17 Eylül 1939 Tarihli Tan Gazetesi Sayfa 3

—— 17.9.999 BUGÜN Harbin Sıklet Merkezi Yazan: Ömer Rıza DOĞRUL H” cephesindeki harekât hak- kında verilen kisa malümatın İngiltere ile Fransada da halkı do. yurmudığı İngiliz gazetelerinin neşri. yatından anlaşılıyor. İngiliz gazetel, ri kısa malümat vermeyi haklı gös- termek için birçok sebepleri ileri rüyorlar. Sebeplerin birincisi, rad. o » telefon devrinde yaşamak dolu- yısile ehemmiyetsiz görlinen sızıntı. nın birçok plânları altüst etmesi ih- ir. Bu yüzden tebliğler en ve. an ile yazılıyor ve yalnız umu- iyet hakkında malümat veril- mesile iktifa ediliyor. İkinci sebep, garp cephesindeki harbin asker har- bi değil, en geniş ölçüde, mütehassıs ve mühendis harbi olmasıdır. Bu sa- hada Fransanın üstünlüğünü isbat eden bir delil Maginet hattını sene. lerce devam eden inşaat ile tamaml. yan Fransaya mukabil ancak iki se- nede yapılan Siegfried hattının bu- lunması, ve Fransanın bu hatta kar- şi on senede tekemmül eden bir plân dairesinde hareket etmesidir. Bu plân dairesinde başarılan ilk hare. ketler Almanyayı garp cephesine sevkiyat yapmağa mecbur etmiştir. Hattâ bazı mütchassıslar, sıklet mer- ŞARK CEPHESİNDE : Bilki viyol Alman motörlü kıtaatına karşı, cephede, mukavemete çalıştyorlar kezinin yavaş yavaş gı | nin, Alman erkânıharbiyesi aze) 'dan hazırlanan bütün plânı altüst €- decek mahiyette olduğunu söylüyor. lar. Fakat bütün sıklet merkezinin garba ne zaman geçeceği henüz bel- li değildir. Belli olan bir nokta Al. man tazyikinm Polonyayı çok sıkışık bir vaziyete düşürmüş olduğudur. Fakat bu sıkışık vaziyet ümitsiz mi- dir? Bu nokta üzerinde ihtilâf var- dır, Bitaraf askeri müşahitler Polonya. lıların 1600 mil uzunluğunda bir cep- hede sayıca ve silühça faik bir hasmı karşılıyamamaları ihtimalinin tâ baş. yalıların plân dairesinde ricat ettik. lerini söylemenin gülünç olmakla beraber cephenin kısalmış olması yü. zünden Polonyalılarm daha mi sartlar dairesinde harbetmelerine im. kân bulunduğunu söylüyorlar, Bu müşahitler, Polonyalıların 1920 de Ruslarla harbettikleri zaman da fırkalarını 100 milden fazla geri aldıklarını ve daha sonda taarruza geçtiklerini ve muvaffak olduklarını da hatırlatıyorlar. Yine hatırda tutulması istenen nokta, Polonya ordusunun henüz ye kılmış ve çözülmüş olmadığıdır. Sonbahar yağmurları Alman mo: törlü kıtalarmın harekefini güçleşti. receği için önümüzdeki günlerde Po. lonya . Almanya harbinin daha baş. ka bir mahiyet alacağı da iddia olu- nüyor. Muhakkak olan nokta harbin şark- tada garpla da devam ettiğidir. Harp, garpta en ciddi surette kizışır. AMERİKA .Devletlerinin Hazırlıkları Cenubi Amerika Devletleri Müşterek Hareket Edecekler Nevyork 16 (A.A.) — Panama kon- fatansinda merilen, Birleşik devlet. riçiye Nazır muavini Summer Vek. les'in riyasetinde hareket etmiştir. Panamerikan konferansı 23 eylük de mesaisine başlıyacaktır. o Velles, | hareketinden evvel beyanatta bulu- narak konferansın bilhassa ticaretin harp zararlarından korunması mese- lesini tetkik edeceğini söylemiştir. Harp dolayısile ticaret tamamile dur. mak tehlikesine mâruzdür, © Lindberg, bütün Amerikada radyo ile neşredilen bir nutüukta Amerikan milletinden