10 Ağustos 1939 Tarihli Tan Gazetesi Sayfa 3

10-8-939 (BUGÜN| Moskova Konuşmaları Ve Lehistan Yazan: Ömer Rıza DOĞRUL L ondradan habere göre Moskovada başlamak ü- zere olan askeri konuşmalar sirasın- da Lehistan da Moskov: askeri bir müşavir göndermek üzeredir. İn- gilterenin denizaşırı kuvvetleri w- mumi müfettişi General İronside'in | Lehistanı ziyareti sırasında bu me- selenin de görüşülmüş ve kararlaş- | tarılmış olması kuvvetle e dir. İngiltere — Fransa ve Rusya ara- sında yapılacak askeri konuşmala- Tın, tam bir muvaffakıytle başarıl- ması için Lehistanın bu müzakerele- re iştirak etmesinin Tüzumu aşikâr- dır. Çünkü ancak Lehistanın teşriki mesaisi ile bu askeri konuşmalar a- zami kıymeti kazanır. Vaziyeti an n bir harp koptuğunu far İngiltere, Fransa ve Rusya ya sit hava kuvvetlerinin teşriki me- sai edebilmeleri için Rus tayyarele- rinin Lehistandan geçmeleri icap ©- decektir. Fakat Rus tlyyazelasinin | yalnız Lehistandan uçarak yeçmele | ri ve karaya inerek benzin almama- ları, attıkları bombalar yerine yeni bombalar tedarik etmemeleri, mâ-| hak yere vakit kaybetmekten başka Made etmez. En makul ve verilen bir etmek için anlaşmak ve bu anlaş-| manın etraflı olmasını temin etmek. tir. Bu yüzden Lehistanın Fransız — Rus konuşmalarına raki zaruri görü tanda Rusya ile teşriki mesi hindeki cereyan da daima göz önün- de bulunduruluyordu. Alman tehdit. lerinin tevalisi, ve vaziyetin günden İngilir — işi. uğrutalış'"ve"TİŞEİEİ ödmii Göllmde yeni bir cereyana yer vermiştir. Lehistanın Moskovaya askeri bir müşavir göndermek üzere olduğuna dair verilen haberler tahakkuk eder- se vaziyetin bu merkezde olduğuna hilkmetmek icap eder, Esasen Mos. | kovada yapılan siyasi müzakerelerin | her safhası, Lehistan: hükümetine bildirildiği gibi askeri konuşmala- rın her safhası da ayni şekilde bil dirilecekti. — “* ve İ Lehistanın bu safhaları doğrudan | doğruya takip etmesi ve kendisini a- lâkadar eden meseleler üzerinde hat. | tı hareketini bildirmesi, şüphe yok ki, müzakerelerin daha verimli bir| şekilde devamını temin eder. | Askeri konuşmaların, siyasi ko-| nuşmalar sırasında açık kalan mese. leleri kavraması ve kolaylaştırması beklendiğinden Lehistanm askeri! bir müşavir ile bu müzakerelere iş- tiraki ayrı bir kıymeti haizdir. Sulh cephesini takviye edecek, ay- ni zamanda harp tehlikelerini azal. kerelerin verimli bir safhaya girmesi, tacak olan bu mü; süphe yok ki, Lehistanın da bu müzakerelere işti- rakine bağlıdır. Onun için verilen haberlerin teeyyüdü, sulh cephesi le- | hinde olacaktır. | Mısır Askeri Heyeti Yakında Geliyor Kahire, 9 (A.A.) — Ordu teşkilâ- tumız ve askeri usullerimiz etrafında tetkikâtta bulunmak üzere yakında Türkiyeyi ziyaret edecek olan Misir | askeri heyeti, Kahire topça kuman| dani Tümgeneral Hüsnü Elzeydi Pa- şanın riyasetinde aşağıdaki zevattan mürekkeptir: Albay Muntafa Kasadık — tebi Müdürü—, Suvazi binba; mall Dav Sadelmisri, Nekliye © önyüzbi neyn LAR, Mükine yüzbaşı İbruhim, m yüzbaşı Diyab Muhelhel Heyete sivil olarak