15 Ağustos 1939 Tarihli Tan Gazetesi Sayfa 5

15.8.939 15 Ağustos 939 TAN ABONE BEDELİ Türkiye 1400 Kr. W 1 Sene mw” Ecnebi 2800 Kr, 10 * 800 800 say Say TAY 400 . » hülletlerarssı posta Hihadına dahil olmıyan riemleketler için sbone bedeli zühddet sirasiyle 40, 16, 8, 3,5 liradır. Abone bedeli pesindir. Adres değişlirmek 25 kuruştur. Cevap için mektuplara 10 kuruşluk | GÜNÜN MESELELERİ | İstanbulda Pasif Korunma Tedbirleri Tirkşadn başlıyacak manevra- larla birlikte bugünden itiba. | ren şehrimizde de tayyare hücumla- rına karşı pasif müdafaa tecrübele: ri yapılacaktır. Bütün büyük Avrupa şehirlerinde senelerdenberi bu tecrübeler yapıl.| makta, halka bir harp vukuunda kendilerini nasıl koruyacakları öğ- retilmektedir. İstanbul, Avrupa harp sahasma en yakın ve en kalabalık şehrimiz ol duğu için, burada da bu tecrübelerin yapılması ve halkın kendisini tayyare den atilacak bombalara ve zehirli gazlara karşı korumayı öğrenmesi tabii ve zaruridir. Fakat şehrimizin diğer Avrupa şe- hirlerine nisbetle zehirli gazlara ve tayyare hücumlarına karşı tabii bir masuniyeti vardır. Zehirli gaz kesif ve kalabalık şehirlerde halka zarar verebilir, Fakat İstanbul dağınıktır ve Boğaz sayesinde daimi surette cere. yana tabidir. Zehirli gazın İstanbul sokaklarına yayılarak uzun müddet kalması mümkün değildir. Tabiatın bu yardımına, biz de sayımızı ekler. sek zehirli gaz İstanbul için tehli- keli hir silâh olmaktan çıkar. Bizim slabilesni'miz dedir abella tir, — Onun için halkımızm bu tecrübele. re, telâş göstermeden ve endişeye düşmeden iştirak etmesini, her va- tandaşın kendi hissesine düşen ko- runma Vaifesini öğrenmesini bir vatandaşlık borcu v. emniyet si. lâhı olarak telâkki ederiz. * Hazırlanmak demek, harp demek değildir. Fransa ve Almanya, fakat bilhas- sn İngiltere bir tayyare hücumuna ve zehirli gaz tehlikesine karşı iler- ve zehirli gaz tehlikesine karşı aylar. | danberi tedbir almakla meşguldür. Bütün vatandaşlara zehirli gaz maskeleri dağıtılmıştır. Bu maskele- ri nasıl kullanacaklarını öğreten kü- çk broşürler rlanarak evlere kadar gönderilmiştir. Şehirleri boşaltmak için de lâzim gelen tertibat alınmış, her vatanda, şın bir harp vukuunda nereye sev. kedileceği kendisine bildirilmiştir. Vatandaşlara evlerde üçer aylık er- tak bulundurmaları tavsiye edilmiş. tir, Hülâsa, yarınki harbin en mühim silâhinı teşkil eden tayyarelerin cep- he arkasında vücude getirmeğe çalı şacağı paniğin ve zararım önünü al- mak için lâzım gelen bütün tedbirle- re baş vurulmuştur. Bütün bu tedbirler oralarda telâş uyandırmaklan ziyade emniyeti art- tırmış, halkı harp ihtimaline alıştır. mist Bizde de bugünden itibaren başlı yacak olan korunma teerübeleri, bü- tün dünyanın yapmaktâ olduğu işin bir tekrarından başka bir şey değil. dir, bu tecrübenin melhuz bir tehli. ke, veya bir harp ihtimali ile hiç bir alâkası yoktur. m amal Adapazarında Bakımsız Bir Kaplıca Adapazarı (TAN) — Buradan 30 kilometre uzakta olan Kozluk kap. hessından istifade edilememektedir. Bunun sebebi, kaplıcanın mühmel bırakılmış olmasıdır. Sıhhiye Vekâletince kaplıcaların ıslahına karar verilmiş olduğu he- veri, Kozluğun da ihya edileceği