6 Şubat 1939 Tarihli Tan Gazetesi Sayfa 3

—a Na el DK çi nn - $en ayki mesa — Merikanın infi 6-2-939 BUGÜN Tekzip mi, Teyit mi? Yazan: Ömer R;za DOĞRUL Amerikadan gelen haberler, Cüm - hurreisi Mister Rooseveltin geçen sa h günü Ayan meclisi askerlik komi tesinde söyldiği son derece mahrem sözlerden bahsetmiş, bu sözler, A - merikanın dış siyasetine ait olduğu için geniş bir alâka uyandırmıştı. Amerika, dünyanın en büyük ve en kuvvetli demokrasisi olduğu için, onun cümhurreisi tarafından dış si-| yasete dair söylenen sözlerinin bü - yük bir kıymeti vardır. Fakat bu söz ler, gizli bir toplantıda söylenmiş ol duğu için yapılan ifşaata bir takım yanlışların karışması gayet tabii idi. - Nitekim öyle de olduğu, Mister Ro- oseveltin daha sonra vuku bulan be yanatından anlaşılmıştır, Asıl mesele şudur: A: in firat siyaseti lehinde olan büyük bir cereyan vardı. Bu cereyana taraftar olanlar, Amerika dışında ne olursa olsun, alâkadar olacak ve yalnız A - merikanın menfaatlerini düşünmek ve korumak fikrinde idiler, Hâdiselerse, mütemadiyen bu ce- reyanı baltalamıştır. Meselâ Ameri- ka Uzakşark ile alâkadar — olan bir memlekettir. Onun oradaki hâdisele- ze karşı göz yummasına imkân yok- tur. Sonra Amerika, cenubt Amerika ile son derece alâkadardır. Halbuki orada da menşei Avrupa olan ve ce- nubf Amerika memleketlerini bir ideoloji lehine kazanmayı istihdaf e- den bir takım hareketler ve faaliyet ler göze çarpmaktadır. Buna benzer daha bir çok hâdise- ler Amerikada infirat cereyanımı mü temadiyen zaafa uğratmıştır. Ve A- Merikalrlara bu asırda infiradın İm- kânsız olduğumu anlatmıştır Halbuki daha kısa bir zaman önce Amerika efkârı wmumiyesi, ve cümhu riyaseti kati infirad lehindeydi. Amerika efkârı umumiyesinin ge çİrdiği bu tahavvülü Mister Roose- velt geçen ay başlarında Amerika a- yan meclisinde irat ettiği — mesaida aif olduğunu, tam bitaraflığın tama- miyle modası geçmiş olduğunu, hat- tâ onun mütecaviz lehinde ve teca « v_üı kurbanı aleyhinde bir tedbir teş kil ettiğini söylemiş, daha sonra da “Demokrasiler, her hangi bir yerde bfynelmilel kanunsuz — hareketlere, hkğyt kalamazlar,, diyerek “hemşi - Te memleketlere karşı vuku bula - cak tecavüzler, otomatik surette to - Pumuzu kundaklar.,, demişti. Meelis askerlik encümeninin giz H toplantısında Mister — Rooseveltin Söylediği sözlere ait neşriyatı müte- lşlp, kendisi, Mmesajında — söylediği sözleri teyit etmiş, ve bu suretle, A- Nın mütecavize maddi ve ma- ardımda bulunmak hususun - da musır “ıduğun . İsteiğliz, u bir kere daha an Mütecavize ettik d Nun kati bir âmi î’e" olacağı için, Mıstâ::ı::::î Pa d::kü:: de, dnl_lltörlüklct tafa- niştır çOY â€ı neşriyat ile karşılan- ştır. Çünkü Mister Roosevelt, ge- İmı teyit etmekle A - Tat siyasetinden ayrıl- mak, yolunu tuttuğunu apaçık göster miştir, Amerikanın ayrılması ise, yardım ve mü: nasındadır, Onun için Mis; yanatını teyit mi hıfî_ı-.