9 Mayıs 1940 Tarihli Tan Gazetesi Sayfa 5

9 MAYIS 940 ABONE BEDELİ Türkiye gesi 1400 Kr, 2809 Kr. 0 309 300 4 Sene Ay say tay sı pösta ituhadina dahil etler için abone müddet sırasiyle 30, 16 © 3,5 liradır. Abone bedeli pesindir. Adres değiştirmek (28 kuruştur. Cevap için mektuplara 10 kuruşluk pal ilâvesi lâzmdir. Ecnebi Artistler Gittikten Sonra... Çivi artiştlerin gitmesi yüzün- den Beyoğlu barlarından (0- Eu, ıssız ve yarı işsiz kalmış vaziyet- tedirler, Fakat biz, bu yüzden ne on- ları şikâyete kalkışmakta haklı bula. bilir, ne de, adlarına “Bar, denilen sefahathanelerin arı kovanı gibi işle memelerini teessüfe değer bir ziyan sayabiliriz. Bilâkis, bazı meslekdaş- ların yazdıkları gibi, birer “eğlence yeri, bile sayamadığımız barların iyi İş görmemeleri demek, bir çok va tandaşların hastalığı yakalanma! tan, soyulmaktan, eroine, kokaine .. lışmaktan, hulüsa : fena ve tehlikeli yollara sürüklenmekten kurtulma. ları demektir, Hele, onların gitmeleri sayesinde milli emniyetimizi de teh- dit eden bir tehlikeden de kurtuldu: | tumuz düşünülürse, bu hususta Zâ- tutanın aldığı çok yerinde tedbiri hiç bir bakımdan e denkide ihtimal kak maz, Fakat bir nokta V i unda, “kiymetli, değil, “sanatkâr, bile bulunmadığını, bu sütunlarda muhtelif kereler yazmıştık. Ancak, onların bize duyuramadıkları zevki tatmanın o yollarını aramak imkân. ları mevcuttur. Bu da, giden bar Mi dınlarının yerlerine, ı belmilel şöhret yapmış kay metli sa. natkârlar gelmesinin imkânlarını ha. tarlamıya bağlıdır. , ç Evvelce de yazdığımız gibi, bugün, bar ve gazino İşletenlerin ne zihni. yetleri, ne de keseleri, bu işin onlar müsait de ödemler arâ- İsrelından başarılmasına ğildir. Pükat, meselü "Komedi Fransez,, in ziyaretiyle de sabit olmuştur ki, memlekete hakiki ve kıymetli sanat. kârlar gelmesine büyük bir ihtiyaç Vardır. Ve onlara karşı halkın göste. teceği rağbet, onları buraya getire- bilmenin bizden beklediği maddi fe- dakârlığı karşılamıya kâfidir. Su halde, elinde birde gazinosu bulunan belediye, bu ciheti de nazarı itibara alarak davranırsa, bugüne ka- dar, sahnelerde göbek atan konso- masyoncuları “sanatkâr, sanmış ©. lanlar bile, hakiki sanatkârı tanıma ve hakiki sanatın bedii zevkini ta mak fırsatını kazanmış olurlar. Hem bu işe belediyenin nezaret ve müza- keret etmesi, “artist, namiyle yeni den bir yığın meçhul ve şüpheli ka- dının memlekete akına haşlaması İl- timalini ve tehlikesini ortadan ka dırır, Bu sayede de, hem: z 1 — Şehrin tamamen eğlencesiz kalmasına imkân verime, i 2 — Hem de, hakikaten beynelmi- Tel şöhret yapmış sanatkârları lde alışacak olan halkın bedii zevk sov Yesi de yükseltilebi ki, bunu | xi sardığı dakdirde, Belediye, kültüre ir hizmet de başarmış sayılır. ai sein | R Sarıyerde Toz Mama, Sariyerden Dr. F, Gebeci *2i yazıyarlar: v3 “Bizler ötedenberi Sarıyerin mpi taddesinde oturmaktayır. Diba yazın #ünlerindeyiz. Bütün bu semt halkının gv- İsine musallat olan tükenmez toz e 1 Yine bizleri bizar etmeğe başlad. Se İyemizin bunu karşı bir tedbir dürü esini detiyozuz.” ve Or, M, Ce- . Cevaplarımız z Mez Ahitepten M, Çelik İmzasile