7 Aralık 1934 Tarihli Türk Dili Gazetesi Sayfa 4

TAR T FTT PT A K TT SAYFA 4 r'lİIIII.İI-II-IİIİ'IIIIIİI'III'İl'_l-.l'lllllx : FEN İ Yılan Balığı Yazan: İstanbul Üniversitesi Fen Fakültesi profesörlerinden M. Andre Naville Yılan balıklarının muhace eretleri ve tekossürü uzun zaman meçhu! bir muamma şeklinde kalmıştır. Mesele ancak bu son selelerde bil. hassa Danimarka hayvanatçı- larından Dr. J. Sehimidt sa- yesinde halledilebilmiştir. Yılan balığı, kendine benzi- yen ve daima denizde yaşı- yan «Congrop balığından, ev. velâ derinin dahilinde göm- ülmüş ve bu sebeptan dolayı hariçten görünmiyen küçük pulların mevcudiyeti ve üst çeneyi taşan alt çenenin ağ. | za karasteristik vermesile ayrılır. Şimalt nısıf kürresinde iki nevi yılan balığı mevcuttur, Avrupa yılan balığı, «Angu- illa anguillar ve Amerika yılan balığı cAnguilla Chri- bir şekil sipa». Birinci nevi, Karadeniz ve Hazar denizine merbut havzalar istisna edilmek üz- ere bütün Avrupada bulunur. İkinci nevi Şimali Amerika. nın atlas denizinde dökülen sularında bulunur, Avrupa yılan balığı liman ve nebir mansaplarından, al. pin havalisino kadar bütün berti tatlı ve acı sularda bu- lanur. Fakat, öbür balıkların ak.- sine olarak hiç bir zaman kara gularında cinsi noktai nazardan kemale ermiş ve meselâ yumurtlanmıya hazır | yumurtaları jihtiva eden yı- Tan balıklarına tesadüf edil- mez. Hattâ, bu son senelere kadar genç sürfeleri bile gü- rünmemiştir. — Müşahaedenin halledemediği bu muamma- | yı birçok — efsane halletmek iştemiştir bazılarına göre baş yılan balıkları bataklıkların çamu- ründan, — diğerlerine göre başka balıkların, meselâ ka. ya balıklarının vücudünden doğar. Sonraları, yılan balı: klarının hunsa olduğu, yahut ta, yavrulayıcı olduğu yav- ruların canlı canlı doğurduğu | farzedilmiştir. Doğru olma- maktan başka bu faraziyele- rin hiç biri, yılan balıkları- nin, tekessürünü izah edamez. Buna mukabil; yı- Tan balığının hayatında hu balığın tatb sularda ve sahil acı sularında giçirdiği safna- lardan maada denizide de;bir müddet yaşadığını gösteren muntazam — iliyatlar çoktan- beri biliniyor. Sonra baharda, — büyük yılan balıkları Avrupa dore. lerinin cereyanına kapılır ve bu coreyan tarafından neh- Bu - efsanelerin | ir mansaplarına — ve denize sürüklenir. Bunun aksi olan bir | hâüdise de kışın başlar ve ilk bahara kadar Jevam eder «Covelles» isimli gayet genç yılan balıkları büyük sürü halinde, açık denizden sahil acı sularına va nehir man. saplarını alâkadar — edor ve yılan - balıklarının çıkışı jemini taşır. Daha 18 inci asırda maş- hur 'ltıl 'an ;ıbıl lenıduı ; bılıııı.-ı bu at ederek — yılan min denizde tekessür ettiğini düşünmüştür. Dr. J. Sehmidtin isi, İtalyan Aliminin fıkir lerini teyit etmiş ve yılan balığı neşvü nümasının bi- ribirinden hakiki istihale- lere ayrılmış — üç safhada vakua — geldiğini — göster. miştir. Sonbahara — yakın kâhil yılan balıkları de nize geldiği zaman hakiki bir — istihaleye uğrat: mun- zürları uzar, gözleri biri. birinden uzaklaşır, gümüş renginde bir adüğün elbi- mesa sesip giyer ve - balıkçılarca | ( vi bitirir bitirmez, ortada güzel — tanınmıştır. Bu gümüşi — renkte yılan balıkları denizde aylar sür. en büyük bir — seyahato