24 Şubat 1940 Tarihli Tan Gazetesi Sayfa 2

© Yazan: Marlen Oğlu “Dr. Kâmil Yazgıç Dinamik Kelimesini | Bile, Sansür, Dinamit Diye Anlıyordu — 16 — şte bu şeraitin içinde, Ah. met Hithat bir gün, bir fenni makale yazmış. Bu makale. de, içinde “dinamik hesaplar, ke- limeleri de geçen bir cümle var- miş. Sansür heyeti bu kelimelere bittabi ses çıkarmamış. Fakat, ga- zeteleri sansür memurlarından da ba büyük bir dikkatle okuyan ve okuduklarını da, kemali cehaletle fenaya yoran hafiyeler, bu keli. meleri de, kaçırılmıyacak fırsat. lardan sayıyorlar. Ve “dinamik, kelimesini “dinamit, anlıyorlar ve: — Mithat efendi, gazetesinde, memnu lügatler kullanmıya baş ladı, Sansürle anlaştı. Sansür, -z2- in şahaneye' ihanet sayılabilecek müsamahalarda bulunuyor, kabi. İinden cümlelerle dolu jurnallar donatarak, sağa sola yağdırıyor. lar, ortalığı yeniden karıştırıyor. lar. Tahkikat neticesinde, sansürle Ahmet Mithat arasında gizli bir anlaşma olmadığı da, Ahmet Mit. batın, “Memnu lügetler,, 1 kullan- madığı da meydana çıkar. Fakat, bu hâdise neticesinde, matbuata şu şekilde birer tamim gönderi. lir: “ Badoma,, gazetelerde, "Iüga. İh memnua,, ya müşabih kelimele. rin kullanilmamasına dikkat edil mesi şiddetle ihtar olunur!,, Maamafih, babamın söylediğine göre; hatiyelerin Bu”Hatalart, tice itibarile » zararlı değ kis faydalı olmuş. Çünkü, bir çok jurnaller neticesinde uyanan telâş- ların boşluğu anlaşıldıkça, haf! Jere karşı emniyet azalmış, slâka. darlar, bazı jurnallere ehemmiyet vermemiye, bazı jurnalleri de, da- ha fazla dikkat ve ihtiyatla göz. den geçirmiye alışmıya başlamış» lar, Fakat, buna rağmen, © devrin matbuatı, hafiyelerden ve sansür. den dalma, ürkmüşler ve küçük, büyük bir çok zararlar görmüş. ler, B unun İçindir kl, Ahmet Mit- hat, “sansür,, e “sansar, ismini vermişti. Kendisile çalışan. larin, matbaada, hemen her gün ondan duydukları cümlelerden bi- risi de şuydu: “—-Aman çocuklar.. Gözleri. mizi dört açalım da, bizim kü. meste, sapsar girecek delik kalma- sn, Fakat, bütün tehlikelerine, zah. metlerine rağmen, gazeteciliği aeykli tarafları da yok değildi, Mesleki vazifeleri görmekten du- yulan mânevi zevki tarife kalkışa. cak değilim. Bu yüksek çak, kazandıkları temiz üzerine halkın saygısını ve sevgi- sini toplamak mazhariyetine ka- vuşmuş olan sayılı bahtiyarlar tat- mışlardır. Fakat, © devirde, gaze, teciliğin ufak tefek başka keyifle de vardı. Ve kurnaz muharrirler, bu keyfi tatmak fırsatını sık sık bulurlardı. Meselâ, ara sıra, reji idaresi lehinde sitayişkârane bir makale karalamak, hayli mahsul veren bir marifeti. Çünkü bu ma. kalenin çıkışından bir gün sonra, İmatbaaya sandık sandık (Birinel” nevi) sigara gelirdi ve muharrırler, musahhih ve mürettipler, dd matbaanın hademe ve hamall günlerce ve bol bol (Birinci nevi) sigara içerlerdi. Yine meselâ, filanca veya falan- €a imalâthanenin rakısını, şarabi. nı metheden bir fıkra yazmak, o gazetede çalışan muharrir, musah- hih ve.mürettip, hulâsa bütün