21 Nisan 1939 Tarihli Tan Gazetesi Sayfa 3

21-4-939 BUGÜN Yugoslavyada Yazan: Ömer Rıza DOĞRUL de elime İtalyan yardımı ile Macaristanla anlaşmak ü- sere olduğu ve bu sayede (Büyük! Harp neticesinde iki memleket ara -| sında başlayan husumetin bertaraf edilmesi istendiği bildiriliyor, Yu - goslavya ile Macaristan arasın mesele, arazi meselesidir. Mac: Yugoslavların Macarlara ait araziyi ilhak ettiklerini iddia — etmekte ve bunların iadesini istemektedir. Kü - çük İlâfın kuvvetli olduğu sırada, Macaristan ses çıkarmamayı ve bir Şey İstememeyi tercih ediyordu. Bu- gün Küçük İtilâfın temellerinden bi- ri yıkilmış ve bu temelin yıkılması ile Küçük İtilâf da tarihe karışmış « tır. Macaristan, Küçük İtilâfın erkâ:| mından olan bu devletin tarihe karış.) masından istifade ederek eski arazi #inden bir kısmı istirdat etti, Kü - çük İtilâfın diğer iki rüknü ise, ayak- tadır. Fakat gerek Çekoslovakyanın ortadan kalkması, gerek Arnavutlu- ğun İtalya tarafından işgal olunması yeni bir vaziyet ihdas etmiş ve mih- ver devletleri ile peyklerine cenubu şarki Avrupada yeni bir inisyativ vermiştir. Yugoslavya ile Macaristan barış- tırmak, daha doğrusu Yugoslavyayı mihver hesubma kazanmak için vu- kubulan teşebbüsler de bunun ne - ticesidir. Bu teşebbüslerin ne netice vere- ceği belli değildir. Fakat teşebbüsün ehemmiyeti barizdir. Çünkü Alman- Yanın Romanya Hariciye Nazırı ile| müzakereler yaptığı sırada Yugos - lavya Hariziye Nazırının da İtalya- Ya gitmek üzere yola çıkması, yeni vaziyetin, meşkiik bir mahiyet arze- den İntikal devresinin icapları ara - sındadır. * İşte Yugoslavya bu harici işlerle meşgul olduğu sırada çok mühim bir dahili mesele ile de meşgul ol - maktadır. Mesele Hirvat meselesidir ve bu- sun etrafında yapılan.müzakereler - dir. Mesele, Yugoslavya © Başvekil İsvetkoviteh ile Hırvat lideri Dr. sında sürüşülmektedir. tafın dileklerini telif etmek kolay)” değildir. Çünkü anlaşılan Hırvatlar, Bos- manın da kendilerine verilmesini is- temektedirler. Halbuki Bosnanın ya- “i halkı Sırplıdır ve ortodoksturlar. Bunlarsa Sırplılarla beraber yaşa - mak fikrindedirler. Müslüman Boş - naklarsa Bosnanın muhtariyet sahi - bi olması lehindedirler. Hıryatların ktedikleri gibi Hırvatistan, Slavonia, Dalmaçya ve Hersek muh- tariyet kazanacak yeni saha 6 mil - yon nüfuslu olacak ve bunun üçte birini, ortodoks Sırplılar teşkil ede- *eklerdir. İki tarafın Bosna üzerin - de uzlaşmaları ve bu suretle anlaş » maları çok muhtemel sayılıyor. Bu takdirde harici siyaset, müdafaa ve finans meseleleri hariç olmak üzere Mırvatlara otonomi verilecektir. Yuçoslavya esas kanununu kra - lin sinni rüşte varmasından evvel değiştirmeğe imkân bulunmadığı i - çin Hızvatlara verilecek otonomi ilk önce daha fazla kültürel ve terbiyevi mahiyette olacak, kralın erginlik ça- Zina varması üzerine Hırvatlara mil- Ni meclis sahibi olmak imtiyazı gibi daha başka imtiyazlar da verilebile- tektir Hirvatlara göre ortodoks Sırplar, Ütin Hırvatlar arasında hiç bir teh-| likeye