çıkar ve bu seyahat netice- sinde bütün Ayvrupa yılan balıkları yumurtlamak üzere beynolmedari Atlasdenizinde «Bermüdes» adaları - civerı- nda toplanır. Bu hayret verici seyahat takip edilebilmiştir. Dr.J.So- hmidtin soyahat ve taharriy. atıonun — hudutlarını yavaş yavaş göstermiş ve — tavzih etmişti. J. Sehmidt denize inen yılan balıklarına — birer işaret koymuş ve bu sur- etle fikirlerinin doğruluğunu anlıyabilmiştir. Kâhil yılan balıkları Be- rümes adalarile sargas deni- zi arasında bulunan randevü mahallerine ilkbahar bidaye. tinde varır ve yumurtlamıya başlar. Dişileri denizin içine erkeklerin — spermile ilkah edilen milyarlarca yumurtayı yumartlar. Bu suretle vazife- lerini yapan ebeveyn ne olu- yor? bu tamamile meçhul- dür. Mutlak surette - bilinen şoy, yumurtlıyan — yılan ba lıklarının bir daha Avrupaya dönmemeleridir. — Bunların yumurtladıktan sonra ölüsü voya ertesi seneye kadar de. niz dibinde ilticaları keyfiye- ti halledilmemiştir. Küçük yumurtalardan genç yılan balıkları değil, lepto- cophales denen sürfeler çı. kar. Bu sürfeler defne yap- rağı şeklinde yassı ve ta. mamile şeffaf sürfelerdir,bu genç sürleler övvelâ iki su llllllldl ’üur ve CBI'B’B"— lar tarafından — sürüklenir. Yölculukları esnasında bu küçük sürfeler 6 jlâ 9 santi metre uzunluğunu bulur. O esnada sürfeler Avrupa ınhılltrıno yarır ve - karışık bir istihale neticesinde cive. velle haline geçer. Sürfel- erin — seyahati iki #ene istihaleleri de bir üçüncü se- neyi işgal edör. — , Sonra civollesler Avrupa sahillerinde dağılır, bir kıs- mı Şimal denizine veya Atl- as Denizine dökülen nehirle- re, birkısmıda Ceboli *Tarık Boğazını aşarak Akdenizini kuşatan karoların — sularına gider. Yılan balıklarının uzakla- ra söyahat ötmesi birçok ınoulolerı orudın hldım muhaceretlere | ba- | | Sar Almanyaya dönerse Sar işlerile uğraşan üçler komilesi işlerini bitirdi. Roma, 6 (A.A,) — Sar işl- erile uğraşan üçler komitesi işini bitirmiştir. Arayi umu- miyede Sar — Almanyaya dönerss muayyen — bir zam- an için mühacitlere müsanda edilecek ve muhacirler mul- Marının artıma ve dâvizleri- ni çıkarmak için serbest bı- rakılacaklardır. Fransa Jörnat den on bir milyona hissesinden — başka maüde- nde ayrıca dokuz yüz milyon alacaktır. Bu mali anlaşm- aya girmiyen hususi alacak- lar bu paranın - dışındadır. Roma, 4 (A.A.) — Sar işi hakkındaki üçler — komitosi madenin- dit yanlış şayialar — dönmeğe başladığından bu işin aydın- latılması doğru görülmüı- tür. Plebisit sonucunda ortaya çıkacak” siyasal — ve mali Meseleleriu hallini içine al- acak bir plân hazırlanması isteniyordu. Üçler komitesi — üç oran karşısında idi: Statüko Sarın Fransaya bağlaması, Alman- yaya bağlaması. Bilhassa üçüncü oran üz. erinde duruşun sebebi bu oranın birçok - ince, meselel- eri ortaya atmasıdır. Alman- | yanın roy vermiyenler hak. kındaki teminatı irk ve din farkı gözetmemektedir. Üle yandan Sat Almanya. ya dönerse bu dönüşün na. sıl olacağını gösteren tedbi- rler alınacaktır. Muayyen bir zaman için muhace- retlere — müsaade — odile- cek ve muhacirler mallarını satmak ve dövizlerini çıkar- mak için — serbest bırakıla- caktır. Mali anlaşmaya — gelince Sardan yalnız Fransanın 900 milyon alacağı