24 Şubat 1939 Tarihli Tan Gazetesi Sayfa 5

Gündelik Gâzete —-— TAN'ın hedefi: de, fikirde, temiz, daber. herşeyde samimi karlin gazetesi olmıya çalışmaktır ABONE BEDELİ Türkiye Ecnebi 1400 Kr, 2800 150 , 6 Ay 1500 400 , 3 Ay 800 150 , 1-Ay 300 dilletlernraşı posta, 1ttihadın. dürüst, olmak, 1 Sene Toprâksız ve İşsiz Köylü Sn Ziraat Kongresinde ; karar verildi: Köylüyü topraklan - dırmak , bir kanun çıkanılacak, Hentiz ortaya konulamamış olan bu kanunu bize hatırlatan, on köylü im-| zasiyle dünkü “TAN,, o gazetesinde! intişar eden şayanı dikkat bir mek- tuptur. Bu mektubu yazan köylüler: “ — Bizim, diyorlar, Üzerinde çalıştığımız arazi, Kilisten o Murat suyuna kadar geniş ve o mahsuldar bir topraktır. Toprak kanununun (hazırlandığı buralarda duyulunca, arazi . sahiple- ri bize İş vermemeğe bağladılar. | Şimdi biz, e topraklarda, ne Ya -| rıcılık, ne de ortakcılık suretiyle iş bulamıyoruz. Senelerce, kendi öz © meğimizle karınlarını doyurduğu -| muz, kızlarına, cihaz parası tedarik ettiğimiz, oğullarının o düğünlerini Yaptığımız bu büyük arazi sahiple- ri, şimdi ellerimizden yavan ekme - gimizi, de aldılar. Bizi saymaktan maksatları, kendi topraklarının ken- dileri tarafından sürüldüğünü işbal edebilecek v naktır Bu suretle, toprak kanunu çıkıp- <a, ortakcısız bulunacakları içim t0p- raklarını taksime uğramaktân kur - tarmış olacaklar. Arazi sahiplerinin akıl bu kurnazca hiyle, bir çok bu hazin mektubu ya etiikleri ların vaziyetine düşürebilir. Köylüler; mektuplarına şu cüm- leleri de ilâve etmişler: “— Eğer toprak kanunu en kısa zaman içerisinde, çıkarılmazsa, eli, - mizdeki son imkânlar da grtadan | kalkacak, ye fenalık, her tarafa sirs-) yet, edecektir. Bu takdirde ise, Yetimiz tam bir felâkettir!, Bizce, bu sözleri, şüphe götür - mez er hakikat olarak kabul et memek mümkün değildir. vazi- Bir toprak. kanunu. çıkarmı topraksız köylüleri korumak mak: diyle karar verdik. Fakat eğer, K Yi arazi sahiplerinin bu insafsızen a- çık gözlülüğü, memleketin başka ki- sımlarındaki arazi sahiplerin rayet ederse, Çıkacak olan (kanun, topraksız köylülerimizi. sefaletten kurtarmıya yetişemiyecektir. Bu itibarla, Kilis köylerinden bi- ?e kadar gelebilen bu köylü ferya - dına çok derin bir alâka ile kulak vermek meeburiyetindeyiz. Bit ahınması İlzim gelen ilk tedbir, köy - lülerin istedikleri gibi, toprak ki nunu biran evvel yetiştirmekti Çünkü, yukarıki mektuptan da) anlaşılıyor ki, bugün, toprak kanu - mu ile ortadan kaldıracağımız tehli-| ke, bir yken İlkileşmiştir. Ve sirayet istidat ve kabiliyetine geniş mıkyasta sahip bulunan bu ikinci tehlike, köylünün topraksız kalma sından bile büyüktür: Çünkü bu dirde, köylü, sade topraksız değil, İşsiz de kalacaktır. İ Binsenaleyh, bugün, bu. ikinci de önlemek için, başka ve kanunun çıkarılmasından , bile âcil da o unutmamak nu İ tane; tedbirler almayı meeburiyetindeyiz. Bu tedbirlerin en başında da #üphesiz, bu kabil şikâyetleri, lâyık olduğu derecede alâka ile karşılamak başka köylülerin de bu vaziyete dü- Sürülmelerine sürat ve şiddetle ma- Bi olmağa çalışmak lâzımdır. Aksi takdirde, topraksız köylü » lerimiz, toprak kanunumuzdan fay - da yerine çok büyük bir zarar göre- *eklerdir, ç Büyük Demokrasi Ve.... Dördüncüsü U Mmuini Harpten evvelki Avrupada üç türlü mil- let vardı: 1 — Hürriyetten tamamile mahrum millet. 