4 Şubat 1939 Tarihli Tan Gazetesi Sayfa 1
Cumartesi 4 ŞUBAT 1939 5 Roosevelt in Son Nutku Karşısında — Amerikanın 1918 de de- mokrasilere iltihakı nasıl Almanyanın mağlübiyeti- ne sebep olmuşsa, bu de- fa da Amerikanın demek- rasilere yardıma karar vermesi dünya kümünü sarsacaktır. Yazan: M, Zekeriya SERTEL AA imanya cihan harbine girerken Amerikayı he saba katmamıştı, O yalnız kar şısında Fransa ve Rusyayt görmüş, ve bu iki devlete kar şı durabileceğini hesap etmiş- ti. 1914 de Almanyayı harbe sevkeden ve ona neticede mu zaffer çıkacağı kanaatini ve - ren bu telâkkiydi. Fakat harp başladıktan sonra hırs Almanların gözlerini bürüdü. Amerikayı kızdıracak bin bir hâ- dise çıkarmaktan çekinmediler ve nihayet Amerikayı da harbe sü- rüklediler. Amerika harbe girdik- ten sonra Cihan Harbinin mukad- deratı değişti ve Amerikanm taze kuvvetleri, zengin harp vasıtaları Avrupa sahillerine çıkmıya başlar dıktan pek az müddet sonra Ak manya mağlüp oldu. Amerika © : ç TEVĞRAİ : TELEFON: 243144 24318. 24249 DÖRDÜNCÜ-YIL — No: 1260 diktatörlüklerin| erindeki tahak-| " - “E Vel arikiya, Câddeğ ao$ KURUŞ Roose —— Son Nutkun Bir Kısmı Tekzip Edildi IRoosevelt, Amerikanın Değişme Siyasetinde Yılbaşı Mesajında Anlattığını Bildirdi Londra, (Hususi) — Amerika cüm hurreisi Mister Rooseveltin Avrupa- da bir harp vukuu takdirinde Ame İrikanın demokrasilere, yani İngiltere ve Fransaya azami müzaherette bu- lunmak için karar verdiğini Ame: kanın en belli başlı iki gazetesi olan Niyork es ile Herald Tribün ga zeteleri tarafından yazılmıştı. Bu ga zetelerin anlatışına göre, (Amerika cümhurreisi, harp vukuu takdirinde Fransanın hududunu kendi hududu vakit harbe bir intikam hırsile, ve yahut yeni müstemlekeler elde mek emelile girmemişti oAmeri. kan askerleri, dünyayı demokrasi le kanlarım dökmüşlerdi. Dünyayı demokrasi için emin bir” bale getirmek, yani yeryüzünde küvvetin, tahakkümün, istibdadın, ve istilânın önüne geçmek - harp &- çinde de harp sonrası da - Ameri- kanın tahakkukunu görmek istedi- BH gaye bu idi, akat ne oldu? F Amerikanın demokrasi için ME hale getirmek istediği Av- Tupada, diktatörlükler doğdu. Si ke diktatörlükler ki, İmani Yakıyor, vatandaşlarına zulüm yin £ gnyanın huzurunu kaçt- ve İstikbal için yeni ve kon kunç bir harp hazırlıyor. için harp eden Ame- Tikah bu manzaraya tahammül e- demiyordu. Gözü önünde, onun uğruna öldüğg ideolojiyi tahkir e- diyor, küçültüyor, mağltp ediyor Yardı. Amerikan efküri umumjyesi ba manzara karşısında asabileşir yordu. Amerikada diktatörlüklere Zeptolunamıyan bir nefret 5- yanmıştı. Gazeteler, sinemalar, Mmecmualar, konferans salonları be mofreti her vesile e Made ve izhar- dan çekinmiyordn. Nihayet bu hiddet resmi ağırla- Ya intikal etti Evvelâ Nevyork 3 Pisi La Gunrdia, ondan sonra Da- biliye Nazırı diktatörlükler ve bil- hassa Almanya #levhinde taarruza geçtiler. Amerikan #fkârı umumi- yesini tatmin ihtiyacı vardı kn iüzlü yapılamazdı. manya da, Cihan dnğu gibi, Akay mekte devam ediyordu, Radyo fe, gazetelerle, nutuklarla O Amerika- ya hücum ediyorlardı. Bir taraftan da Taponya İle anlaşarak Amerika. nm Uzakşerktaki menfaatlerini zedelemiye çalışıyor ve Cenup ada- larındaki Am tehi Nihayı lerinden bazıl, yapılan teşel Baş- rlardı, merika hilkürmet. ım elde etmek için a bbüsler Amorlkayı bü. tün bütün gücendirdi. O vakit Şi. mali Amerika, bütün Cenubi Ame- rika hükümetlerini bir araya me. tirerek büyük bir Amerika birlipi vücude getirmiye teşebbü etti, Ka. Ta, hava, ve deniz kuvvetlerini art (Sonu: Sa. 10, Sü, 5) tanıyacak ve demokrasilerin muhtaç olduğu bütün silâhları, mühimmatı ve gıda maddelerini, bedelleri muka bilinde