in. sanların bir hafta, zilzurna sarhoş olabilmelerine kâfiydi: Çünkü ma- kalenin çıktığı gün, matbaa, içle- ri, şafap, rakı dolu damacanalarla dolardı. Hattâ hiç unutmum, ay- yaş bir başfhürettip vardı. Parasız kalıp ta canı rakı içmek isteyince, simdnm bis saman. pe ilânı koyar ve günlerce beleşten demlenirdi. Hele biraz daha ileri gidip te, filân mütesarnfın, ve tilt vatinin “İcraatı hasene,, si; ler, gönderilen hediy ne arabalarla taşır'a; mutasarrıf, ve; kabelesini, teneke teneke yağ, vesaire hediye ederek yapardı. Hulâsa, bu methiyeler sayesinde, gazetecilerin övlerindeki masrafın yekünu yarı yarına inerdi, Hmet Mithat Efendi, gaze- tesinde bu kabil yazıların İntişar etmesine ses çıkarmazdı, Fa. kat, fena bir memurun, veya fena bir matai methedilmesine, y. iyi bir memurun, iyibir mat zemmolunmasına katiyen aleyh. tardi. Mahalline masruf olmasına ebemmiyetle dikkat edilmesi şar le methiyeler yazılmasına ale değildi. Bunun yazılmasını d kabele görmesini de, mütekabil ? kadirşinaslık sayardı. Fakat, kon- disi, ne yazar, ne de gelen hediye. lere ortak olurdu. Zaten, onu ken. disile birlikte çalışanlara sevdiren hasletlerinden ikisi de, bu müsa- maha ve feragatiydi. Bir gün, o sarhoş başmürettip, gaze: i bir meyhane ilâm koymuştu. Ba. bam onu yanına çağırdı ve: “.— Bak, dedi, ben, senin bu işi yapmana ses çıkarmıyorum. Fakat sen artık, takı içmek arzusunu pek sik'aştırdın. Ben, senin hayatım © meyhane ilânlarile kontrol ediyo- rum. İlânlar seyrek girerse, senin perhize girdiğine, ve İlânlar » girerse, senin işi gi ip dini yine rakıya verdiğine hükme. diyorum. Bumu bil de, sen da bün- dan sonra, ona göre davran!,, Babamın o sermürettibe bu ih. tarı yapışından bir gün sonra, ma- kinenin bir dişlisi kazara kırıldı, ve hurufat kasaları da kazara de rildi. O zaman, Ahmet Mithat, ay- ni sermürettibi çağırdı v - Bana bak, dedi, gözünü aç, yoksa seninle ahbaplığımız, selâ. | ımız kazara kesilir ba! Babam, matbaasında çalışa dan hiç kimseye karşı bir âmir e- dası takınmazdı. Hepsin> bir kar. deş bir arkadaş muamelesi eder. di. Zaten, ocun ara sıra tutan si nirliliklerinin, ârizi huysuzlukla. rının herkes tarafından hoş gi lüşü, ve öyle sıralarda 5* erin ekseriya 2 k'm talari ai karşıladığı i- çindir ki, kendisile beraber çalı. şanlar, ona birer öz evlât, birer öz kardeş gibi şımarırlardı. Meselâ, bir gün, tuhaf bir vakaya daha şs- hit olmuştum. Terci matbaasında, Arap Abdullah is. minde, ihtiyar ve. siyonkeş bir kahveci vardı. Arap Abdullah he. men daima dalgındı ve dalgınlığı ağırdan ağıza yayılmış muhte. lif hikâyelerile meşhurdu. Bir gün kendisine bir kahve pişirmiş, kah- vesinin içine de, her zaman yaptı- Bı gibi, bol miktarda afyon ve es zar karıştırmı Tam o sırada, Arap Abdu'laha babamın kahve istediğini süyie, ler. Arap Abdullah, bir fincan kah. Ve de babama pişirmiş, fakat, del gınlıkla, babama, kendisi için şirdiği afyonlu ve esrarlı kahvey götürmüş. Babam, bu ılk, ve bo. zuk lezzetli kabv yudumda midesine