili Gazetesi Sayfa 2
Dişomol — gayri N-_ BU SAYFA 2 Dil işleri Kılavuz için dersler ei YUŞ aa Âdet — görenek «usage» tlışkanlık «habitude» Törü (örf ve taamül anlamına) «us et coutumes» Adeta — bayağı, enikonu orta, Domal. Adi — bayağı Köylülerimizin görenek sö. zünü sık sık hatırlarız, Fa- kat bunu. çok vakit, tradi- tion anlamına gelen anana ile karşılaştırırız. Görenek os. munlıca âdetin karşılıkların. dan biridir. Çünkü bir de bu kelimeyi itiyad ile bir anlamda kulla- nıriz. O vakit âdet karşılığı alışkanlık olur. Sigara içmek kötü bir alışkanlık (âdet, it- iyad) tır. Ancak birde osmaclıların Aâdatıbeldelerindeki âdet de- mektir; onu da Türkçemizin Törü kelimesi ile karşılıyo- ruz: «Sizin bu yolda harek etiniz bizim şehrin veya me. mleketin âdetlerine uymarz',, cümlesindeki âdet &özü an- cak Törü ile — anlatılabilir Türkçemiz. bir çoklarında olduğu gibi. bu kelimenin kavramlarında da, bizi, dü- şüneelerimizi tam kelimeleri ile anlatamamak tasasından kurtarmıştır. Bayağı kelimesinin hem üdeta, hem de âdi kelimesi- nin karşılığıolduğu gözünü- ze çarpmıştır. — Adi bir adam veya: — Bu hareketinizle beni âdeta tahkir ediyorsunuz. Sözlörindeki iki «âdeta» nin yerine hemen bayağı ke- limesini koyabilirsiniz. Adeta bir de enikonu an- Tamına gelir: «Adeta güzel yazmağa başladınız!,, «âdeta kış havası!l» sözlerini «onik- onu güzel yazmağa başladı. nız'» diye karşılıyabilirsiniz. Bir de meselü ne çok şe kerli, ne az gşekerli yerine kahve için Adeta kelimesini kullanırız: Burada kelimenin | karşılığı ortadır. Nomalda 9t yürüyüşü için kullandığımız âdetanın yerini tutar. e b Afiv — bağış Bu karşılığı bilirsiniz:*Ku surumuzu bağışlayınız!,, de- mek “affediniz,, demektir. Ancak şimdi “sizden bağış dilerim!,, «büyüklerin bağışı olmasa küçükler ne yapar- dı?,. cümlelerinde olduğu gi- bi, bağış kelimesini tek ola- Tük kullanacağız. Nomal — tabii tabii Mısırda neler oluyor. Geçen hafta Misir efkârı Umumiyesini işgal nı.ı-ıolndın hıhıotmişlil. Ze- El - Ebraşinin kraldan uzaklaştırılmasın; ve Ki . Ezher üniversiteni” rektörü. nün değişmesini Mısır ofkârı uümümiyesi epeyce Zamandan- beri beklemekte idi. Son haftada Nesim Paşa- nin talebi ve İngiliz yük- sek komiserinin 1srarı Üze- rine bu iki şahsiyetin de- giştirilmelerine müsaade edilmiştir. Zoki El - Ebraşi 22 nisan tarihinde istifasını vermiş ve bunan yerine Ha- ssa Bakanlığı muavj Murat Üsnomal — fevkalade Mahmud Kâşagarinin - Di- vanı Lügatittürkünde nom ke. limesinin onlamı na jise, Yu- nanca nomos ve Latince no- rma kelimelerinin karşılığı da odur. Bundan — 1000 yıl önce Arabcadan Türkçeye bir türk lügatının almış olduğu bu kelime, en eaki, en asil köklerindendir.O halde nor- ma da bizimdir: Onu bad, haddi meşru karşılığı kulla nacağ'z Nomal zamanlarda değiliz Devrimler üsnomal insanlar elinde yürür. Her şeydo, giyinişte, otu- rüşta, yazı ve yaşayışta diş- çalışan L ÇÇ T Ç Y E ŞTT nomala düşmekten kaçınma- | lıyız. Türkce olan tabiiğ sözü baş- kadır. 