30 Eylül 1939 Tarihli Tan Gazetesi Sayfa 5

30 Eylül 1999 yer TAN ASONKE BEDELİ Türkiye Ecnebi 1400 Kr w » tay ww say ” ray 18 2000 Kr, 100 * sm * sw *.|| rarası posta İttihadına dahi) an memleketler için ebone bedeli müddet sirasiyle 30, 16, 9 3.8 liradır. Abone bedeli; peşindir. Adres © değiştirmek 25 kuruştur. Cevap için mektuplara 10 kuruşluk pul Sâvesi lrımdı Propaganda » Kütahya mebusu Sadri Ertema Şen kendilerine şu mahut pro- paganda mevzuu etrafındaki düşüncelerimi dinlettiğim belki otu. xuncu mebusumuzsun, Hepiniz, birer birer, bana, ve dolayısıyle benim gi- bi düşünen bir çok kimselere yerden göğe kadar hak verdiniz. Meclis kürsüsünde, o düşünce - lerin müdafaasını yapacağınızı vaat ederek, bizi beyhude ümitlere di şürdünüz. Fakat bilmiyorum neden, bize, bu davanın müdafaasını yapıs gımızı dinlemek, ve muvaffakıyeti - mizi alkışlamak daha halâ © kısmet olmadı. l Bize hak vermiş bulunan me - buslarımzın en samimisi olduğuna İnandığım içindir ki, cılız bir ümitle, fakat kuvvetli bi ihtiyaçla tekrar- Aadığım bu hitabı da sana tevcih edi- yorum. Eğer, propagandanın, o bugünün dünyasında, ne emsalsiz bir. silâh olduğunu isbata, ve bu silâhın bu - güne kadar, onu meharetle kulla anlara neler kazandırdığını sayını- ya kalkışırsam, dünyanın yuvarlak lığından hiç kimsenin haberdar ol - madığını zanneden, ve bu, ezeli ha- kikati yeni bir keşif gibi ortaya ko- Yan meczuplara dönerim, Zira artık bilmeyen © yoktur ki, faraza Almanya, koskoca Çekosle - yı, koskoca Avusturyayı, bu keskin silâhle fethetmiştir, oFaraza Sovyet Rusya, Polonyanın dörtte ü- sünü, tanklar. değil, radyoları ile| istilâ etti, Bugün ilân edilmiş bulu. nan harp, Majine ile Zigfrit ârasın- da değil, Berlin, Londra, Roma ve Paris radyoları arasında devam edi- Yor. Ve bugün artık: “Lâfla peynir) Gemisi yürümez!” vecizesi, £ peynir gemisini bile yürütemeyenlerin lâfı. dır. Bombardımanın yıkamadığı is- tihkâmları, söz yıkıyor. o Orduların istilâ edemediği dimağları | sözler fethediyor, Ve milletler, siyaset kav- £slarını, cephane depolarından ziy: de, lügat kitaplarını harcayarak ka- yanıyorlar, Bu yüzden, propaganda, hem kı - hçtan keskin, hem de kıldan ince bir sanat haline geldi, Akla gelmedik vasıtalara baş vu. yan propaganda erkânıha; pleri, or - du erkânharplerine iş düşürmeden| muharebe kazanıyorlar: Bunları, ve hunlara benzer bir çok hakikatleri hepimiz biliyoruz. Fakat maalesef, milyonlara mal olan radyomuz bile hâlâ beyati âpeşrevi çalıyor. Fransız akademisyenlerinin kurdu Al bert Bayetiyi tanırsın, İnce zekâh Fransız milletinin propaganda işinde ne şaşırtıcı bir maharet gösterdiğini de bilirsin. Bana Teğmen, Albert Bayet, cılız bulduğu Fran- wZ propagandasının elebaşılarını şöyle it- bam ediy. ©— Sir, vatana ihanet ediyorsunuz!" Halbuki, İngiliz milletine: “— Filânca geminizi batırdık! İnanmaz. sanır hükümetinizden sorun!" diyen “Nü- | berg., radyosu, bu itiamkâr ptopagan- nın müsbet bir tesir yaratabileceğini u- mmiiletimez izler dövüşecekler: Fakat son Pransz neferine kadar!" diyen