27 Mayıs 1939 Tarihli Tan Gazetesi Sayfa 3
S— 21-5.939 BUGÜN İhata ve Tecavüz Yazan: Ömer Rıza DOĞRUL ondra ile Moskova arasındaki “— konuşmaların müsbet bir ma- İyot almam ve içler misukının ya: İn bir emri vâki olacağının an- lması, mihver mahfillerinde asa- Yet uyandırdı. Çünkü mihvereile- Kazeteleri ve radyoları, bu anlaş- Münın tahakkukuna imkân görmü- ve her gün yeni bir vesile ile an- anın akamete uğradığını anla- tyorlardı. Son Paris ve Cenevre konuşmaları Ülerine vaziyet değişince mihvereller de yeniden ihata siyasetinden bah- #etmiye ve bu siyasete mukabele unda gecikmiyeceklerini an- iya başladıla. Hattâ Berlinden verilen malüma. Mata göre, mihver devletleri tara- hazırlanan son anlaşma fır- Satım da demökrasiler tarafında 1 olunması, mihver devletleri tarafmdan çok fena karşılanmış ve bu yüzden mukabele ihtiyacı ken- dini göstermiştir. Bu son anlaşma fırsatının ne ol- duğu henüz vuzuh ile anlaşılmış de- ildir, Acaba bu son fırsat, Her Hitlerin Matik men idi? Fakat Lehistan Hariciye Nazım ————— Danziz hududundaki hâdiseler, git - tikçe sıklaşmaktadır. Bir kişinin ö - lümü ile neticelenen Kelthof hâdise- si müstesna olmak üzere normal bir devirde bu gibi hâdiselerin beynel - milel matbuat tarafından neşredil - mesine bile lüzum görülmiyeceği mu hakkaktır, Fakat şimdi endişeyi mu- cip olan nokta şudur: Danzig avam meclisi her hâdise- den sonra Polonya hükümetine şid - detli protesto notaları (o yollamakta, Polonya hükümeti de bu notalara &y- nl şiddette protestolarla o mukabele etmektedir. Halihazırda, Danzig âyan mecli- Mukabele etmiş ve son sözü Alman- Yaya hrrakmıştı. Daha sonra Sinyor Mussolini Te- Yinoda nutuk söylemiş, ve ortalıkta bi icap ettirecek bir mesele bu- lunmadığınr anlatmış fakat bir kaç si, bu hödüselerden dolayı terek hudutta nizamın temini için Varşova, 26 (A. A.) — Polonya -|kedebilir. Polonya hükümetinden özür dilemekte, müş- tedbir alınması ve üç Polonya güm- rük memurunun azledilmesini İste - Polonya Danzigden Gümrük ontrolünü Kaldırmıyor Kontrol Kaldırılırsa Almanyanın Danzige Silâh, Mühimmat Nakletmesi Kolaylaşacak: Siyasi müşahidler, Nazi liderleri nin nihayet Polonyayı intizamı te - min etmek ve menfaatlerini koru - mak için Danzige askeri kuvvetler göndermeğe mecbur bırakmaların - dan korkmaktadırlar. Polonya, ken - disine bu hak, Milletler Cemiyeti ta- rafından verilmiş olmakla (beraber fevkalâde müstaceliyet halinde kal- madan bu salâhiyetinden istifade et- mek İstememektedir. Diğer cihetten böyle bir kararın Htihazı Berlin hükümeti tarafından, derhal mukabeleyi öcebettiren ta - hammül edilmez bir tahrik mahiye tinde telâkki edilecektir . Danzig'de tahrikât ve tecavüzler artıyor Danzigden bildirildiğine (göre, serbest şehirde oturan bir Polonyalı dün gece Danzig polisi (o tarafindan TAN 3 ez İFELE Zamanda Tasarruf üyük Millet Meclisi, Yazan: B. FELEK bütçeyi B müzakere ederken bir çok ha- tipler hir takım meseleler üzerinde © tenkitler yaptılar. Bu tenkitlerin ba- zan teferruata taallük etmesi bizim için haizi ehemmiyet değildir. Mese- İe mebuslarımızda tenkit o ruhunun tezahürüne şahit olmamızdır. “Bu © kadar teferruatı tenkit edenler. *ol » saydı daha mühim pürüzlere de ili- şirlerdi” diye düşünmek hem hiç gü- -ahatlığı verir, hem de bizi nefsü- lemre yaklaştırmasa bile nefsülemri bize doğru çeker, Ben bu tenkit sözlerini nadir ye- nilen bir lezzetli yemek gibi tada ta- da okudum. Kimi masraf bakımın - dan, kimi idare bakımından, kimi a- dalet bakımından birer değerli mü. lâhaza olan bu sözlerin heyeti umu» miyesi bütçeye karşı söylenmiş ol » duğuna göre eninde sonunda birer tasarruf temennisine dayanmaktadır, para tasarrufu. 