ü- nidiyle sevinç uyandırmıştır. TAN İtalya, Türke dost ne kadar memleket varsa hepsini ajanları ile doldurmuş, İtalyan ağzı her yer- de yalnız aleyhimizde konuşmak için açılmıya başlamıştır. Muharrir bu yazıda İtalyan propagan- Italyan Pro dasını içyüzünü açık misallerle Anlatıyor: e pagandasının Bütün iddiaları Yalandır! çimizde, İskenderun ile An- takyanın Türk hudutları içine girişine İtalyanlar neye bu kadur sinirlendiler?, Diyen olmadı. vi Zira Hatayın ana vatana bağla- nişile İtalyanm he dehşetli bir ha- yal kırıklığına uğratılmış olduğu. nu kestiremiyen, bilmiyen yoktu. Siyasi çarşı fiyatlarının her za- man evdeki pazarlığa uyacağını sa- nanlar, Türk hakikatinin balyozu kafalarına inince, elbette, şaşırıp kızacaklar, sinirlenip haykıracak- lardı, Türk milleti, siyasi Füşü ve şuuru tam olan o millettir &İ, dostunu düşmanını, dostunun dost. luk ve düşmanının düşmanlık se- bep ve bahanelerini mükemmelen bilir ve hele düşmanlarının tema- yül ve tabiyelerini zamanında anla- mak imkânlarından asla mahrum değildir. Biz İskenderuna Türk bayrağı çekildiği gün koyu çeviren sarp dağlarda hangi hulyalarn param parça olduğunu bilmiyor değildik ki, İtalyan gazetelerinin yaygara. larını ve Romanın her tarafta is. tihfaf ile karşılanan muhtelif si- | yasi teşebbüslerini bir sürpriz gi- bi görelim. Br beraber İtalyanın bilhassa bir iddiası üzerin. de durmamak ve bunü cevapsız bırakmak hatasına da saplanamaz- dik; lüm etmiş ve etmekte devam et. miş bulunmamız. Lâlk, insan ve medeni Türk climhuriyetinin, vatandaşları ara. M ihvereilerin beynelmilel dip- lomasi oyununda amatör ol- duklarını antikomintern pakt hi rielndeki devletler arasındaki hat. & hareketlerinin hep yanliş oldu. gunu sanmak, büyük bir bata teş- kil eder. Meselâ mihveretler, Türkiyenin sulh cephesine iltihakındaki ehem- miyeti derhal kavramış ve dik- katle teşhis etmişlerdi, Mihverci. ler, Lehistana, Romanya ve Yu. manistana (teminat verilmesine pek te ehemmiyet vermemişlerdi. Fakat Türkiyenin İngiltere ve one ile ittifakı mihvercileri, temellerinden sarsmıştı. Çünkü Almanya da, İtalya da, büyük bir harp vukuunda Türkiyenin bita- raf kalmasını istiyorlardı. Şimdi ise, Türkiyenin, Avrupa, Asya ve Afrikada kendilerine karşı dikil- diği engelin mahiyetini takdir 6- diyorlar, İ Türkiyenin askeri bir kudret pe bakımından © Avrupadaki İ rolü, pek âşikâğdır. Türkiye, Bal. İ kan antantının bir rilknü olmak İ haysiyetile ortakları olan Roman- ya ve Yumanistana yardım elmek- İle kalmaz, bundan 'başka Bulga- İ ristanı da bitaraf kalmağa icbar eder. Türkiye, Cenubu Şarki Avrupa. da hakikaten sulhün mösnedidir. Onun kuvvet ve kudreti üzerinde şüpheye düşmeğe yer yoktur. Türkiyenin harp çıktığı takdir. de, Asyada ifa edeceği role gelin. ce, Türkiyenin karadan taarruza uğramasına ihtimal yoktur. Onun Yazan: Nizamettin Nazif 209 “| VemantduSandjak enis.) le lamentable troupeau iz) des röfugiğs couvre oseml toutes les roules... © ze Ils fuient... 