5 Temmuz 1939 Tarihli Tan Gazetesi Sayfa 5

TAN ABONE BEDELİ Ecnebi 1 Sena © 2400 Kr. 6 Ay 0 * say so * vay sw » Milletlerarası posta Hlihadına dahil olmıyan memleketler için abone adeki müddet sirasiyle 30, 16, 9, 3.5 liradır. Abone bedeli peş Adres değiştirmek 25 kuruş! Cevap için mektupları 10 kuruşluk pul ilâvesi lzumdır. Bütün Devletler Ağustos İçin Hazırlanıyor ütün dünya merkezlerinden ge- len haberler ağustosta patla. Yacak bir harp için hazırlarılmakla olduğunu bildiriyor. Almanlar temmuz sonuna kadar bütün harp hazırlıklarını tamamla -| mağa çalışıyorlar, Şark ve garp cep-| helerinde askerler ve işçiler | geceli! gündüzlü siper ve istihkâm kazmak. la meşguldürler. Şark vilâyetleri deki hasadı bir an evvel toplamak için bu sahaya yüz binlerce fazla iş-| sl gönderiyorlar. Ağustos içinde bü. Yük manevralar yapacaklarmı ha - ber veriyorlar, Damzigte de emrivâ- Ki Yapmak için faaliyetlerine devam ediyorlar, İtalyanlar Fransa hududundaki tahkimatı temmuz nihayetinde bi - tirmeğe çalışıyorlar. Ordunun bü - tün noksanları o vakte kadar tamam. lanacak, şimaldeki büyük £ sanayii <enuba nakli bitmiş olacaktır. İtal » ya da ağustos içinde ve Fransa hü. dudunda büyük muıkyasta manev - ralar yapacağını ilân ediyor. Sovyetler, Baltık devletleri hu » dutları üzerinde büyük manevralar İçin hazırlık yapıyorlar. Bütün bu hazırlıklar, gösleriyor leşmeğe başi İM r — ki, Danzig meselesi yüzünden ger - iman. m gelirse harp Mısırda Yayacaktır, Almanya ve il ki üç bir yıldırım harbi yapmak. i- me rd içinde harbi bitirmektir. Bu. harbiy, totaliter devletler erkân « dön na göre Trablus. sille m ederek evvelâ İn- Tâzımı Neg kanalını o kapamak ei ermesi Yürüyerek Nili bir Salışırken, Ha. kuvvetleri Üzerinden yürü . eri ler Misir ü, taraftan elde e beşistandan da İtaiy, Hartum ve Kasala e yeteklerdir. İtalyan bu plâna pek ta kat Alman erkâ, nin tatbikında rbiyesi ir, Fa bu plâ - için, as. Fakat bütün bu hazırlıkta, men dünyanın harpten © kuş; #* ihtimali de yok değildir, > cuması Son gelen haberlere göre Sovyet müzakereleri ümit safhaya girmiştir. İngiliz. İngiliz » Ba, So: Küfakı kararlaştıktan sonra diğe daki sovkülceyş vaziyetleri tama men değişecektir, Sovyet Rusya Av, 2 kuvvetler © muvazenesin; o e ilen lehine © çevirecektir. : akit mihver devletleri kati bira. im atmadan evvel hayli düşünme Ze mecbur olacaklardır. gün geçtikçe harp ya. gibi görünürse de, bir da uzaklaşmaktadır. Sov . yet - İngiliz ittifakından sonra tota , liter devletlerin, İngiltere tarafın - pi edilecek beynelmilel bir konferansını kabul etmeleri pek muhtemeldir Onun içindir ki Alman va Danzig meselesi una meydan ni bir harp vuku. bulunmayı tercih günkü hazırlıkla, budur. etmektedir. rın bir münaşı Bu. da TAN Meselesi anisalı bir (Ookuyucum, “Tan” daki neşriyatımı ele alarak bana şu suali so - Tüyor: — Hitlerin son nutkunu tabii okumuşsunuzdur. Füh- rer hâlâ fedakârlıktan bah - settiğine göre ( Almanların Türk mahsulâtı ile alâkadar olmamaları ihtimali yok mu- dur?. Siz, “ac adam yiyece - ği reddedemez” dediniz. fakat görünen manzara, zan- nedersem, bu fikri teyit et - miyor... 