16 Mayıs 1939 Tarihli Tan Gazetesi Sayfa 1

TELGBAF— TELEFON: MAYIS BURİRCİ 14930 5 24310. 24318. 24319 YIL — No. 1361 KURUŞ GÜNLÜK SİYASİ Sevincimizi İzhar Etmek Hakkımız Değil midir ? Yazan: M. Zekeriya SERTEL T ürk matbuatı, totaliter devletlerdeki — matbuat gibi, Propaganda Nezaretinin dikte ettiği emirleri neşir ile ik- tifa eden birer resmi ceride de- ğildir, bugünkü dünya matbu-|ş atı içinde Türk matbuatı, en hür memleketlerdeki matbuat nis- betinde, hürriyetten istifade et- mektedir. Böyle olduğu için de, bütün hür memleketlerde oldu- ğu gibi, Türk matbuatında da az çok dünya hâdiselerini görüş ve tefsir farkları vardır. Yalnız Türk matbualının - birleş- tiği bir nokta vardır: Bütün hâdise- leri milli ölçüye vurarak tartmak ve milli menfaate en uygun şekilde tef- sir etmek. Fakat bu ölçüyü herkes kendi te- lâkkisine göre kullanır. Bu sebeple matbuat arasında içtihat farkları g5- rünmesi tabiidir. Nitekim bütün de- mokrat memleketler matbuatında da ayni içtihat farkları görünmektedir. Biz dünya hâdiseleri karşısında men:- leketin menfaatini, topraklarımızda emelleri bulunan devletlerin siyaset- lerine karşı uyanık bulunmakta bu- luyoruz. Bunların siyesetlefini, mak «atlarını, emellerini halka bildirmek- te fayda görüyoruz. Şimdiye kadar yaptığımız mneşriyatta bu gayeden ayrılmamağa çalışmıştık. Memlekete hizmet ettiğimize kani bulunduğu- muz için boyle yapmışızdır Son hâ- Remel, -i Razikl m!şu bundı.n dolayı sevinç duymak ve bu sevincimizi izhar etmek bizim hakkımızdır sanırız. * Bazı arkadaşlar, bizim dünkü yazımızdan, hükümete âdeta akıl hocalığı ettiğimiz manasını çı- karmakta haksızdırlar. Hükümet, el- bette hâdiseleri bizden daha iyi, da- ha vazih, ve daha olgun bir tarzda görür. Hükümetin gayesi, son daki- kaya kadar memleketi bir harbe sü- Tüklenmekten —kurtarmak, bitaraf kalmak, şu veya bu cereyanın tesi- Tine kapılmamaktı. Büyük bir sabıt- la son dakikaya kadar bu siyasetin- de ısrar etti. Fakat son aylar içindeki hâdiseler, memleketimiz hakkında fena emeller besliyenlerin maksatla- Tını açığa vurdu. Dünya hegemonya- sını kurmak hulyasile hak ve ahit ta- Dimıyan devletler Balkanlara sokı- Unca, ve sahillerimiz boyunda bilâ Sebep tahkimat yapınca, memleketil Mukadderatını elinde bulunduran ükümet, şüphesiz, istiklâl ve hürri- Yetimizi taarruzdan korumak tedbir- eri almağa mecburdu. Bu mecburi- Yet, Akdenizde emniyeti korumakta bizim kadar alâkadar olan Ingiltere * anlaşmamızı intağ etti. Şüphe yok ki, TAN'm neşriyatı ile hükümetin bu kararı arasında hiçbir Tnünasebet yoktur. Ne biz hükümete İr fikir verecek vaziyette olduğu- Tmuzu iddia edecek kadar had naşina- Siz, ne de Türk hükümeti bir gaze- *hin neşriyatına uyarak devlet ida- Tesine bir istikamet verecek kadar Cİz vaziyettedir. Bunu akla getirmek ile affedilmez bir günahtır. Bizim sadece kaydetmek istediği- Tiz hâdise, hükümetin vardığı bu ka- ile, TAN'ın görüşlerindeki isabe- te)’lt etmiş olmasıdır. Ve bu vesile * kullandığımız milli ölçünün doğ- ;ı;îugu meydana çıkmıştır. Bunu tes- ederken sevincimizi izhar etmek *lbette bizim hakkımızdır. İl Moskova Mukabiıl Teklifini Bildirdi HALK GAZETESİ Temaslar Iyi Safhada ğlngiliz Hari_ciye_ı Nazırı : : Sovyetler, Üç Taraflı Bir Ittifak İstiyor : sına müstenit bir ittifak teklif Cenevrede Sovyet mümessilleri ile yeni temaslar