Avrupa harbine #ürük- lenmemesi ve bunun için esliha üze. ripe konulmakta ölan ambargoyu kaldırmamasını istemiştir. Herbert Hoover, bütün” bitaraf memleketlerde bir komisyon ihdası teklifinde bulunmuştur. Bu komis- yonlar, sivil ahaliyi müteessir eden askeri harekâtı müşahede etmek ve bu husus hakkında gapor vermek'vas zifesile mükellef olcak, sa, belki de Polonyalılar kendilerini daha iyi toplamak imkânını bulur. lar, Fakat bugün de harbin sıklet mer. kezi şarktadır ve şarktnki harp buh- ranlı safhalar arzediyor. Bitaraflıklarını İlân Eden Devletler Sofya, 16 (A. A.) — Nazırlar Mec Hsi, dün skşamki toplantısında, aşa. Bıdaki Obitaraflık o deklârasyonunu yapmağa karar vermiştir: ş “Hudus bulan enternasyonal va- ziyet ve hâdiselerin inkişafı karşı- sında, Bulgaristan, sulh siyasetini takip ederek, bitaraf kalacaktır. Afganistan bitaraf kalıyor Kâbil, 16 (A.A.) — Afganistan, bu- günkü Avrupa anlaşmazlığı karşısın. da bitaraflığını ilân etmiş ve bu ka- rar Kâbildeki diplomatik heyetlere resmen bildirilmiştir. — 4 Atina Elçimiz İfimatnamesini Verdi Atina, 16 A.A.) — Yeni Türkiye sefiri ile yeni Macaristan sefiri dün mütad merasimle hükümdara itimat- #amelerini takdim etmişlerdir. * Buenos - Aires, 16 (A.A) — Ar. Jantin Rükümçti tebliğ ediyor: Arjantin, Brezilya ye Uruguay fi- loları bitaraflık kaidelerini ihlâl t& şebbüslerine mâni olmak için müşte. reken harekete geçeceklerdir. be günü © Her Hitler cephede dolaştığı halde geçen perşem- ğleden sonra Berline dönerek en yakın Alman Denizaltıları 3 Ingiliz ve İ Belçika Gemisini Batırdılar Londra, 19 (Hususi) — Alman denizaltıları dün yeniden bir Belçika ve bir İngiliz şileb.ni ve bir de İngiliz balıker gemisini batırmıştır Alex van Öpstal isminde olan Belçika ticaret ge- misi dün“gece Manş denizinde © batirilmiştir. Batan | geminin mürettebatı Yunan bardıralı vağutu tarafından kurtarılımıştır. Belçikali geminin mürettebatından 6 kişi ağıresu. | rette yaralanmıştır. Bunlar, derhal Baslalianölere hakledilmişlerdir. Alex van Opstal'in çarkçılarından Alfred Thorne, şu beyanatta bulünmuştür: “— Iğimizden kimse, tahtelbahiri görmeni, Müthiş bir infilâk sesi duyduğum zaman makine dalresinde bulunuyordum. Infilâkı müteakıp derhal zulmet için. de kaldık. Bir çok patlamalar oldu, Geminin iki par- ça olmuş olduğunu gördük. Gemide 7 yolei vardı. Deniz sekindi. Tahlisiye sandallarını “indirdik. At. lantikos vapuru bizi toplayıp aldı. Bu geminin kap- tanı, Alman tahtelbahirini görmüş olduğunu söyledi, Bütün malımızı kaybettik. Alex van Ppstal, Nev- yorktan Anverse dönüyordu.,, “Fanad - Head,, ismindeki 5200 tonluk Ingiliz şile. bi de, bir Alman tahtelbahiri tarafından batırılmış. tır, Harbin başlangıcındanberi ilk deia olarak bir Ingiliz balıkçı gemisi batırılmıştır. “Davara,, isminde | 291 ton husminde olan bu geminin patronu ile mü. | rettebatını teşkil eden 11 kişi denize bir sandal in- direrek ysrun saat kadar top ateşi altında kaldıkları halde uzaklaşmıya muvaffak olmuşlardır. Kurtulan- Ja: arkalarından 35 kere topla ateş edildiğini beyan Atlantikos |, etmişlerdir. gemisi bir denizaltı tarafından batirılmıştır. Geminin mürettebatı, Idabakke Norveç gemisi sarcfından kur. Bundan