74 ee okuyucuma her şeyden evvel şunu arzedeyim: Be- nim o mütaleatım; hisleri mantı. ğa, politika cereyanlarım zaruret. lerden doğma iktisadi münasebet. lere hâkim kilmıyan normal zih - niyete istinat eder. Almanya orta. ya tamamiyle müphem, yahut mâ. nası pek aşikâr bir “hayat sahası” tâbiri atıyor; Hitlerin peyk - müt. tefiki Düçe, Arnavutluğa o asker çıkartıyor; yâni mihver, yırtıp ge çen ikisyüzlü bir kama gibi kim - bilir nerelere kadar inmek * isti - yor. Bu vaziyet karşısında, şu ve. icaplarına yaslanarak £ vaziyetini tespite mecbur oluyor. Almanya buna fena halde sinirleniyor; işi propagandaya (Omatbuat taartu - zuna, hattâ sövguye döküyor. Olabilir; fakat beri tarafta da Alman parasının yüksek tutuldu. ğu bir Kliring hesabi. vardır ki masnuata mahreç temin etmekle kalmıyarak boş midelere gıda, aç fabrikalara ham madde buluyor. Np bütün bunlara rağ « men “fedakârlık” namı al. tında bu shengi bozmağa kalkar. larsa kim zararlı çıkacak? Hükü. metin siyasi anlaşmaları iktisadi mutabakatlarla tamamlamamış ol. masına, binde yarim çibtimal ve rilemez. Kaldı ki dünyanın yıldı. rım süratiyle harbe hazırlandığı şu sırada, lüks ölmiyan, her malın alıcısı vardır. Filhakika hububat, pamuk, krom lüks değildir; iyi kalite tütünün Amerika gibi 20 « 25 milyon kiloluk müşterisi hazır. dır; kötü tütünler zaten şimdi de satılmıyorlar. Kuru üzümle kuru incir, Almanya için gıda maddesi olmalarına rağmen, lüks (telâkki edilebilirler; fakat şarap ve ispir - to her memlekette £ “harciâlem” Keçer maldır. Belli başlı (İhraç Mmaddelerimizden olan fındığın va. #iyetini bilmiyorum: bu hususta hiç malümatım yoktur. . Denilebilir ki “alış veriş dost- İn: yahut düşman olmuyanla yapı ”. Bize göre Almanya (dostu - muzdur veya hiç olmazsa düşme- Bimiz değildir; ya Almanlara gö - *e böyle değilse? Şu yayvan pro- Paganda, bu zehir gibi neşriyat ve 9 yalana kadar giden tefevvuhat kürşısında iki tarafın görüş birli. Bine inanmak hayli güçse de haki- katen ileri bir milletin, menfaat bahsinde, inada yer vermek gibi basitlikler içinde yuvarlanabile - ceğinede çok zor hükmedilir. Maamafih burada şu (o mukadder ie karşılaşabilirim: — Almanya normal bir idare altında mı bulunuyor ki muhske. menizi dalma normal şartlara gö- re işletiyorsunuz?. Yazan: Zeynel Be ben de Hakkınız var; ancak şuna inanıyorum: A dinlmeirir. Romanyaya ve Polonyaya verilen garanti. lerle Türk - İngiliz ve Türk . Fran. sız anlaşmaları, şeflerin beyinleri. ni sarsan birer ihtar takınağı ha - linde mihverin kafasına inen dar. belerdir. Bütün müşkülâta rağ - men Rus - İngiliz anlaşması; yâni Rusyanın sulh cephesine iltihakı müukadderdir. Ortadaki müşkülüt, ana prensip yüzünden — değildir; teferruattan mütevellittir ki de, sonunda bertaraf edilecekler « dir, Binaenaleyh çok kısa bir müd. det sonra totaliterler için harbin he bir intihar mahiyeti iktisap ettiği. | ne şahit olacağız. Halbuki diktatora ya içten. ya dıştan gıdalanmak ister. Memle - ketin bütün hayat (kaynaklarını tek hortuma bağlıyarak bu kay - nakları « meselâ bir anda şehirler kurmak, şehrahlar yaratmak, ba - taklıklar o kurutmak, elektrikli iren ağları vücude getirmek, İsti. taat fevkinde donanma yapmak, taarruz geyeleriyle ordular besle- mek gibi göz kamaştıran işlerle - kurutucu bir şekilde sömürmek, bilâ istisna her diktatoranm git - i ilime layan bu muvakkat ışığın altında çelik cendereler hürriyetleri bo - Zarak fertlerden efendilik hisleri. ni silerler, Artık vatan bir maki ne, herkes bir çivi, bir somun, bir vida, bir kösele parçasıdır; maki, he işler. şte bu disiplinli işleyiş esna. sında, günün birinde, iç kaynaklarm kuruduğu görülür. Çi. vilerde, vidalarda, somunlarda, kösele parçalarında sallanış başla. mıştır. Bunları ağır çekiç darbele, riyle yerlerine oturtmak lâzım » sa da gıdası kesilen diktatoranın kolu kuvvetten düşmüştür. Vazi - yet bu şekli alınca diktatora, ye. niden kuvvet iktisabı