maruz © kalmıyacaklardır. Şünkü Hırvatlar, Sırplara karşı aza- Mi müsamahayı göstereceklerdir. Bu Meselenin halledilmesi, Yugoslav - Yanın bütünlüğü © bakımından çok Miihimdir. * Bu mühim meselelerle meşgul 0- lan Yugoslayyanın muvaffak olma - #ni dilemek bizim vazifemizdir. | Maarif Vekili Geliyor Ankara, 20 (Tan Muhabirinden) — Maarif Vekili Hasan Al Yücel, bu #kşamki ekspresle İstanbula hareket *tmiştir, Vekil, Istanbulda bir kaç Bün kalacak, muhtelif maarif mües- Wstlerinde tetkikler yapacaktır. Bosna, | Eduwards yazıyor: değişmiş Fransız donanması bu Dunkergue ve Strasbourg gibi 26300 tonluk, 13 pusluk silâhlarla müceh - hez ve tecrüibelerde 31,5 deniz mili sürate kadar çıkan yeni Fransız harp Kruvazörlerinin inşaatının ikmaline medyundur. Bu gemiler tamamla - nmcaya kadar dünyada Alman cip zırhlılarını (yani Alman harp kruva- zörleri Seharnhorst ve © Gneisnau gemilerini) mağlüp edebilecek yal - nız üç gemi vardı. Onlarda Hood, Renoun ve Repulse isimli üç İngiliz zırhlısı idi, Bunlardan o Rensown tamirde bulunuyordu ve bir kaç ay için sefere çıkamıyacak vaziyettey - di. Bu iki Fransiz gemisinin Avrupa demokrasilerinin vesaiti meyanma £- lâvesi bu sebepten mühimdir. Fran - #anin bundan başka beş eski o harp gemisi daha (o vardır. o Fransann tayyare ogemisi olarak hakkiyle modern kuvveti yok gibidir. Yeni tayyare gemileri henüz yapılmamış- (ar. Halbuki Fransız kruvazör kuv - vetleri çok kuvvetlidir bu kruvazör- ler bir Akdeniz harbi için çok uygun tiplerdir. Fransanın sekiz (o pusluk İ toplarla mücehhez yedi tane modern ağır kruvazörü vardır. İtalya da bu bu ti ten. yedi gemiye maliktir. İtal Marama amir KEU- vağice mukabil Frğninm 8 paşluk silâhlı on bir modern gemisi vardır. Diğer taraftan Fransa takriben 2500 tonluk, tayyare dafi toplarma ve torpito teslihatına ilâveten beşer tane 3,5 pusluk topları bulunan 32 gemiye maliktir. Bütün bu gemiler yüksek sür'at- tedirler. Fransa bunları torpido da- fü srmfına ithal etmişse de harp ge- mileri kategorileri hakkında bir çok İdeniz mütehassısları tarafından ka- bul edilmiş tariflere göre, bunlar ha fif kruvazörlerdir. Ve İtalyan doran ması (kadrosundaki muhriplerden çok daha kuvvetlidirler. Yalniz İtal ya, muhrip adedi bakımından Fran- saya faiktir, fakat normal olarak sa- hil müdafaasmda kullanılması lâzım gelen küçük > gemilerden mürekkep Fransiz muhrip kuvvetinin küçük bir nisbeti bunu telâfi eder. Denizaltı kuvvetlerine gelince: İ- talya halen bu sınıf gemiler inşasın- İtalyan denizaltı kuvvetleri hemen hemen müsavi addolunabilirler. Bugün Fransız donanması biri At- lantikte, biri de Akdenizde olmak üzere Iki fırkaya ayrılmıştır. Fakat bunlar öyle tertip edilmişlerdir ki, bütün Pzansiz deniz kuvvetlerinin Akdenizle teksifi gayet süratle ik - mal olunabilir. Bir Avrupa barbi patladığı takdir- de Akdenizde Fransanın başlıca tab- yesi Marsilya ile Cezayir limanları arasındaki Şimali Afrika ticaret yo- lumun müdafaasiyle başlar. Sardin- yanın Garbinden Korsikaya, oradan Fransa