16 Temmuz 1939 Tarihli Tan Gazetesi Sayfa 1

PAZARİ İ 16 Balkanlarda İktısadi MUHAREBE | Yazan: M. Zekeriya SERTEL İ A meyyiz vasfı istil, maktır. Eskiden İngilizlerin maruf bir sözü vardı: “Tüccu- rın girdiği yere İngiliz bayrağı girer” derlerdi. Bunu nazi manyası kendi iktısadiyatı i bir şiar olarak kabul etmiştir. Alman iktısadiyatının hedefi, münasebette bulunduğu mem-| leketlerin iktisadiyatını inhisar altına almak, sonra bu hâkim vaziyetinden istifade ederek o memleketi siyaseten vasal bir bir devlet haline getirmektir. Almanya, bu siyasetini | kendisi için hayat sahası telâkki ettiği mem. leketlerde, bilhassa Orta Avrupa, Balkanlar ve Türkiyede tatbik etmiş- iman iktısadiyatının mü- TELEFON” 74710. 24318. 24319 TEMMUZ BEŞİNCİ YIL — No. 1421 19:39 5 KURUŞ GÜNLÜK SİYASİ HALK GAZETESİ | Varşova Anlaşmaları Yine İhlâl Londra, 15 (Hususi) — Danzig'den gelen haberlere göre, şehrin sokaklarında en mo- dern silâhlar teşhir olunmaktadır. Bugün bir çok mitralyözler, caddelerde dolaştırılmış ve herkes bunları görmüştür. Diğer taraftan Al- man gazetecilerinden birçoklarının da Dan- zig'e geldikleri bildirilmektedir. Danzig polisi, Hitleri tahkir etmek suçundan bir Polonyalı işçiyi tevkif etmiştir. mesine rağmen, Anlaş Krakau köyü tir. Almanyanın iktısadi istilâ için takip ettiği metodu, eski Mal zrı Doktor Şaht keşif ve tesbit et.| mişti, i Doktor Şaht, Orta Avrupa, Bal kanlar ve Türkiye İle Alman iktısad yatı arasında biribirini tamamlıyan bir ahenk bulmuştu. Almanyanın dövize ve altına ihtiyacı vardı, bu memleketlerde de ayni ihtiyaç hisse. diliyordu. Almanya ham maddeye ve gıda maddesine muhtaçtı, Bu memleketler ise onun muhtaç oldu- ğu bu maddeleri yetiştiriyor, fakat buna mukabil Alinanyanın satmak istediği sanayi marulâtına ihtiyaç ketler Almanya ile mübadele esası üzerine iş yaparlarsa, (iki taraf ta altın ve döviz bulmak *mecburiya. tinde olmaksızın ihtiyaçlarını tatmin edebilirlerdi, B u plânı keşfettikten sonra bu- nu, Almanların lehine tatbik etmek ve bu memleketleri Almanya- nın İktisadi birer tâbii haline getir. mek lâzımdı. Bunun için de bu mı leketlerin başka pazarlarla olan nasebetlerini hiçe indirmek ve ikti. saden onları tamamen Almanyaya bağlamak gerekti. Bu hedefe varmak için de şu metodları tatbik etti; 1 — Almanya bu memieketlerden mümkün olduğu kadar fazla mal alı- yor. Bu malın bedelinide Reich Mark denilen para ile ödüyordu. Bu paranın. beynelmilel piyasada kıy- meti yoktu. Bu para İle ancak AL manyadan mal almabilirdi. Alman. ya daima fazla mal çektiği için her vakit bu memleketlere borçlu, daha| doğrusu kredi açmış vaziyette kalı- yordu. Bu da bu küçük memleketleri mütemadiyen Almanyadan fazla miktarda mal almıya mecbur edi. yordu. © 2 — Almanya, bu küçük memle- ketleri, paralarına Alman Reich Mar- kına nazaran bir kıymet tesbit etmi. ye mecbur etti. Bundan maksat ta Şu idi. Almanya, bu sayede bu mem- leketler mahsulâtını dünya piyasa fiyatlarından - yüzde 20 - 30 daha yüksek bir fiyatla satın alıyor, fskat onlara sattığı mali da yüzde 30 . 