mektup Ya” , Tetkik dresi al Yen okuyusumuza: > — Şikâyet mektubunuzu. ald! Şii, Bu gibi mektupları sarih &€ Sdikça neşredemiyoruz.” E Yurttaş İtin fenası yoktur. İşini fena yapan atanperverliğin bir şartı da işini MeYMEketir, Yiusal Ekonomi ve Arttırma Kurumu mama aaa e hakikaten bey» | Zigirid hattından bır görünüş (İsviçrenin Bern şehrinde inti. şar eden “Bund Morgenbatt,, gü zetesi Avrupada mevcut “müstah. kem hatlar, a dair diki . An şu veya bu şekilde bir tehlikeye maruz hudut boylarınca ya- pilan tahkimat sayısı, gittikçe artmaktadır. Bir çoklarına örnek vazifesini gören ve İnşa edenlerin ismini ta. lünü ortaya atan Maji no hattını, Maas ovası ve Arden. uzanan : Belçika Ya kanallar lar ve sairenin yardımiyle vi getirilen Ho hihayet otomobil yolları. inşasivle tanınmış. Fritz Todt'ın eseri olar “Zigirid hattı, meydana getiril. miştir. Bundan başka hâlâ hatır. larda olan - “Mannerheim hattı", Rumenlerin “Carol hattı”, Macar. ların “Harthy hattı”, Türklerin Bo dazlardaki tahkimatı, Bulgar — Yunan hududundaki, o İtalyanın Alpler boyundaki, Çekoslovakva- nın şimdi istimalden sakıt olen Südetlerdeki müstahkem hatlar vardır. px bütün bu hatları aym şe. kilde mütalâa etmek ve on. ları aynı kuvvette farzetmek hata olur; her birinde kullanılan temler arasındaki fark büyük ol. duğu gibi, srazi şartları, inşa müd. deti ve kullamlan malzeme de muhteliftir. “Majino hatlı, sistemi hiç şüphesiz ki en iyi ve en sağlam olanıdır; hat, bütün hudut boyun- ca uzanan ve ekseriyetle yer altın. dan giden mütemadi istihkâmat. tan ibareltir, Ancak bu sistem çok masraflı olması ve İnşası da bir hayli zamana mütevakkıf bu. lanması dolayısıyle az kopye edil. miştir. Buna mukabil Belçikalı Devöze'in tatbik ettiği usul daha ziyade taammüm. eylemiştir. Bü nun inşasında tabii arızalardan a- zami istifade olunarak müstah, kem noktalar, blokbaus'lar, maki. neli tüfek yuvaları, kazamatlardan müteşekkil uzun bir hat tesis olun. muştur ki bütün bu noktalar, biri, birleriyle doğrudan doğruya te. mas halinde olmamakla beraber yakınlık dolayısiyle yekdiğerini it- mam edecek. bir mahiyet arzet. mektedirler. Bu sistem, mayinli köprüler, tank kapanları, tel ör. gülerle daha tesirli bir hale ifrağ olunmaktadır. z Mütehassısların kanaatince Bel. çikada büyük bir muvaffakıyetle tatbik olunan bu usul, mevcut hu- dut istihkâmatının en ziyade rast. lanan şeklidir. Ancak arızasız top- raklarda daha güçlükle vE ilmek vedahaaz tesirli ol. Mako taşımaktadır. Fin. lerin Mânnerheim, Alınanların Zigirid hattı da aym sekildedir omanyanın Carol hattı se yaubtelif sistemlerin birleş- dirilmesi, bir takım orijinel buluş. ların biribirleriyle mahirane tev- lâl sayesinde vücude getirilmiştir. Memleketin Rusya ile hemhudu dolandanın Belçika istihkâmları olan Besarabya kısmında hat, bil- hassa nehir sahillerini takip et. mektedir: Filhakika Romanyayı Rusyadan ayıran Dnjester sahili, bem Ruslar, hem de Rumenler ta- rafından tahkim olunmuştur. Ru- menler bundan başka gerek Besa. rabyanın Garp kısmında, gerekse Pruth nehri boyuncu Çernauti ve Kalas'a kadar ihtiyat hatlar da inşa etmişlerdir ki, bu sonuncusu geçen Büyük Harpten evvelki Rumen hattıma tekabül eylemektedir. Ge. çen sonbahara kadar Polonya hu- dudunu teşkil eden Şimali Roman. yada ise, Karpatlar aşılması müş. kül tabii bir mânfa teşkil eder, Sil silelerin geçit yerleri ve yaylalar bundan kısa bir müddet evvel Ka. zamatlarla tahkim olunmuş, her tarafa dafi tayyare topları vazedil. miştir. Romanyanın o Cenubunda, Dob- rucanın Pipe — Line'nini ve Tuna. müdafaa hallından bir parça Cenubuşarki Avrupa Havzasındaki “Müstahkem Hatlar,, gın demir kapısını müdafaa için ancak mahdut bir kaç müst. nokta bulunduğu halde car hududunu m. çok garip bir şekilde tahkim hakika umumi; itibariyle ârızasız ve düz olan ara. metre kalınlığında ve İki metre boyunda granit müteşekkil bir hat imistir. İyice toprağa larında ancak bi» ter metre fa akılmış olan bu granit düz sahada ilerli. yen tanklara, imotörlü kı kar. $ı en basit ve ayn zamanda en e- min bir müni teskil eder bütün Balkan devlet. müstahkem göm bloklar de bunu:haklı gös. ». son glti ay zarfında Şimaldeki Rus hududunu tahkim etmiş ve bunu da Karpat- lar sayesinde * kolaycs inşa oluna. bilen “Horthy hattı. ile tahakkuk ettirebilmiştir. “Hat, siz bir kaç n Yugo* Belgrat müstahkem mevki'nin kuvvetlendirilmesi, Susak | u müdafan tedbirlerinin ıslahı ve Bulgar hududunda bit miktar ta- rassut kulesi insasiyle iktifa eyle- Maamafih şunu da unut. Azımdır ki memleketin Cenup mıntakasının kismen dağ Mik. kismen bataklık olması, oto. mobil yollarının azlığı ve nihayet Yugoslav ordusunun kabiliyetini pek çok defalar ispat etmiş olan müessiriyeti, herhangi bir taarruz ihtimaline: karşı kâfi bir garanti teşkil eylemektedir. Burdan başka Yunanistan “Me. Bulgaristan da “Boris. maliktir. Ve bu iki hat ne karşı durmaktadır Yunanisten, bundan başka, mem. lekcetin Şimali .Sarkisinde Meriç nehrine mâlik olduğu gibi Pelopo. nezde de bir sıra sahil bataryası İn. $a etmiş ve bu retle bir nevi müstakkem het vücude ( getirebil: Pek çoklari gibi dağlık arazi ile mukst ölan Bulgaristan, âyrıca Tunayı ve Sirumcayı tahkim et. Nihayet Türkiyenin ihti. mamla inşa olunmuş muazzam tahkimatını kaydetmek lâzımdır ki, bunun en mühim. kısmı Ana. dolu Yarımadasında , bulunmak. tadır. v Anadolu Yarımadası hariç. bü- tün Balkanlarda mevcut müsteh. kem hatların uzunluğu 2000 kilo. metreyi tutmaktadır ki bu. Lon. dra — Sicilya, Pâris — İstanbul hava hattının uzunluğuna tekabül etmektedir. Buna sahil istihkâma- tını ve bahri üsleri ilâve gerektir. Bunların hepsi denizden vuku bu. lacak topçu, piyade hücumları, hattâ bomba ve tayyare faarruzla, , rma karşı kâfi derecede mukave- met edecek vaziyettedir, Yalnız İs- panya harbindenberi “Beşinci Ko. lon.. tâbir olunan ve vatan hain. lerinden, uvdurma (hükümetler. den müteşekkil bulunan düşman- lara karşı lâzım gelen silâh bu de. #ildir. Bu düşmanlar, ancak başka vasıtalarla, başka silâhlerla mağ. lâp edilir. Burada okuduğunuz rapor, maruf ————— — 5 ÜRKİYEDE | Nazi Kültür | ropagandası Alman tabilerinden Dr. Kurt Köhe ler, eski Bağdat Arkeoloji Müzesi Müdürü Dr. Oluf Kürkman Tahran Alman Arkeoloji tarafından küleme alınmıstır. Alı