6 Ocak 1940 Tarihli Tan Gazetesi Sayfa 5

ABONE SEDELİ Türkiye Ecnebi — — — 00 Ke, 200 Kr. İM say 180 * 400 say 800 1 » 1Ay 300 Milletlerarası posta ittihadına dahi) olmiyan memleketler için abone müddet surasiyle 30, 16, 9, 3.8 liradır. Abone bedeli Desindir. Aden değiştirmek 28 kuruştur. Cevap için 1 Sene Ticaret Filosu Mahvolmuş u haberi evvelki akşam Berlin B radyosu verdi. Karadenizdeki fırtınadan bahsederken, bu denizde bulunan Türk ticaret gemilerinin battığını, ve bu suretle Türk ticaret filosunun mahvolduğunu anlat, Karadenizde sadece bir tek küçlük| ala batmıştır. Başkaca hiç bir Ky olmamıştır. Gemilerimizin m him bir kısmı llmanımızdadır, bir wmi da limanlarımız arasında işle- mektedir. Bunu Berlin radyosu da, D. N. B Ajansının İstanbul muhabiri yasıtasiyle tahkik edip öğrenebilir. akat yalan haber neşretmek Alman propagandasının mutadıdır. Hakika, ti söylemek işine gelmez. bize anlamak istiyoruz, Alman Tadyosu Türkiye aleyhinde niçin böy. le yalan haber u ediyor? Bu yalan neşriyatı ; m önüne geçmek mümkün değil midir? i * i Kadınları "aaliyette uydurmakta devam Şişli Halkevinde hergün yüzlerce Türk kadını bi ir haf ketzodeler aftadanbe: hazırlıyor, felâ. m eşya dikiyor, giyecek ve harıl harıl çalışıyor. Şirâdiy, ei Şiridiye kadar evlerinde bu kabil : l gi <rle meşgul olmıyan zengin gileleş ever İEÜ VEB e istimal yardım işlerinde çalışmanın İN tatmış oluyorlar, Bu tecrübe “ nu başkaları için çalışmanın, ev. SN > &eçirmekten çok daha mink İuğunu öğretmiş olacak ki, e ML va: alan kadınları. > mm dakikasına işlerinin ba- | in İyor ve büyük bir zevk ve ua içinde çalışıyorlar. m ki bir defa bu zevki tat > Yardım teşkilât ve devam etsin ve bu. gün Mep İclâketzedeleri için gös. Me Pek adla yarın şehrimizin eğ eri ve yardıma muhtaç arı hesabina devam etsin. Mari a —sten Gelen Yardımlar ui memleketlerin, Türkiyedeki faciası ka ide rşısında gösterdik. * KÜN geçtikçe artıyor. Mz Birime bile, küçüklüğüne, ve | di Die ileşi darlığına rağmen | — | m wzalmaktan geri kal. | ngiltere m Bela Fransa hükümetleri | İrem Yardımları bir kaç mis. uhaniş “ni bildirmişlerdir... | KE tip kendi memle. ilke Kibi, iane cemine başla. eng arrmızan feliketimize kar ee arlan yardım y. mi, ” 4 a TN iz İzi en derin y imizden mü. RE etmektedir, 7G endilerine Türk milletinin en sa. Mimi yeğ ” inek milli bir bae rini bildir. a Kücü üçük Memleket Haberleri İZMİTTE: büyük bir alâka Kandıra, tir, Takim itibari), ci, Kâğıtspor MOM çüncü olmuştur, * NAZILLIDE. Halkevi, her üç haftada bi eğlentileri tertibine başlamıştır. — eğlentilerde evin caz takımı güzel Parçalar çalmaktadır. Tİ alay birin. Akyeşilspor ü. “Kıymetli Profesör Hâmit Nazif Pamir, Zelzeleye Karşı Ne Gibi: rzincan felâketi, deh- şeti nisbetinde basil bir sebebin mahsulüdür. Bu yazıda bu basit, fakat bundan sonra verebileceği itibarile her an dehşetini mu- hafaza eden sebebi, buna kar- #1 alınması icap eden tedbir- leri ve Türkiyedeki zelzele izah edeceğim. neticeler mıntakalarını vardır k kuvvetleri sönmüş 2 — Jeolojik kuvvetleri zinde o- lan mıntaka. Birinci mıntaka ze'zele sahala ları yerleşmiş ve mü: bir hale girmi; da zel zele olmaz. ir. Buralı ikiye ayrılır: &) İspanyadan başlayıp, Akdeniz o havzasını, Anndo'uy Balkanları ihata eden ve Orta A yadan Pasifik'e kadar uzanan bi- rine eden ikinci mıntaka, Bu iki mıntakada jeolojik kuv- vetler hâlâ fi edir. Bizim m a- sl üzerinde bulünur. A- nadolu yepyeni bir jeoloji devrin. de denizlerden kurtulmuştur. Ana. dolu arazisindeki gnsyenidabakalazı üçüncü zamanda deniz seviyesinde, bulunuyorlardı... Bunlar. simdi. A— badolu yaylasında 2000 metreye kadar yükselmişlerdir.”