9 Mayıs 1940 Tarihli Tasviri Efkar Gazetesi Sayfa 5
Norveç Harbinden Alınan Sevkulceyş Dersleri hem çok silâ/ı ve teknik, hem bunlara epeyce alışmış sübay ve er ister Yazan: GENERAL ALİ İHSAN SÂBİS İngiliz Başvekili Mister Çı layn gerek geçen haf hafta Nörveç muhar teketlerinder sır a ve gerek bu : bahset olunamıyacak ka- fşası telâkki dar izahat verdi Başvekil her iki izahatında da o kadar samimidir ki bunlardan mü tehassis olmamak ve bu ihtiyar, te Tübeli, ihtiyatlı ve fakat bir genç ka dar azimli de adamını takdir et- Mmemek büyük ha Hah, uyanık Ve namuslu bir demi Fa$ rejğimin bütün güzellikleri insa- Ni telbeder, Bu nutukları tahlil ve siyasi ba - kımdan münakaşa etmek niyetinde değiliz; bu bizim işimiz değildir. Bi bu nutuklar ve münakaşalar esna * sında verilmiş olan bazı askeri taf- * gilüttan istifade ederek - ve bi Notveçte yapılmış olan — hareketler Ve muharebelerle mukayese ederek askerlik bakımından ne gibi dersler #lınabileceğini — peyderpey : bir- kaç, Makâlede tetkik etmek istiyoruz. Bu Bün- evvelâ şu noklaya bâkalım: iyet Harbin Umumi Neticesine Bir Tesir Yapabilir Mi ? lüttefik kuvvetlerin gerek Trendi hjemin şimalinde ve gerek cenubun- daki mıntakalardan çekilmeleri. sırf Oraya mahsus bir tasfiyedir, Esasen ». Notvöğteki Almanları ezmek ve Nor Veçi istilâdan kurtarmak için alınaz cak kararlar, Başvekilin dediği: gibi, daha süratli ve daha enetjik lâzımdı. Bunun için de yine Ba: kilin dediği gibi bu işe (daha fazla Bemi tahsis edilmesi) icap ederdi, Almanların Nöürveçe geçirebilscekle- Ti kuvvetlerin ve Tüotörlü kıtaların €hemmiyetsiz olacağını — zanneden Müttefikler, daha başka yerlerde da- Yil kalmamak ve deniz ve hava kutv- vetlerini ve nakliye vasıtalarını Nor veçe bağlamamak için az kuvvetler Ve vasıtalarla Norveçe yardım etme- Yi düşünmüşler ve yarım tedbirlerle işe başlamışlardır. Sonra işin ehom- Miyetini görünce ya Norveçe daha Tâzla kuvvet sevketmek ve deniz ve hava kuvvetlerinin mühim kısımla- Tini bu tarafa bağlaâmak ve bu su - Tetle başkat yerlerde, içabında' yeni- Gen. hareketler lâzım: gelirse, onlar için müşkül Vaziyete düşmemek ve Yabut bu. işden şimdilik wazgeçmek Bibi iki zt karar karşısında kalmış- dardır. Yarım tedbirlerle, vehimli ve tereddütlü adımlarla bu iş yürüye - Mezdi; —Daha dinamik - bir strateji, dı:ı ENerjik-hareketler lâzımdı. arbin umumi Mmenfaati*. ve neti-| yani çekil- diyor ki (Almanların bu mubarebeden bazızistifmdeler-tehin ettikleri gayet üşikârdır. F i Si ei ır, Fakat bu isi muhakkaktır. Terazinin hangi AÇA angi tarar fa eğileceğini kestirmek pek m:;ı_ simsiz olur, Harp henüz bitmemiş - tir,) Şüphesiz b'_ı gekilme hareketinin harbin neticesine hiçbir tesiri yok - , tur. Evvelâ orta yerde bir mağlâbi. 