ile İtalyan Riviyerasının bir- leştiği noktuya yakın eshillerde niha yet bulur. Şüphesiz bu hattın tutul- ması İtalyanın Garpten ablokası de- mektir. Bundan başka Fransız kuv- vetleri de bu müdafan hattının geri“ sinde âtıl kalacak değillerdir. Sür'at li Fransız hafif okruvazörleri Şarka doğru hücum için ideal gemilerdir. Bu hal İtalyanm müstemlekeleriyle irtibatını kesmiş olacaktır. Su mukayeseden de görülüyor ki da başla gelmekte ise de Fransız ve! TAN Londra (Daily Mail'de Eski Bahriye kumandanlarından Herkes Akdenizdeki rakip milletlerin deniz kuvvetlerin- den bahsediyor, fakat bütün bu münakaşalarda Fransız do- nanmasının ismi çok az geçmektedir. Halbüki modern şartlar bahriye inşaatında hâkim olalı- danberi Fransız donanmasının maddi, manevi kuvveti çok inkişafını — Şehinşah Heyetleri Kabul Etti Düğün in Hediy: iyeleri Veliahde Takdim Edildi Tahran, 20 (A.A) — Italya, Tür. kiye, Mısır, Afganistan, Fransa, Nor- heyetleri dün sa- bul edilerek itimat mektuplarını tak- dim etmişlerdir. Heyet azası birer birer Şahinşaha takdim edilmiştir. Bu heyetler müteakiben - Ve tarafından kabul edilmiş ve bükü - metlerinin gönderdiği düğün hediye- lerini vermişlerdir. Papanın mümessili de Velinhdi. zi. yaret ederek Papanm gönderdiği he- diyeyi takdim eylemiştir, Fransız bahriye heyeti de dün. Tsi” rana v; ir, gym hayati dün akşam 'Tahrana varmıştır. Lord Athloneun başkanlığındaki İngiliz fevkalâde heyeti dün saat 11.30 da tayyare ile Tahrana gelmiş ve Altes Şahpur Ali Rıza ile Harici- ye nazırı Alm tarafından karşılan- yaştır. Von Papen'in Ankara Sefirliği Berlin, 20 (A.A.) — Börsen Zel- tung, Von Papenin Ankara büyük *lçiliğine tayini hakkında şunları ya- ziyar; “Von Papen, son zamanlarda fev- kalâde enternasyonal ehemmiyet 2- lan bir vazifeye gitmektedir. Von Papen, eski Türkiyenin mese- genç Türkiye, Atatürkün yarattığı bu mükemmel genç devlet arasındaki farkları kavrıyabilecektir. Türkiye bizzat kendi kuvvetinin yarattığı bir eser olduğundan onun tam ve mutlak İstiklâl; enternasyo- nal kanunun esasıdır. Dünyanın mü him bir mevkiinde oturan Türkiye bu günkü karışık vaziyette ehemmiyetli rol oynamaktadır. Coğrafya, tarih ve kendi menfaat. leri Türkiyeye, başkalarının teşeb- büsleri karşısında bazı esaslı pren- sipler tahmil eder ki, bu prensipler kendisini umumi vaziyetin çerçevesi içinde tutmakta. ht), lelerini bildiği için eski Türkiye ile| İmişlerdir. Fakat İngiltere kralı, Her SON HABERLER Akdenizde Patlayacak Bir Harpte Fransız Donanması Bir Harbin Ilk Gününden Itibaren Italyanın Müstemlekelerile Irtibatı Tamamen Kesilmiye Mahkümdur. Akdeniz harbinde Fransız donanmasına yardım edecek İngiliz ağır zerhlları büyük toplarını deneyorlar Hitlerin Ellinci Yıldönümü Dün 50.000 Kişilik Muazzam Resmi Hediyeler ve Berlin 20 (Hususi) rin ellinci yıl dönümü münasebetiy - le bugün elli bin kişinin iştirakiyle bir geçit resmi yapılmıştır. Geçit res- minin Almanyada yapılan en muaz- zam geçit resmi olduğu söylenmek - askerlerinin karşısında dört