ta, Harbiye Vezareti bütçe kalemi müdürü Os- man Tevfik ile Ticaret Vezareti me murlarından o Ahmet Selim refakat etmektedir. Ş$ Çinliler Şanghayın Garp Mahallelerinde Ordu - Kabine İhtilâfı Yüzünden Japon Harbiye Nazırı Çekilecek Hong - Kong, 9 (A.A) , mükemmel sur Tokyo Müzakereleri Uzadıkça Tiençin Ablokası Şiddetleniyor Harbiye Nazırı, Cuma günü toplanacak beş na- ziflar konfetansından önce ordunun Avrupa Siya- seti hakkındaki kat'i noktai nazarını bir kere di ha görüşmek ve tesbit etmek üzere, Nezaret erki 1 ve bazı generalleri bugün içtimsa çağırmıştır, Tokyo müzakereleri tevakkufta Toki, 9(A. A.) de bulunan İngiliz Şanghaydan bildirildi- teçhiz eğilmiş olan bir çok kıtaları Şanghay - Nankin demiryolu. nun şirelindeki kasabalardan © hareket ederek, Şanghayın Garp mahallelerine girmişlerdir. Hükümet merkezindeki Çin mahfilleri memruni- yetlerini izhar etmektedirler. Çinliler Şanghay önlerine geldile ng, 9 (AA) Şanghay etrafında çete pon kıtaatı ile Çin çeteleri arasında devam n çeteleri muhtelif istiksmetlerden lerlemektedir. Pek yakında çok ler vukuu bekleniyor. — başlanmış ve içtima tur, İngiltere büyük elçisi Origia, müzakerelei rar ele alındığı vakit takip olunacak usul hal dün akşüm Kato ile görüşmüştür. Kato Bu sabah İngiliz büyük elçisini kabul ede. rek, İngilterenin işleri sürüncemede bırakmak siyase tini şiddetle protesto etmiştir. Çinde İngiltere aleyhine mücadele 'Tieutsin, 9 (A. A) — İmtiyazlı mıntaka etrafın. da Japonlar tarafından konulan tahdidat git gide şid. detini arttırmaktadır. Diğer taraftan Şimali Çinde İngiltere aleyhinde. ki mücadele devametmektedir. “İngiliz düşmanı ko. mite,, Peitahodâki Çin mağazalarına verdiği talimat. ta bütün malları İngilizlere yüzde yüz ve daha pa- halı satmalarını emretmiştir. Japonlar İngiliz madenlerini işgal ettiler Londra, 9 (A.A) — İngilterenin 'Toklo büyük elçisi Cragie'ye mahalli Japon mskamlâri tarafından Honandaki İngiliz madenlerinin işgaline karşı japon hükümeti nezdinde protesto etmesi için talimat gön- | derilmiştir. iddetli müsade, Amârikanın Çine yardımı ington, 9 (A.A) — New.York Journal gsze- tesinin bildirdiğine göre, Amerika Maliye Nezare. ti iki milyon dolar mukabilinde 600.000 ons Çin gü. müşü satın almıştır. Japonların Çinde bazı hususi haklarının İngiltere tarafından tanındığı Şu sira: alinan bu tedbir Çang - Kay - Çek'e bir yardım ma. hiyetinde telâkki edilmektedir. Harbiye Nazırının istifa edeceği söyleniyor Tokyo, 9 (A.A) — Dolaşan şayialara göre, Har- biye Nazırı General İtagaki, Japonyanın Avrupa elesinde hükümet içinde vücut bulan çlükler sebebiyle istifa niyetindedir. Siyasi vaziyet dolayısile kabinede bir değişiklik yapmak çok güç olacağından, bü istifa kabul edil- tası, Nazırın İmparatoru ziyaret -edece- ği haberinden sonra ortaya çıkmıştır. POLONYA | i Moskovaya Bir Müşavir Gönderiyor İ - Lord Halifax, | Londra, 9 (A.A) mezuniyetinin bir kaç gününü geçir- İmiş olduğu Yorkshire nesinden öğle vakti Hariciye Neze-! William sinden | son| İ Nezarette Strang'ı kabul etmiş ve