'et yoktur; ve bunun tesirile bir da, ha belini doğrultamıyacak derecede| dağır zayiat ta yoktur, 1914 : 1918 Ci- han Harbinde bundan pek fena nel kadar muvaffakiyetsizlikler olmuş - tu. Ne Rumanyanın, Sirbistanın, Bel çikanın ve ne de Rusyanın büyük Sbir kısmının işgalleri, ve İtalyanın İzonzo boyundaki mükerrer mâğlü -| biyetleri Cihan Harbinin umumi ne- ticesine tesir edememişti. Bunlar yal nız harbi uzatmaktan başka bir şe- nber -İre edilemez. Düşmana kat'i darbeyi|mecburiy zamanında; ve en münasip yerdevu- giliz ve Fransız danânmasının mec- t. Kumandanlık sıfa - buri olarak iki grup halinde, biri İs- mek min, ilminin, sevkülceygşin en mü - zer etmek lâzımdır. Sabah) gazetesinin rihli başmakalesinde yazıldığı gibi eselâ (Yeni bire göz kamaştırdı; — fakat> söndi ç sahillerine- gelâier»İştesküvvel buna derler.> Ble hareket ki, b h, tedbirli vesihtiyetlr... Bu kü lerin arkası gölecektir! üvvetler, — Alman 'aökerlerini-bir| mdir gibi ezecektir- O-zamana ka-, dar Almanlar şuhü bunu Yyapabi er; fakât >bunlara ehemmiyet v kiymet © verebilmek — için hiç b şey bilmemek lâzımdır... Çok den Norveçte bir tek Al kalmyacaktır. —Müttefik ö Nörveçe harbin sonuna kadar yerle - şecekler! Harp müddetince Norveçt müttefiklerin bulunması demek No: veçin ihracaf m: y mahrumiyeti. .mangsımı , ifade etfiği kadar İsveçin ilk madâelerine karşı da uzaktarı yutkunmak demek olur ) tarzında ifadelerle umumi ef- kâra yanlış bir istikamet. vermeli; ne de ısonfa “hayal eukutuna uğru £ maslı. * Yanlış hesap - Bağdaddan - döğer. Norveçteki, tareketlerin ken Norveçte pek üzün maceraya sevke- deceğini ve deniğden 'Almartların Nor veçe askör vesaire , sevketmelerine muhalefot edilemcdiğini gören müt - tef kler, başka “yerlerde zayıf kal - mamak - we Norveçte- Sazla meşgül lmamak - için, ..hiç' Htesiyata Kka,-| pılmadan, <enerjik — bir çekildiler: — “Akdenizde neferi kararla İtalyanın ki, bu hareket' doğrudür. müttefikler aleyhince, hatbe girme- &i balinde Fransızlara Cezair ve Tu- nusta, İngilizlere Mısırda asker lâ- zam olacağı, gibi, belki de yeni bir Selönik veya Saâjre cephesi ihdasına ida sahilleri. Holansa hududunda diğer bitaraf memleketler hudutlarında olduğu gi bi Almanyanın tahşidat yapmakta olduğunu ; ajans haberleri - her (gün tekrarlıyorlar, Holanda idarei ürfiye ilân etmiş bekliyor. Fakat suyun her Verde hazır olduğu bu «Çukur mem- lekete de yalnız insanlar değil, (su) da seferber edilmiş bulunuyor. Kum ve çamurdan ibazet bataklık büyük bir delta ölensre kıemen NİT seviyesinden k bulunan ? ti n armaklar ta den ve her zamön de- tizin taşma tehdidi altında bulunan m gayesi budür. İfrat ve teftitten nizde, di nisan 940 ta |lânması (Norveçte Almanların yaptıkları iş,|işleri yapamazlardı. bir talaş alevinden ibaretti. Birden -|yeti tamamen vuzuh peyda ctmedi çe, müttefiklerimizin ihtiyatkâr ol - itti. Müttefikler şan ve şeröfle Nor- |malayı zaruridir. sap İkismen terkedilmesi t İneticesine- hiçbir tesir iera edemez. Nihayât.'Bu' Müttefikler bu hareketle hiçbir şey elerinden “Alman! |kenderiye ve civarında Şarki Akde- imanlarında Garbi Akdenizde top- cap