saat se- lâm vaziyetinde durdu. Bir çok mem günkü merasime iştirak etmiştir. İngiltere ile Fransa, merasime bi- rer heyet göndermekle iştirak etme- Hitleri tebrik etmiştir. Mareşal Gö - ring, bu münasebetle söylediği nu - tukta Her Hitleri, tarihin en büyük Almanı olarak anmıştır. Danzig bugün Her Hitleri fahri hemşeri ilân etmiştir. o Almanyanın her tarsfından Hitlere hediyeler gön derilmiş, Nazi Partisi, Büyük Fred - rikin mektuplarından müteşekkil bir seriyi hediye olarak takdim etmiştir, Papanın vekili Monsenyör Cesa- re Orsonico, Hitlere kor diplomati ğin temennilerini arzeylemiştir. Mü- teakiben Almanya tarafından hima - ye edilen halk namına Bohemya ve Börsen Zeitung, "Türkiyenin ihya- s1 eserinde şahsi meziyetlerinin mi- tebariz bulunduğu Relsicümhur Inö- pünün, kıymetli arkadaşlarının, mo- dern Türkiyenin mümtaz, mümessil. lerinin Berlinde, Hitlerin el * do- gum yıldönümü merasimine iştirak etmekte olduklarını kaydeylemekte- dir. ——— ——— — bir Akdeniz harbinin daha ilk gün- lerinden i&baren İtalyanların Umu- Moravya umumi valisi Von Neurath- In Başvekil Hacha ve bir dakika son- ra da Slovakya başvekili Monsenyör Tisso tebrikte bulunmuştur. Saat 9.45 te Alman hükümet a- zası ve sast 10 da Göringin başkanlı- Eında ordu mümessilleri gelmişler - dir. Müteakıben Berlin belediye reisi Lippert, Berlin halkının tebriklerini artetmiş ve saat 11.15 te Alman or - dusunun geçidi başlamıştır. Askeri geçit saat 15 de ağır top- mi harp tehlikesi pahasma İlhak et- tikleri kıtalar birdenbire elinden çık mış olacaktır. çunun geçmesiyle nihayet bulmuş tur. — Her Hitle -/ tedir. Geçide müdafsa kuvvetlerinin ! her kısmı iştirak etmiştir. Her Hitler| leketlerden gönderilen heyetler bu -| Bir Geçit Yapıldı Hitlere Almanyanın Her Tarafından Heyetler Gönderildi Prag'da Yapılan Nümayiş Prag, 20 (A.A) — Havas Ajansı | bildiriyor: Hitlerin yildörümü Pragdn s0X9- | netle tesit edilmiştir. Sabahleyin kalabalık bir balk küt- lesi, 18 inci asırda Almanları Prag üniversitesinden kovmuş olan Jean Yuss âbidesine giderek âbideyi çi- çekle doldurmuştur. Ekseri kimse- olmasından İstifade & geçitte halter, her bulunmamış gibidir. far heyetlerin kabul ederek Macar Naibi ve Bulgar Kralı tarafından gönderilen hediyeleri almıştır. Hitlerin harici siyaseti Nacht Ausgabe Hitlerin bayram: dolayısiyle Von Neurathın Hitler ta- rafından takip edilen harici siyaset hakkında bir mülükütını neşretmek- tedir Von Neurath, 1935 martında Hit- lerin Reiştağ da ileri | sürdüğü prensibi hatırlatarak şöyle demek - tedir: - Eğer diğer devletler Hitlerin tekliflerini kabul etmiş © olsalardı dünyayı bir çok endişelerden, sıkın- tılardan kurtarmış olurlardı. Halbu- ki aksi yapıldı. Şimdi Hitler harici si- Yasetini kati olarak çizmiş bulunu * yor: Her tarafta ve bütün vasıtalarla komünistliğe karşı mücadele etmek ve binsenaleyh İspanya ve İtalya ile müşterek ve müstakar bir siyaset ta- kip eylemek, Almanyaya karşı musrızlar' tarafın- dan tevcih olunan hücumlardır ki Hit leri Bohemya