ken Jiz * Rus müzakerelerinin ası hakkında malümat almıştır. Polonya müşavir gönderiyor “Dailu Sketeh,, gazetesinin Gizli sayfasında “ neşrel yazıya göre, Polonya hükümet In. gi Hariciye Nezareti arasında İrtibat temin etmek üzere Moskovaya aske. ri bir müşavir göndermiye hazır ol duğunu dün akşam bildirmişti İ Bu gazeteye göre, bu kararı ver İmekle Polonya büyük bir fedakâr- İlikta bulunmuştur. Çünkü Pölon hükümeti bazı siyasi sebeplerden d İlayı Moskova müzakerelerine iştirak edemiyeceğini beyan et. mekteydi. Sovyet askeri heyeti Moskovadan £ bildirildiğine göre, İngiliz ve Fransız askeri heyetleri 1. le müzakereler yapscak olân Sovyet İaskeri heyeti şu zevattan mürekkep- tir: geçende Heyet üzün dunı Şapoşnikov İkinci sinif gi sımf ordu. Kuman» Genel Kurmay Başkanı, steyn kaptanı Kurnetzov, sevelt Konoreve idd etini Gizlemiyor zmire Davet Edilecekler İzmir, 9 (TAN Muhabirin den) — Belediye Reisi Behçet Uz, İzmirlilerin Milli Şefe tâ- zim ve tahassürlerini arzetmek ve Reisicüümhurumuzu İzmir Fuarına davet eylemek üzere bu Cuma Ankaraya gidecek- tir. Dr. Behçet Üz önümüzdeki Pazara saat 13 te Ankara rad- yosunda İzmir Fuarı hakkında mühim bir konferans verecek- tir. Reisicümhur, Kongre İkincikânuna Kadar Harp | Çıkmıyacağını Nasıl Garanti Eder, Diye Soruyor Hydepark, 9 (A.A) — Kongre, ta- masına mâni olacak bir gayret sar. til devresine girdikten sonra ilk de: | etmek salâhiyetini elinden almakla fa olarak matbuat mümessillerine | hata etmiş ve pek büyük bir mesu- beyanatla bulunan Roosevelt, demiş. | liyet altına girmiş olduklarını ks; tir kiz “Köngredeki detmiştir. ümhur | Mumaileyh Amerika ve-dünya he. yonu ile demokrat partisi bitaraf. |sabma “parlâmento * koalisyonunun k kanununun tadili programını red-| PAbsi kazanmasını arzu ettiği ğ İlemiştir. insanın | i Roosevelt bitaraflık kanununun ta- | dili meselesini bir kere daha Rels ya sakinlerinin “büyük oynamış | iler koa- söy. detmekle bir büçuk mily emniyetile oynamışlardı > mızın da limanımıza çok muhtemeldir. Fuarın acılma laştığı cihetle merikalının ekmeğile de oynamış ol. İf mak üzere 2.500 duğunu beyan etmiştir, İŞ gündüz! İİ lardır. Fuar zaman donanma- gelmesi ni temsil eden cümhuriyetçil mokratların yüzde 20 veya kincikânunda kongrenin yeni | devresinde vaziyeti yeniden tetkik etmek üzere o zamandan bir müddet | sonraya kadar harp. çıkmıyacağına| İS RE ANILAR, dair milletle bahse girmişlerdir., | | , , Belçika, Lüksemburg Roosevelt, bu koalisyon bahsi kay-| Hududunda Tedbir Alıyor bettiği takdirde bundan dünyada bir) Brüksel, 9 (A. A.) — Müdafaa ser. buçuk milyar insanın mutuzurrir o- | visleri, Lüksemburg İle olan hududu cağını ilâve etmiştir. Reisicümhur, mebusların, ellerini | da kararlar almıştır. Bu hususi bağlamakla ve muhasematın başla. İzumlu inşaata yakında başlan: zamanı yak- şleri tamamlar amele şeceli çalışmıya başlamış. Nazırları Görüştüler Berlin, 9 (A. A) tir. | etmiştir, HÂDİSELERİN Macar ve Alman Hariciye | Macaristan ha. |le şeflerin ve zabitlerin, askeri vazi. İmuhafaza