gözükmek- etmeden — evel mesafeyi katetmelerine se- bep nedir? Bütün yılan bal- iği nevileri — tekessürden evel- böyle uzaklara gitme. ğe mecbur mudur.? Yılan balığı nevilerinin yalnız bir tanesinin Avru. pa yılan balığının — böyle uzaklara mahaceretinin seb- ebi nedir? Fılhakika Avru. pa yılan balığına — benziyen Amerika aılnu balığının «Anguilla Chnysipa» yumurta mahalli — Avrupanınkinden daha şimülde olmakla be- raber Amerika — sahillerine rıkındw. Keza — «İndo-Ma- lajsiev de — bulünan Cole- bes adası derelerinin yıl. lan — balıkları bu adayı, komşusu Borneo adasından ayıran Mokassar boğazında yani yakın bir yerde yu. murtlar. Binaenaleyh muhto. lif yılan — balığı nevileri baş ka tarzlarda yalnız Avrupa yılan balığı tekessürden evel koca Atlıs denizini oşmakta jnat ve bu suretle süfrelerini aksi yo. hu aşmağa icabeder. Muht- olif yılan balığı nevilerind- eki itiyat farklarının sobebini izale etmek güçtür. Kahil yılan — balıklarının müuhaceretini izah için ön mumt .Eylo bir hareket eder; | Balıkesir ziraat bankası tarafından nahiye ve köyler. de kurülan — kooperatiflerin çalışmaları ilerlemektedir. Bu kooperatiflerden Çağış, Şamlı ve Mahmudiye kooperatiflerinin çalışmaları bilhassa öğülmeğe değerdir. Göbel Üğrendiğimize göre otuz beş, kırk ortakla işe başlıyfin Ca- ğiş kooperatifin ortağıı şimdi yüz elli birdir. Bunun — yıl sonuna dök yüz yetmişe ula- şacağı umulmaktadır. Bu | kooperatifin Böz verilmiş sermayesi — 11760 liradır, bunun 5096 — lirası tahsil edilmiştir. Bu yıl ha- vanın kurak gitmesi koope- ratifin çalışmasını biraz güçleştirmiştir. Göbel kooperatifinin 145 ortağı vardır. Ortak 'ündedi gün biraz daha çoğalmak- tadır. Bu kooperatifin 9790 lira söz verilmiş sermayesi Alaçlara nark Kullanılmakt olan ilâçlar 3000 cins olarak tespit edil - miştir. Bunlar ucuz orta ve pahalı olarak üçe ayrılmak- tadır. Aynı şehirdeki — eczaneler arasında fiat farkımı — kal- dırmak esası kabul edilmiş. tir. Komisyon bir buçuk ay araştırmalar vapacak; Yuna. nistan — Bulgaristan, — ve Yugoslavya, Romanyada tat- bik edilen ilâç tarifelerini tetkik edecektir. Ondan sonra ilâçlara mark kona- caktır. tedir. selen ve anlaşmıya giremi-| yen hususi alacaklılar bu- nun dışındadır. Bundan baş- ka Fransa warndt madenin- den 11 milyon tona ajt pa- yını alacaktır. sebep hararetin tesiridir. Kemale ermiş Kâhiller, s0- gumiya — yüz tutan kara sularını terkeder ve — da- ha ilık kalan denize hic- ret oder. Döonize varan yılan — balıklarının en sıcak su damarlarını aradığı ve bu suretle Avrupa - sahil- lerinde kâin Gulf Stream cerdyanlarına vardığı kabul ediliyor. Sıcak suda kal. mak için yılan baliklarının Gulf — Stream cereyanlarına karşı ilerlediği ve bu me- | darların —hararatile lıklaş- mış bü koca deniz noh- rinin başladığı yere yumurt- lama yerine vardığı kabul ediliyor. Filhakika — yolla- rini şaşıran yılan - balıkları daha soğuk bir mıntaknya girer ve bu süretle eyi istikamet kendiliğinden mu- hafaza olunur. İlk görünüşte bas t ve wa | atık? görünen bu izah yılan balıklarının seyahati csvas- andaki istikametini güzel iz. ah eler gibi görünür. Filh- | hakika genç leptocephalos sürfalerinin, nasıl Gulf Stre- | ame kapıldığı ve bu suretle istihalelerinden bir ay evel nasıl Avrupa sahillerine var. w!d.