kın Şarkta tuttuğu yolu vukuf ve birinci kısmını 2/5/940 tarihli nü; çasını da b paranda Nezareti Yakın k şubesinin sabık stitüsü Direktörü Dr. Wilhelm Eler man Kültür Propagandasımn Ya salâhiyetle ifşa eden bu rapol shamizda neşretmiştik. İkinei yarı ile veriyoruz. Raporun metni son defa Alman matbuat o müşaviri, Herbert Melzig tarafından neşredilmiştir. T ürkiye, politik inkişaf. ları ile Ön Asya âle- minde, rehber değilse de, is- tikamet gösterici bir rolü ha- izdir. Bu hal Türkiyenin ru- nüfuzunu terkederek milli bir politika takip etmesi itibarıyle şayanı dikkattir. Türkiyenin milli politikası diğer. leri için bir imtisal nümunesi ol- muştur. Bu, fikri sahada da böyle. dir. Türk ilmi nispeten yenidir. Medreselerde yetismis olan hocalar ilmi işlerde kat'i bir nüfuz ve tesir sahibi değildirler. Yeni yetişen rise hem azdır, hem de tam sânasiyle birer ölim olamıyacak kadar yenidirler. Gazi iktidar eli. ne alınca ilmi hayatın manzarası değisti, Gazi kendi önder'iği al. da Türklere yeni bir dün; zı asılamak icin bir tarih hani İde tefsir edilmi Bugün plânda ınmaktadır. . Rundan ma bütün o medenivetlerin o menseini Türklere atfetmek ve bu suretle Türk milletinin cihanda iddia edi mevkiine manevi bir İstinat iktır. ön 1) Türklerin kendi kü erine şiddetli bir alâka duv. dekları ve 2) Bu isi büenrmsk ve kabiliyetlerinin cin khdret henüz noksan bsi! icin ecnebi memleket. lerden — gelen bizzat Gazi tarafınd. vönderil. mis olan adetleri bugün Almanya, la Fransadakinden nisbeten daha farla olan dil ve tarih talebelerine sorulunca b “En geç olarak t <crebi mektenlere vahut va. bancı memleketlerde vetismis mu. alimlere o muhtac o olmaksızın— kendi memleketlerinde tam bir ta. lim ve terhiye verilebileceği. mer. kezindedir.. Birim; fikrimize göre bu cok rikbin bir düsünüştür. Fa. kat hak'kat olan bir sev da Türkivenin bu. ta'ebel âlim sınıfı vetistirmek niyetinde #lduğudur.. Bu sınıf #leride bütün Türk münevverlerine kendi dam gasmı basacaktır. Runlarin talim ve terbiyesi tem Alman Üni telerinin tercih edilmesi hisim ie bulunmaz. bir fırsattır. İclerinde elen sahsivetler bnlunan bu tale. belerin ivi bir tetkik ve tecessüs kabilivetini haiz olduklarını da u- nntmamak lâzımdır. Bu sehevten onlar objektif bir hüküm sahibi o. labilirler. Almanya, * buvün hâlâ büyük hir gavretle yanılmakta o. lan İtilâf Devletleri propagcandası- nın tesirlerini tedricen tazmin ve telâfi edebilir (1). Bu vaziyet kar. sısında biz iki vazife mövscehı sindeyiz: Birisi, bilhassa Türk ta. rihçi talebenin Almanvadaki ik; metlerini kolavlastırmak. ikincisi de onlara kendi milli mazilerinden malâmat verecek olan ilim sube. lerine tarafımızdan daha fazla ih- timam göstermek, Meselâ, civi ya. zısı üzerinde tetkikat meselesi çok ve (1) 1934 de kullanılmış ola 0 Devletleri” tâbirine nazarı dikkati cel- ybetmek, istiyoruz. Çünkü © zaman İti- Yİ Devletleri diye nazara çafpen bir si- yasi teşekkül yoktu, Bundan manda şu- bü da hatırlatırız ki, ozamanlar gerek Fransa ve gerekse İngiliare Türkiye'de bir propaşanda faaliyetinde bulunmu- yorlardı. 1938 yazında fransızca “Temps” gözetesi bir makale neşretmiş, Fransa- nın, slâkasızlık yüzünden, Türkiyedeki köirüret nüfuzumun o Almanya Tehine kaybolduğu hakkında acı act şikâyette bulunmuştu, — H. Melziç ehemmiyetlidir. Bidayette Alman lar: tarafından ilim dünyasına ki zandımlan bu şubeyi sonradan İns gilizler benimsemi d sebebinin sırf ilmi olmaktan zi) asi olduğunu iddia edi ğa etmiş olmayız. On için biz şimdi bu yolda bir mü faa harbi açmak mecburiyeti yiz. Bundan bir kaç yıl evvel Brig tanya müzesi direktörü Budge, Çi ısının o İngilizler tarafından! re edilmiş olduğunu iddia e e bulunmuştur. “Burada muharrir uzun w Almanyada Hitlerin iktidar mevki. ine geçmesini müteakıp âlimleri muhacereti dolayısiyle Sümerolaj ve Hititoloji gibi ilimlerin ihi edildiğinden ve bunun menfi » çelerinden şikâyet etmektedir. na çare olarak bu fimlere ait ola kürsülerin yeniden takviyesini Wi ilmi heyeti seferiyeler izamını ti lep eden muharrir izahatına Şu Süs retle devam etmektedir!) Bu yolda ilk muvaffakıyetimizi daha şimdiden kaydedebiliriz: “BİE sı Bağ dat'daki eski eserler müzesi dil ek. mütek törlüğüne tayin edilmiş ve bu sü İngilizlerin İş. &i bü'mevkide onlara he. yh Alman kültür politikası işini gereği gibi tâm olarak yapmağa kalkışın bu mevkiin bizim bu yoldaki İ liyetimiz için en müessir | İsti noktalarından biri olabileceği ki di'iğinden anlaşılır. D r taraftan propaganda İle ve meselâ Bergama müz& mizin Ön Asx hakkın yapacağımız propaganda ile Şarlı Iiları tahsil için Almanyaya ce?bEz deriz. Şarkın eski eserleri ve İslâm ssnaf tarihi şubesine ve bilhassa şubesine Üniversi: izle verilmesi lâzim g yüksek mevklin ehemmiyeti şu ei hetle de mütebarizdir: Malüm ol. ğu üzere Ankara ve İstanbula mış olan neti bu sahada şan Alman âlimlerini ancak tesa; düfi olarak bulmuştur, çünkü b zevat bir tlere rağmen uzun. yıllar Almanyada. an mütevazı bir tesir ve faaliyet sia. maliktiler. “Binaenaleyh kiyenin Alman âlimleri için vâki bu davet ve tevcihatı Almanya ilmi kudtetinin yahut kültür poli tikası sahasındaki faaliyetinin bül semeresi sayılmaz ve İstikb bu kabil davet ve tevcihata muhi tap olacağımız katiy mez, i Osmanlı tarihine gelince, şimdi. ye kadar İslâm ilmine ait şub Türkolojinin bir kısmı olarak ta; lan Osmanlı tarihi üzerindeki etü ler, Türkiyede, Şarkın eski eserle: ri hakkındaki ilim şubesi için gök terilen alâks ile nisbet ve kıyas dildiği takdirde, yukarıda tai edilen ahval ve esbap dolayısi bugün henüz geri bir vaziyı dir. Binaenaleyh o Alman ilminin vazifeleri bü saha için de o nisbi te barizdir. Eğer biz bugün ler tarafından biraz ihmal edil olan bu şubedeki tarihi araştırma. ları ilerletecek olursak Türk tale belerinin Alman Üniversitele akınlarmın devam edeceği mi kaktır, ve hattâ Türkler kendi ne kadimdenberi münaseheti o bu tarih devresinin onlara kı milli şuurların tanıtmak yolund haiz olduğu kıymet ve ehemmi: tini bizzat takdirle onu öğrenmiye ciddi olarak karar verdikten sonra Türk talebelerinin Alman tniyı sitelcrine akını artacaktır. i Türk fikir hayatı icin istikbalde Alman nüfuzunu esas kılmak üze. re yeni yetişen Türk mi Almanyaya cekmek (Lütfen sayfayı ce