ı siyasetinden hemşire demokrasilere ©t göstermesi ma ter Rooseveltin be Daladier'ye Teşekkür Edildi Maliye Nazırı Dört Yeni Endüstriyel Kararname Hazırladı Paris, 5 (A.A.) — Radikal sosya - list fırkasının merkezi siyasi komis- yonu, ittifakla aşağıdaki takriri ka- bul etmiştir: yi; i siyasi encü , Mesaisi- ne başlamakta olduğu şu anda Baş- vekil Daladier'ye ittifakla ihlâskâra ne itimadını beyan ve kendisine bü tün Fransızları Fransanın istikbali- ni ve idealinin muslihane parılda - masını tam bir tesanütle ve mağlüp edilemez bir vahdetle himaye et - meğe parlâmento kürsüsünden da - vet etmiş olmasından dolayı teşek- kür eder. * Paris, 5 (A.A.) — Maliye encü - meninin teklifi üzerine Paul Ray - naud, dört kararname — yapmıştır. Bunlardan üçünün hedefi, sınai ci- hazların yenileştirilmesidir. Dördün- cü kararname, yeniden teşkilât vü- cude getirmek mecburiyetinde kal - mış olan anonim şirketlere has mü- kellefiyetleri tahfif etmektedir. Rooseveltin Nutkunun Amerikadaki Akisleri Nevyork, 5 (A. A.) — Cümhuriyet çi muhalefetin organı olan Nevyork Herald Tribune, Amerika efkârı u - mumiyesinin harici siyeset sahasın - daki temayüllerini gösteren bir ma- kale neşretmiştir. ! Bu gazete diyor ki: n İadarı encümeninde söylemiş olduğu sözler Amerikada ne kadar garip görünür- se görünsün . Amerikalıların sempati leri hakkında dosdoğru olarak haki - kati söylemiştir. Bu sözler, o kadar açıkça söylenmiştir ki hattâ naziler bile anlamışlardır. Ayni gazete, Amerikalıların tota- liter devletlere karşı demokrasilere müsait bir siyaset takibine taraftar olmakta 1917 senesinde olduğu ka - dar müttefik olduklarını yazmakta- dır. Amerika Hariciye Nazırının bir cevabı Vaşington 5 (A. A) — B. Hull, Cümhuriyetçi ayandan Capperin Ja- ponyaya demir maddeler ihracını pro testo etmesine cevap olarak gönder miş olduğu bir mektupta 1 temmuz 1937 den itibaren Çine yapılan harp malzemesi ihracatının 14.357.277 do- lara baliğ olmuş olduğunu bildirmek tedir. ___o—ı—— Çekoslovakyada Yeni Bir Emirname Neşredildi Prag, 5 (A.A.) — Nazırlar meclisi, cumhuriyeti himaye kanununu şid- detlendiren hükümleri muhtevi bir emirnameyi kabul etmiştir. Ecnebi devletlere veya onların mü messillerine karşı yapılacak _hareket. ler bizzat Çekoslovak milletine karşı nette bulunulmuşcasına ve mez- î:'ıyradevletlerdeki muktbil hükümler derecesinde cezalandırılacaktır. Ka KISA HABERLER ..r .wt İememee tekzi ” » .A.) — Macar orta el- meydandadır, n B EĞ etiği © Moskova, 5 (:rn othy ve elçilik me- M. çisi B. Jung!'!'-“M oskovadan hareket et- Antikomüni ee AU NRE AAA ist nuşlerdkmnm eski muharipleri kendileri- C> Konf a Roma seyahatinde Düçe tarafından *ÖON erüns ne bir bayrak ve nişanı, İtalyada Fransa- E Tef a venıîr;u a::pılırı mücadele sebebile, geri Mk t “““:Vo" Y; dermeyi kararlaştırmışlardır. Tokio, 5 ü Fransanın — Akdeniz Ça ze a zi “Alyiğa (A.ı'A') — Japon - ftalyan Şw_-ı külliyesi Mersel - Kebir'e gitmiş- deleğ, ” Cemiyeti komünizmle müca- | < elede menfaati olan bütün Yü irp emtler arasinda Algerle, Dup> letlerine Asyamil- | Gelen g leri ile Vautour, Gue- Mensup delegelerin bir kon- | laix, Foch kruvazör) Vevalm ferans hali (a) Albatros, Verdun, Ve M r alinde toplanmağa davet e- | Pard, Gerfaut, çarpmaktadır. dilmesi için te Di brg ido muhripleri göze Kont Şebbüste bulunmuştur. | t#©"P Polonya bankası idare meclisi ban- *Tansın 20 eylülde Tokioda top- hO tatüsünde bir