İNiteklir bu 2000 metre irtifamdaki kayalar» da deniz hayvanatının buluyoruz. Bu tabakaları bu irtifaa çıkaran cidari tazyiklerdir. Bu je. olojik tebeddülâtın çok yeni olma» sı, memleketimizin böyle jeolojik kuvvetlere hâlâ maruz bulunduğu” nu gösterir. fosil'lerini ÜNYADAKİ zelzele mıntaka- larını ve memleketimizin mevkiini bakımdan ehemmiyetini tayinet. tikten sonra zelzelelerin nevilerini görelim: A — İNHİDAM LZELESİ Tahtezzemin bir mağara yıkılabi. lir ve bunun üzerindeki saha sarsı- lir, Bu nevi zelzelenin tesir sahası dardır. B — VOLKANİK ZELZELE: Bir volkanın indifar doli sıl olan infilâkların ne zelzeleler. Bunun dâ dardır. C — TEKTONİK ZELZELE: Dağların teşekkülünü İntaç eden yan tazyikleri altında kırılan ta- bakaların fayları arasındaki kom- partimanların yerleşmek sılmasından doğan zelzeleler. Asıl mühim olan ve jeolojiyi işgal eden bu nevi zelzelelerdir. ve Anadolu zelzeleleri de bü nevi zelzeleler- dendir. Erzincanda ve civarındaki zelze. leyi hisseden saha, henüz tetkik o. lunmadı, Ancak görünüşe nazaran asıl merkez Erzincanda bulunmak- tadır. Erzincanın şimeli garbisin. den cenubu şarkisine doğru uzanan iki fay vardı. Bu faylar teşekkül leri icabı ynuvazi iki İnşikak hattı halindedir. Bu faylar dördüncü za- manda teşekkül ettikleri, yani çok yeni oldukları için aralarındaki kompartimanlar henüz yerleşme- miştir. Bu kompertimanların yer- leşmek için kımıldanmaları zelzele. Yi husule getirmiştir. Bütün tekto. nik zelzelelerin sebebi de budur. Erzincan zelzelesi dolayısile ha- sıl olan zelzele enerjisi, ervarda hu. Yunan diğer fay mıntakalarını da Oynatmıştır, Bundan dolayı k,i kinci derece merkezlerde zelzele a bu yazıda Erzincan ' zelzelesinin sebeplerini, almmes: Sâzım gelen tedbirleri ve . memleketimizdeki zelzele mıntakalarını anlatıyor : Yazan : Hamit Nafiz Pamir To kada yelniz Er- dir. Me- selâ Kelkit vadisi imtidadinca da Şark - Garp istikametinde'zanan fay hatlari mevcuitur. 'EK'TONİK hatlar, Türkiyenin mhühtelif noktalarında Zet. cuttur. Esâsen; Türkiye, yukarda da söylediğim gibi jeolojik kuvvet lerin (1) henüz faal vezinde oldu. Bu bir yerdir. Fakat buna rağmen, biz maalesef memleketimizin jeolojik bünyesini bilmiyoruz. Bereket versin ki, bu memleket çok eski kültür devirle- rl görmüş bir memlekettir, Ondan 36 asırın do- Bu dokü- ıdır ki, elimizde ları mevcuttur manlar bize gösteriyor! asır İçerisinde 6. retzeteytmuşturrTer VİN 10” binden 25 bine kadar Insan zayi ol. muştur. Fakat bu dokümanlar bizim için kâfi değildir. Elimizde büyük bir jeolojik, tektonik harita bulunma. lıdır. Biz, bu haritada tektonik hat- ları, zelzeleye müsait yerleri göre- ceğiz ve ona göre icap eden ted- birleri alacağız. Bizde bu harita yoktur ve bizden başka her mem- lekette vardır. KADIN MİDESİ Kadın midesi her yaşta türlü tür. lü marifetler göstererek sahibine tsızlık verir. Fakat onun en marifetleri kadmlığın son- baharında meydana çıkar. O mevsimde istahı hozulmıyan kadın pek ax bulunur. En çoğunun tahı azalır. Bunun sebe- bütün vücutta metabolizmanın hafiflemesi, vücudün daha az ka- lori