ve Moravyanın işgeli- ne ve burada bir himaye idaresi te l Saat 17.15 te Hitler Macar ve Bul- 'sisine mecbur etmiştir. FELEK Birkaç Tip? #Mw Yazan: B. FELEK ugün size bir kaç tip tanıtaca » ğum, iyi adamlardır. o Herkes gibi onların da kendil. mahsus kusurları vardır. Hangimizin yok ki? Varan bir; — Müsaade eder misiniz? Şura « dan geçeyim. Geç! Tutan mı var? — İy kesmişsin? — Bir kere ben senin azizin deği- lim. İkincisi bunun burası İstanbul! ol kesmek dağda olur! — Sen galiba maraz çıkarmak is- orsun! — İstesem ne olur sanki? —Ben istemem, boş veririm, Açık» ta kalırsın; ne olacak! — O da senin bileceği şey! Bir da- ha lâfını tart da söyle, — Geçsene yahu! Tutan mi va, Hâlâ çene çalıyorsun! Yoo! Biraz dikkatli konuş e « fendi? — Efendi sensin! Ben hayim bay! Ve o sırada biletçi: — Baylar bilet! der. Biri cebini karıştırırken öteki başını sallayarak tramvaydan güçlükle iner, * Bir başka tip daha, — Yahu! herifler o oturdukları yerden zırhlıları kül ediyorlarmış. — Aldırma gezete yalanıdır, —Yahu! Gerçek (söylüyorum Ben gâzete okumam. Bizim baldızın kardeşi var; mühendis o söyledi. Bir top icat etmişler dakikada bilmem kaç bin ateş ediyormuş. — İnanma! Seni ürkütmek için söylemişlerdir. —bBen neden türkeceğim yahı Herifler radyo ile süt dağıtacaklar - maş azizim! — Desene sütçülere de iş kalma- dı! — Yal — Sen buna inandın mı? — Nasıl inanmam birader! Geçen akşam bizim radyoyu dinlerken dik- kat ettim: Allah seni inandırsin; An- karadaki #pikerin sarmsak © yediği yordu. Ağzının kokusu geli - — Mükemmel şey! Prisi, Berlini falan koklamıyor musun? Onların ağız kokuları nasıl geli — Oralara pek dikkat etmedim! Lâkin hizimkileri sezdim. Hattâ An- karada posta kutusunu söyliyen kalın sesli birisi var, Bazan levanta sürü - yor. Onu bile kokusundan anlıyo - rum, — Aman, çeneni sıkı tut! Bozul. masın! Çünkü her radyo kokuya ta hammül etmez, hele ağız kokusuna! * Bir üçüncüsü dinliyor! — Yıldızlar arasındaki dolduran maddenin arzımız üzerine ne tesir yaptığını henüz bilmiyoruz. Maamafih Einstein bunu tayin için etütler yapıyor, Bu etüdlerin sonunda (Atom) w teşkil eden denerji) nin tahlili müm- kün olabilecek ve işte ondan sonra dünyada kuvvet tedariki o kadar ko- laylaşacak ki hayat fevkalâde ucuz - Tayacak, —Et fiyatları da düşecek mi? Sen ondan haber Malüma. ırcık altmaşı — Bırak onu şimdi! Ne diyor - dum ha! Elde edilen bu yeni ve ha- rikulâde ucuz kuvvetlerle yeni fab- rikalar techiz edeceğiz. Bu fabrika - lar bugünkünden on misli fazla ve yüz misli cuz istihsaller © yapacak. Bu mamulâtın ucuzluğu, beşer refa- hı seviyesinin vasattan yukarı çık » masina ve binaenaleyh cihan ha; tında bir rahatlık devrinin açılması. na sebep olacaktır. Sen ne dersin? — Ne diyeyim? O Demindenberi kafamı patlatıyorum, bir türlü hatı- rıma gelmiyor: Kadın göbeği sıcak sıcak mu şerbete atılır, yoksa soğu - duktan sonra m? boşluğu ver! — Allah cezanı versin! — Amin! Cümleye) * Bir dördüncüsü Koşarak gelir; Nafinda.. Kon - (Lütfen sayfaın çeviriniz)