yapacak oları Lord Halifax Londra, 15 (Hususi) — Ogrenıldıgıne göre, tekliflerine Sovyet cevabı. bu akşam İngilterenin Moskova El- çisi: Seeds'e tevdi edilmiştir. Tahminlere göre, İngiltere, Fransa ve Sovyetler arasında mütekabil yardım esa- "İzvestiya", Türk - İngiliz İtilâfını Tecavüze Karşı Sulh Cephesi Teşkili Yolunda Atılmış Olan Adımların En Mühimlerinden Birisi Addediyor İngiliz mukabil Moskova, gene etmektedir. Bununla beraber, İngiltere Hariciye Nazırı Lord Halifax'ın Cenevrede Sövyet mümessilleri ile yapacağı mülâkatın iki taraf arasındaki anlaş- maya büyük hizmet edeceği işaret olunmaktadır. Mussolininin Son Nutku NeParisteNeLondrada Alâka Uyandırmadı Londra ve Paris, Düçenin Sözlerinden Totaliter Devletlerin İtidalle Harekete Karar Verdikleri Mânasını Çıkarıyorlar Londta, 15 (Hususi) — Mussolininin evvelki gün Turınoda söylediği nutuk ne İngilterede, ne de Fransada buyığş—bu' alaka uyandırmamıştır. Nutkun büyük bir kısmı meydar;,o'kuma ma- hiyetinde olmakla beraber Duçe tarafından ğoyfeöen sözlerin Avrupa münasebetlerine evvelkinden daha vahı.m’bır şekil ver- mediği tebarüz ettirilmektedir. Daily Telegraph, diyor ki: “ hil Bir Moskova haberine göre, evvel- ki akşam Molotof ile İngiltere sefiri Seeds arasında yapılan görüşmeler esnasında bir İngiliz — Sovyet pak- tı imzası hususunda mutabık kalın- mıştır. Bu görüşmelerin dastane ve cesaret verici olduğu salâhiyettar mmahfellerde söylenmektedir. Moskovanın kanaati Havas, Moskovadan şu haberi ve- riyor: “Siyasi Sovyet mahfellerinde söy- lenildiğine göre, Sovyetler Birliği garp demokrasilerile teşriki mesai etmiye karar- vermiştir.- Fakât her ne bq!i'asma solursa olsun değil, Sov-|” A|yetler “Birliği İngiliz — Fransız İSovyet mütekabil yardım paktı pla- #jnından hiç bir zaman vazgeçmiye- cektir. Sovyetlerin evvelce İngiliz teklif- lerini reddettikleri malümdur. Bu tekliflesi şimdi de kabul etmek niye- tinde değillerdir. Ancak Londra, Soyyetlerin üç devlet hattâ müm- (Sonu Sa. 10 Sü. 4) “Mussolininin harbi gös- terecek sebepler mevcut olmadı- ğına dair söylediği sözlerden tota- liter devletlerin bundan sonra da- ha mütedil bir tarzı hareket itti- Tayyare İhtifali Yapıldı -—0 oA haz edecekleri anlaşılıyor. Bu dev- letler şimdiye kadar siyasetlerinde izhar ettikleri harisane emellerde itidalden pvek uzaklaşmışlardı.” News Chronicle, şöyle diyor: “Müussolininin hissiyatında bir de- ğişiklik husule geldiğine inanmak bir delilik olur. Nutkunun daha mu- tedil olan tonundan sulh cephesinin derslerinden istifade ettiği anlaşılı- yor.” Daily Herald'e göre, Avrupada te- şebüs başka ellere geçtiği için, dik- tatörler artık sadece sözle iktifa e- diyorlar. Fransız matbuatında Nutuk Fransız matbuatında hıçbır heyecan uyandırmamıştır. ;'A - Petit Parisien şöyle yazıyor: ; & “Mussolini, eğer nwmnun te gecikilirse mihverin çe &ı B zir. bldü- yani ihtilâfı karşılamağağha ğunu söylüyor. Fakat bu dirde |. 