takım tadilât yapıl- lanacağı ildirîlmektedı;_ ma'::ı istemiye karar vermiştir. Naşaşibi Murahhasları da Konferansa İştirak Etmek Üzere Tayyare İle Hareket Ettiler Kahire, 5 (A.A.) — Naşaşibi fırka- sı âzasından beş zat başlarında Ra- gıp bey Naşaşibi olduğu halde bu sa- bah tayyare ile Londraya hareket etmişlerdir. Bu zevat, Londra konferansında Filistinin mutedil fırkalarımı temsil edeceklerdir. Müftünün fırkası mutedillerin bu şekilde temsil edilmelerine muarız olduğundan bu hâdisenin yüksek A- rap komitesinin konferansa iştiraki meselesini ortaya atıp atmıyacağı suale şayan gözükmektedir. TAN Yemen Delegasyonu Reisi Seyyidülislâm Hüseyin Filistin Konferansına giderken ÇIKARMA (Başı 1 incide) 1 — Denizbankta aykırı bir iş veya birkaç iş varsa bunu sadece (aykırı iş) olarak ele alalım. Tahkik mi ede- ceğiz, teftiş mi, ne yapacaksak alâ- alâheysiz yapalım. Hiç yoktan memle kette bir bankalar skandali varmış gibi göstermek gafletinden çekine- lim. Bir memleketin şerefi müşterek- tir, fertlere peşkeş çekilemez. Biz gazeteci meslekdaşlar bunu yalnız birbirimize değil, gazeteci olmayan- lara dahi tavsiye etmekle mükelle- hz. ç —— Masum Maznuğ. MESUm ğ KAŞ YAPMAK İÇİN UĞRAŞIRKEN GÖZ MALIYIZ! suratma karşı da söylerim - (hırsız) dediğim zaman daima şunu düşünü- rüm: Ben bu adama hırsız diyorum, acaba ben çalamadığım için fasiki mahrum vaziyetinde kaldığımdan mı diyorum, yoksa doğruluğum — tiftik tekesi gibi çalrya şahlandığından mı? 3 — Bu gibi işlerde alman tedbir tatbik etmekten son derece sakın- malryız. Denizbank bütçesi yetişe- memiş, bu yüzden memurlar (bir) slâmetler belirdi! Memurlarda mı? a: 1 başladığına bakarak hepsini bir mâ- na ve mahiyette sanmıyalım. Ve bir- birine ulu orta harman etmekten çe- kinelim. Bankalar skandali gibi va- tandaşlar skandalı da damdan düşer gibi ortaya atılamaz. Sanki memle- kette müthiş bir ahlâk inhidamı var- mış ta on altı senelik Cümhuriyette bu inhidama kimseler aldırmamış, kimseler göz açmamış, şimdi senle ben çok şükür fazilet fedaisi olarak ortaya fırlamışız, vatan hudutlarına karantine bayrakları dikiyoruz! Gazeteler kendi buluşları ve man- tıklarile natürel biçime girdiler. Bi- raz da fertler ellerindeki yağlı ka- rayı koyunlarında saklamak ihtiya- tınt gösterseler. e. * Aylıkların yüz elli Hraya kadarı tam, fazlası yarım verilecek. Hayır! Bunu da yanlış anlarız. Yüz elli İi- rayı tam, peki; fazlasının yarımı, ha- yır! Hepsinin yarımı! Yani yüz elli alan yüz elli, iki yüz alan yüz! İlk okul türkçesinde dahi bu tedbir bizim anladığımız şekildedir. Yüz elli, yüz elli; iki yüz, yüz yetmiş be;ş. Denizbank aylıklarından yüzde o- tuz minha olacakmış. Bu iyi bir ted- bir. Fakat binlerce vatandaşın yüre- ğine perişanlık çöktü k şarti- ve tertipleri de yanlış anlayıp yanlış gün sonra aylık aldılar. Kıyametten Londrada Yangınlar Çıkarıldı Tedhişçiler Bir Hapishaneye de Bomba Attılar Liverpool, 5 (A.A.) — Dün akşam saat 23 te Walton — hapishanesinin duvarına atılıp patlıyan bir bomba duvarın sıvalarının bir kısmını ko - parmışsa da duvarda delik açma - mıştır. Derhal gönderilen kuvvetli bir polis müfrezesi, şehrin hapisha- ne etrafındaki