4 Bizde, belki bütün dünyada ta - sarruflar hep parada yapılır, ve para ile ölçülür, Lâkin ferdin veya cemi- yetin vari yalnız para mıdır? Ömur, yâni zaman ve süy/ kıymet ifade etmez mi? Ni Bunlar da şüphesiz para (o kadar hattâ ondan da kıymetlidirler. Çüm- kü parayı her zaman şu veya bu şe- kilde tedarik etmek kabildir amma | zaman kolay kolay kazanılmaz. O - nun için tasarruf otemennilerimizde görümüzü yalnız paraya dikmekle | mevkiinde bütün köylülere Polonya- |lar, Bels isminde bir Polonyalıya ait| lara bir şey satmamalarını bildiren | evin bütün camlarını © kırmışlardır. Nazi partisinin bir tamimi gönderii -| Mütecavizler, evin içine taşlar at - miştir. muşlardır. Pieclo ve Szylinovoda Polonyal-| o Danzigte Polonyalılar aleyhinde; lara ait bir çok evlerin camları kı -İcereyan eden hâdiseler (hakkında rilmış ve bazı binaların duvarlarına | “Express Poranny” gazetesi, Polon. “Almanyaya dönmek istiyoruz.” i -|yanm serbest şehrin sükünet ve asa- baresi boya ile yazılmıştır. yişinden mesulken bu işte muvaffak Lodz civarında Adolf Horak mü | olamıyan Danzig polis müdürü For- esseselerinde sabotaj vakaları müşa-|besin vazifesinden azlini istemesi lâ- ede edilmiştir. İzmgeldiğini yazmaktadır. Tahkikat neticesinde bunların bir| - Wieozor Warszavraki, Eye ki: Alman ustabaşısının teşvikiyle Al -) “Dansig mp ; yaa man işçiler tarafından yapıldığı an-| kös! Yapılan Re laşılmıştır, Polonyalı işçiler Alman- haklarını Vs * pin : yi ların çıkarılmasını müdüriyetten iş-| tur. Fakat e me . asel temişler ve bu talep izaf olunmuş - | fentlerini temin ele simay e min olduğu için bütün hâdiseleri sü ki künetle takip etmektedir.” Milletler Cemiyeti Komiseri Milletler Cemiyetinin Danzig ko- bir. Radawnica mevkiinde © mahalli Leh cemiyetinin bayrağım teslim et- mediği için Almanlar, Polonyalı Bor- a mektedir. tevkif edilmiştir. Sebebi, malüm de-| kowskiye hücum ederek çapalarla e-|miseri profesör laşmei me kalmamalıyız. ifümün çözülmesi icap ettiğini! & Polonya ise, haksız bulduğu bu ğildir. ğır surette yaralamışlardır. gön kalmak üzere Varşovaya ge Ben bu yazımla işie bu noktaya ilâve etmişti. talepleri kabul etmemekte, Kathof| o Danzig arazisinde kâin Tiegenhof| (o Wielkic - Bory mevkiinde Alman cektir, dokunacağım. vi Bu nutuklar, Çekoslovakyayı or- tadan kaldıran, Arnavutluğun İsti- Burckhardt, Danzigte vazifesi ba- şina dönmezden evvel Polonya hü - hâdiseleri dolayısiyle zarar ve ziyan ve Polonyalı gümrük memurları için Devlet devairinin hirçok mesaisin- lâsna sebep olan tecaviir siyasetinin Yatıştığını; kuvvet kanununun, ta- hakküm zihniyetinin bir tarafa bı 1 gösteren bir şey bulun- Ye bu cephe hergün biraz genişledi, dü ve nihayet tekemmül etti, Sulh cephesinin hedefi, Almanya İtalyayr ihata değildir. Çünkü *ulh cephesi, bir tecavüz vuku bul me faaliyete