50 daha pahalıya satabiliyordu. Böyle- #ikle dünya piyasası üzerinden iş gö- reh memleketlerin Orta Avrupa, Bal. kanlar ve Türkiye ile iş yapmalarına imkân bırakmadı. Dünya piyasasın- da 4 kuruşa satılan buğdayı Alman- ya 6 kuruşa alıyorken, hiç kimse buğdayını 4 kuruşa başka memleke- te satamazdı (Sonu: Sa 10, sü, 7 Mİ A Hariciye Memurları Şarki Prusyadan Nakliyat İki gündenberi Danzig'e yeniden büyük toplar sevkedilmiştir. Bu silâhların en çok Şarki Prusyadan getirildikleri haber verili- Maarif Şürası Yarın Açılıyor Encümenlerin Melli Bit Hafta Sürecek, Maarif Meseleleri Üzerinde. Varılacak Kararlar Umumi. Heyete Arzedilecek lerimiz hakkında bazı yeni kararlar vermek üzere, İ Ankarâda, Maarif Vekili. Hasan Ali Ta toplantıları 10 gün kadsr devam edecektir. Bu müddet zarfında mü- zakere edilmek üzere Maar'f Vekö- leti şu meseleleri tesbit etmiştir: Görüşülecek meseleler I — Muhtelif tarihlerde memle- ketimizi ziyaret etmiş ve maarif sis- temimiz etrafinda tetkikler yaparak maarif teşkilâtımızın asrileştirilme. si hususunda fikir dermeyan etmiş yerli ve ecnebi terbiyecilerin vermiş oldukları raporlar, | II — Maarif Vekâletirin son sene. ler içinde davet ederek, maarif teş- kilâtımızı tetkik ettirmiş bulunduğu mütehassısların hazırladıkları rapor- lar, MI — Bütün vilâyetlerin orta, ilk Jtedrisat muallimleriyle ecnebi ve €- Jkailiyet mektepletindeki Türk mu- allimlerinin vermiş oldukları müş. terek raporlar, IV — Maarif mensuplarının Ve- Jâlet umumi müfettişlerinin, maarif müdürlerinin, vilâyetler lk tedrisat müfettişlerinin ve Vekâlet daire mü- dürlerinin raporları, V — Maarif Vekâletinin, alınma.) sını lözümlüu gördüği işler hakkın. da hazırladığı rapor, Vekâlet bunlarm kısmı azaminı © ser halinde heşrederek, Süre toplan. (Sonu; Sa, 10, sü. 2) ngiliz - İtalyan Anlaşmalarının Feshi Düşünülüyor Roma, 15 (A. A.) — Bazı Roma mahfillerinde, 1938 İn- Şüra toplantısını açacak olan Hasan Âli Yücel Nafıa Vekili Döndü ee Hüsnü Çakır Üzülmezde Tetkikler Yapıyor Çankırı, 16 (Tan Muhabirinden) — Nafia Vekili General Ali Fuat Ce. besoy, dün akşam Ereğliden Zon. guldağa dönmüş, Ege vapuru ite İ. meboluya geçerek bugün Çahkırıya gelmiştir. Vekil, burada katran müş. takları üzerinde tetkikler yaptıktan sonra Ankâraya hareket etmiştir. İktisat Vekili Uzülmez'de Zonguldak, 15 (Tan Muhabirin. deni — İki gündenberi mıntakayı gezen İktisat Vekili “Hüsnü Çakır, | buğün, Üzülmez havalisindeki ma-| Arasında Tayinler Hariciye memurları arasında geniş mikyasta terfi, tayin nakil ler yapıldı, Tam liste altıncı says€ği famızdadır. den ocakları ve sanayi tesisatı İle a. Malieeeieri Saezindi tekiklerde bu. un z .” giliz - İtalyan anlaşmalarınm feshi derpiş edilmektedir. Gay- da'nm Giorinale d'İtalia gaze- ri şehrimizde bülu. Şarki Prusyadan Danzige Yeniden Toplar Nakledildi Gazeteleri, Danzig Makamlarının Mevcut Ettiklerini Söylüyorlar yor. Danzig'de zahiri bir sükünet hüküm sür- yepyeni emri vakilerle karşılaşmak ihtimali olduğu endişesini izhar ediyorlar. ma, İhlâl Ediliyor Leh matbuatı, Danziz makamlarının Po- lonya ; Danzig anlaşmalarını bir kere daha ihlâl ettiklerini mensup bin kişiden mürekkep bir kamp te- sis etmiş ve bunu yaparken serbest şehri ida re eden ve liman civarındaki bütün arazinin sahibi olan konseyden izin almamıştır. Maarif Şürası,, umumi maarif iş.! yarın öğleden evvel! Yücelin bir nutkiyle açılacaktır. Şü-| Polonya mahfelleri, her an zıyorlar. Danzig senatosu yakınında Hitler - gençliğine İngiliz Harbiye Nazırı Belişa Fransız İngiliz İşbirliği İki makie, Hav Nezaretleri Erkânı Tekrar Görüştüler Paris, 15 (Hususi! — 14 tem- muz bayramı münasebetile