5 vörger » on de İn malşannimtte o: pet oneri eb de petil ehamap liler eve tan Echos de Syrie gazetesindeki mahut yazı.. sında din, içtihat ve hattâ kan far- ki gözeten iptidai devletlerden ol- madığı ve bu vasfı üzerinde Me deni dünyayı hayran eden ne has sâs bir dikkat ve titiz bir itina gös- terdiği meydanda olduğuna göre, bu sakat iddianın red ve cerhi as- la güç değildi. Nitekim güç olma- di da, Mukabil neşriyatımız me- deni dünyada tahrik edilecek ehli salip taassubu arıyanların yayga. ralarını akissiz bırakmıya kâfi gel- di. Lâkin bir hâdiseyi en mukni de- Mllere dayanarak uzaktan isbata valemak Astiller velev sathi ole sa bile yakından görerek mevkiin- de tahkik ederek izah etmiye ter- cih edilebilir mi? Ben edilemiyeceği kanaatind:. Türkiye AkdenizinDesteğidir. için Türkiye, kendi yurdu haricin- de polislik vazifesini, gayet esaslı bir surette ifa edebilir. Bazı bed. bin Araplar, harp zamanında Suri- ye ve Filistinin Türkiyeye biraki- lacağını tahmin ediyorlar. Bu nok- tai nazarın mübalâğalı ve karan- lık olduğu şüphe götürmez. Garbi Asya devletlerinden olan İrak, İ- ran ve Efganistan Saadâbât pak- tiyle Türkiyeye bağlıdır. Bu ba. kımdan Türkiye, hem Avrupa, bem Asyada, en yüksek kiymeti- haiz nüfuzlu bir mevkidedir. Afrikaya gelince, Ankara ile Kahire arasındaki samimi dostluk büyük bir ehemmiyeti haiz oldu- ğu gibi, mihverciler de bu ehem- miyeti idrâk etmiş bulunuyorlar. Büyük Harp sırasında Süveyş ka malına taarruz ederek, Filistin ve Suriye muharebelerine sebep olan. lar bügün Süveyş kanalınm da bilkuvve müdafii arasına girmiş- tir, Ve lürumu-takdirinde, o Türk yim. Bunun içindir ki, cenup vilâ. yetlerimizde yaptığım son seye. hatten istifade edesek Hataya ka- dar uzandım. İskenderunu, Antakyası, Harbi- ye, Kırıkhan, Belan ve Süveydiye- si ile bütün Hatayı, köy köy, dağ dağ, kasaba kasaba dolaştım. Haik- la konuştum. Resmi dairelerle te- mas ettim, giden gemilere, hadut noktalarına yollanan otomobillere, otobüslere binereri gözden geçir. dim ve sanki dürüst, bitaraf tet. kikleri şlar edinmiş bir Türk mu. harriri değilmişim de hava hulan. "dırmak için âzami şeytanatin tah. rik edilmiş bir yabancı gazeteci i, mişim gibi idaremizin her hareke. tine şüpheli ve inanmaz gözlerle kuvyetleri Mısırın Garp bududur nu müdafaaya iştirak edecektir. Yakında bir Mısır askeri heye. ti Türkiyeye gidecek ve anlaşılan Mısırdaki İngiliz - Mısır tahkima. tını teftiş edecek bir Türk erkâ- nıharp heyetiyle Mısıra dönecek- tir, Gerçi Türkiye ile Mısır ars. ında bir ittifak yoktur. Fakat İn- &iltere ikisinin de müşterek müt- tefikidir. Mısır ile Türkiye birbi- tini çok yakından anlıyor, müşte. rek menfaatlerini biliyor ve bu menfaatleri müdalaaya hazır bu. Tunuyor, Türkiyenin sulh cephesine ilti- hakiyle Şarki Akdenizdeki strate- jik vaziyet, mühim bir inkılâp ye- sirmiştir, Türkiye, coğrafya hakı. mından harikulâde bir vaziyette, dir, Bunun sebebi, yalniz limanla- Finn çokluğu değil, bundan baş- ka boğazlara hâkim olmasıdır. Ro- manyaya verilen teminat ve Rus. ya ile yapılan müzakereler dolayı. sile bu son nokta hayati bir kıy- meti haizdir. Rusya sulh cephesine katılırsa, 1915 de Çanakkaleye asker ibra- «ından murat olunan ber şey, sulh cephesinin emrine müheyya ola- çaktır, Türkiyenin bu stratejik vaziye. tine mukabele edecek başka hiç bir şey yoktur. Mihverciler iste. dikleri kadar