5 Mayıs 1939 Tarihli Tan Gazetesi Sayfa 2

—— : PENCEREMDENİ “m Bizim Kongre Yazan: M. Turhan TAN Pe çekirdekten yetişip yüksel- menin hayırlı bir tekevvün ol- duğunu gösteren bir toplantı!, Buna resmi Tisanla Neşriyat Kongresi de- niliyor. Fakat ben onu bizim kongre diye yâd ediyorum, ayni zamanda meslekten yetişme âmirlerin mesleki dertleri teşhis etmekte (onasıl | isabet et - tiklerini de bu (kongrenin | te -| melinde, taazzuv ve tekemmül edi - şinde apaçık görüyorum. Evet, tereddütsüz iddia olunahi - lir ki bizim diyarımızda neşriyatın en hücra köylere kadar yayıl - masını, muharrirlerle nâşirlerin a- henkli bir İtilâf içinde & yaşoyarak birbirini tamamlayan iki unsur ha - line gelmelerini ve tahammül e leri külfetle mazhar oldukları ni met arasnda denklik © görmelerini düşünen, hattâ bu yolda tedbirler a- Tan, bömleler yapan devlet adamları| görülmüştür. Fakat bir memlekete yol kadar, elektrik kadar, ordu ka - dar gerekli olan “kitab” ın kemmi ve keyfi bakımlardan o kıymetlenmesi, güneş ışığı kolaylığı ile her yere ya- yılması meselesini kitap yazanlar ve basanlarla baş başa vererek kökün - den halletmeyi düşünmüş olan bir Maarif Vekili bugüne kadar görül - memiştir. Hasan Âli Yücel, maarif işleri İ- çinde yuğrula yuğrula kemale erdiği ve bizzat muharrir bulunduğu — İçin memleket kültür işlerini idare etmek vazifesini üzerine alır almaz büyük bir faaliyet göstermeğe başladı, isa- betli bir takım işler yaptı, o meyan - da Neşriyat Kongresini de topladı. Halden haberdar olmayanlar böy- Te bir kongrenin toplunmasını belki basit bir iş olarak telâkki (o ederler, halbuki bizde üç muharririn veya nâşirin bir araya gelmesine, bir d şünce üzerinde birleşmesine, hele el ve gönül birliği ile çalışmasına Im - kân olmadığını, matbuat © tarihinin böyle bir misal, kaydetmediğini bi - lenler Ankarada açılan © kongrenin naşıl bir inkılâba delâlet eylediğini kavramada güçlük çekmezler. Hasan Âli Yücel, muharrirliğin ve nâşirliğin iyi ve kölü tarafların gok iyi görmüş ve tahlil etmiş bir mütefekkir olduğu için her iki mes- leğin mensuplarına yeni ve şerefli bir hedefe doğru » hükümetin irşad- Tarından, şefkatlerinden müstefit o » larak - vürümeğe hazırlanmalarını ve bu yolun açılmasmda - sadece fik- vi olarak - hükümete yardım ettikle- ri takdirde tahakkuk edecek kazan- em tamamiyle kendilerine ve yalniz manevi zevkinin hükümete ait ola » cağını hissetlirmekte güçlük çekme- di, İşte yazı ve fikir havalımızda ar çok tanınmış ve memlekete yine az gok eser vermiş kimselerin bütün nâ- şirlerle beraber Ankarada sevine sevi ne toplanmaları, © toplanabilmeleri Maarif Vekilinin onlarca çok iyi an- laşılan bir lisanla hitap etmesinden ileri gelmiştir. Kongrenin o mutlaka müsbet bir netice elde edeceğine şim dinen kanaat hasıl ettiren âmil de yi- ve o muhterem Vekilin muharrir ve nâşirlere neşriyat mevzuunu bütün crplaklığı ile ve bütün ehemmiyetile izah ederek kendilerini heyecanlan- dırmış, hakikate doğru götürmüş ol- masıdır , Ben de bu toplantıya İştirak etti- Him için gördüm ve sezdim ki her muharrir ve her nâşir, eskilerin ağ - yarmı mani, efradını cami, dedikleri derli toplu şekilde bir programa isti- nat etmeyen çalışmalardan kendileri gibi vatanın da istifade etmediğine artık iman getirmişlerdir. Gerçi on yılda basılan kitaplar, eski devirle « rin ayni müddet değil, belki üç misli bir zaman içinde vücude getirebil - dikleri eserlerden çoktur, fakat bu feyz, neşriyat hayatımızdaki tekâ - mülün mahsulü olmayıp harf inkılâ- bından ileri gelmiştir. Onun için neş- rTiyatın her bakımdan programa böğ- lanması, kitabın ve gazetenin « dedis ğimiz gibi güneş ışığı kolaylığı ile'- vatanın her köşesine götürülmesi lâ- zumdir. Maarif Vekilimizin bu — lüzumu tahlil sırasında dün kağnı ile Sam - sundan Erzuruma elli günde gider ken buğün ayni yolu iki günde tayet- (Arkası 8 incide) Iki gündenberi şehrimizde bulu- nan eski Arnavutluk kralı Zog, dün, öğleden sonra, Hitlerin kendisine ev- lenme hediyesi olarak göndermiş ol- duğu kahve rengi boyalı otomobille Boğnziçine bir gezinti yapmış ve bu | gözinti sırasında kendisine kraliçe Jeraldin ile hemşireleri ve on kişilik bir maiyet grupu refakat etmiştir. Kralın maiyetindeki zevat, Istan-—— bulda yerleşmek üzere hazırlıklara başlamışlardır. Bunlar İstanbulun | muhtelif yerlerinde kiralamak üzere ev ve apartmanlar aramaktadırlar. Kralın kendisi de daha bir buçuk sy Perapalasta kalacaktır. Dün bir gazete kralm hemşirele- rinden biri olan ve Abdülmeeldin TAN Kral ve kraliçe ile hemşireleri i zinti dönüşü si 1190 m a oğlu bulunan Prens Abidin gelerek çay içmişler ve 18.30 a ka- de kralla ve kralın hemşiresi ile Is- dar burada kalmışlar ve buradan da|tanbula geldiğinin söylenmekte ol- Perapalasa dönmüşlerdir. duğunu yazmıştı. Halbuki Arnavut- Kralın maiyetinde bulunan. zevat | luğun Paristeki mümessili olan prens mühtelif otellere yerleşmişlerdir. Bu | Abid şehrimize gelmemiştir. ve ha- arada Dah'liye vekili Musa Yuka, İlen Pariste beturrmletstiır. See Maarif Vekili Abdurrahmân Debre, | refikası son hâdiseler sırasında La- | General Araniti, kralın kâtibi Meh- | rissaya gelmiş ve kra' Istanbula hö- met Toptani İle yaverleri Hüseyin | reket ettiği sırada o da tekrar Pari- Selmani ve Çupi de Bristol otelinde | se dönmüştür. Bu itibarla her ikisi kalmaktadırlar, de halen Pariste bulunmaktadırlar. YardımcıMuallimlerUç Aydır Maaş Lise ve orta mekteplerde ücretle İ çalışan yardımcı muallimler imaarit| İ idaresine müracaat ederek üç aydan İberi maaş alamadıklarından şikâyet etmişler ve bu vaziyet bir aç gün daha devam ettiği takdirde mesleği terkederek kendilerine başka bir iş srayacaklarını bildirmişlerdir. Bu müracaat üzerine maarif idaresi bu muallimlerin miktarila her biretinin üç aylık maaş miktarına ait-olmak üzere bir cetvel hazırlıyarak vekile | te göndermiştir. Yapılan şikâyete göre vu muallim. lerden bir kısmı maaşlı inüallimler gibi her ay maaşlarını aldıkları hal- de bir kısmı da üç aydanberi cüzi bir avans bile alamamışlardır. Dün yardımcı öğretmenlerden Ha- diye, Fikret, ve Şadiye ir:zuları. ile İdiğimiz yok Alamadılar aldığımız bir mektupta ayni halden şikâyet edilmektedir. Muallim okuyucularımız . nektup- larında orta tedrisatta çalışan mual- İlimlerin yüzde ellisinin para ala- madığı halde maarif idaresinin vazi yete seyirci olduğundan şikâyet ede- rek diyor ki: “ — Uç aydanberi beş para alama- dık, Firincı, bakkal, kasap (hoş et ye- 8) gıdı madduleri sa- tan bütün esnafa borçlandık. Adeta dolandirıcı mevkiine düştük. Mesleki şerelimiz kırıldı. Sefolet içindeyiz. bütün müracaatlerimizs o karşılık; “bütçede münakale yapılacak, para- nız yakında verilecek” denildi. Ara- dan aylar geçti, Acaba münskale ne zaman yapılacak ve biz daha he ka dar sefaletle pençeleşeceğiz?” DAHİLİ HA Kral Zogo Perapalasta Bir Buçuk Ay Kalacak Yeni Deniz Kadroları Tesbit Ediliyor), On gündenberi Ankarada bulunan Denizbank müdürlerinden Rauf Man- yas, bugün şehrimize dönecektir. Ro- uf Manyas, bursda hazırlanarak An- karaya gönderilen liman jesi ve kadro üzerinde vel hat vermiştir. Ankaradan alinan ma- dümatta teşkilât projesinin vekâletçe bazindillerle tasvip edildiği ve kad- ronun henüz tetkik Gdilme'Ya AYA Zu bildirilmektedir. Eski memurin müdürü Cevat, kadroların tetkiki ne- ticesine kadar Ankarada kalacaktır. Gerek liman ve gerekse deniz yol- ları memur ve müstahdeniin kadrosu yapılırken kıdem esas tutulmuş, ev- velee Denizbarkia bazı sorvislerin lâğvı dolayısile açıkta kalan eski me- murlar da yeniden kadroya alınmış- tir. a erme Yeni Matbuat Mümessili Nevyork sergisine ——— Sovyetler Deri Alıyor Sovyetler hesabına mal alan fir- maların son günlerde tiftik ile alâ- kadar olmağa başladıkları ve Sov- yetler namına piyasamızdan oğlak ; İderileri mübayaasının devâm ettiği söyleniyor. Nahiye Müdürünün Katili Bursa, ) (TAN) — Nahiye müdü- rü Muslihittini öldüren kı Mustafa teslim olmuş ve tevkif edil- miştir, iştirak eden matbuat umum müdürlüğü Istanbul ajanı Neşet Halil istifa ettiğinden yerine umumi müdürlük müşavirle- rinden Orhan Alav tayin odiimiştir. illerden 5-5-939 ERLER Belediyeye Bu Para Üç Sene Belediye senesi riyaseti, belediye fevkalâde bütçesinin çebi İ meclisinde müzakeresi sırasında üç | senede sarfedilmek üzere 6 milyon 850 bin liralık bir tahsisat almıştır. Bu paranın sarfedileceği işlere dair hazırlanan çetvele göre, bir milyon 800 bin lirası 989, bir milyon lirası 840 ve bir milyon lirası da 941 sene- sinde olmak üzere 3 milyon 300 bin Urası yol inşaat ve tamiratına, 400 bin Tirası 939, 300 bin Tirası 940, 300 bin lirası 941 senesinde olmak Üzere yeni hastane inşaat, tefrişatına, 200 bin lirası 939, 200 bin lirası 940, 200 bin lirası 941 senesinde olmak üze- re 600 bin lirası yeni mektep binası inşaatına, 300 bin lirası 839, 300 bin lirası 9401 309 bin Hirası 941 sene- sinde olmak üzere 900 bin lira stad- yum inşantına, 350 bin lirası ©3b, 330 bin lirası 940, 350 bin liram 941 senesinde olmak tüzerel,050.000 lirası Şehir tiyatrosu, Könservatuar, gazi no, otel ve sair içtimai müessesatın inşaatına sarfolunacaktır. Bunlardan başka 22 bin lira da itfaiyeye, yeni malzeme alınmak için verilecektir. Belediye bu salâhiyet kararı üze- rine en evvel yolları yapmak iste MÜTEFERRİK: Yeni Hafriyat Yapılıyor Bir kaç senedenberi