Berlin radyosu, fasit muradına eremez. Pransizlar, “Berlin, radyosundan “Mar. #eyyer,, İ, ve “Lüypzig,, radyosundan, Zig- #rid'de ölen Fransız zabitine yapılan mu- İmatan cenaze merasiminin tafsilâlını din- Werken, Almanyaya sempati düyamıyar. » bunlar, yıllardanberi yorul- Müş olan o usta Alman propagandacıları- basit buluşlarıdır. Hattâ maksadını zerre kadar giz- Yiyemiyen bu çıplak propaganda, hedetini ahibini yurur, Fransız zekdaı, bu tesirsiz ptopaganda- Yara mukabele ederken, iblismne bir maha- ret göz! Meselâ, gece, Paris Tedyaşundan, François Rosayın sesini, betki sen de duymuşmundur. Fevkalâde gürel almahca konuşan bu sevimli yıldızın sevirdiği sesi filmler, son yıllarda, Alınan ruhunu İâ kökünden fethetmiş olan cok Müvattak eserlerdir. Şimdi, Paris Tadyo- Sindün, kendisini Ağeta aşkla seven Al- (Devamı 6 ıncıda) — TAN SovyetRusya- Almanya o HİTLER us - Alman müns nin son aldığı ihtilği ile nazist ihtilâlin imtizaç edip etmiyecekleri lesini ortaya çıkardı. Bu iki mem. leket- arasındaki en mühim mese. le, anlaşmanın biribirinden çok ay- rı görünen iki şef ve iki rejim a. rasında yapılmasıdır. Fakat iki ta- raf arasındaki bütün ayrılığa rağ. meh benzerlik noktaları da vardır. Evvelâ iki tarafa hâkim olan şef. leri ele alalım Hitler ile Stalin arasında çok bü- yük bir ayrılık vardır. Hitler, ke. limenin. her manasile kendi ken- dini yetiştirmiş bir adamdır. Sta. lin ise “Lenin'in şakirdidir. Hit. ler parlisini,siyaselini, muvaffakıye tini, kendi”kendine imal etmiş ve bugün Almanyanın şefi, peygam. beri ve anahtarı olmuştur. Stalin i- se, daha fazla işliyen bir işin ba. şına geçmiştir. Bu yüzden Stalin, ihtiyatla ve adım adım harekete mecbur olduğu halde, Hitler doğ- rudan doğruya hedefine yürümüş” tür. İhtimal ki, vaziyetin şartları da. ha başka bir şekil de almış olsay- di, bu iki adam, karakterleri do. Jayisile, ancak bu şekilde hareket ederlerdi, tslinin en belli başlı vasıf. ları sabır ve sebattır. Bu iki vasıfta bir harikulâdelik yok- İşbirliğini p Hazırlıyan Amiller Yazan: Walter Duranty Nevyork Taymisin bu muharriri, on beş seneden- beri Rusyada ikamet etmektedir. Rusyaya dair” pek çok yazılar yazdığı gibi, onun kaleme aldığı bütün eserler her yerde çek iyi karşılanmış ve büyük bir alâka uyandırmıştır. tur. Fakat Stalin bu iki vasfa, tediği İşi vaktinde yapmak ve tam dakikasında il vasfını ve meziyetini katımı Hitler süratle hiddetlenir ve bir düşmanı affetmez. Fakat Stalin hasımlarını affetmeyi de bilir ve bir kaç kere affeder. Nitekim ha- sımlarına 1925 ten 1934 yılına ka. dar bu şekilde muamele etmiş ve ancak Kirof'u öldürdükleri zaman cezalarını vermiştir. Anlaşılan bu za dan, yahut, bir sene sonradan itibaren Hit. ler ile Stalinin yölları birleşmi- ye başladı. Stalin, Sovyet Birliği. nin birleik lideri idi. Hitler de öy- ledi. Fakat arâda büyük fark var- dır. Çünkü Hitler, istediği anda bir peygamber golü oyruyabilir, Fakat Stalin böyle bir rolden uzaktır. Hitler, arkadaşlarından müm. kün mertebe uzakta yaşamak ve böylece de peygamberlere benze- mek ister. Stalin böyle değil Çünkü idare ettiği partiyi yakın. dan takip etmek mecburiyetinde- dir. Stalin Almanya ile yaptığı paktı her halde Ruslara kolaylıkla ka. bul ettirmiş olacaktır. Çünkü be. yaz, kızıl bütün Ruslar, İngilizleri düşman ve Almanları dost telâk- ki ederler. Kızıl Ruslar, geçen Bü. yük Harp sırasında Almanlardan gördükleri düşmanlığı üç sebep yü- zünden unutmuşlardır: 1 — İhtilâlin harp yüzünden çıkması. 