sarfetmesidir. Sarfiyatı azalan vücudün yemek ihtiyacı da aza- lr, Bazıları az yedikleri halde © yaşta yine şişmanlamıya (başlar- lar, Kimisine de acayip seyler ve mek icin arzu gelir. Meselâ o vak- te kadar hatırına getirmediği mid- ye dolmasına birdenbire düskün olur, her yemeğinde ondan bulun- durmak ister. Yahnt çok baharlı yemekleri, tarşuları, biberi ve- mekte eksik etmek istemez. Bun- lardan çok yedikçe, xaten yorgun olan, karaciğer daha ziyade mü- teessir olur, mide büsbütün bozu. Tar, O mevsimin hazım cihazı tara. fından can sıkan alâmetlerinden biri de —bereket versin, pek ma- dir olarak görülen— ağızdan ziva- de salye gelmesidir. İnsan daima sakız çiğniyormuş gibi ağzı dolar ve sık sık yutkunmıya mecbur o- Tur, Midelerinde ekşilikten şikâyet edenler çoktur. Avuç dolusu kar- bonat yuttukları halde gene mide- lerinde ekşilikten, sıcak sıcak gaz- ların mideden (yukarı çıkarken göğüslerini yakmasından kurtula. mazlar sonra da haş dönmesi, baş ağrısı, devamlı İnkibaz ve uyku- suzluk.. Bazısı da bunun aksine mide ek. in azalmasından ileri gelen alâmetlerden şikâyet eder: Yemek- ten sonra midede ağırlık, bir cok —akat göğsü yakmıyan— gazlar, daha sonra uyku. Mide bütün ka. rınla birlikte asağıya doğru düser, gene müzmin inkıbaz ve barsak il. tihabı, Her sabah uvkudan kalkmen kay edenler, midelerinden kan çı. Mide bozukluğu nlâmetlerinin bu kadar farklı olması da gösterir ki rahatsızlığın esası midede değil- dir. Midede ekşiliğin çoğaldığını veya azaldığını aramak ta fayda vermez, Zaten eksinin coğalmasın. dan dolayı karbonat kullananlar yahut azalmasından dolayı limo- natalar içenler bunlarla mide ra- hatsızlığından kurtulamazlar. Çün kü rahatsızlığın asıl sebebi mide. ye ve bütün hazim cihazına hâkim olan sempatik sinirlerinin bozul. masındadır. Onun için, kadınlığın sonbaha- rında meydana çıkan mide resi sinirleri yormaktan mümkün olduğu kadar sakınmak ve müm. kün olduğu kadar istirahat etmek- tir. Yemeklerden sonra bastıran uykuya karsi gelmek bile doğru değildir. Uykudan sonra baş ağrısı gelmiyorsa, her yemekten sonra bir çeyrek saat, yirmi dakika uyku hazim cihazını isleten sinirlerin sa kinliğine cok fayda verir, Bir de ılık su banyosu, banyosu bulunmıyan yerlerde ılık su dö. künmek o sempatik sinirlerini tes. i çarelerden biridir. İyisi akşam yemeğinden öncel ta bii, hic üşümemek şartiyle. Banyo. dan yahut su dökündükten sonra yemeğin üzerine bir çay fincam ih. lamur suyu, ondan hoşlanmazsa- nız, İlmen ve portakal yaprağı Su. Yu, hafif bir nane yaprağı suyu si nirleri rahat ettirir ve mide rahat. sızlıklarını geçirir... Mide üzerine sancı gene gelirse, bir tülbendi ılık suya batırıp ağrıyan yere koymuya da hiç bir mâni yoktur. TİYATRO : Hayat Bir Rüyadır — Üç günlük veya biz gecelik facia — olonya Krallarından zayiçe me- oğlu Sigis- ımdar olaca- Hanı yıldızlardan anlıyarak zavallıyı senelerce bir kuleye kapatıyor, niha. İyet bir gün insanların şahsi meziyet. leriyle kaderlerine galebe edebile- ne kajl oluyor ve kulede Ve- raklısı (Bazi) mond hakikaten fena bir hükümdar oluyor. Kendisini senelerce hüyüten besliyen (ama zindanda) Vesir Klo. talt'ı öldürmek istiyor, babasını tah. kir ediyor beyaz saçlı başımı ayakları altında ç veceğini söylüyor. mâ. beyinciyi tutunca (balkondan aşağı atıyor... Nihayet müşfik bir baba ol İduğunda süphe ettiğimiz Kral Vezir ile bir daha