4$'zin böyle hareket edeceğiniz tabiiğ idi» 4K Esenleşmek — birbirine afı- yet ve se'imet dilemek Esonlik — Afiyet sslâmet Esen — Afiyet selâmet ve usalim» Bu esenleşme sözünü ya- kın divan — şijrlerinde bile görüyoruz. Selam kelimesi Türkçe olduğu için selam ve esen selumlaşma ve esen- leşme —sözünü birbirinden ayırd etmeliyiz. aDostlarımı otelde buldum, Selamlaştık ve esenleştik.» Bir mektup vaya telgra fm altında şu iki kelime, yanyana ne güzel gider: «Salam ve esen!» Bir hastaya esenlik dile- mek, «temennii âlıyet etmek» bir yolcuya esenlik dilemek «temenn! selâmet etmek» dir. Belki dil işleye işleye, «son kelimesini salim yerine de alacaktır. Salimin karşılığı sağdır. Fakat asalim bir di- mağ ilew sözü yorine, belki «esen bir dimağ ile» sözü Posta Va telgraf idaresine git teşkilât âyibası. Posta, Telgraf, Telefon id- aresi teşkilât vezifelerine ait lâyiha Kamutaya verilmiştir. Buna göre idare hükmi şü- hsiyeti haiz bulunacak, mü. Ihak bütcesi olacaktir. İdar- ede, umumi müdürön emrin- de ihtisas şubeleri reisi, yü- ksck fen heyeti, teftiş hay” eti, umumi müdürlük kale- mi, posta muümelât, levaz m, hukuk müşavirliği bul- unacaktır. İşlerinin nazımlı- Şını ihtisas şubeleri — roisi yapacaktır. Merkezde bir idare encü- meni bulunacak, bu bütün posta muamelâtına bakaca- | ktır. İdarede vazifa alan â- «sağı bir dimağ — ilev sözü kadar yerinde olur. Artık esenlemek sözünü | de selümetlemek yerine kul- lanırsınız; «Ankaraya giden ilbayımız bir çok tanıdıkları tarafından Haydarpaşa istas- yonunda esenlenmiştir.» «Teşyi etmekb sözünün Türkçesi «uğurlamak» tir Fakat «esonlemek» de daha içtemlik var. Bu son satırlarda geçen kelim.lor: Esenlemek — Selâmetle- mek Uğrlamak Teyi etmek İçtem — Samimi İçtemlik — Samimiyet tir. Hassa bakanlığı muavin | liğine kral hazretlerinin hu- susj kâtiki Mahmut Paşa tayin olunmuştur. El - Ezher üniversitesinin müstafa rektörünün halefide bu hafta içinde tayin edile- cektir. Zeki El Ebraşi Brükşel maslahatgüzarlığına tüyin olunmuştur. Misir siyasal durumu hak- kında 23 nisan 1935 tarih- K Bl - Belâğ gazetesi şun- ları yazıyor: h Mısır ulusu son zamanlar- da yaşadığı müşkül vaziyeti şimdiye kadar yaşumamıştır. Şevki odi ctadır mir ve memurların barem deki dereceleri şöyle olacak. tır. UÜmumi müdür ikinci- de rece, umum müdür muavin htisag şubesi, fen heyeti azaları dü. rdüncü derece, müfettişler 4 9 uncu derece, — müfötliş müuvinleri 10! c — derece vilâyet müdürleri beş sınıf üzerinden 4-9 uncu der(ce merkez müdürleri dört sınıf üzerinden * 6-9 de- rece, mühendis fon müf-ttiş- leri 6 ncı derece, yalnız fen müfettişleri üç sınıf Üzerin- den 7- 9 uncu' derece hat makinistleri 9 10/cu dere- ce, şafler üç sınıf üzerinden 10- 12 nci derece, En küçük memuruti ağli maaşı 10 liradan başlar, 16* 17,5,20 İiraya kadar çıkıyor leri üçüncü derece, uncu —MDOdM — Posta ve Telgraf idaresinin yapacağı İstikraz Ankara, 15 (Muhabirimiz- den) — ve Telgraf Postu | Genel Direktörlüğü bütce aç. ığını kapamak üzere — 200 bin liralık bir istikraz yap- avaktır. Bu hususda Bayın | dırlık Bakanlığına