geçemez. Şimdiye X yapılan bütün anlaşmaların e Sulhü korumaktır ve milletle hürriyet ve istiklâlini ceberut Hahiplerinin tecavüzünden kurtar- Haktır, Buna karşı beklenen bir şey varsa, ya ile İtalyanin ayni cepheye ek tecavüz oemellerinden te- Serrüt ettiklerini göstermekti. Hnl- böyle olmadı ve Almanya ile alya siyasi ve askeri bir ittifak ya- rak kuvvetlerini birleştirdiler ve e meydan okuyan bir vaziyet Ni ha kati adımlarla yürümesine sebep sali ve neticede Sovyet Birliğinin “ephesine girmesini temin eden birler de alındı. acele tecavüz siyasetine karsı 8 siyaseti tatbik edilmiş değil bii, Tecavüze karşı sulh kuvvetleri kai İŞ ve tecavüz siyasetine yeni lar vermemiye kurar veril. ir, Mihverciler, yeni tecavüzler düşü- Büyorlarsa, bütün sulh kuvvetleri ihayet bu da sulh cephesinin da- di, AR vermiyeceklerini görecekler a, Mhvercilerin ikide birde ihata. No bahsetmelerinin bir mânası büz, 7; O da tecavüz plânlarını tat- ve > Karşı ihata sıkmtısını duymaları tecavüze imkân bulamamak yü- Mn bu sıkıntıyı bütün şiddetiyle imeleridir. veye ki sulh, ilk hamelede te- alebe çalmıştır. m İngiltere - Portekiz İttifakı Teyit Edildi gr, 26 (Hususi) — Portekiz! taa, eti Başvekili M. Salzar İngil- teyiç © Portekiz arasındaki ittifakı Başı, ettiğini bildirmiş, ve İngiltere My Mister Chamberlsin bu keti takdir ve teşekkür ile kar iştar. is iaşıin #anyeler devhm ct)” birleşik olduğunu ve tecavüze). teminat istemektedir. için büyük bir ehemmiyeti haizdir. İzig arazisine giren yolu ve şimendü Polonyazın bu kontrolü Be harp malzemesi ve Alman Tahrikâtı Gandinin Oğlu, Doktor Şaht'a Şiddetli Bir Mukabelede Bulundu devlet bankası şefi doktor Şahtın, Al manya İle Hindistan arasında teşriki mesai yapmak lâzım geldiğine dair Söylediği sözler, Hindistanın mill* Xi- deri Gandinin oğluyla alâkadar olan (Hindistan - Taymis) gazetesinden şiddetle bir mukabele görmüştür. (Hindistan - Taymis) Hindistanın na- zilik usulüne hasım olduğunu ve ken di istikbalini kendi elile ve kendi sâ- yile temin etmek istediğini, İngiliz emperyalizminden kurtulup Alman mazizminin kurbanı olamıyacağını söylemiştir. Amerikadaki Nazi Şefi Tevkif Edildi Nevyork, 26 (A.A) — Alman — Amerikan Bund Cemiyeti relsi Fritz Kubn tevkif edilmiştir. Fritz Kubn, 12 suç ile maxhundur, Bunlar ars- smda, Bund kasasından 10 bin do- ları sahte evrakla çalmak, Bund mi- tinglerinden birinde toplanan pars- ları mahalline sarfetmemek, Bund Azasmın muhakemelerine lâzım di- ye toplanan 4424 doları çalmak ve saire vardır. Müddetumum! Dewey, (o Pritz Kubn'un işlediği suçların cezasinm kanunda szami elli sene hapis oldu- ğunu söylemiştir. Bu tevkif, Nazilerin Amerika Bir- leşik Devletlerinde faaliyetlerine de- vamların: pek ziyade güçleştirecek mahiyette telâkki olunmaktadır. Kalthof gümrük bürosu, Polonya Çünkü büro ayni zamanda Dan- . dığı takdirde Almanya hiç bir güç - lükle karşılaşmadan Danzig arazisi- himmat sev Hindistanda Londra, 26 (Hususi) — Eski Alman J , İngiltere, Ja Londra, 26 (Hususi) — 27 Japon bombardıman tsyyaresi bugün Çun- kingi bir kere daha bombardıman et- miştir. Çinliler şehrin parkına koşa- rak korunmak istemişlerse de atılan yangın bombaları bir çoklarına isa- bet etmiştir. İngiliz gemilerinin ve bilhassa (Ranpura) vapurunun açık denizde Japon harp gemileri tarafından tev- kifi üzerine İngiltere büyük elçisi Tokyo hükümetine şiddetli bir prw- testo notası tevdi etmiştir. Avam Kamarasında sorulan bir su- âle cevaben Butler, 8 nisanda Japon» lar tarafından yakalanmış olan Sag- res vapurunun serbest bırakılması i- çin Tokyo hükümeti nezdinde müte- addit teşebbüslerde bulunmuş oldu- ğunu beyan etmiştir. Kamara azasından diğer birinin, muştur. İki isi, rekkep bir kumanda heyeti emrinde muhtelit Alman - İ rekkep bir kuvvet bulunaca sısı Speer'dir. —————«-«—-—----————-—-———-- 4 rile alâkadardır. Protesto Notası Verdi HÂDİSELERİN İÇYÜZÜ © Hitler son defa nutuk söylerken kürsüsünün önüne, kur. #un geçmez bir cam koymuşlardı. Bu defa İngiliz Kral maktadır. Konseyin “lalebi üzerine ii ve Kraliçenin Ottava'ya varışı münasebetiyle Nevyork | || düh akşam Sovyet murahhası Maiski. | kere de keyfiyetin mahallinden” tar- eleri muhabrileri şu haberi vermişlerdir: “Kral || pin Moskovadan istediği yeni tali | zında işi omuzundan atmağa matuf mikrofona geldiği zaman halktan biri bağırdı: Kralımız e Mi ili e büz de eeneliyid ve aramızda gezerken etrafında kurşun geçmez cam bulun- İli le And adale: | esi vardır. Harama çıkamanz itine 3 madığını halka söyleyiniz. — bunu Hitlere de bildiriniz. || ., meselesine tahsis etti ği a | olmayan bir davadan vaz geçilmesi. Geçen gün Berlinde imza edilen Alman - İtalyan şimdilik iki maddesi neşredilmemiştir. Bu maddelerin biri, iki taraftan biri diğerinin muvafakati olmadıkça harp ilân edemi- Yeceğine dairdir, ve bu madde Mssolini'nin ısrarı üzerine kon- iki memleket ordularının bir kuman, da bulunacağına ait olan maddedir. Bu maddeye göre bir harp vukuunda iki ordu, üç Alman ve iki İtalyan Generalinden mü- tir. Donanmalar ayrı kumandaya tâbi olacaklardır. Yalnız harp esnasında Akdenizde bulunan Alman gemileri İtalyan Amira- İlinin kumandası altında bulunacaklardır. Hava kuvvetleri de ayrı olacaktır. Yalnız kumanda heyetinin Almanlar İspanyadan askerlerini çekmiye başlamışlarsa da teknisyenler ve 'mütehassıslar orada kalmışlardır. Ayrica Almanya İspanyayı elde etmek larını göndermektedir. Bunlardan biri ticaret komisyo- nunun başında bulunan Wohltat, ikincisi yol mütehassısı Doktor Todt, üçüncüsü de Berlini yapan şehir mütehas- de bu zaman tasarrufu resmi kontro- le tâbi değildir. Ve kontrole tâbi ol. . miyan her şey gibi bu da tahakkuk etmemektedir. > Kırtasiye ismiyle memlekette bir Idari hastalik teşkil eden yarıp çiz- İme mesaisi de bu “kontrolsuzluğun neticesidir. vi Avrupalılar, zaman tasarrufünü para tasarrufunun ilk şartı © olarak aldıklarından bütün icatları, prog - ramları ve sistemleri en kısa zaman esasına dayanır. j Meselâ bir mürekkepli kalem sa- tan fabrika onun bir doluşta kaç hin kelime yazdığını bir meziyet olrak zikreder, Kimse demez ki; “Beş bin kelimelik mürekkep alacağına iki bin beş yüz kelimelik mürekkep alsa da beş bin kelime yazmak için iki de- fa doldurulsa ne olur?” ğ Bizde zamana ehemmiyet veril - memesinin ikinci bir sebebi de işin bitmesinden ziyade başımızdan defo- lup gitmesini ilk kaygu olarak kabul edişimizdir. Kalemlerimizde tomar tomar yi- ğılmış ve devlet memurları mesaisi. nin yüzde seksenini yutmakta bulun- müş