uğraşabilirler, fakat bütün uğraşmaları boşa gidecek- tir, “Great Britaln And The Essi” mecmuasından bakarak çalıştım. Elde ettiğim ne- tice şudur: Bir politikacı gibi değil, bir in. san gibi, vicdanımda en ufak bir yalan söylemiş olmanın azabını duymadan göğsümü gere gere söy» liyebilirim ki, İtalya tarafından ge- len bütün iddialar yalandır. una neden lüzum görüye- ruz? İtalya tarafından yapılan tahrik- lerin medeni dünyada müsbet bir akis bulmalarına bir imkân söze. bildiğimiz için mi? Ha; İtalyayı tatmin etmiş olmak için mi? Asis... O halde niçin? Akli ve mantıki bir icap ile ver- miş olduğumuz ilk cevapları ob- jektif bir tarzda tahkim etmiş ol. mâk için, İtalyan iddiaları on beş gün ev. vel nasıl dipsiz kile boş bir ambar idise bugün için de öyledir ve ya- rın da öyle kalmıya mahkâmdur. talya Türke dost ne kadar memleket varsa hepsini a- janlarile doldurmuştur. Her taraf- ta İtalyan ağzı yalnız aleyhimize konuşmak için açılıyor. İtalyan ka lemi durmadan aleyhimize tahri- kât yapıyor. Piyemonte dağlısını davarsız, Po vadisindeki tarla sahiplerini ek- meksiz bırakmak, Venedik, Milâ. no, ve Floransa sokaklarını dilen. uilerle duldürmak bahanesine p2. hasına para bulan İtâlyan hazinesi bilhassa Suriyede mütemadiyen 4- leyhimize neşriyat yaptırıyor. İş- te Toros ekspresi vagon restoranın. da Halepli bir yolcunun bıraktığı, yahut unuttuğu bir Echos de Syrie nüshasının ikinci sayfasının beşin- ci ve altıncı sütunundaki bir ma- kaleden bazı parçalar: 1 — Serlevha: ancaktan ge- len, acınacak halli mülteci sürü- | leri bütün yolları kaplıyor..., İ 2 — Kaçiyorlar, Sanesiktan Su- riyeye iltica edenlerin sayısı gün geçtikçe artıyor. Evvelâ kırk beş İ bin kişi oldukları söylenmişti. Bu- gün sanıyoruz ki, bu rakam daha çok yükselmiştir. malden gelen çıyor, bize geliyor. Bunlar çocuk” alrını beşikleriyle sırtlarına vur. muşlar ve küçücük el arabalrına eşyalarını yüklemişlerdir. Bazıla- rı da ellerinde mini mini bir da. ğârcık taşımaktadırlar ki, bunun içindeki üç heş kırık dökük eşya kurtarabildikleri son varlıklardır. Bu insan dalgaları Halebe ve Lüz. kiyeye doğru gitmektedir. Bu i- | ki mintakadaki otobüsçüler bu za- i vallıları üeretsiz nakletmeyi ka- bul etmişlerdir. Her tarafta kilise. ler, manastırlar, mektepler hınca. hunç dolmuştur. Kendilerine: — Canım niçin kaçıyorsunuz? Deyince, müştereken şu cevabı veriyorlar: — Niçin mi? Mekteplerimizin kapanmaması ve kiliselerimizin çanlarını başımıza o yıkmamaları için. , 3 — Allıncı sütunda ise şu ara serlevhaları okunuyor: A — Tarlalarını birakarak... B — Evleğini yakarak... C — Ölülörinin kemiklerini ve küllerini alarak.. ilh.,, uu yazı baştan başa yalandır. Meçhul bir kâbustan kaçan bu mevhum mülteci kafilelerini Echos de Syrle mühârririnin hul. yasında doğurtan şey yalnız İtal. yan parasıdır. Bunu isbat için uzağa gitmiye lüzum yoktur. Makalenin son sa. tırlarına bakmak kâfidir, İşte: “Öğrendiğimiz göre İtalyanlar, Biz de Bizar Olduk Yazan: Sabiha Zekeriya Sertel kmekçiler cemiyeti reisi, hal kın, İstanbul O mebuslarının, belediyenin ekmeklerden şikâyet et- mesinden artık bizar olmuş. Biz de bizar olduk. Amma, bu şikâyellerden değil, ek- meklere