için, harp - ten gıdalanmak ister. Bu harbin propagandası, kati zaferdir. Dikta. tora bu propagandaya imkân bu - lamıyarak memleketi macera har. bine “sürüklemek © iktidarından mahrum kalırsa, gayet tebii ol - mak üzere, iç ihtilâli beklemelidir. Şu ihtiyar güneşin altındaki, ge - lip geçmiş hesapsız tarih macera - sı hep bu neticeyi gösteriyor. Ryan da iltihak; ile son şeklini alacak olan o sulh cephesi teessüs ettikten sonra ka - ti zaferli harp ihtimallerini küllü. yen kaybedecek ileri bir Alman. yanın makulâta ve tabilliğe doğ - ru kademe, kademe ricatini bek - lemekte hata olümaz. Aksi takdir. | de Avrupanın göbeğinde yemye - şil bir sağ rejimin kipkızıl bir s0. Ja kaçması gibi aksülâmellere in. tizar etmek lâzım gelecektir ki İn- gilterenin Almanyaya ait işlerde daima itilâfperver davranmasının hikmetini, daha fazla, bu mühim. mede aramalıdır. A okuyucuma son sözümü söyliyeyim: Ortada müsel » Jâh bir ihtilâf olmadığına göre Alman pazarlarının Türk mahsül. lerine kapatılabileceğini hiç um- muyorum. Zira bu hal, yukarıda da arzettiğim veçhile, bizden zi » f de daima siyasi bir nüfuz elde şade Almanları alâkadar eder. Maamafih önümüzdeki istihsa mevsimi alış verişlerinin, eski yıllara nisbetle, bazı | hissi ihtimali müşküllerle karşılaşma yok değildir. Bu müşküller yenile. Bulgar Başvekili Köse İvanof Borline gitti. Almanya ile Bulga- ristan ararre'aki iktisadi münase. betler bilhassa son seneler içinde hayli inkişaf etmiştir. Almanya, bu iktisadi bağlılığa sirtinni adayak, Bulaaristan iğBri in t. meğe çalışmıştır. Buna karşı Bul- garistan ise, her zaman mukave. met göstermektedir. Bu son ziya. ret münasebetiyle iki memleket arasındaki iktisadi münasebetler hakkında şu rakamları veriyoruz: Bulgaristan harici ticareti, son üç sene içinde şu şekilde inkişaf etmiştir; 936 da 1.859.000.000 leva, 937 de 2.865.000.000 leva, < 938 de 3.284.000,000 Almanyaya ihraç edilen Bul. gar tütününün kıymeti (o senevi 1362.000.000 levadır. Tütünden sonra 930 milyon levalık meyva ihracatı gelmektedir, Bulgaristanın üz ihracatı son rikatürü; :| Almanya Türk Mallarını Almaktan Vazgeçer mi? cek ve Türkiyenin alım satım işle. ri, icabederse, yeni şartlara göre tanzim edilecektir. Dedelerimiz “satılacak “ malı olsun; Bağdattan müşteri demişler... ki wi E Eğ Bulgar - Alman Dış ticareti Şimdi Berlini resmen ziyaret eden Bulgar Başvekili Köseivanofun İlkbaharda Türkiyeyi resmen ziyaretinde tarihi binalarımızı gezerken alınmış bir resmi. gelir” senede 51.205.033 kilogramı bul. muştur. Bunun da yüzde 93 Al manyaya sevkedilmiştir. 999 un ilk üç ayında Almanya. ya © yapılan 5 Bulgar 636.000 levayı bulmuştur. ihracatı Aradaki kontenjan anlaşmasına göre, Almanya Bulgaristandan bu yıl 18 milyon İltre'şarap alacak. tır, Bunun 15,5 milyonu şimdiden gönderilmiş bulunuyor. a Şimdi Almanya, Bulgaristanın madenlerine göz koymuştur. Bul. garistanda teti nt yapan profe. sör Zorge isminde bir Alman mü- hendisi Bulgatistanın maden ocak. lariyle meşgul olmuştur. Şimdiki halde Bulgaristanda senede 2000 ton krom çıkarılmaktadır. Bu mik. tarı Almanya, olduğu gibi kendi. si almak niyetindedir. Şimdiki halde Bulgaristan ihra. catinın yüzde 66.4 ü Almanyaya- dır. Buna şnukabil Bulgaristan da Almanyadan sınai maddeler alır. m m Massolini'nin, Hitler'in emriyle hareket etliğini gösteren İngiliz ka- ş a e DAYIZ Hazırol Kumandası Yazan: Sabiha Zekeriya Sertel Ew Çekoslovak © Cümhurrsisi Beneş, Amerikada Çekesle - vak günü münasebetiyle | söylediği nutukta, Çek milletini