mahallelerini kuşat- mıştır. İrlandalıların sakin bulun - dukları mahallelerde 8 baskın ya - pılmıştır. Maamafih polisin bu faa- liyetleri neticesiz kalmıştır * Londra, 5 (A.A.) — Dün gece Coyentry mağazalarında 4 yangın çıkmıştır. Bu yangınların, yangın çıkaran bombalar yüzünden vukua gelmiş olduğu zannedilmektedir. Ateş süratle söndürülmüştür. Ha- sarat, ehemmiyetsizdir. Macaristanın Örfi İdare Tebliği graf ajansı örfi idare ilânı hakkında aşağıdaki tebliği neşretmektedir: bütün Macar topraklarında örfi idare Budapeşte, 5 (A.A.) — Macar tel- Adliye nazırı aşağıdaki suçlar için 5 S — FELEK SELLÖES AAA EEE G mdr nn M ÇKD ARAİ İftira İle Mücadele diyorlar, Yazan: B. FELEK Madenlyet ilerledikce, hastalıklar artıyor; — insanları tehdit eden illetler, âfetler, mikrop- lar çoğalıyor. Hattâ bunların içinde cemiyet halinde yaşamanın doğurdu ğu bir takım hastalıklar dal budak sa hıyor. Bunlara karşı her memlekette binlerce mütehassıs lâboratuvarlar - da, hastanelerde, kliniklerde çalışı - yor. Hususi, resmi kurumlar bu has talıklarla mücadeleye girişiyor. Her sene bu del bu çalışmal rın feyizli semereleri hakkında ista- tistikler neşrediliyor. Geçenlerde gazeteler yazıyordu: Haydarpaşadan Pendiğe kadar olan havalide sıtma mücadelesi başlamış, Allah yapanlardan razı olsun. Daha içerilerde frengi mücadelesi, trahom mücadelesi gibi esaslı sıhhi seferber liklerimiz var. Şehirlerimizde bir tifo vakası gö rülse hemen civarına aşılar yapılı - yor, önü alınıyor. Bir vakitler beşe- riyeti tehdit eden veba ve kolera gi bi satgınlardan da hamdolsun pek e- ser kalmadı, Yavrularımız üç dört aya basınca derhal çiçek aşısı yaptır miıyor muyuz? Bir vakitler devasız bir illet sayı lan verem uzun mesai sayesinde bu- gün tedavisi kabil bir hastalık oldu. Sanatoryomlar, prevantoryomlar, al- tın tedavileri, açık hava tedavileri bu derdin de önüne geçiyor. İnsanlığın henüz t mediği | kfatini bir çaresi bulunacak. Bir milletin sıhhati onun en bü - yük servetidir. Onun için her taraf ta umumi sıhhatirkoruyacak tedbir - ler almak işiyle mükellef sıhhat ne- zaretleri vardır. Bu nezaret meselâ münakalât ne zareti, —posta — telgraf — nezareti, hava veya bahriye nezareti gibi bazı E - yene- | ; de ilân etmiştir. yahut kanuna aykırı toplantılarla âmme nizamına muhalefet, 3 — Hususi eşhasa karşı şiddet ha- reketleri. Bu tedbir Budapeşte havrası önün- de yapılan suikast üzerine alınmış- tır. Bu tedbir hükümetin bu kabil te- şebbüs ve hareketlere karşı şiddetle harekete karar vermiş olduğunu gös- termektedir. le. Denizbank kurulmazdan önce bir Akay, bir Denizyolları, bir Liman- lar, bir Fenerler, bir filân, bir fa- lan teşekkül vardı. Ve buradaki vatandaşların ay - Ben birisine - ki eminsem çok defa Iıkları başka yerlerdekilerden hiç te çok değildi. Belki azdı bile. Yıllarca hizmet görmüş, kıt ka- naat yaşamış, çoğu da zam> görme- miş insanlarm müktesep hakları yerden göğe kadardır. Onlardan yüzde otuz kesmek kimsenin aklın- MIİSİR KRALİÇESİNİN Zİ ÇEy " Ğ YARETİ : Krallçe Feride, — geçenlerde, Kral Faruğun kız kardeşleri İle birlikte Kahlre operasını ziyaret etmişlerdir. Kraliçe- nin solundaki Prenses Fevzi- ye sağındakl! de