indirmiş. Fakat, yarım saat sonra, gözleri kararmıya, mi- desi bulanmıya başlamış ve neti. cede yemek rahaveti zannettiği gayri tabii bir halet içinde ve ma- sasinin başında sızmiş. Odasına girip te onu bu halde görenler, ev. velâ meraka düşmüşler ve uyudu. ğunu anlayınca, bu merakın yeri- ni derin bir hayret doldurmu Çünkü Ahmet Mithatın, iş başın. da sızdığı, o güne kadar görülmüş bir vâkın değilmiş, Devamı Var) anı Hakikot | Pa tulumbal, ekipleri rı gelişte Kayma £ Korunma Teşkilâtı için sipariş Gölleri mahalle ya kamlıklarca ayrılan vazife sahiplerile dün bu yeni tulumbalar yangın sönd üzerinde provalar yapı ERİ Bu labalr 15 Martta yapı- lacak büyük denemede kullanılacaktır. Resimde, yeni tip ma- halle tulumbaları görülmektedir. İHRACAT Mallarımız Rağbette | İhracat mallarımızın standa ambalajlı olarak yük gönderilmiş olması dış İ ların meninu: mucip olmu tur. Dünya piyasalarında “Türk mal. lini kazanmış bu. adar makamlara rda dünya piyasnla- ! sarih olarak ie a 'htacat urlanmış yüz bin kilo| 5 ra tutmuştur. Pindtstana tkracat slen Efganlı bie ihr zeytin yağlarımızla rımiza çok görerek piyüsı | lardan ibraca bi | fval ithalâtımıza mukabil yurdumuz. dan Hindistana ihracatı arttırın, lar tarafndan tetkik. | i yükseldi | T içinde piyasamızdan birdenbire artmıştır. | ci için keçi kili taahhüt) ssadan kıl tedarik edeme. rplen evvel kilosu 40 çi kıllarını Jtalyarlar ekmektedi yat'ardan mal ei. rma bir iş telâkki stok an. Yeni dır, hhitler, memleket ihtiyacını dikkate alarak keçi kıllarına lisars verilmemesi, hatti ihracının İmen'inin çok yerinde bir tedbir ola- İ cağını söylüyorlar. Finler borçlarını ödeyorlar Finlândaya harpten evvel sekiz yüz İ liralık mal gö olan bir tüc. csrirmza Finlandadan gönderilen bir tupta mat'ubu olan paranın! kez Bankası 'vası gönderi. bankaya atla paranın geldiğini mem- İ müniyetle haber © almıştır. Finlerin f harp içinde bi borçlarını ödemekten İgeri kalmama | dirie Karşılanm Vagon vesikası veriliyor Demiryolları idaresinin tüccarlara esi için tüceaşm yük. ewmiye hazır malı bulunmuş olma- İdare bunun tüceardan temektedir. Tüccarlerini sma müracaatla ve yük- arının evrakını cöstermek suretile kendilerine birer sika verilmesi kararlaştırılmıştır. Fiyat kontrolü bürosu Ankarada tesis edilen Fiyat Teftişi | ve Kontrolü Bürosunun şearimizde de bir şubesi olacağı haber verilmiş. ür, Büronun kurulmasından maksat. | ya fiyatlarının anormal olarak yük- esine mâni olabilmek için piya.| salardaki temevvüçleri kontrol el. mektir. Büronun ticaret mıntaka mü kuruşa olan 4 92 «95 kuruş üteahhitler bu dünüğünde veya Ticaret odasında kurulması muhtemeldir. Yağmur ve Fırtına Devam Ediyor, Vapurlar İşleyemiyor Karadenizde fırtma bütün şid. detiyle devam etmektedir. Boğaz içinde ve Marmara ile Ege deniz'n- de fırtına dün sabahtan itibaren şiddetini tedricen kaybetmiye baş. lamıştır. Fakat üç gündenberi ta. mamen duran vapur. seferleri he. nüz baş Marmara, raden'z ve Mersin postaları da bu Arada