salâhiyet | | parlâmentoyu Mısır parlâmenter hayatı tatil | edilmiş bir vaziyet verilmiştir, bu tatıl İngiltere hükümeti- nin Mısırda sıyasal ve eka, nomik hedeflere doğru iler. lemesini temin etmektedir. Mısır kabinesi İngilterenin metalibini istemiyerek kabul etmektedir. Bu metalip bir silsile gibi, uyru ayri der- meyan edilmekte ve hükü met bunları kübül maebur kalmaktadır. Bütün Mısır ulusu kanunu esasisinin meriyete etmeğe konmasını talep etmektedir. | Veft fırkasının sön köngre. sinde de bu arzu izah edil- miştir. Nesim Paşa kabinesinin ya prcağı ilk ve en ıl--'rnrlıdiı_ı toplamaktır. Mısır kabinesi bu tarzda ha reket etmeklea bütün müşkü- külütı ve İngilterenin tak tim edeceği bütün metalibi parlâmentoya arzetmek ve bu suretle ulusun reyini al mak imkânını elde elecek- tir. Halbuki bugün VMisir al- usu parlâmentosuz kaldı! müdafaa — silâhından tecrit arzet- | | İ 1923 | TÜRK DİLİ : : : -00 aa a z aa A H G NU NU A DA SUU NN MN A GA a Na a aN Da a Ke NU ana SA Na caLE A” # İ KENTT | Fransız |ile Litvinofun bir mümessili BU e n a GG N SA SS VON MNN G GA GU MA A G GA MEG G G MA G4 MN UN S GG MA Gi dS SE MA BE CA K” " Anafartalar Trenlerin Yeni Ge | iŞ'* / Gaddesinin genişletilmesi | işi - ilerliyor. Eski belediye I yıkılması bitmiş gibidir. Ya- kında parke döşenecektir Diğer yönden — hükümet erddesinin genişletilmesi işi do büyük ölçüde yapılmaktadır | Bu cadde üzerinde bir çok akar sahiplerj — belediyeye kurağının | baş vürarük cadde üzerind- eki kurağlarının beladiyenin değiştirmek teklifinde bulu- nmuşlardır. Bu muomole ya- kında bitecek ve caddenin başka yerlerdeki- emlâkı ile , geuiçlolilınııî işi bu aylar. i da sonlandırılacaktır. —— | İlk ııılıtııılıiin bayramı İlk mekteplerin bayramı havanın yağışlı gitmesinden ötürü dün — yapılumamış, güzel — havahı bir güne bırakılmıştır. — Faydalı yağmurlar Şarımıza dün yeniden bol ı yağmur yağmıştır. Yağmur. lar kış ve yaz muaheuülü iç- in çok faydalı görülmekte- dir, Köprü onarılıyor. Başçeşme tarafındaki ah şap köprünün onarı'masına başlanmıştır — Köy mekteplerinde dün de- isler kesildi. Köy programı tatbik edi- lan mekteplerle köy yatı me. ktaplerinde dün dersler kes- ilmiştir. Bu mektepler bir hafta içinde imtijhanları bit- irmiş olacaklardır. Fransız Dişişleri Bakannı Moskovada | Moskova, 13 (AA.) — B. | Laval, Sınır. istasyonu olan otada Alfan Nekoreloeye gelmiş. B. elçisi ! N " | Bundan | den Bandırmaya, cuma, en- Yeni tarife ile ger* kişt | rmaya :nracnknr Bıın.hım' yolunda ve gerekst * G'P" adan 6,50 de kalkarak 9,36 | hir yolunda sünl“ir ye , * yatife da Bahkesire ve 15,33 de' | kazanılmıştır. Yeni (4f n İzmire varacaktır. Muhtelit | Içuların yararına uygu tarafından karşılanmış- tır. İstasyon Fransız ve Sö- vyet bayraklarile donatılmı- şti B. Laval Stalin ile dürt buçuk saat konuştu. Moskova, 15 ( AA )— Fransız Bakanı Laval Stalin | | konuş- ması esnasında sıkı bir be: l ilo dört buçuk sant | raberlik düşünülmüştür. E VE vlı_Av'r'rE____, Ve Gidiş Tarifes! eeei B Ca Yeni tarife yolcuların yararına uyğundur. Ekspres Üt “plerinin geliş ve gidişi ayrı ayrı günlerdedir. —— Bahkesir istgeyonu de Tren torifesi değismiş ve | 7,15 de kalkacak, lö'ıîîw trenler yeni, tarifeye göre | Bal:kesire, 20,30 dü 7l5 işlemeğe başlamıştır. 