istisareden sonra Veliah- ta tekrar bir afyon daha yutturarak zindana kapatıyorlar. Kralın Astolf İnamında bir yeğeni var, onun tahta | cıkması ihtimali ahaliyi ayaklandırı. İyor, millet kuleye doğru koşarak Si- 2 İliahta biraz afyon yuttururak sans | İki bir rüyada oluyormus © yık olduğu mevkii veriyor. Sigis- KL Türk | Memleketimizdeki tektonik hüt- ların başlıca Saros körfezinden çıkan bir hat Marmara denizinde Mürefteder Marmara Adalarının şimalinden e İzmit körfezine dahil o. lur. Buradan Adapazarı, Bolu ve Geredeye kadar uzanır. üzerinde çok büyü! zeleler görülmüştür ve tarihte hiç bir zaman bir zelzele arı şunlardır. merkezi ol. il bu mintak Bu hat üzerin tarihte bir kaç de mıştır. Marmara zel zelzelelerine be y dalgalar yapar ve bunlar karaları istilâ eder. Meselâ 1912 de vuku bulan Mürefte zelzelesinde dalga- lsr kilo ve zelzeleden sonra sular karada yüz binlerce balık cesetle Tİ bulunmuştur. Diğer bir fay hattı vaşlar, Suriyeden Şeria nize geçer ve Şar. ekilince Maraştan vadisine, nır. Maraş keli bir yerdir. Meselâ & rinde bulunan Antakj li zelzeleler görmüş bir yerdlir. Anadoluda di bir. çok faylar vardır. Dikili, Torbalı zelzelelerini doğuran tektonik hat- lar gibi Cenubi Anadolu bir dereceye ka- | dar sağlamdır. Cenubu şarkide İ. Tak hudutları sağlam, fıkat Di bakır, Malatya ve havalisi sağla “wögterFukat”BİZ, "elimizde mev. zuubahis harita bulunmadığı İçin, fay hâtlarının hakiki imtidatlarını bilmiyoruz. Bu itibarla bütün ma- Yümatımız pek sathi esaslara isti. nat eder. konuşmamızda bilhassa üç şeyi tebarüz ettirmek İste- rim; 1 — Memleketin her tarafının jeolojik ve tektonik bünyesini bil- memiz lâzım. Bunun için teferrü. atlı ve hiç olmazsa 1/200.000 mik. yaslı bir jeolojik harita yapmalı- yız. Bugünkü malümatımız nakıs. tir. Filvaki memleketten ecnebiler gelmiş geçmiş. Bazısı bir eser yaz- mış. Bunun doğru olup olmadığın. dan bile haberimiz yoktur, 2 — Şehirler ve köyler tesis e dilirken binaların kurulscakları yerlerin, temel zeminlerinin mut- laka sağlam mahaller olarak inti. hap olunması lâzımdır. Meselâ Br. zincan. Biz Erzincanı yine orada kuracağız. Bu daima böyledir. İn- sanları yerlerinden ayıramayız. Bu tarihte çok görülmüştür. Bir şehir zelzele ile harap olur. Yeni şehir bir başka yerde kurulur. Fakat bir de bakarsınız ki, zamanla insanlar bu yeni şehri terketmişler ve ev. velce yıkılan şehre tekrar yerleş: mişlerdir. Bunun sebepleri tabiati- le jeolojik olamaz, Bunu yapan ik. tısadi, içtimal sebeplerdir ve cid. den tetkike lâyıktır. Şimdi de Erzincanı yine ayni yorde kurarken, burada da sağlam olan ve olmıyan toprakları seçme- miz lâzımdır. 3 — Mademki, bugün Türkiye. nin bir zelzele memleketi olduğu nu biliyoruz. Biz de diğer zelzele memleketlerinde olduğu gibi bir inşaat tipi seçmeliyiz. Çünkü zel- zeleye mukavim İnşast tipleri var- dır. Zannederim ki, bizde eski bağ- dadili inşaat, kubbeli insaat bu za- ruretten doğmuştur. Kubbenin zel. zeleye kürşi mükavim olduğu gö- rülüyor. Bu noktada esas, bina bünyesi- nin elâstiki olmasıdır. Meselâ San Fransisko mahvolmuştu, Fakat tek rar kurulan şehir, bu elâstiki bina esasına göre kuruldu ve bugün San (Devamı 7 incide) U İbu rüyadan tekrar İmak korkusu ile olacak babasını af. gismond'u. tekrar tahta davet edi. yorlar. Baba ile oğul carpısıvor; ba. ba mağiüp oluyor. Fakat Sizismond ilk tecrübeden ders