Edecektir. Norveçte ul kalacak müttefikler bu İtaly: vüzi fazla mi Norçeçin şimdilik Al: hat |kaybetmemişlerdir. Vaziyet, 9 nisan dan-evwel ne idiyse, bugün yihe dir. cenubuna göndi ürme! miz ehemmiyetli değildi. Ve haki - Efradca |zayiatımız ağır olmamıştır. Külliyet li malzeme de ' terkütmiş doğilir. Biz! katte bir fırkadan ibaretti. zayiat verdikse Almanlar çok- daha hakkında fikir edinehilmek için Sırf mevzli zayiatı. hesap etme- nin kâfi olmadığına eminim. Biraz prestij kaybetfiğimizi, Almanyanın karada (mdğlüp ödilemez) olduğuna dair töi nıkdığnı, Gostlarimızın cesaretlerini bira; zm zaferden —bahsettiklermi: ve bu vaziyeti muvakkaten kebul etmemiz üzimgeldiğ'ni hesaba katmalıyız... Almanya 'mükemmel bir sütette toç- İhiz #dilmiş' büyük ordulearile 0 ka - dar-iyi-bir vaziyettedir ki her an başka noktalara taarruz edebilir. Ta- afruz heredeir gelirse gelsin — göğüsi İçermeğe hazır olmak azmindeyir. Ha yati ve en mühim mesele hazır bu- funmamlızdadır... Milleti yalancı ü- aldığı vaziyete Xorşı, hiç tüpfe Yök|mitlerle aldatmak istemem... Son,| İtalyanın | tafaza etmekle beraber şu ciheti d& öylemekliğim icap eder ki Britanya milletinin” yaklâşan tehlikenin ya - aalığinı ve şümulünü idrak ettiğini (Devamı 6 ncıda) AAAT ŞENEBELLIŞİRE pi ayanaş saveneasişa ee şiriree b NS araamtETaşmmdaANr aNi a ha maaNNAN Na alaınımardaü aa HOLANDA Sudan kurtarılan memleketi sular kurtaracak mı? —— i t K n faa iyete geçmiş, Bı - ANtah, denizi, yarattı, - Holandalılar| — Dahilde boteklıkleri kurutmi”, sa TTMak için faa iyete geçmiş, Bomon. hilde bendler ve sedler inşa etmek lüzim gelmiş, fakat kurutular ve ça- sücak tuzlenan araziyi yıkamak için tekrar sulamak icap etmiştir. Teşeb- bDüs o kadar muazzamdır. ki nezaret etmek'için 1579 senesinden itibaren bir vu vekdleti“ihdas edilmiştir. Su-| va karşı mücadele devamlı ve âmün- z olmak gerektir, Sed ve bendlerin bakımı ihmal edildiği gün derkâl su Holandanın her tarafımı kaplar, Yullardanbderi, bir körış toprak ka- zanmak için ye: hasıl olacaktır. Keza İn- Ti Cebelüttarık ve Cezair| in Hmumi| İngiltere Başvekili u:inı :v'vu[ıııîî"m değillerdir. Bu müddet arfın: ğır ,zayiat verdiler. Son hâdiselerin leneri masallâra az çok inâs *kaybettiklerini, düşmanlarımı. i zaferimize olan itimadımı mu-| ;; "|gara ve Şayanı dikkat Sözleri (Başmakaleden devam) leti karçısında değil, düşmanlar kar- şısında da bu kadar açık sürette mü- nakaşa etmek, ancak demokrasi memleketlerinde görülebilecek fev - kalâdeliklerdendir. Hattâ demokrat memleketler arasında da bu hususta en ileri giden ve en ziyade kudret gösteren belki yalnız İngilteredir. Bir milletin hayati işlerini bu ka- dar serbest sürette - konuşabilmesi ise herşeyden evvel o milletin kuvye- tine, nefsine, itimadına en büyük bir delildir. işte dün biz. tagiliz. Basvekilinin nutkunu ve meclisteki kuvvetli mü- nakaşaları okurken bilhassa bu ci- het takd'rimizi mucip oldu