2 — Nisbi bir hürr hip bulunan millet. 3 — Hür millet, Avrupalı anlayışına hürriyetten tamamıyle mah - rüm milletler Rüs Çarlığı ve Osmanlı imparatorluğu hü - yete sâ- göre Çuşlma m sonra kolu kanadı Kırılan en, isyan eden halkı tat - velâ kısa , süren bazı ıslahatta, bulun » 914 üncü kadar derece derece 53 genişleyen r iç polilika takip Avrupa bu Rusya - istibdat ülkesi yıla müsamahalı etmişti. F t yı yine koyu bir saymakta isri Avrüpalı m sinde haksız d s z ioprak reformları ilân et- nen geniş toprak lerinin day nı, tatmine devam ediyordu ve eski devirlerde itiy men (1) Rusyayı içi lar için çe hale sokuyordu 1914 e kadar ha Ziy 1905 ten fasılalı ıslahatı, ç İterenin gözünü m. : yamak Çarlık, Rüs - Jap harbinin yaralarını te: sanıp de silâhı k istikraz- ordu, dünya poli tikasında ze iş, olan mev - ini düzeltmek için ise. , İngiliz aheretine alet ti. Londraya kur. yapıyordu. larla temin çed Sol cenah gazetelerinde arası - Ta “Fransız milletinin alın teriyle biriktirdiği altınları, , köylülerini öldüren ve evverlerine, işken- ce eden bu sırmalı katillere niçin veriyoruz?, Gibi sualler belirince Çarlık hemen yeni bir ukaz İlerman) neş- rediyor ve Rusya hududları için - de yaşayanlar, güya, bir parça da- ha hürriyete ulaştırılmış oluyor- du. 908 de kanunu esasinin yeni- den meriyet mevkiine kon- iması, 3İ mart irticainin karla bas- tarılıp Abdülhamidin hal'i ve İş - tanhulda bir parlâmento o binası Yazan: ——— Nizamettin NAZİF Ös- kındaki belirmesi de, garp âlemini maâhlı imparatorluğu h telâkkisini değiştirmem “Nisbi bir hörriyete sahip bu- an millet,, fasilesinin ise en kâ stik nümünesi olarak Aİ - ritiyordü: Arta kalan Avrupa ise hür bir demokrasinin Avrupa şu devletlerden mürekkepti devletleri (Dani - İsveç, Norveç), da, Belçika, Rum İskandinav marka, Holü İsviçre; Yu- Bulgaristan, İalya, Fransâ ve İn Bu devletler ket pıyorlar, nisbi hürriyeti mü » diğerlerine de şi diyorlardı Fransa, İngiltere ve İtalya Âv- rupanın üç büyük demokrat dey- leti diye anılıyorlardı. İtalya, ken- “ hür, ve demokrat , ayan iki “merkezi dev- Je yani Habsburg ve Hohepr zollern, imparatorlukları, i tefik olduğu halde bu il a nahrum ;edilmiyordu. si Gari- ç on sekizin- İngiliz sefiri Dük dö Mid- dilzeksin oFloransada , kurduğu Ss rı vasıtasiyle İtalyan yarımadasında İngiltere yandırılmış olan sempatinin yük - sek derecesi Britanya adaların - da bir çok tatlı, hulyaları “de ettirebiliyordu. Hele Sicileteyn krallığından bir İtalya devleti türemesinde bü- yük rol oynamış olan Könt di Ka- vur'un bütün Kariyerine İngilte - renin hâkim oluşunu bilenler, İtal yayı ergeç yanlarında bulacakla * rına inanıyorlardı: “Garibaldinin hür ve