yapılamamaktadır. İki gün €vvel Karadenize kalkan Karado- niz vapuru Beykoz önünde demir. p kalmıştır. İzmirden İstanbula gelirken Bozcandaya sığınan Ka- du, vavuru da hareket edememin. tir. Evvelki akşam Bandırmay: hareket ettiği halde Ahırkapı ö. ünde demirl'yen Antalya vap. ru dn geceyi orada geçirdiklen sonra dün sabah rıhtıma avdet et. miş ve Tophaneye yanaşmıştır. Bartın » postasmı Yapmakta olan Ülgen vapuru da Amasrada kal muşlar, Dün sabah saat 6.30 da Karabi. gadan gelmesi beklenen Seyyar vapuru da gelmemiştir. Vapuru bugün gelmesi beklenmektedir. Karadenizden İstanbula gelmesi beklenen Cümhu boladan hareketinden sonra yid- detli fırı ulmuş, fakat si ınabileceği bir liman mevcat ol- madığından sefere devamı tereih edilmiş ve vapur arızasız bir halde limana gelebilmiştir. Mühim bir kaza olmadı Fırtma evvelden'kendini hisset. tirdiği iç'n denizlerde mühim bir kara olmadığı tahmin edilmekte. dir, Esasen bir kaza haberi de gel memiştir. Yalnız evvelki” gece Sarayhur. nu açıklarında mavi boyalı sah'p- #iz bir sandal bulunmuş ve bunun kime ait olduğu hakkında tahki. kata başlanmıştır. Boğaziçi vapurlarını da tmiştir. Wapurlarım #o- a çıkış seferlerinde on beser da- kika kadar gec'ktikleri görülmek. tedir, Boğazağzı Puslu Şehrimizde dün de hava devamlı #urette yağmurlu geçmiştir. Boğa- zın Karadeniz ağzında hava hem fırtmalı hem de kesif pusludur. Karadenize çıkamayıp Büyükdere ve Beykoz önlerinde beklemekte olan bir çok yabancı ve yerli va. purların kaptanları, fırma kadar bu pusa da ehemmiyet vermekte dir. Banı ballerde bunun sisten daha tehlikeli olduğu söylenmek. tedir. Telefon muhaberatı durdu Fırtına Trakya mintakasmda karada dâ tahribat yapmış ve bas 7 telgraf ve telefon direklerini yıkmıştır. Bununla beraber büyük lerle irtibat kaybedilmemiş- alnız Avrupa ile telefon müs baberatı durmuştur. — Bal kenarda kaş çi mektebin y Bulgar talebesi Üniver li münasebetiyle gittikle- ri Sofyadan din avdet etmişlerdir. Bu çocuk enin sö. donünler çoğalmıstır. Bulgarista- İn kar hir metreyi y yolları tamamen ka. panarak kasaha'arla irtibatları ke- silmiştir. Yugoslavya ve Yupanis- tondan selen yolcular da bu mem. leketlerde soğuğun pek ş'ddetli ol. duğunu söylemektedir. Karım yol- ları kapaması yüzünden . dünkü Konvansiyonel ve Ekspres trenleri dört saat geç çelmişlerdir. Ergene yine taştı Babaeski (TAN) — Bir haftadır yağan yağmurlar, Ergeneyi yine bir buçuk metre kadar yükseltmiş, bir kısım araz'vi su basmıştir. On kadar evi de sular istilâ etmiş, Al pullu Şeker Fabrikasından göndö- rilen vesaitle tehlikenin önü alın- mışlır, Kazaredeler, fabriknen ba. rındırılmakta ve iaşe edilmekte dir, Ergenenin evvelki bozulan Tasındaki 4 — 5 bin liraya teshit edilmiştir, Evvelki gün yağmur, kara çe. virmistir. Hararet derecesi sıfır altında vediye kadar düşmüştür, Beroamada eami kubbeleri uçlu İzmir, 23 (TAN Muhabirin den) — Sehrim'zde iki gü i şiddetli hir irtiyor. bulmus, tamiri için ihtiyaç olduğu irtınanım şehirde. ki tahribatı mühim değildir. Yalnız Bergamada elektrik santralı ile camilerin Kubbeleri uçmuştur. 