olan kâğıtların üzerindeki der kenarlarm hepsi “Bir kere de beyanı mütalea” veya “şöyle yazılmakta ise İde böyle olması ihtimaline mebni bir kümetiyle temas edecektir. Leh makamları “Nachricten Die- vet” ismindeki Alman ajansının Var- şova muhabiri olan Alman gazeteci- lerinden Kurt Tâege'i Polönya top - r nda, oturmaktan ponyaya Bir menetmis Japonya Sagres gemisini serbest bı- râkmaması halinde, İngiltere hükü- metinin mukabele bilmisil olmak ü- zere bir Ingiliz limanında bir Japon gemisini mevkuf tutmağı düşünüp, düşünmemekte olduğu suretinde i- Tat etmiş olduğu süsle cevaben de Butler, şu cevabı vermiştir: — Yapılması muvafık olan şeyi, nazarı itibara alacağız. Amoydan gelen bir telgrafta A- moyda bulunan İngiliz Amerikan ve Japon kuvvetleri o kumandanlarınm bugün tekrar toplandıkları, Ingiliz ve Amerikalıların Kulangsuya çıkarılan bütün kuvvetlere mensup mevcudun azaltılmasını teklif ettikleri ve Ja- ponların bu teklifi reddeyledikleri bil dirilmektedir. Halen Kulagsuda bulunan Japon bahriye neferinin miktarı 50 kişidir. lerdir. Mezkür ajansın eski Prag muha- biri olân Töege, bir aydanberi Polon- yada bulunmaktadır. Aland Adaları Meselesi —— Sovyetler Bu: İşte Hayati Bir Alâka Görüyorlar Cenevre, 26 (A.A.) — Milletler ce- miyeti konseyinin içtima devresinin rapanmasına mâni olan Aland adala- rı meselesinde bügün öğleye kadar hiçbir netice elde edilememiştir. Müzakereler ölü noktada bulun- lesinde diyor ki: * Sovyet efkârı umumiyesi bilhas- sa Aland adalarının statüsile alâka- dar bulunmaktadır... Batnih körfezi ile Finlandiya kör- fezi arasında bulunan bu adalar, Bal- tık denizi ve bu iki körfezi geçen mü- nakale hatlarma hükimdirler. Bun- ittifakının “Neme lâzım! Dava ederim; mah- keme karar versin” der oAmmabu çıkmaz davadan dolayı şu kadar kişi || şu kadar gün beyhude çalışır. Devle- tin o adamlara verdiği ücret çıkmaz bir işe sarfedilmiş mesaiye gittiğin - den dolayı heder olur ve o işle alâka» ları tahkim etmek, Sovyet gemileri. İli hususi fertler de zamanlarını bel- nin Finlandiya körfezine girişlerini |ki işlerini kaybederler, Niçin? Sırf ve bu körfezden çıkışlarını istenildi- |“'Bu dava çıkmaz” diyecek olan me- ği zaman İmikânsız birakmak demek. | murun mesuliyet vahimesinden kur- tir. tulması için. Sovystler birliği hükümeti, kendisi | o Bugünkü mesai sistemi yâni za- için aydınlanmamış bulunan ve dev-İman ve sây İsrafı sistemi ile bir iş letin ciddi ve yakm menfaatlerini 4-100 ölçülü bir sây hacmiyle çıkana lâkadar eden bu adaların tahkimi m&- | kestirme tarzda çalışıldığı zaman ay- selesinin Milletler cemiyeti konseyi İni işin en güç 25 sây hacmiyle bite- tarafından çabukça ve hiç te zamen! |ceğine şüphe yoktur, Çünkü memur. olmıyan bir anda halledilmesine razı İların ellerindeki işlerin “evrak” ma olamaz. Bu meselenin çok büyük en-|bir göz atmak ona kâğıt üzerinde en tetnasyonal ehemmiyeti vardır. Bulaz yüzde 75 baştan savma ve tekrar. mesele, Sovyetler” birliğinin bütün |lamadan ibaret derkenarlar bulun - haric! 4 vasetinin hedefini teşkil eden | duğunu görmeğe kâfidir. Avrupada sulhün idamesi menfaatle- Sonra, bazı dairelerde mesai tev- (Lütfen Sayfayı çeviriniz.) Itn- tarafından sevk ve idare edilecek- talyan hava kuvvetlerinden mü- ktır, *