4 (Sonu Sa, 1 Ö )a *i letlü dünkü yazımızda “faşist dev- Bi T, hariç ve dahildeki gazetelerile ç Ma efkârı umumiyeyi zehirlemi- matîahŞYmşlardır ” eümlesinde Türk Uatı kastedilmiş değildir. Istan- da İtalya ve Almanyanın propa- (Sonu: Sa. 10, Sü: 6 da); * an Papen Mezunen ? lerlıne Gıdıyor Büm a, 15 (Tan Muhabu-m'ien)— üyük elçisi-von Papen, me- zunen Berline ,gı'ffıbî üzere bu ak- şsm Istanbula ha.rekef etmiştir. Tayyare şehitlerimiz için dün pıldı, nutuklar söylenerek aziz şehitlerin hâtıraları anıldı ve bunu bir geçit resmi takip etti. İhtifale ait tafsilât ve diğer resimler ikinci sayfamızdadır. :,.1 T MÜD c İ Fatihte çok hazin bir ihtifal ya- İŞMAN YANKO J. Ananiyadi Mahdumları İst. Yenipostane cad. No. 39 Mevsimlik yünlü, ipekli, pamuklu bilümum kumaş- larmızla tuhafiye ve cihaz takımlarınızı tedarik edebilirsiniz. * emniyetle Alman ord! srlü kıtalar seyir halinde Danzıgde Vahim Haâdiselerden Endişe Ediliyor Pat ajansı, Alman Silezyasında kâin Dobrodziende ikamet eden bir- çok Leh ailelerinin tehdit mektupla- rı aldıklarını bildirmektedir. Diğer cihetten şarki Prusyada kâin Kras- nolekadaki Leh kilisesinin rahibi So- — |Sazevski, dört gün için Alman top- raklarımı terketmek emrini almış- tır, Danzigdeki Leh kütüphanesinin camları ikinci defa olarak meçhul şahıslar tarafından — kırılmıştır. Polonya komiseri Şodaki, serbest şehrin âyan meclisi nezdinde hâ- diseyi protesto etmiştir. Vahim hâdiseler bekleniyor “Paris - Soir” gazetesinin Berlin muhabiri Robert Lorette'in bildirdi- ğine göre Mussolini, Alman - Leh ih- tilâfında mutavassıt rolü oynamak- tan vazgeçmiştir ve Danzig'de ya- kında vahim hâdiseler cereyan et- mesi beklenmektedir. Muhabirin bil- dirdiğine göre, Danzig âyan meclisi, Polonyanın menfaatlerini korumağı taahhüt etmekle beraber serbest şeh rin Almanyaya iltihakını ilân ede- cektir. O andan itibaren de Danzig hududu bir Alman hududu olataktır. Polonyalılar müdahale ettikleri tak- dirde bu hududa tecavüz etmiş ola- caklarından yardım paktlarının tat- bik edilmesine imkân kalmıyacaktır. Hükümet merkezinin salâhiyettar mahfelleri muvaffakiyetten o kadar emindirler ki daha şimdiden koridor meselesile. iştigale başlamışlardır. Hitlerin teftişleri Achen, 15 (A:A:) — Hitlerin teftiş seyahatinin ilk günü Ashen minta- kasındaki - istihkâmlara inhisar et- miştir. Köylerde halk Hitleri geçer- ken alkışlamak-için sokaklara 'dol- muştur. Bütün evler donatılmıştır. (Sonu: Sa. 10, Sü: 6 da) İspanyol Kıtaları Siperler Kazıyorlar Cebelitarik, 15 (A.A.) — Ispanyol kıtaları Cebelitarığı İspanyaya ait o-, lan Lilinea şehrinden ayıran bitaraf mıntakada büyük bir faaliyetle si- per kazmaktadırlar. Nazi Teşekküllerinin Yapacakları Geçit Resmine İştirak İçin Şarki Prusyadan Birçok Hücum Kıtaları Danzige Sevkedildi | Varsova, 15 (Hususi) — Danzigten gelen haberlere göre, Na- zi teşekküllerinin yapacakları geçit resmine iştirak etmek üzere dün şehre, Şarki Prusyadan bir çok hücum kıtaları gelmiştir. - Bolu Valiliğine tayin edilen Ankara, 15 (Tan muhabirinden) — Valiler arasında geniş - değişiklikler yapılmış ve yeni tayin listesi yüksek tasdika iktıran: etmiştir. Listeyi ary- nen bildiriyorum: Balıkesir valisi Etem İzmir: vali- liğine, Üçüncü umumi başmüşaviri Nizamettin Ataker Kon- ya valiliğine, nüfus umum müldürü Muhtar Srvas valiliğine, mnhalli'ida- reler umum müdürü Faik Turel Ma- - nisa valiliğine, eski Tevfik Hadi İsparta valiliğine. Muğ- la valisi Recai Gürel Balıkesir vali- liğine, mülkiye müfettislerinden A- sim Tureli Elâzığ valiliğine, zon valisi Refik Bursa valiliğine, Ankara vali muavini Salâhattin '.l'Ö— r Valiler Arasında Değişiklik Yapıldı “Naci Kıcıman r müfelttişlik Sevhan valisi — Trab- (Sonu: Sa. 10, Sü: 6 da)