8. — Amerikan kellejinin sekizinel ndan resmi İlselerin dokuzuncu nıfına geçtikten sonra, İmtihan vere. rek, onupcu sinıla geçmek İstiyorum, mümkün möf GC. — Ekalliyet ve ecnebi ortamek- teplerini bitirenlerin resmi Hselere gi- rebilmeleri #çir ortamektebi © bitirme Hnihanı vermeleri o Yizımdır. Kolejin sekizinci sınıfından dokuzuncu gine imtihanı vererek, onuncu sınıfa girmek için mevcut talimatnnmeda sarahat yoktur. Bunum için Maarif Vekâletine müracaat 8. — Ormanlıca Sarf ve Nahiv kis taplarının en iyileri hangileridir? Türk- 40 gramer kitaplarından yazı işaretle rini ihtiva edenler var mıdır? G. — En İyi osmanlıca sarf ve nahiv Kitapları Şeyh Vasfinin, Hüseyin Ca- hidin, Ahmet Cevadın yazdığı kitapl dir, Mithat Sadullah ve İbrahim Nec- minin ari türkçe gramer kitap- leri yazı işaretlerini de ihtiva eimek- tedir. | SARIYERDE Bir Halkevi Açılıyor Halkevlerinin yedinci yıldönümü münâsebetile yarın şehrimizdeki hal. kevlerinde merasim yapılacaktır. Bu merasim esnasında Sariyerdö yeni- den bir halkevi ile Yalovada bir halk odas da açılacaktır. Gündüz yapıla. cak merasimde Halkevleri Umumi Re isi Başvekil Refik Saydamın radşo- da vereceği nutuktan sonra halkevi relsi tarafından söylenilecek bir nu? tukla merasime devam edileceki Bu nutukları müteakıp Kadıköy hal. kevinde saat 16 da fo 16,15 de bir resim ser; Saat 20.30 da bir konse Üsküdar balkevinde (Haikevi cuğu) isimli çor YEP bip 4r pis Bu merasim mü inasebetile şehrimiz deki halkevlerinin bir senelik faali- yetleri de tesbit edilmiştir. (Evlere 15192 si erkek MT si kadın o'mek üzere 19229 kişinin, aza olmak üzere kaydedildiği, halkevleri köycülük şu» İ belevi tarafından yapılan köy gezin. tlerine 5844 kişinin iştirsk ettiği mubtelif mevzular etrafında 435 kon- feransı, 153 konser verildiği anlaşın miştir. Smmm POLİSTE: 3 İki Yangın Başlangıcı Bakırköy Bez Fabrikasının har. man fırınlarında pamuklar tutuşmuş, Jetrafa sirayet etmeden söndürülmüş- tür, # Kalyoncukulluğunda Aden 2- parlımanında Ojeninin dairesinden yangın çıkmış, söndürülmüştür. Yemekten Zehirlendiler Balatta Kâtip Muslihittin mahal lesinde koltukçu sokağında 7 numa. rada oturan Muharrem kizi Nazike, Nazif kızı Fıtnat ve Halit kızı İfakat yedikleri yemekten zehirlenerek Ha. seki hastanesine kaldırılmışlardır. # Fındıklıda İskele caddesinde 53 numarada oturan Mahmat dün Balık »azarından bir kilo beyaz peynir al. mış evine giderek karısı ve çocukla» riyle beraber yemiştir. - Bir müddet sonra hepsinde. zehirlenme alâimi görülerek hastahaneye kaldırılmış. azdır, ——— Kartalda Caz Takımı Kortul gençler birliği, mevcut ban. dosundan ayrı bir caz takımı kurma. ğı kararlaştırmış, lâzim gelen musiki Aletlerin! almıştır. Beş genç, caz ders lerine başlamıştır. ———————— TAKVİM 24 ,Şubat 1940 CUMARTESİ 3nelay Oo Gün 2 Arabi 1338 Muharrem? 15 Güneş: 644 — Öğle ti; is29 — Mera 1993 — İmsâk; Kasım: 109 Rumi 1355 Şubat 11 vi 1743