demokrat İtalyası Cermen çizmelerinin ko - kusuna tahammül edemez,, deyen- ler çoktu. Ve, hakikaten, bi günü geldiği zaman F İngilterenin aldanma dı için u > k imtihan sanın we n anlaşıl - B: iki devlet İtalyayı, yanla - rında buldular, Bu hal, 914 18 harbinin, İtilâf devletleri şafın- da entelektüel konserini yapan li - beral o münevverler , tarafından “yahşet karşısında medeniyetin cep ba birliği, suretinde terennüm © » dildi. Ve Amerika ayni cepbeye girdiği gün “Cihan, harbi, yan, bar barlara, ve barbarlara karşı mede- ni devletler arasındaki mukaddes ittifakın giriştiği son, mücadele, şeklinde ilân edildi O tarihte dü: yanın en müstebit devleti olan Rus yanın da bu yordu. Görülüyor ki: “Dünya ticaret yolları inhisa » “dünya n mahsulü olan işıkça muasır medeniyetin bar liğin geri te- ekline s0- hedeleri erdi, Ver sayı imzalayan Almanya, Haham - zollern hanet Vaymar anayasası at devlet, kedildi.. Habsburglar Avusturya - sı bir libers-demokretik cümhuri- yet şeklini almağa teşvik, edildi Bizim K cümhuriyeti, ilân edişimiz ve dünyasına cehdimizi , vakle letler arası m ıslah hususundaki çalışmalarmız - da askeri zağerlerimiz derecesin - de İehili getirdi mam Mist, demokrasi niz Fukat umumi harp nasıl dört im paratorluğun ortadan masına sebep olduysa bu harbin mütare « ke ve musalahalarını takip eden de, birbirin - ırla Yeni devrenin hâdiseler den az ve çok Tas ve eski demokresilerin'ortüdan kalkı- Şına sebep oldu. 1 — İtalyada Faşizm demokra - i sildi süpürdü; ne Garibal- in hatırası kaldı ne de Skoç usulü Üzere yin yüpün Hüğson locaları, 2 — Alihanira Vaymar anayas müverdi. — Bu haller Nazi hareketi sını tarihe g8 > ir çok küçük Ay rupa devletlerinde demokrasi - yi müteessir etmeklen hâli kal madı, 4 — Liberal - Demokratik A - vusturya haritadan silim $ — Bir taraftan Alman bir ta - raftan İtalyan tesiri altında ka- Tan Macaristanda demokrasi dür binin ters tarafiyle seyreğili - yor. & — Cümhuriyetin ilânı İle bir kat daha demokrailağan İspan- ya, İtalyan müdahalesiyle bil - iğimiz felâkete uğradı. Vilhelm Almanyasını, kend ne benzemediği için düşman sa * yan Fransa, Vaymarın ilânından sopra Almanya İle sıkı sıkı dost olmanın yoluna girmişti. Milletler Cemiyetinde ve dünya politikaşın- da Fransız Harielye Nazırı Briş nın en yakın ari n bu Vaymar Almanyasının Hariciye Nazırı Stre zeman olmuştu. m yoruz? - Bütü yaklaşma propangadalarına rağmen buğün Daladier'nin en hü- ü nı Hitlerdir. Yarın sa - bah da düşme safında nöbete giren Mussolini oluyor. Ve bütün dünya şu suali yor? Demokrasiler, 1914 . 