Prenses b Falzedir. dan geç ve elinden gelmez. Bu iyi tedbiri de yanlış anlıyoruz gibi geliyor. Bu olsa olsa neden sonra ve yenice teşekkül eden Denizbankın yalnız banka tarafındaki bazı yüksek aylıklar için alınan bir tasarruf ted- biri olsa gerek. Eğer Denizbanka sonradan katılan teşekküllerde, ban- kanın kurulması sırasında birdenbi- re fırlamış aylıklar varsa, o başka. Vüuzuhsuzluk içinde kalındıkça en mükemmel tedbir ve tertiplerin yan- lış şayialara yol açacağı şüphesizdir. Milli Şefin seçtiği ve Millet Mec- lisinin ittifakla itimat ettiği bir hü- kümet ancak vatandaşım hakkmı ve- rir, müktesep hakkından yüzde, otuz santim bile kesmez. Bu yanlış anla- yışımızdan doğan yanlış endişelerin giderilmesini hepimiz gönül birliğ: le rica ediyoruz. ——— .—. —— İngiltere Silâh ve Tayyare Bakımından Almanyaya Faikmiş Londra, 5 (A.A.) — News Chro- nicle gazetesine göre, B. Chamber- lain umumi seçim tarihini gelecek teşrinievvel olarak tesbit etmiştir. Başvekil, o zaman İngilterenin silâh ve tayyare itibarile Almanyaya faik olduğunu, ticari rönesans, bütün Pasifik müdafaa plânlarının tama- men hazırlanmış olduğunu, zirai re- fahmn iadesini ve harp halinde iaşe- nin teminat haline almmış bulundu- ğunu bildirecek vaziyette olacağını zannetmektedir. : #E%wwh 2 — Silâha müracaat suretile ve memleketlerde mevcut, bazı yerler- de 4 den de değil- kü devletler mikrop, hastalık, v?î let yüzünden değil yetişmiş bir ada- mın hattâ bir çocuğun bile — ölmesi ni milli bir zarar saymaktadırlar. Lâkin bütün bu maddi, gözle ve- ya mikroskopla görülür ve nihayet az çok çaresi bulunur hastalıkların yanında henüz devası bulunmamış başka ve dehşetli bir âfet vardır ki mutlaka yetişmiş adamlara ârız olur ve dağ gibi bir adamı sırasına göre | iki üç gün içinde devirif gider. Bu âfetin adına iftira, tezvir ve curnal cılık denir. Diğer hastalıklar gibi bunun ilâ- cı, seromu ve daimi muafiyeti yok - tur. En büyüğümüzden en küçüğümü ze kadar istisnasız olarak bu illetin tehdidi altındayız. Umulmadık bir zamanda ve tıpkı diğer hastalıklarda oldğu gibi mane- vi bünyemizin biraz zayıfladığı bir anda habisliğini yapmıya haşîur ve bizi yere vurur. Bu hastalik da m yet hastalığıdır. Frengi gibi cemiyet hastalığıdır. Şu farkla ki; bunun mik robu yoktur. Bünyesi en sahih sandı ğımız vatandaşlarımızdan gelir. A « mansız bir belâdır. Acaba beşeriyet yakında bu ifti- ra, bu tezvir, bu curnalcılık âfetiyle de sıtma, verem, trahom mücadelesi gibi muntazam bir teşkilâtla, plânlı ve azimli olarak mücad leye başlaya cak mı? K Yoksa daima münevver, olgun ve işgüzar adamları mahveden bu â- fete karşı yine eskisi gibi: n “Atarlar sengi hârayı dirahti mey- vedâr üzre,, (Yani yemiş ağacı daima taşlanmı ya mahkümdur). Diye bu canavarın önünde müte- teszaf X LER> vekkilâne boyun mu eğecektir. İpekiş - Dinçer Spor Maçı Çekirge, 5 (TAN muhabirin- den) — Bayramda Mudanya, Bur- sa İpekiş ve Müdanya Dinçerspor futbol takımları arasında yapılıp iki sefer İpekişin galibiyetile neti- — — celenin maçın revanşı bugün Ata- türk stadyomunda beş bin kişilik bir seyirci huzurunda icra edilmiş, oyun 3-2 İpekişin galibiyetile ne- ticelenmiştir.