başka, İngiliz - Amerikan Cheyenne sarnıç | tarılmıştır. TAN in L Tl 5 pe İz GARP CEPHESİNDE : Fransız askerleri, Majino hattında tahtelârz tesisat vasıtasile sevkediliyorlar Stokholmden bildirildiğine göre, Oslonun denizci de bahri tiçaret ve münakalâtın pek yal men normal bir surette inkişaf ne intizar olunmaktadır. Nevyorktan bildirildiğine göre; Amörika deniz si- gortaları kumpanyaları, Italyan gemileri tarafından paklolunan yükleri harp tehlikelerine karşı etmiye muvafakat etmişlerdir. * İstihbarat nezareti bildiriyor: 4 eylülde Kiel üzerine yapılan akına iştirak eden İngiliz filosu zebitlerinden pilot L. H. Edvards ile ça- vüş Book ve mürettebattan bir kişi. resmen kayıp gösterilmektedir, Matbuat cemiyeti Zeesen'dek! Alman radyosunun bu saban beyunatını neşrettiği tayyarecilerin bu üç kişi olduğunu bildirmektedir. Diğer cihetlen istihbarat nezareti harbiya nezare- tinin tebliğine atfen mecibin 6 eylül tarihli emirna. mesi mucibince müsaadename almadan Çin, Japon. ya ve bitaraf kaldıkları müddetçe İtalya, Slovakya, Rütenya, Hollanda, Belçika, Lüksemburg, Dani ka, İsviçre, Macaristan, Yugoslavya, İspanya, Danziy, Bulgaristan, Tapland Vatikon, Polonya Romanya Tür kiye, Yunanistan, Portekiz, Isveç, Norveç, Sovyetler Baltık devletlerine ve zikredilen devlstiere bağlı bütün memleketlere posta ile öşya ve yiyecek göndermenin memnu olduğunu bildirmektedir. » Napoli, 16 (A.A.) — Nevyorktan hareket etmiş o- Jan Conte di Savoja adındaki. İtalyan transatlantiği Ceneveden kuraya gelmiştir. Vapurda 800 yolcu var- dır. © Dizer taraftan İtalya ile Fransa arasındaki mü- nasebetleri düzeltmek için müzakereler devam arkadaşlarile görüştü. Hitleri taşıyan tayyareye, 16 avcı tayyaresi refakat ederek her akın ihtima- line karşı himaye etmekte ödün Konferansta konuşulan mevzuy Alman halkı ara. sında görülen ve gittikçe arttığı sezilen huzur- suzluktu. Gerçi Almanyada, henüz rejim aleyhinde hiçbir nümayiş vukubulmamıştır. Fakat Hitler ile arka- daşları aleyhindeki muhalefetin m kazan- dığı hissolunmaktadır, Almanya Hariciye ünl emeğdleği Sinyor Müsso- lini ile yeniden temas etmek istemiş ise de ancak Kont Ciano ile yirmi dakika görüşebilmiştir. Görtkmeyi sü küt takip ettiği için bir netice vermediği anlasılmakta. dır. ) etmektedir. Yakında bu müzakerelerin daha müs- bet bir mahiyet alması beklenmektedir. İtalyan halkının bilhassa harbe girmemek lehinde ol- malarına mebni İtalya hükümetinin de Alman hedef- leri için harbe girmemeyi tercih ettiği tavazzuh et- mekte, bu da Roma ile Berlin arasında eski hararetli temasın soğumasına sebep olmaktadır. “» Almanyanın Belçika bitaraflığını bu defa da ik- lâl etmesi ihtimali, Belçikada birtakım endişeler uyandırmıştır. Almanyanın, Belçikadan hava kuvvetleri için mürur hakkı istemesi ve bu talebi bir ültimatomla takviye etmesi beklenmektedir. O zaman garp cephesinde vaziyetin bambaşka bir mahiyet alacağ: şüphesiz sayılmaktadır. 