Sultanahmet- te hafriyat yapan ve kış münasebe- tile memleketine gitmiş bulunan In- giliz arkooloğu Mister Bakster bu günlerde tekrar şehrimize gelerek hafriysta devam edecektir. Bundan başka Tier isminde Bir Fransız arke- “ağn ASTEEErimize geler Kel A İ yasofya camiinde, Bizanslılardan kal- ma mozayikları meydana çıkarmıya çalışacaktır. Vilâyette Tayinler Vilâyet maiyet memurlarından Ke mal Hadımlı Sıvas vilâyetinin Hafik kazası kaymakam vekâletine, Fuat Ertuğrul Boğazlıyan kaymalsamlığı- na, Naci Akad Kara İsalı kaymakam- liğına, Melik Yuluğ Konya vilâyeti- nin Hadım kazası kaymakamlığına tayin edilmişlerdir. Yeni Bir Doçent Üniversitede yapilan döçentlik im thanında kazanan edehiyat fakültesi asistanlarından Cavit 4000 kuruş as- li maaşla fakülte tarih şubesi'orta zaman tarihi doçentliğine tayin edil- miştir. Feridun Şevket Geldi Berlinde toplanâni beynelmilel cer- rahi kongresine hükümetimiz aamma iştirak ettikten sonra dönüşte vuku bulan davet üzerine Bükreşta bir konferans veten Haydarpaşa Nümu- ne hastanesi operatörü Feridun ket Evrensel şehrimize avdet etmiş- tir. Feridun Şevket, Komanyada hir çok profesörler huzurunda muvaffa- kıyetli bir mide ameliyatı yapmıştır. SUAL bir eserin neşri için müsaade iste- meğe ihtiyaç var mıdır? C — Yoktur. Memlekette neş - riyat serbesttir, . S — Her sene Bulgaristan ve Romanyadan binleree kardeşimi - zin Türkiyeye hicretlerine müsa - ade edilmektedir. Biz Yunanista - nın Serez kasabstında 20 kişilik bir grup Türkiyeye “hicret etmek istiyoruz. Bize niçin müsaade et « r? Cw Bulgaristan, Romanya ve Yugoslavyadaki Türklerin Türki- yeye hicretleri için bu memleket - lerle aramızda hususi anlaşmalar KARİLERİMİZİN SUALLERİNİ BURADA CEVAPLIYORUZ S — Herhangi bir vadide yazlınış yapılmıştır. Bü anlaşmanın tatbiki zinninda her sene bu memleket - lerden yirmi bin kadar Türkün a- navatana kavuşması temin edil - mektedir. Daha arkada burüya gel meğe hazır yüz binlerde ırkdaşı - mız vardır. Yunanistanla mübade- le vaktiyle yapılmış ve bitmiştir. Onun için sizin gelmenize müsaa - de etmezler. o S — Garetenizde tefrika edilen “Günah Bende mi?” romanının müellifi Kerime Nadir bir müste- ar isim midir? Yoksa o hakikaten bu romanın müellifi bir kadın ma - dır? C — Kerime Nadir, edebiyat hayatımızda az zamanda çok İnki- şal etmiş kıymetli bir genç roman- cıdır. Kerime Nadir, müstear isim değildir, kendi adıdır. * S — Almanya ne zaman ku » rulmuştur? C — Mazbut tarihin bidaye - tindenberi merkezi Avrupada Al manların bulunduğu © anlaşılıyor. Milâttan 113 sene evvel Alman ka bileleri İtalyan kabileleri ile, mi- lâttan 55 yıl önce Julius Caesar'ın kuvvetleriyle, milâttan 8 sene son- ra bir Romalı ordu İle dövüşmüş « lerdir. Bu vakalar tarib kayitleri CEVAP ile sabittir. Bu gösteriyor ki Al - manlar çok eski bir tarihe malik - tirler, Almanların tarihten daha es ki devirde Rusyanın otlak saha - larından bugünkü vatanlarına hic- ret ettikleri rivayet edilmektedir. 