için yeni tedbirler hakkın. | riciye nazırı Kont Csaky, “dün Saiz- İyetleri ne olursa olsun; derhal aske, ilü-|burgda B. Von Ribentrop'u ziyaret Askeri Bahriye Halir Komiseri, İkinci si- mf ordu kümandanı Loktiönov, #skeri ha Küvetleri” Başkürundsni, kolördü va Franko, Başvekil Unvanını Aldı Burgös, 9 (A. A) — Resmi gazete. lerde çikan bir kararnameye göre General Franko, Başvekil ünvanını almaktadır. General Franko, ayrıca uhdesinde hiç bir nezaret bulundur. | mıyacaktır. Başvekil muavinliği mülgadır. Hü. kümet oniki nazırdan terekküp ede. cektir. Bu nezaretler, haritiye, hahi. liye, harbiye, bahriye, hava, Adliye, maliye, endüstri ve ticaret, ziraat'ma ârif, nafıa, iş nezaretleridir. Ayrıca general Frankonun riyase. tinde müdafaa işlerine bakan üç ha. zirdan mürekkep bir müdafaa konse. yi kurulmuştur. * Madrit, 9 (A.A.) — Gazetelerde a- şağıdaki ilân çıkmıştır: rkânı harbiye emrinde bulunan ve civarda oturan bütün generaller. tiril hükümete müracaat etmeleri zımdır,, Celâl Muhtarla İftihar Etmeliyiz! Yazân: B. FELEK me Akşam gazetesinde dok- tor profesör Âkıl Muhtarın, kardeşi hakkında yazdığı bir mektu. bunu okudum; müteessir oldum, ke- derlendim ve içerledim Vaktiyle bu adamın hesabiliğin- den dolayı hakkında yapilan bazı şakaların, onun şu hazin günlerinde tekrar acı bir tarzda ele alındığını ve hele mânasız ve ayıp bir ş tahkir edilmiye teşebbüs edildiğini esefle öğrendim. de Bundan dört yıl evvel onun hak- kında yine böyle bir târiz yapılmış, paralarını yabancılara verdiği halde bizim müesseselerimize vakfetme- İmiş olduğundan şikâyet edilmişti, Bu şikâyette bulunanların kimse- ye on para iane vermediğini bil. mekle beraber onların bu sözlerin- den fırsat bularak Celâl Muhtarın - Fransız heyetleriyle Polonya| sade bir zengin değil bir de âlim ol- | duğunu ve Türkiyede İbe yetiştirmiş” bir hoca, binlerce tale. Avrupada tıp âlemine. frenginin bazı şubele- rinde teşhis ve tedavi usulleri hedi- ye etmiş bir profesör olduğunu yaz- miştim. O'sene tesadüfen Parise gittim Kendisini hiç tanımadığım halde Ce- lâl Muhtar otelime geldi. Bana ser- vetinden bir kısmını Darüşşafakaya vakfetmiş olduğunu ve Türkiyeye dönemeyişinin yegâne sebebi gözle- İ sinin ani bir ameliyata ihtiyaç gö | termesi korkusu bulunduğunu sö ledi idi. Öğleden sonra saat üç bu. çuğa doğru otelden çıkarken loşla- san helde gözlerinin görmediğini ve kapıyı bulmak için ellerime tutun- duğunu hissettim. O zaman haline karşı büyük bir merhamet — hissettiğim bu ikinci görüşmemizde mindeki adam bana fen âle- hangi | keşiflerini Avrupa | kitaplarına adının geçtiğini anlattık tan sonra hâlâ ücretli bir okuyuem İ vasıtasiyle Sen Lül hastanesi kütüp- hanesinde etütlerine devam ettiğini söylediği zaman mesleğine olan aş- i kına karşı derin hürmet hissettim. | Elini öptüm ve ömrüne dua ettim. İ Biz böyle bir adamla iftihar ede- cek iken alnının teriyle kazandığı İ helâl parasını elimize alıp bunu ne- İden şuraya buraya veriyor diye çe- İ kiştiriyor ve ona nankör diyoruz. Fecli hu kl, bu sözle İ binlerce talebesinden J açıp ta: — Yahu! Ayıptır, bu adam bir Türk âlimidir. Böyle hakarete nasıl diliniz varıyor! iten onun birisi ağzını Diye sormuyor da zavallı elilin onun gibi profesör ki İ deşi Akıl Muhtar İ nuru Paristeki bu göz mahrumu âlimi müdafasya mecbur oluyor. Açıkça söyliyeyim. Celâl Muhtardan ders görmüş, onunla birlikte çalışmış ve onun nuru ilminden aydınlanmış o- lanlar için tevil kabul edecek bir ih- mal değildir. İ Bu manzara Profesör Celâl Muhtara yapılan hücumların sebebi olarak onun Pas- tör müessesesine para vakfetmiş ol ması gösteriliyor. Ben Celâl Muhta- rın böyle bir vakfından haberdar Büyük Harbin koytuğu günün yıldönümü olan 2 ağus- tosta Hitlerin mühim kararlar verdiği ânlaşılıyor. Bu kararlara göre Almanya, bundan böyle Fransa tara fından alinsenk askeri tedbirleri hasmüne hareket sa. n Almanyanın Fransa Sefirine b setine bildirmesi icin talimat verili Romanın da Almanya alevi her hasmane hareketi, kendine karşı hasmane hareket Sayacağını Fransaya bildirmesi İtalyadan İstenecek- tir. Pakat Alman ve İtalyan sefirleri bu dema #alarından evvel görüşecekler, Fransa ve İ rafından alınan askeri tedbirlerden hangisini hasma- ne telâkki edeceklerini kararlaştıracaklardır. Bütün Alman sefirlerine, bulundukları heryerde; Al. —manyanın harbe girmek pahasına da olsa, Dantig me. şelesini halle karat verdiği tarzında söz söylemek için talimat verilmiştir. Fakat hu sor. teşebbüstin bir netice vermediği anlaşi. lıyor. Çünkü Almsnyanm Paris sefiri, bir aralık Fra sanın mütereddit old: imiş ise de Doktor Göbels, bu maltimatın yanlış oldu. ğunu ve Lehistana karşı bir tecavüz vukuunda Framsa ile İngilterenin harekete geçeceklerini ileri sürmüştür. Masmafih Almanyada askeri makamlerin bu mütaleada olmadıkları ve Hitlerin de ordü erkâni- win noktai nazarına iştirak ettiği anlaşılıyor. Hitler, Alman ordusu şeflerine yeni ve mühim emirler vermiştir. Bu emirlere göre bütün Alman ordusu hücum kıtaları harp vaziyeti alacak, hava kuvvetlerine ait bütün mezuniyetler kaldırılacak, bütün tahtelbahirler ve torpidolar Baltıkta ta- haşşüt edecek, Gdynia'ya karşı bir hava ve de- niz taarruzu plânı hazırlanacaktır. Alman ve İtalyan sefirleri İngiliz ve Fransız hü- kümetlerine askeri tedbirlerin hasmane mahiyet ttikleri sırada beynelmill buh- değilim. Lâkin böyle bir sey yap- mışsa, böyle büyük beynelmilel hir | insaniyet milessesesine bir para vak- fetmiş ise Türklük icin bu veri İlecek değil, iftihar edilecek bir şey- İdir. Bütün dünya Türk zenginlerinin İ de diğer milletlerinki kadar insani- yete hâdim olduklarını bu gibi ha- reketlerden o anlıvacaklardır. OAcın- dığım ve bir türlü hazmedemed şudur: Celâl Muhtar, hakikaten alnın teriyle kazandığı parasını yılbası ge- cesi beş bin liraya kâğıt açmak veya matmazel çakaralmaza on bin İira- lık yüzük takmakla ses etmiyecekti, Bu adamın bütün kabahati Pa: müessesesine pars vakfetmiş olması mıdır? Bu ise böyle kabahatle ben ifti har ediyorum ve bütün bunlardan sonra düşünüyorum: Acaba nankör kim? yeseydi kimse