Pa- rise gelen İngiliz Hava Nezareti Jerkânı ile Fransız Hava Neza- reti erkânı, iki tarafın hava me- seleleri üzerinde görüşmüşler, daha sonra İngiliz ricali tayyare ile geri dönmüşlerdir. İngiltere Harbiye Nazıri Hor Be. lişa, hareketinden evvel beyanattn bulunarak İngiliz askeri müfrezele- Finin Fransız askerlerinin yanında geçit resmine iştirak ötmekten ifti har duyduklarını söyliyerek “Kuv- İnhisarlar Vekili onu:4Sa. 10, sü. 1) MİLLİYETLER MESELESİ Paul Henry'den terciime eden Fehmi Baldaş Kânsat Kitabevinin neşretmekte olduğu Ankara nesi Tarih serisi meyanında çıkan .Casusluk Suçu İle . Yeniden Birçok Kimseler Yakaland Daladier, Yabancı Devlet Memurları İle Temas Giren Ve Bunlardan Mühim Miktarda Par Alanların Şiddetle Takip Edildiğini Bildirdi Paris, 15 (Hususi) — Hükümet, yabancı propagandam Fransadaki faaliyetine karsı çok şiddetli bir mücadeleye ak miştir. Son birkaç gün içinde casusluk ve devletin dahili em niyetini tehlikeye düşüren hareketirde bulunmak suçları il birçok kimseler tevkif edilmişlerdir. En son olarak yakalanan lar 2 gözeteci ile 2 Almandır. Başvekâletin tebliği Başvekilet, bu tetkikler dolay bugün bir tebliğ neşretmiştir. Adii tahkikatın seyri ve'tetkiklerin sobe- bi tebliğde şöyle izah ediliyor: “Fransada yabancı (propaganda j hakkında yapılan adli tahkikat üze. rine ye askeri mahkeme tarafından | | yaptımlan son tevkiflerden sonra, İ muhtelif vesilelerle yanlış, hattâ ha- yali haberler yayılmıştır. Başvekil, bu tevkiflerde yabancı devlet memurlarile temasa girmiş ve | bu memurlardan mühim miktarda para aldıklarinı itiraf etmiş kimseler meyrunbahsolduğunu tavzih eyler ,——— a a0 H A 7 A Y Valisi şüren hareketler hakkındaki 26-1.3* Dedi ki: yisile Fransız Başvehili Daladier İ tarihli kanunla 17-6-1939 tarihli ka- favmeme hiikmüne temas dir, etmekte. Ifşaat yapılmıyacak Bu lüzumlu temizleme hareketi- nin mesuliyetini üzerine almış olan Başvekil, bu hareketin şahıs mevzuu bahsolmaksızın takip edileceğini MAY imei memlekete temin etmeği lüzumsuz Hi i atay bep: addeyler. Keza Başvekil, münhası- ydan sebepsiz yere hicret etmek isteyenlerin ran Fransayı korumak endişesinden bu arzularındaki mânayı mülhem olan bu takibatın siyasi hir plân üzerinde istismar edilmesine ve | anlı e â al imkân y yahut şu sırada faydasız kalem müna NN yoktur. kaşaları ihdası vesile yapılma. nn sına mâni olmağa kuvvetle karar Muhabirinden) İlk Hatay valisi Şükrü Sökmen $ €r, pazartesi gü Hataya harek edecektir. Sökmen Süer, bugün “ lus,, gazetesine beyanatta bulunm Hatayda meskün bazı kiraseler hicret arzusuna kapıldıkları yolu daki haberlerin doğru olup olmadı hakkındaki bir susle cevap verere Cümhuriyet müessesesinin vatanda lar arasında ne fark, nede İstis, kabul etmediğini anlatmış ve dem) tir ki: “— Eğer Hatayda meskün bir t (Sonu Sa: 10, Sü; 3) vermiş bulunmaktadır. Bütün Fransızların, hükümetin ni hayet verineğe tevessill ettiği bu ha- jreketleri takbihte müttefik olduğu. na şüphe yoktur, Bu işin başarılması ,İiçin, tahkikatın cereyanıma yarar ve. recek ifşaatın veyahut hayali haber. lerin bunu işkâl etmemesi lâzımdır. Başvekil, tahkikata alt malümet ifşasının ve mevzubahis hayali ha- berlerin bundan böyle şiddetle tat. bik edilâcek olan ceza kânununa te- mas ettiğini hatırlatır. (Sonu Sa. 10 Su. 2) ——ğş ina | —— Şehir Gazinosunun Temeli Atıldı Ki aze