843 tarihinde Verdünde ittihaz edilen bir kararla Frank impara - torluğunun ikiye (ayrılması bu günkü Almanya ile bugünkü Frap- sanın ayrı devletler olarak teşek: külüne mebde sayılabilir. Almanya bu tarihten sonra da bir çok idari değişiklikler geçir » miştir. *» 7 Milyonluk Bir Tahsisat Verildi İçinde Yol, Hastane ve -Stadyom Jin Harcanacak 9 | diği işin bir faaliyet programı ha zırlıyarak bu para ile şehir dehilin- de yapılacak yolları tesbit eylemiş" tir. Yeni yol programı bugün şehir meclisine verilecektir. Buz Satışları Yaz mevsiminin yaklaşması dola- yısile belediye buz satışının muraka- be ve kontrolü hakkında bir tamim yapmıştır. Bu tamimde elde mevcut iki buz fabrikasının günlük istihsal miktarı 25 tonu geçtiği halde bazı semtlerde halkın buzsuzluktan şikâ- yet ettiği ve bazı yerlerde de buzun 20 para fazlasile yüz paraya satıldığı kaydedildikten sonra bazı emirler de verilmiştir. Sütçüler Talimatnamesi Süt ve sütten mamul maddeleri sa- tanlar hakkında hazırlanan telimat- name alâkadar kaymakamlıklara bil- dirilmiştir. Bu talimatnameye göre, süt ve süt mamulâtını satanlar bele- diyeden ruhsat almağa mecburdur- lar. Talimatnameye mugayir hareket edenlerden birinci defasında para ce- zası alınacaktır. İkinci defasında ise icrayı sanatten — eklerdir. DENİZ ve LIMANDA Trak'ın Tadilâtı Bitiyor Alman tezgâhlarında yaptırılan Etrüsk vapurunun eşlerinden Tırhan vapurunda İstanbulda yapılan anlaş- ma mucibince yapılmakta olan tadi- Iât mayısin on beşine doğru ikmal e- dilecek We vapur hazivanın ilk zünle- rinde teslim alnaciktır. A çi e A ai ts an cak sonbaharda ikmal eğ rüskteki tadilâ* Kadeş vapurü' geldik ten sonra yapılacaktır. Seyyah Vapuru Gitti Evvelki gün Umanımıza 400 sey- yah getiren Yunan bandrafı Andras vapuru dün gece limandan ayrılmış- tar. Hava Taarruzu ve Gemiler Limanlardaki ticaret gemilerinin ha va taarruzundan korunmaları toli- mathamesinin tatbiki hazırlıklarına başlanmıştır. İstanbul limanında 8 nacak tertibatı tesbit için bugünler- de bir komisyon teşkil edilecektir. gz m mem Ortaokul Kitapları Ankara, 4(Tan Muhabirinden) — Örta okul kitaplarını yeniden yaz- mak üzere teşkil edilmiş olan komis— yon Maarif vekilinin » reisliğinde ilk toplantısını yaptı. yili gl Torik Satılıyor Son günlerde bir miktar balik tu- tulmuştur. Tutulan torikler İtalyan fabrikalarının mümessili tarafından satın almmıştır. Dün bu balıklarm ihraci için Ulmanımıza bir Italyan vapuru gelmiştir. Bu gemiye 10 - 12 bin çift kadar balık yüklenmiştir. ——— TAKVİM ve HAVA GUMA 5 Mayıs 1939 Şinelay <Güzedi © Karım: 179 Arabi: 1358 1955 Rebiülevvel: 18 Kisin 29 Güneş: 434 — Öğle 1210 İkindiz 16.04 — Akşam: 19.06 Yatsı 30,56 — İmsâk: 207 — Hava Vaziyeti — Yeşilköy Meteoroloji istasyonundan 2- lanan #nalimüta göre, hava yurdun Trax- ya, Kocasll ve Ege bölgelerinde kapalı ve yağışlı, Akdeniz kıyılarında kapalı ve pek mevzii yağışlı, diğer bölgelerde bu- İuthu geçmiştir. Rüzgürler Sumumiyetle Canuht dtiksmetten orta kuvvette, Kee denizinde fırtına şeklinde esmiştir. nbulda hava kapalı ve Bışlı geçmiş, rüzgür Cenubi kametten amiyede 1 metre hi . Sant 14 te havm taxyikt 10111 bâr“ldi, Sühunet en yüksek 220 ve en düşük 02 sanliğesi olarak Okeydedilmiş- pek