2 — İngiltere ile Fransanın ih- Glâli bertaraf etmek için herşeyi yapmış olmaları ve her müdaha lede bulunmala 3 — 1922 den itibaren Rusya ve Almanyanın Versay kurbanları olarak birbirlerine yaklaşmış bu. Yunmaları, Bunlara şimdi de bir sebep daha ilâve edilebilir: Şimdiki Rus siya. setinin ve Rus düşüncesinin müm. kün olan her sahada Rusyayı ye- niden kurmak arzusu, Ş” paktım bir hayli zaman önce hazırlanmış olduğunu pek sanmiyorum. Fakat.şüphe et- mediğimi bir nokta; Sovyetlerin Aİ. manya ile anlaşmayı, İngiltere Fransa ve Lehistan ile anlaşmıya tercih'edegeldikleridir. Fakat Hit. ler, anlaşmanın tahakkukuna mâni oluyordu. Yalniz o da göçen ağus. tosta pek fazla atıldığını hissetmiş ve bunun üzerine kati ve ani bir hareketle demokrasiler arasındak tesanüdü yıkmiya teşebbüs etmişti. Almanların iş birliği yapmaları kolaydır. Çünkü hedefleri, dünya hegemonisidir. Fakat Ruslar ne yapacaklar? Kızıl enternasyonal i- çin kazançlar mı temin edecekler? Almanların zaferi buna imkân bi- Takmaz. O halde Ruslar, Almanların ka. ” İtemayülü, veya * Jiçin pek sağlam olarak EZ İçimizde Çalışanlar Yazan: Sabiha Zekeriya Sertel ulgaristandan gelen Türk tale- beleri, şehrin muhtelif nokta- İlarına nazi beyannamelerinin yapış. tırıldığımı, Bulgaristanda nazistlerin büyük bir azimle çalıştıklarını bil - diriyorlar. Almanyanın Balkanlarda 1933 tenberi kurduğu bu nazi teşek- külleri, hükümetlerin o Almanyaya Alman tazyikı altın. da korkak bir siyaset takip ettikleri yerleştiler, Romanyadaki Demir Muhafızlar na- sıl Göbels teşkilâtına bağlı Bulgaristanda ve Yugoslavyadaki - İler de ayni teşkilâta bağlıdırlar. Ca. İlineseunun Romanyada öldürüldüğü bir sırada, Bulgaristanda nazi beyan- iseler, © namelerinin dağıtılması, nasi ocak - larınm Balkanlarda faaliyet kuman. idast aldıklarına delâlet eder. Geçen gün, nazizmin gayri mat- Ü| bu organı olan kulak gazetesinden — STALİN zanacağı şerefte hissedar olmak is- terler? Fakat alabilecekleri hisse ne o- labilir? Mer baş itikadı, ırk faj kiyetidir ve bu ırkın fertle- ri diğer fertlere ve bütün dünyaya kim olmak vaziyetindedir. Bu kat, asalet hakkını dayanan hâkimiyeti temin ediyor. Bolgevikliğin esas itikadı, bunun zıddıdır. Ona göre bütün insanlar müsavidir ve aralarında hiç bir fark yoktur. Ancak ehliyeti olan. lar iktidar mevkiine geçerle: İki itikadın rehberleri, muhtelif metotlarla; iktıdâyin Sönsuz şehi. kalarına varmış bulunuyor ve bu. nu'idedlojilerine kamlediyorlar. Nazi sistemi sarsılan kapitalizmi kuvvetle kurtarmak için işe başla- dıktan sonra se t liğe doğru hareket etmiş ve bölâ hareket