ve andan dolayı da, galiba İlk defa olarak si- yasi bir nutka ehemmiyet verip, oku- “mak külfetine katlanmış — bulunma- mızdan dolayı pişmanlık duymadık. Ebi Başvekilin beyanatı (Birinci sayladan devam) hetini tercih ederim. Dev'et kadro- su içerisinde, Üücretli memuriyetler de bulunacaktır, bu tablidir. Barem kanunu da buna esasen yer vermiş- lenizden bir ricada bu- lJunacağım: S1 bütçesi ge'ip, Mec' siâlide tasdik olunmadan evvel bu mese'eyi bitirmek için hükümete bi zaman veriniz. Bu zaman zarfında İki bazı devlet daireleri henüz ha'i te- işekkülde olup gekilerini-tam olarak İda muhtelif daireleri takip edelim İbun'arı tetkik etsin'er, «Güzel, güze', sesleris Başvekil doktor Refik Saydamı ta, |kiben Fuad Dilmen söz almış ve müs takil grupu bu izahatın tatmin etti- ini söylemiştir. Meclisi idare'er daire i) — Geçen sene meriyete giren” Dehiliye - Vekâleti |teşkilât kanununda” mahalli. idareler için üç daire reisliği ihdas” edilmiş- tir. ; Vekâlet 0 zamandamberi münhal İyulunan bu reislikler ile. diğer açık yerlere şu tayinleri yapmıştır. . — Vilâyotler İdareşi Umum- Müdür Muavinliğine Hususi- İdareler Muz- melât Şubesi Müdürü Hilmi, Vilâ - yetler İdaresi Umum Müdürlüğü Be ğediyelor. Dalresi- Noisliğine Beledi: İyeler Müsmelât Şubesi Müdürü Nec (maddin, Hususi İdareler Dairesi Re- isliğine Hususi. İdareler Hessp Şu- Müdürü Besim, Köy Dairesi Re- ine Belediyeler Hesap- Şubesi | ihraç hareketi bizi gözetlemesinler ve emirlerindeki | (Sarköy önüne gelebilirsök © zâmani Yazan: Gı. Ali İhsan Sâbis ı’xîw : ( Eski Birinci Ordu Kümandanı ) Har hakkı mahfuzdur! Bolayırdaki kolordu muayyel saatte taarruz ederse yalnız başına perişan olur i Birinci Kısım — Cihan Harbi — BAŞLANGIÇ — he # Onuncu “kolordu 1913 ik'nci —;:rnrı, ben ordunun kânum ayında Şarköye ihraç ha- reketi çin İstanbul ve İzmi: ve-| Ssair mahallerde ilıza san vasıtalar'a, ve ıslahı için kendi plmak dâzım geldiğisi ir yâzdım. Bu tak köhne, cahil fikrimce ne ya ve dair bir tak edilirken nok-|rirde bi ü nevi irkâp ve için talim edilmemi âskerle bu n n yapılamıy miş ve evvelâ bir kaç defa İrkâp ve hraç talimleri “yapmaklığımızı tek etmiştim, Enver Beye kabul et- lhassa tembel, ve marifetleri sadece süd edilmelerik 'e hatıra, gönüle, şahsi merbutle etlere ve menfaailere bakılmıyarak nüktedir ve harbı Di vi rarlıkları gö- ülmüş zabitlere rütbelerin türemediri. “Kölördü kumaâtdanı İse| naksızın liyakâtlerile mütenasip h öyle geylerder 'ânlar takımdan de-| vetler verilmektni Yessireçi yazı Bdi a tma. “İmizami koyarık ' “haziflat Sü takrifi Enver Beye okumu 2 da tamamile fasvib etmişti. Bunun Başkumanda rdaki kolorduya da o tarsf an taarrüz ederök Bulgarların dik! zatini kendi üzerlerine etmek ve öye ihraş hareketimizi kolaylaş tırmak vüzileri" veri'mişti; — &- mirde bu- taarruz için muayyen * ıt “zikredilmiş ve o taatte bizim de Sarköy*önüne gelerek . ihraç yapaca. yimız tahmin — ve tebliğ olunmuştu den bu'saatin tayis'ne de İtiraz € siş —ve — (İstanbuldan — gemilere binetken * ve * gemilerin — hare - keti sesnasında —bazı ümlt - vel hmin edilmiyen gecikme'er Jabilir, Bolayırdaki kolordu muay- ten” sukttedaarruz ederse yalnız ba- Ha yerisem vlur; daha ğ anlığa takdimine inü de etmesini rica etmiştim. Kabül Ü. Başkumandanlığa takdimini müş, © tezkereyi yazdırarak koldrdü ki mandanına imzaya 'göndermiştim. İmzadan küğıtlâr E€ri' geldiği zâ- 'an kumandanın tezkoreyi imzala | madığını görünce benim imzam ile | azılmış alelâde bir fakrir voya' tel e. ' üğulen erkâniharp: retsi vemtöli vile de Bönderilebileceğini düşüne tek Ve her ihalde tukririmin başku mandanlıkça okaçmasını ve belki tatbiki ihtimalini temin ctmek iste diğimden erkümharp reisine $ M yi imza ettirip başkumandanlığa ne ferimle birl kte Könderttim, llıî. üd Jet sonra - başkumandan vekili İzzi Paşan ile. bizlm” kolordu -kumandanı görüşürlerken beni; $ onlar manma vasıtasile bizimle irtibat tesis etsinler; buna göre ve ' zaman Yölar GA bİr işgal Muüharebesi tar | “inda töarrüz ,yapsınlar “ve fakat zat'I neticeyi kendi barlafına ara <| Masmlar) “demiş Ve buna göre Bola- yır kolordusuna tebliğat yapılması - Tn daha muvafik olacağını teklif et Yniştim>Bu tafsilâtı da tebliğ ettire- medim. Bolayırdaki -kolardu" sldığı emre vöre sabahleyim saxt altıda taarruz ; bizim kolordü ku - ndı usu” hilâfına başkum Janlığa bu takririn gönderilmesin « | den kızarak benim divanıharbe ve rilmekliğimi istemiş. Enver Bey - ne bir kadirşinaslık-eseri alarak, bir | kıymetli erkânıharp zabitinin ik töhmetile divamharbe sevki nin muvafık olı tmis ve faik düşman karsısında”ma|bu kararı gurım:şa'ııgrı:ıl; söylemiş v vaffak olamımıştı. Halbüki biz, tah-|benim . kolordum teran n ve a min veçhile, gecikerek ancek öğle| Mahza ordunun türatle ı,’;'."h':şm. ç yakın Şarköy önüne gelebildik.| tüncesile- yazmış alduğum ba atf D zamana kadar Bolavırdan da hiçirin metni sonre ; a onradan — sulhü ni bir haber almamıştık. Saat on birde vlbün. akdin Müdürü Kâmil, Belediyeler Hesap Subesi Müdürlüğüne de Köy Şubesi Vasfi tayin cdilmislerdir. Nafiada tayin'er Ankarı, 8 (Hüsusi) — Gevher Zi- ya, 100 Hoa Ücsetle Teknik Okulu müallimliğine, 'Mekihat 20 lira ma- aşla Hukük müsavirliği mamurluğu- pa, Kemol 20 lira mauacla - Soseler, Köprüler reisliği tetkik memurluğu- ma, Celâl Pamir 120 lira ücretle yük NİĞE yağrtokk vt ve ders- sek müh leri asistanlığına, Reşad 120 lira üc- retle Teknik Okulu — muzllimliğine, Ahmed Derbi 170 Ira ücretle sose- ler mühendislik kadıroesuna, Mehmed Zeki 140 lira ücre'le merkez soseler fen heyetine tayin edilmişlerdir. Birn ist'ksali a-ttır İwvor Bira satışlarının artması üzerine tnhisarlar idaresi istihsa ini faz'alaş. tinin imâl kabi'iyeti yüzde clli nisbe tinde arttır''mıştır. Bundan başka izmir fabrikasındaki tenkların da nakli takarrur etmiştir. Bu tanklı dan bir kığmı An üâr- '« fabrikasına gön |derilecektir. D'ğer taraftan Fransa- |ya sipariş edi'ecek büyük dintendir- me tankları da yakında iha e edi cektir. ile - Amerikaya içki gönderi!d Geçen sene Nevyork sergisli ka'ğde ra eri 15 may lan yeni sergi'erde de 'dare bu ma müteakip 1913 sonbaharında Bey tarafından na: 1 dikkate alın Miş ve Harbiye Nazırı olmazdan vel Beşiktaştaki evinde hasta yal sen beni çağırtıp ordunun ıslahı f(lızlırı..