1918 ma- çerasi sonunda elde ettikleri ne - ticeleri müdafan etmek cesareti - ni bulamıyacaklar mı? Bugüne ka der devam bebi nedir? Bu iki suale Şöyle cevap veri - lirse doğru olür sanıyörüm: Demokratik rejim, insanlığın sayısız büyük feragatler içinde kundaklayıp beşikleyerek yetiştir- diği bir çocuktur, Bu çocuk bir bü yük idealin eseridir. Bu ideal a - Sırlarca durmadan İşleyen zekânın yaratıp serptiği tohumdan, belir - mişti. Bu tohumu devam ettirecek ye bu. ideali dalma kuvvetlendire- çek. yol yine zekânın alabildiğine ye dizginsiz işlemesinden başka ne olabilir? Bazı maddeler yardır ki bir bünyeye kuvvet yermek için zerk edilirler. Fakat kuvvet verdikleri kadar bünyeyi de tahrip ederler, Demokrasinin, dizginsiz. işletti- i,zekâ da böyledir. İdeslin tadın arttırdığı kadar demokrasiyi de zedeler, Bilhassa Avrupanın iki büyük demokrasisinden birinde, ya ni Fransada zekâyı temiz yolların- dan bir hayli uzaklaştıran İhtiras demokrasiyi zerre kadar kuvvet - lendirmemekte ve ta temellerinden sarsmaktadır. Nazariyede demokrasi, en ge - olm akla ra rlu milli birliği at ME Fakat alınız size bi Fransa ki,şuurls tekel ye tek pazı ve tek kafa haline gelmesi dursun her biri binnefs demokra « soru- eden gerilemelerin s6- ş hürriyetlerin rejimi Şöyle siye düşman kesilen sayısız ayrı - hşların sahnesidir. Bu Fransa her biri kuvvet yaradıcı esastan müuh- telif inhiraf zaviyeleri ile uzak- İaşan zıt telâkkilerle doludur. Öy- le ki bu Fransada demokrasi den- diği zaman akla gelecek şeyin ne olabileceğini kestirmek ancak u - zun bir takım muadeleleri hallet- mekle mümkün olabilir. pop demokratik bir devlef- tir. Fakat bu demokrasi ik- tdar mevkiine geçen şahsiyete gö- re bütün esasları ile değişir. Fransa kâh Flânden demokra- sisi İle, kâh Lâyal - Tardiyö de - mokrasileriyle kâh Blum veya Her ya demokrasisiyle idare edilir, ve çok defa da bu muhtelit demokra- silerin, birbirine karıştırılmasın » dan meydana gelen bir “kokteyil demokrasi, ile... ki bunun da sa- yısız formülleri vardır. İngilterede ayrılış. bu. derece olmamakla beraber yine barizdir, Majar Âllee'nin demokrasisi Chamberlain'inkine, hattâ bu s0 - nuncununki Eden'inkine aykırıdır. İdealist insan Sekter insandır. Bu insan âncak kendisine tama - miyle uygun olan eşle bir araba « ya koşulabilir. Hele mevzuu bahis olan ara - baya İlâh Mars'ın asrimızda Ültra- modern bir taktan başka bir Şey olmayan harp arabası ise buna bağ İanmağa karar vermesi matlup o- lan ideslistin kil kırk yarmasin- dah daha tabii ne olabilir? İşte birbiriyle müttefik olan ve ayni ideale sahip bulundukları mu hakkak olan Fransa ile İngiltere- nin bir gok dünya birbirine aykırı istikamette dolaş- malafı, birleşememeleri bundan - dir. Blum - Piyer Çot - Marsel Ka- şeb demokrasisinin Chamberlain demokrasisi ile birleğebilecek tek tarafi olmamasıdır ki Azaniya - Largo Kavalliyero, demokrasisinin İspanyada adım adım tahrip edi) inesine sebep olmujtur. Y x yüzünün bu iki dmeokra - sisini, siyasi tallin, birbirine muvazi hat resmeden telâkkiler hâdiselerinde | Gece Yarılarına Kadar Açık Kütüphaneler İsteriz | Yazan: Sabiha Zekeriyâ Serte debiyat Fakültesinde bir genç ten mektup aldım. Diyor ki “İstanbul kütüphaneleri sabah 9 da 12 ye, öğleden sonra 13 - 17 araların da açıktır, Faknt hiç bir kütüphane de bu mesai cetvelini tatbik © ede yoktur. Bir çok kütüphaneler açılı ve kapanış saatlerinde hafız kütüp lerin keyiflerine bağlıdır. Saat 8 di ve 13 