istiklâl müca. delesine davet ediyor: “Avrupa yeniden vahim bir buh- rana doğru gidiyor. Buhran esnasın. da henüz memleketlerinde bulunan ve ecnebi memleketlerde £ yaşayan Çekoslovaklar umumi harpte oyna - dıkları role benzer bir rol oynaya - caklardır.” Diyor. Yâni, elhan harbi patladığı #aman Çekoslovakya ile beraber bü. tüm merkezi Ayrupayı, tâ Bağdada kadar Balkanları, Türkiyeyi, Arabis. tanı istilâya hazırlanan Habsburg ve Hohenzolern hanedanının o oynadığı istilâ oyununa karşı, Çekoslovaklar Masaryk'in ve ihtilâlcilerin kuman. dası altında istiklâllerini nasıl kur - tarmışlarsa bugün de öyle kurtara - caklardır, demek İstiyor. Beneş, menfasından, vatandaşlarına bu ha. rol kumandasını veriyor. Münih anlaşmasının ferdası gü - nü, Südet mıntakasını topraklarına katanlar, irk davasının o hallolun - duğunu ilân etmişlerdi. Kavga irk kavgası idi, ideoloji kavgasıydı, mil. liyet kavgasıydı, hiç kimsenin top - rağında gözleri yoktu. o Beneş Çe. koslovak topraklarından demokrasi. lere: — Bu bir tecavüz harbi, istilâ / harbidir, Çek istihkâmları ile bera - ber demokrasi cephesi de tehlikede. dir. Diye seslendiği zaman, demok rasiler Münih zaferiyle sarhoş, miis. tevliler istilâ neşesiyle kendilerin « den geçmiştiler. Sulh cephesi dut yemiş bülbül gibi sesini çıkarmadı, siyah kartal en gür sesiyle haykırdı: — Mösyö Beneş, seni konuştu « Bun ctimhurriyaseti kürsüsü üstün « de, ayağımın altında sıçan gibi çiğ- İ neyeceğim. Çekoslovak milleti hakikaten ka- rınca gibi düşman askerlerinin ayak. ları altında çiğnendi.. Beneş dağ ru söylemişti. Beneş hakikati hay- kırmıştı. Fakat Avrupanın yirminel asrın ortalarında yazılan siyasi tari. hi, doğru ve hakikati haykıranların değil, cebir ve zor ile decavilze ge çenlerin, dünyayı harbe sürükleyen. lerin, sulh mabedine kundak sokan. ların muzaffer olduğunu kaydetti. Avrupanm siyasi tarihine yazılan bu muvakkat zaferden sarhoş olanlar, | hakikaten Beneşi de topraklarından sürdüler. Fakat tarih burada bitme. di, hattâ tarih daha başlamadı. Bugüne kadar yazılanlar, bugü ne kadar yapılanlar, Avrupanın mu. kadderatını tayin o edecek yarınki harbin hazırlıklarıdır. — Avrupanın siyasi tarihi kılıçlar kınına konduğu gün dünya milletlerinin kanı ile ya. sılacaktır. Ne galip bir Almanya, ne de mağlâp bir Çekoslovakya vardır. Hiçbir millet bu kadar mezbuhane bir şekilde esareti kabul edemez Çek | ler, dün umumi harpte oynadıkları HİTLER: Yaz, demokrasilerin her hareketi bizi çember içine almak üzere yapılıyor. MUSSOLİNİ: Şef, bunu bizimkilere dahi inandırmak meseledir, tolü bugün esaretten aldıkları kin ve gayızla bir daha ve daha kuvvetle oynayacaklardir. Beneşin Okyanu siğ sun ötesinden gelen sesini, Çeklerin nasıl bir hüsranla dinlediklerini. va bu: — Hazırol! Kumandasını Çekler gibi bekle - yen İspanyolların, Habeşlerin, Arna. vutların da esaretten duyduklar ki - ni, istiklâl ve hürriyete olan aşkla - rını hesaba katarsal hürriyet ve is. tiklâl namına insanlığın nasıl bir bo. Huşmaya hazırlandığını tahmin ede- biliriz. Dünya hegemonyası kurmak için dünyayı ateşe ve kana bulayan diktatörlerin, Beneş gibi Nevyork - tan değil, Napolyon gibi Sent Helen adasından seslerini duyacağımız za » mana yaklaşıyoruz. 3 Manisada Bir Kadın Idam Edildi. İ İzmir, 4 (Hususi) — Bu sabah Manisada Fatma adında 25 yaşında bir kadın idam edilmiştir. Fatma 2 sene evvel kainbirdderi ile birleşe - rek kocası Osmanı öldürmüşt. Fat - ma İdam sehpasına getirildiğ. zaman: “— Ben zaten öldüm, ipi boyn çabuk geçirin” demiştir,