ı.kınn tekalüide sevki;h a benim de mütalezmı sormuştu Nihayet 1914 senesi ikincikânun a iüda Harbiye Nözir) ve Paşa olm aNi müteakip evvelce hazırlanmız olan liste mucibince yüzlerce iktidal *|OZ Paşa ve zabiti tekazüde sevket mişti. hraç hâreketine baslandı; fakat ak- ama doğru Bolayırdan muvafi: aki » etsizlik haberi gelince, Şa hraç hareketini tatil ede, rköydeki Tek .ve Mü- ebeyi de keserek geceleyin tek., ar gemilere 'binmeğe mecbur olduk W Fetbi Bey © zaman Bolayır kola, usunun erkâmıharp reisi idi. İşte ' (Askeri mağlübi sbabi) namındaki kitapı 'an ve *irtibatsızlı etmistim. Ali Fethi V' hiç aklımdan geçmi tilde fena tel izli bir cev, yetlerimizin ta bu vaka- c n bir şe- lâkki ederek, bana ta. 8P nesretmisti. O zaman (Risalei Mevkutel H ye) ve (Ordu ve Donanma) iki askeri mecmi eşrolunurdu. Bu cevi DU ecmua — neşrolüm u".“:"xaî?hm:; senesi ilkbaharında Ben bu mecmuâlarda askeri mi tisar eti DAN. — yatileş - ti 7 ve deİsire uğrayan telâkki|ler yazardım. ahvali izah için 1914 seneti martında çıkan (Ord na müsaade et - ve Donanma) mecmuasında (Buda peşteden Midye - İnoz hattına) sere evhasile yazdığım bir mMakalede bir zamanlar Viyana önlerine kadar git- miş olan ecdadımızın - kazandıkları yerleri kaybede ede (Midye - Kattına kadar çekilmeğe mecbur ol- mamızın ne elemli bir vaziyet oldu dunü tahlil ve iki asırdanberi devam den, mağlübiyetlerimizin — esbabıni teştih ederek buna çareler aramış ve emanetlerin - hline tevdi dilmeme: üshalarında Bulgarların ve|ni, dalkavukların ve uşak ruhlü in. nların bu muharebeler hakkın-İsanların, bir kelime İle karaktersiz. arı şeyleri tercüme ve neş|lerin makbul tutularak ve iktidi lıklarına — ve hattâ itfetsizliklerine binin bu dersleri bize|bakılmıyarak onların mühim işlerin marunıtı göstermiş oleİbaşında tutulmalarını mağlübiyetler bu meyvanda ehi Fin ve muvaffakiyetsizliklerin mü - vm âmilleri meyanında sayı . aharında Şarlikarakter noksanının — ilim '),:uı far İr -makale, yazman meSİNİ O zaman Ha “nver Pasadan"rice e nVer Paşa buna mü: 'e Uzatlacak bi Mislim. Fakat saade etmedi. olmadığın dan vi vatana hizmet etmek. ve bu- frna vaziyetten kurta - mek olduğundan mafev- © Ve kararıma itaat ettim, Yalnız (Ördü ve Donanma) meç- N mayıs ve haziran 1914 ta- öyden &v Çukur memleket» Leşerin su üze-|niyetine murvekkaten terketmiş, em niyet ve sükünetle b fetle Büvükcekmece Civa-İnoksanından daha ziyade talça hattanı üphe etmeme 'N üzim gelen müsaade | >da C Jyaramamıştı. Harp hissiyatla ida-İrinde en