almıştır veyahut zindanda uyan, fediyor, Astolf'un namusunu mah. veyldiği ve ana yadigârı bir kihç ile iyar diyar öldürmek üzere âsığını arıyan Rozora'nın namus lekesini te. mizlemek için Astolf'a kızı almasını öylüyor. Astolf izdivmen hazırdır, yalnız kızın babası belli değil. Baba- sız bir kız ile izdivaç olunur mu? A, salet buna mâni, Bunun da çaresi ko. lay. Meğer Rozora Kral Bazilin Ve. ziri Klotalt'm kızı değil mi imiş? O. halde ortada bir mâni yok. Sigis- mond senelerce kulede kapalı kak maktan her gördüğü kadına Ilânı aşk edecek kadar hir hassasiyet kesbet. mis. Ne yapsın? Ortada Astolf'un es- ki nişanlısı rel var, eli değmiş iken o da onu alıveriyor ve piyes hi. tama eriyor. Vakahin eşhası gayet acayip a damlardır. Yıldızlarla uğraşan bir Kral, bir kadını iğfal edip ve gayri. meşru bir çocuk peydahlayıp kacar. ken kılıcını unutan bir Vezir, namus için meçhul babasının kılıcı ile âşığı. m öldürmek üzere ülkeler aşan bir mâşuka, karış. sini balkondan attıracak kadar terbiyesiz bir mabeyinci... Kimi deli, kimi aptal olan bu vaka eşhası rast- idikleri kadına saldırdıkları halde lesinin de namus bahsinde şaka. ları yok. Bu gülünç mevzuu uzun uzun Mo. nemeden çene kemiklerinizi çatırdas tan hakimane fil tiriniz. Şehir Tiyatrosunun yeni pi. yesini muhayyilenizde canlandırmış olursunuz. Bu fena rüyadan uyan- mak için Oskar Vayld'in yelpazesine Jasıl şimdi ihtiyacımız vardı. Hayat | belki hir hesiz Piyesin en mühim eşhasından Klaren'i unutmamak icap eder, U- zun ve ağır cümlelerle hakimane ef. kâr serdetmiven yegâne bir şahsın İmeveut olabileceği ümidiyle avnmar- ken maalesef biçare uşak bütün © kocaman savaşlarda kurşun ile vurulur vurulmaz derhal (plâton) kesiliyor, ölmeden Krala, Verire, Astolf'a hayat hakkında öyle feylesolane sözler sarfediyor ki ya. rasını,, ıstırabını kendi bile wnatu. yor. Herkesin biribirine: “Bak. U- sak diyip geçmemeli. Kepenek altm- İda er yatıyormuş. Yazik; şu adam öL memeli idi de Bergson'a Aynstay! ders vermeli idi.,, diyeceği geliyor. Birinci perdede Si dan kapısında gördüğümüz zaman İf şatosunda zineirbent Monte Cris- ıkambil kâğıtları gibi idiler Kral Basil hir kupa papazı vekarile, Maça valesine benziyen Astolf ile nek kızını andıran Estrel'i takdis 6- derken bize canlanmış ka (Kent) i syfediyoruz hissini için yalnız onlu ile dokuzlu eksikti. Bu kadar zayıf, ruhsuz bir piyes, #ânnederim ki Şehir i; repertuarında göri ” Piyesi canlandıran Talât Artemel oldu. Kemal Gurmin, Kral Bazil Sa“ mi Ayanoğlu, Astolf, Hadi Hün Klo- talt rollerinde kendilerini güzel müs dafaa edebildiler. Mahmud Moralı Klaren rolünde pek mükemmeldi. Perihan Yanal rolünü dersini iyi €X berlemiş bir mektep çocuğu gibi İzel okudu. Birinci derecede kadın rO- ü olan Rozora Nevin Alakaya taras İfindan kusursuz denecek derece İYİ Iniz giris ve bilhassa GE oynandı; kışlarda biraz tabiilikten çıkıyor. Dekorlar fevkalide. O kadar ki pir. yesi düşündükçe mak elimizden gelmiyor, e Sehir Tiyatrosu bu gibi piyesler» noksan telâkki edilen tahrir rek müdafaa edebilir, Bunun icin sik eserlerin nasıl sahneye vere. mesi ve ne serait dairesinde halki arzedilmesi lâzım (geldiğini ayri makale ile anlatmak İsterim. İ nologlara boğunuz, bütün eşhasa ese / irler, sözler sarfet. to zannettik. İkinci perdede artistler dekorlara acımâr ii; ni eserin klâsik olduğunu İleri iyi i j atılan bir tek |