te hiç bir kütüphaneyi açık hu lamıyacağınız gibi 16 dan sonra gg leslepe de,»,en fak kitap dahi olsa bir şey, verilmez. Herhalde bir devlet müessesesi 9 lan kütüphanelerin de bir mesaj cet veli tesbit edilmiştir, Fakat görülü - yor ki buna riayet eden yok. Alâka darların nazarı dikkatini celbeder misimiz?,, Umumi kütüphaneler, memleketin kültür hayatiyle alâkadar en büyük kültür merkezleridir. Bu müessese - lerin muayyen saatlerde açılıp ka - panması, şüphesiz çok mühimdir. Bu kütüphanelerin saat 4 te kapan- dığina bizzat, ben de şahidim. Ben İksriden daha ileri giderek kütüp - İhanelerin gece gündüz kapanmama- İsina taraftarım. Bugün medeni mem- leketlerin hemen de hepsinde umumi kütüphaneler gece gündüz halka a- çıktır. Gündür mektepie meşgul o- lan genç, işinde meşirul olan her si- mf halk, geceleri kütüphanelere £e- kilebilir, Kendi arzusu ile kütüpha- nelere gidenleri kenara bırakalım, gitmeyenleri dahi bu.. kütüphanele - re, çekerek memlekette okuma işti - hasını arttırmak mümkündür. Genç- lerin ve halkın, okuyabileceği za - manlarda kütüşhaneler kapalıdır İ Yeni Maarif Vekili. Hasan, Âl Yücel, yeniden hir çok kütüphaneler açmakla bir kültür seferberliği ilân etmiş oluyor, Bu başladığı işi mu - İ vaffakıyetle başarmak için, bunları yalnız açmakla iktifa etmiyeceği de muhakkaktır. Bu kütüphanelerin İ yalnız yeni harflerden sonraki neşri- yatı ihtiva etmesi, yeni nesli okuma- ğa teşvik eden bir teşebbüstür. Fakat İbir kısmı Evkafin elinde olan, bir devlet dairesi gibi muayyen saatler- de açılıp kapanan bu kütüphaneleri de, geceli gündüzlü halka açması genç, iradeli, yeni görüşlü, Maarif Vekilimizden bekliyebileceğimiz bir iştir. İstanbul kütüphaneleri eser ba - kımından çok fakir değildir Fakat bu kütüphanelerde modern eserleri, dün ya sejriyatını bulamadığımız. gibi, kütüphanelerin tanzimi, idaresi de modern değildir. Kütüphaneler, mu- hitlerindeki, halkı eelhetmeyi, onlar- la meşgul olmayı vazifeleri haricin - de telâkki ederler, Halbuki, her kü- tüphane küçük. broşürleri, ilânleri muhitlerine dağıtarak, balka okuma kolaylıkları göstererek, kültürü yay- mak mechuriyetindedirler.. Gece yarılarına kadar yakan bir kütüphane, halkın hepsini değilse bile bir kısmını buralara çe- kebilir. Yeni Maarif Vekilimizin kütüp - hanelere gösterdiği alâkadan cesaret alarak hu eski kütüphaneleri de gö- aşıklarını zünden kaçırmıyacağını kuvvetle ü- elinde bulundurmamasından dö - Zan fena neticeleri Amerika islah edebilir. Zira Amerikan domokra- sisi Yalhiz bir ideali değil, ayni 24 manda bir içtimai sıhhati de ifa de, eder, Netekim Amerikanın sıh batli bir sesle ve lekelenmemiş bir demokrasinin diliyle konuşmağa başlaması Fransada vö İngilterede derhal bir değişiklik belirtmiğtir. Bu üç demokrasi cihan tarihi huzurunda imtihan © verirlerken sirtma bir demokrasi hilati ge - Ül). Evvelâ sathf olarak” Deli Petro zamanında, Sonra İkinci Pohün ketlim mi, müseakıp Çar... Birinci o Aleksandrın tahta çıkişı esasında i (Sonu 10 uncu #aijfada)