3 İFELEK (Pozen) Şehrine Ait Bir Hatıra Yazan: B. FELEK 27 baharında Polonyada idim. O sıralarda tertip edilmiş o. lan Almanların “Pozen ve Lehlile- rin Poznan dedikleri şehirdeki sergi- ye davetli Türk gazetecisi olarak gi. diyordum. Polonyanın diğer tarafla» rında Türkiyeden gelen dört beş ki- şilik heyetimize karşı gösterilen te. zahürlerderi bahsedecek değilim. Sergiyi ziyaret için gittiğimiz (Poznan) şehrinin eşrafından bir zat - ismini yazmıyorum, belki adamın ailesine zararı dokunur - bizi şehrin 50 - 60 kilometre dışındaki çiftliğine davet etti, Akşam üzeri hareket etti. ğimiz Poznan şehrinden bir saatlen fazla süren bir uzaklıktaki çiftliğe gece vardık ve geceyi çiftliğin kona- fında geçirdik. Aile, zengin ir katolik ailesi idi. vardı, Kızlar gibi anaları ve babaları da bülbül gibi fransızca konuşuyor» lardı. Aile Alman tazyikı altında bu- lunmuş olmasına rağmen katolikliğe sadakatini ve Fransays ve Fransiz kültürüne olan teveccüh ve bağlılı- ğını muhafaza etmiş idi. Bizi son de. rece ırladılar, Ertesi günü mü“ kemmel bir malikâne olan çiftliği yayan dolaşılamıyacak derecede bü- yük olduğu için - araba ile gezdik. İçimizde - heyetimizin tabii reisi te- lâkki ettiğimiz - ziraat mütehassıs. larından merhum Hasip Bey aver idi, Araba ile geçtiğimiz yerlerde sülün- ler ürkmeden geziyordu. Hasip Bey merhum: — Ben böyle avcılığı sevmem. Bunlar sülün mü, tavuk mu? diye de İlâtife etmişti. Çiftliğin muhtelif yerleri arasında malikâne sahibi bize cesim bir pala. tes tarlası gösterdi; — Bakını ui tarla çiftlikteki av havyanları, yani karacalar | içindir. | Bunlar istedikleri yeman gelip bune |lardan yerler. dedi. Ve ilâve etti: Çiftlikte harpten evvel 84 Karkda vardı. Harp esnasında Alman asker- leri bunların yizmisini vurdular, Simdi altmış kadardır. Bu söze o zaman şaşmstın. Bizdeki ciftliklerle bu Polonya çiftliği ara- snda ne kadar lehimize bir mukaye- se yapsam yine av hayvanlarına ye. direcek patates tarlası olduğunu dü- sünmeğe imkân yoktu. İşte hu sebep- le hâlâ unutmadığım bu çiftliği şim- di gözümün önüne getiriyorum, aca ba bu sile nerede? Ve acaba Alman. lar Leh karacalarından kaç tanesini daha avladılar? İç Piyasa Normal Bir Hale Geldi Ankara, 16 (TAN) -— Geçen hüf- talarda iç piyasada bazı ihtikâr'ha. İ reketleri görülmüş ve bazı eşya fir yatlarında yersiz ve sebepsiz bir. yükselme göze çarpmıştı. Başvektiletin neşrettiği tebliğde 1. de en az bir senelik ihtiyaçtan fazla iaşe maddeleri bulunmaktadır. Diğer | taraftan zaruri maddelerin hemen. kâffesinin ya ihracı men veya lisan-, sa tâbi tutulmuştur. Bundan başka yine Başvekilimizin tikâra teşebbüs edecekler hakkında" şiddetli suretle takibata geçmek İ. çin hazırladığı kanun projelerini baş- vekâlete arz ve takdim etmiştir. Öğrendiğime göre, ban madde- lerde vaki fiyat yükselmesi gerilemiş i ve piyasa durgun bir hal almıştır. A. | Nâkalılar bu durgunluğu normal telâk ki etmektedirler, Malatyada Tütün ve Sigara Fabrikası Açılmıyor Ankara, 16 (TAN) — Malatyada bir tütün ve sigara fabrikası açıla- cağına dair bazı gazetelerde. çıkan haber hakkında alâkalı dalre nezdin. de yaptığımız tahkikat neticesinde bunun doğru olmadığını öğrendik. Bu haberin burada mevcut depo- | nun genişletilmesi için yapılan fas liyetten çıktığı anlaşılmaktadır. —şğ2j | Üç güzel kızı, bir de vardakosta eşi İ saret edildiği veçhile. memleketimiz. Büyük Millet Meclisinde iade bu. yurdukları üzere, ticaret vekâleti ih- | j & 5 Cz meği mu amimi