15 ma- | varacak, Bandırmada! kıİ' yısta tatbikino başlafan ta- | do kalkacak 11 de Büli rifeye göre ire ve 2121 do İzmift günleri rmiş olacaktır. Bal:kosir-Eskişe gelince, bu hatta * ç bi her gün tren işlivy'c.r::. Yalnız gidiş ve geliş rinde ufak bir fark Y? y Trenler Bal;kesirdet de kalkarak 23,20 dt Vi şehire varmaktadır. PS hirden de pazar Ve “' ğ ba günleri 3,50 de 'f“.ıl. ma, cumartesi, İ’“,'l " salı, perşembe günler! Bar kalkmakta ve 14,59 4450 hkesire gı-lmelludirı cama — ve salı İzmirle Bandırma, pazar ve çarşamba günleri Bandırma ile İzmir arasında ekspres tronleri işliyecektir. büşka — oumartesi, pazar, pazartesi, çarşamba ve perşembe günleri İzmir- martesi, pazartesi, — söli ve porşembe günleri Bandırm.: adan İzmire muhtelif yolcu trenleri vardır. Ekspres tre- nleri İzimirden 12,30 da ka Ikacak, 18,20 de Balıkesire gelecek ve 21,20 de Bandı- Siç yolcu trenleri de — İzmirden | rülmektedir. Bay_ram"l çre 5: * oyanlafi çe a!'“— 4 Halkevinden: Balıkesir Halkevi Ulusal Spor bayramı Cuma günü Pamukçu köyünde yapılacaktır. O gün öğleden evel saaı ona kudar zd!b“ eğlenceler ve muhtelif oyunlar yapılacaktır. Sant ondan itibaren (Cirit oyunları, değnul cop müsabakaları) yapılacaktır Üğleden sgonra koşular ve muhtelif müsü p'lacaktır, ĞU 'ııl""l Her müsubukada kazananlara münasip hediye 4 pakalar - leukljr. GK Ğ O gün Pamukçunun da (meşhur) bayramı V yi iç bi BS—#(/ Beyannameli mükelleflerin ve” recekleri vergi: — p (Üsttarafi birinci sayfada) [ Bu)ıoriSÜÜW“d:; Wu Bu catvellerde yazılı san- | pur işletenler "_',”"nı,ı. iş | at ve — ticarol / nevilerin. | ve untropolurı İSlEO' hef Kinb grih den hizalarında yalnız ticaret-| lettikleri vapurl çi u:_ A reşmi tonilâtosü a gah iradı için nisbet göste. | gleri :lıp ıkam:—ıçg:lh iradı knıyin | uş ve iJ'nre ın:;iî:n i edilmemiş olanların — nisbi | nr'n'h"_'şğ"ı iradınıt | vergileri yalnız ticaretgâhla- k::;fııjğlr;lîlen dipo"_'.d.ıl rının iradı üzerinden hesep epoların gayri ııfıi gis edilir, İkametgâh kaydinde | »in yüzde 0NU vergile sayfiy& dahil değildir. Cet- | betini teşkil eHM0T” |ha #F velde ikametgâh üzerinden Neferi 10 bil ;:Ii nisbi vergi alınacağı göste- yada ol_ın ycvt.lo' ıııll' rilen ticaret ve sanat nevi- rla î'::':ı::n top! lerini yapanlar hükmi şahıs î'îo;n“_" porça lar oldukları — halde Nnisbi alamk pancij"“e vergi münhasıran ticaretgâh| kirayı verdikler! üzerinden alır. kullerin .'—'“Y;"l Yeni tadilât — haziranda m_“cmfm"m:mk(ı müteber olacaktır. Şu kadar “"b'îı'“'_ı:;r' ki 935 de alınacak vergiler '"Sauhinbı olduklar! için bu kanunun tahakkuku- | |çj ve dnı_ynfıll" J na ait hükümleri kanunun | mahallerini k":’:-“;,'ı" | neşrini müteakip tatbik olu- | yerşçinin ml.“ oli nur. yıldan evelki _" . Bütce encümeninin tesbit | beyannameleri ettiği cetvel şudur. — e