etmektedir. Bu da bugün Rusyada hâkim olan farksızdır. Almanyada k tedricen hazmedilmek devlete bütün sanayi, t liye mekaniz kullanmıya müsaade ediyor. Rusyada ise kapitalizm yıkılmış ve bolşevikler kendi makinelerini kendi kuvvetlerile imal etmişler » dir Bu pek muvazi vaziyet iki dik- tatör arasında çok geniş iş birliği imkânları hazırlamaktadır. alarını YEN Paktı Tecavuz VEN EYİ Arazi lagali — Asayişi Tesis ZLE rl | / ,Bifarafık— fa an mii an arpsız har EY harpsız İyİ ZİR VA Yİ İİ EE Mars — Ammada kalın kafalı talebeymişsin. Hâlâ dersini öğrenemeğin. bahsettim. Romanya © Başvekilinin öldürülmesi ile beraber naziler tara. fından ihtilâl mahiyetinde yapılan İhareketlerin bu ocakların Balkanlar- İda kökünden kurutulması lüzumu - na İşaret ettim. Bugün yine bu me. selenin üzerinde © duruyorum. Bal- çalışan edilinceye kadar İkanları içinden kemirmeğe İbu ahtapot imha da yazacağım. Dün akşam Paris (o radyosu, Po- lonyada harbin süratli bir mağlâbi. yetle neticelenmesine sebep olarak, içerdeki Polonyalı nazi teşekkülleri- nin Alman ordularına casusluk yap- malarını gösterdi. İspanyada da ayni hale şahit olmuştuk. o Arnavutlukta ayni teşekküller düşmana yardım et. tiler. İstanbulda İngilizlerin Hizh Se. hool ismindeki mektebi muallimleri askere gittikleri için açılamadı *Fran sız mektepleri de Pransadan mal *“ limleri dönmediği için muallim fik. dani karşısındadırlar. Halbuki A) - manyaya askeri vazifelerini yapmak üzere giden muallimlerden gayri, Türkiyede herhangi bir vazifede ça- lışan Almanlar dahi tekrar Türkiye. ye sevkedildiler. Bu nazist Almanla- rın, o memleketlerinin mühim bir harple meşgul olduğu biz devirde burada yapacakları iş, askeri hizmet. lerinden daha mühim midir? Demek burada yapacakları iş çok mühimdir ki, hepsi gittikleri halde iade edildiler. Ve yeni talimat alarak geldiler. Harp halinde olmadığımız bir memleketin burada çalışan un - surlarını belki hudut harici edeme yiz. Fakat kuşkulanamaz mıyu Kulaktan kulağa işae edilen bozgun- cu propaganda karşısında tedbir ala. maz mıyız? İngiltere, Fransa harp halinde ol- dukları için cezri tedbirler alıyorlar. Fakat biz eezri tedbir alıncaya ka - dar, “atı alan Üsküdarı geçti” gibi radikal bir bozguna uğrarsak, yanar yanar dururuz. Türkiyede Balkanlarda olduğu şe. kilde nazi teşkilâtı yoktur. o Fakat gizli teşkilâtların faaliyette olduğu - na dair meydanda çok emareler var: dır, Ve bu teşkilâtlar Türkiyede de 1933 tenberi faaliyettedirler. Mem » lekette göze batacak şekilde el tından yürütülen bir nazizm propa. gandası vardır. Nazizmin bir ideal mahiyetinden çıkıp, bir istilâ © politika: olarak meydana çıktığı bir devrede nanizm propagandası yapmak.hu isilici kuvvetlere zemin ve zaman hazırlamaktır. e Buna da mi cevaz vereceğiz? Hukümetin bu hususta cezri tedbirler almak zamanı gelmiştir. Yarın alacağımız tedbir - ler çok pahalıya mal olur. mmm —— Yugoslav Atletleri Atinaya Gitti Belgrat, 29 (A.A.) — Atina Bal. İ kan oyunlarına iştirak edecek olan Yugoslav atletleri heyeti, dün Atina ya hareket etmiştir.