en yüksek fiyatı ödediğimiz halde, en kötü ekmeği yeyişimizden.. Ekmekçiler cemiyeti reisi, Üsküldar. da fırınların . tröst elinde olduğunu, İstanbul tarafındaki fırıncıların bir şirket teşkil ederek Belediyenin 1s. rarlarına rağmen, fiyatları düşür- mediğini, ekmeğin kalitesinin bozuk olduğunu, buğday ve un fiyatları düştüğü halde, ekmeğin 9,5 kuruş- tan bir santim fazlaya mal olduğu- cu itiraf ediyor. Fakat bu kalite bo. sukluğunun mesulü olarak Belediye. gösteriyor. Belediye fiyatlara zam yapmak İslemiyorsa, bu halkın is- tihlâk — kabiliyetini, ve ekmeklerin maliyet fiyatını yükseğe mal eden fırıncıların tröst kârını hesap ettiği içindir. Un ve buğday fiyatları düş- tüğü halde, fırıncılar, fiyatları dü- şürmemekte, ekmek kalitesini boz. makta ısrar ederlerse, bu işte hüsnü. niyet değil, fırıncıların halım zara- rna ve Belediyenin ısrarlarına kafa tutmasından başka mâna veremeyiz. İptidai maddelerin fi halde, mamul maddelerin mezse, ya maliyet kıymetlerinde ida- resizlik, yahut kâr nisbetlerinde mu vazenesizlik var demektir. Ekmek ve su gibi insanın en tabii ve en za ruri ihtiyaçları üzerinde spekülâs- yon yaparak. tröstleştirmek, balkın. yaşama hakları üzerine vergi tarh etmektir, Bu sebepledir ki, bu gibi umumi ihtiyaçlara cevap veren mü esseselerin, gula maddelerinin husu- si kâr müessesesi halinden çıkıp bes ledileştirilmesi cereyanı bütün dün- yada son süratle ilerliyor. Ke Gudasızlıktan karnı şişmiş sıska çocuğu, evinin en büyük gidasını dört somun ekmek teşkil eden “işi yi, devlete ve Belediyeye borcu olan vergileri ödeyen halkı, bu şirketlerin keyif ve arzularına büziçe edeme- yiz. Belediyenin #stikbalde fenni firme lar tesis ederek, bu ticareti millileş. tirmesi, ekmekçiler şirketi reisini bi. zar eden bu şikâyetlerin önünü ak İmak içindir. Sıhhi, fenni şeralti nazarı iha. ra almadan, en pis, en iptidai şekile de ekmek imal eden, halkın yaşama. hakları üzerinden âzami kâr temini. ni gözeten trüst reislerinii ettiklerine İnanmak için, adet ve mantık ölçüsünü hariçte bırakmak lâzam, Tıpkı fırıncıların temizlik ve sıhhat telâkkilerini fırının dışında bıraktıkları gibi., — muhacir kafilelerine yardım eden- ler arasında en cömert hareket e- denler olmuşlardır. İtalyan baş- konsolosu, ermeni ortodoks baş. papası Surmeyana yetmiş beş bin franklık bir çek vermiştir. ç İtalyanlar katolik ermenilerin başpapası Hindiye'ye de yirini beş bin frank vermişlerdir. Acaba Echos de Syrin muharri- rine ne vermişlerdir? Maalesef ms- Kalede izah edilmiyen haki tün bu lânetnamenin biri kati olacak olan hakikat budur. Bu iddiaların yalan olduğumu kabul etmiyenler: İskenderundan Belâna uzayan 25 falt yolun kenardaki bütün hi. * ristiyan mezarlıklarını tetkik ede. bilirler. Burada içinden kemik &- lnmış tek mezar yoktur. 4 Hatayin her tarafındaki köyleri ve kasabaları dolaşabilirler; 4 Yakılmış. yıkılmış tek ev, tek kulübe yoktur. Soğukoluk ve Atik gibi Ermeni köylerine gidebilirler ve görürler ki, Ayvazyan otelinin pistinde hi- ristiyan gençleri neşe içinde dans etmektedir. p Ermeninin beşiği, Türkür, Rü- mun, Arabın, Suriyelinin ve her Türkiyelinin beşiği gibi mesut bir (Devamı 10 uncuda)