ığı, kolayca anlaşılır. yılan b © Avrapı 950 milyona yük: v olup bundan 5583 İirası to. planmıştır. Kooperatif 934 başlanğıçında dağıttığı para. ları toplamış ve ekim m v simi dolayısile (yeniden or- taklarına 15989 lira vermiş- tir. Mahmudiye kooperatifine gelince, bü — kooperatifin 153 — ortaklıdır. Ortakların Şamlı Kooparatifler Ortaklari bir arada 7 İlk kanal Kooperatiflerin Güzel Çallşmas Kooperatifler ortaklarına çok faydalı oluy Muallim dolayısile köy kooparatiflerine 15989 lira, Mahmudiye - kooperatl 26385 dira dağıttı. Şamlı ve Çağış kııııpeıaııîleıının de ı;ılışması iuı'ılmeus yıl sonuna kadar ulaşacağı umulmak vörilmiş olan 11740 mayoden 5293 lijrası 1 mıştır, 934 yılı başlaPi da dağıttığı — paralari mış ve mevsim ortaklarına yeniden bra vermiştir. Drama Hâdise Tahkikat Bı Bulgar askerleri sınırı geçerek Türkleri ö dükleri meydana çıktı. Dramadan haber — veril- diğine göre öğleyin Yunan - Bulgar zabitlerinden mürekkep araştırma komi- syonu Dramaya yakın Ser- | niyada birleşerek — Bulgar - | Yunan sınır işini didikla- mişler vo tetkik — sonunda Bulgar askorlerinin Yu. nan sınırını geçerek türkleri öldürdüklerini resmen tespit etmişlerdir. Neticoyi Bulgar zabitleri kabul etmişlerdir. Gene aynı hâdise hakkında nevileri bahsinde — olurak (Öbür neviler yerinde dur- mamakla boraber, hayatları. nn en büyük kısmını geçir- | dikleri kıtalardan | nispeten çok uzak- lanamaz) — uzun seyahatlere alıştığını izah etmek lâzımd- ır. Bu izahı,; son senolerde Von Üebiseh — isminde bir Alman hayvanatçısı vermeğe uğraşmıştır. Umumi harpten evelki son senölerde Vagner ism. inde — bir. «Geophysicien» bütün kıtaların bir tek ber. ri kitlenin tedrici parçalan. masından husüle geldiğini ispat etmeğo | Bu nazariya çok meşhur mazhar gibi birçok vekayi jsologun takdirine olluğu üzerine istinat edar. zariyenin Gneticesi Amorika jle -Avrupa bidaya. UHeaybı bir kitleye meng up olduğu ve ancak bilâh- are — birjbirinden — ayrıldığı bu nazariyotin noticalerind endir. Bu nazariyeye göre, Atlas Denizi, pek eski zamanlarda dar bir deniz kolu teşkil ed. iyordu. Bu kol tedricen ge- ııışlemı; ve bugün iki Kara uğraşmıştır. | Ba nü- olarak | | upa sahilleri ıym hddr. Pzi Biblogis ve gelen bir Atina hal nn hükümetinin €© diseyi yerinde - tahi bir jandarma zabitir orunu bildirmektedir. porda üç Bulgar pomaklardan önce $? çtikleri, sınırdan iki ' ride pusu kurarak pusuya düşürdükler! y ölenden üçünün Kul inin süngü, birinit € mbası ile öldürilld zılmıştır. miştir. Eğer megner bir gün isput nazariyeze yılan — seyahatini biraz H ektir. Filhakika deniz kolunu aşmı rika sularında bilmiştir. Yavaş ! kıta arasındaki — P cereyanların seyri € yılan balığının iti. değişmiş ve nihıy_ * kü hal zuhur eta Bu suretle bida; murtlıyon — Yılan eden seneyo —dahü. gitmiş ve nihayet | yumurtlama mah mıştır. Von — Usbil pek — höştar. V kitabının son izahten ndam ukl"' ediyor. Fakat- jeolül rlirindeki vılan DER ne zar);yenin, Görüldüğü gibi iğı mühaceratinin G0 en mugkül m el olojik devirlerde; nasıl öbür | cesim su kitlesini *f caki / Avrupa yılan balığti € civarığ batlı - höş görünüyorsa € | vöya yalnış olduğUğ | remeyiz.