verecektir. taliter devletlerin projeleri lanmaları hakkında alınan haberler sonra bu devletlerin ideolojik şiddet. lenmek istediklerini gösteren vazi - yetler ve Amerika efkârı umumiyesi nin demokrasilere müzaheretidir. Rivayete göre Mister Roosevelt bu sözleri, ayan meclisi ordu encü - meninde söylemiş, ve bir harp vu - kuu takdirinde İngiltere ile Fransa mağlüp olurlarsa, Amerikanın tekba şina demokrasinin son Kalesi olarak kalacağını anlatmış ve Amerikanın İyalnız İngiltere ie Fransaya değil, İdiktatörlüklerin tehdidine maruz di- Ber müstakil Ayrupa devletlerine de harp malzemesi satarak yardım et - mesi lâzım geldiğini söylemiştir. Mister Roosevelt, bugün bu beya natının mühim bir kısmını tekzip et miş, Amerika hududunun Fransaya kadar uzandığı hakkında' kendisine atfolunan sözlerin halis muhlis yalan olduğunu anlatmış, onun için lehte ve aleyhte yazılan bütün yazıların bir csasa istinat etmediğini ilâve et- miş, buna bazı kongre azasiyle gaze (Sonu: Sa, 10, Sü 2) Rusya Macaristanla DiplomatikMünasebatı | Kesmiye Karar Verdi | Londra, 3 (Hususi) — Sovyet Rusya hükümeti, Macaristanm antikomintern pakta girmekle istiklâlini geniş mikyasta kay - bettiğine kani olduğu için Ma. caristan ile diplomatik münase- betlerini kesmeğe karar ver- miştir, Antikomintern pakta da hil olan diğer devletler istiklâl. lerini muhafaza ettikleri için Sovyet Rusya bu devletlerle gi. yasi münasebetlerini idame et mektedir. * Berlin, 3 Husus) — Sovyet Rusyadan iptidai maddeler a) - mak mukabilinde Almanyanın Rusyaya harp malzemesi sataca- Bine dair intişar edeh şâylalar ve silâh GÜNLÜK SİYASİ HALK GAZETESİ velt, Roosevelt nutuk söylerken mak için yapılan bütün teşebbüsler akim kalıyor. Geçen sene bu mevsim de Celâl Bayar hükümeti, İstanbulda İlet fiyatlarını 'ucuzlatmağa karar ver- miş, birçok tedbirler almıştı. Hattâ daha ileri giderek bu işte muvaffak olmak için beş yüz bin liralık bir fe- İdakârlığa katlanılmıştı Aradan bir se ne geçtiği halde et ucuzlamadı, bilâ- kis pahalılandı. Bu defa ziraat kurumu bu işi ele İl almak istedi. Teşebbüslere girişti. Maksadı et meselesini tamamen eli - ne almak, İstanbula ucuz et yedir - mekti, Fakst sağdan soldan gördüğü mu | kavemet ve müşkülât karşısında o da muvaifek olamadı. Et ucuzlayacak yerde pahallaştı. Bu işin iç yüzü nedir? Et fiyatla ET MESELESİN İstanbulun et meselesi bir türlü/rını ucuzlatmak teşebbüsleri niçin a- halledilemiyor. Et fiyatlarını ucuzlat | kim kalıyor? Yediğimiz Etin Hikâyesi Zıraat Kurumu ve Evvelce 500,000 Lira Sarf Edilerek Eti Ucuzlatmak İçin Yapılan Teşebbüs | Hangi Sebeplerle Muvaffak Olamamıştır? İN İçYÜZÜ 'TAN bütün İstanbul halkını alâka- dar eden bu mühim meseleyi muhar rirlerine esaslı bir surette tetkik et- tirdi, ve bir çok hakikatler öğrendi Bugünden itibaren tetkikatımı - zın neticesini neşrediyoruz. Bu neşri | yat bize et meselesinin iç yüzünü ay- dınlatacak, ve gidilecek yolu göstere || cektir kanaatindeyiz. * Koyun gelen mıntakalar İstanbulda istihlâk edilen kasap- ık koyunlar birinci derecede Anado lunun Şark vilâyetlerinden geliyor. Şarkta koyun ticaret merkezi olarak birinci derecede Erzurum, ikinci de-|İİ recede Bitlisi tanır. 1 — Erzurum şehri bu ticarette ((Sonu: Sa, 10, Sid. 3) ATATÜRKÜN CEPHESİ Burhan Cahit İkili Seri zan, terdir. kara, « İzmirin roma a kitap tanesi Amerikanın Diktatörlüklere Karşı Cephe . Alacağını Teyit Etti Almanyada Ve İtalyada Asabiyet "Bu Takdirde Biz de Şimdiki Hudutlarımızı Panamaya Kadar Uzatmasını Biliriz,, eserleri serisinin beşincisini teşki eden bu ener çıkmıştır iğer dört kltabı Gezi Mustafa Kemal Mudanya, Lo mı, « Gazinin dört sövarisi adlı eser 50 kuruşttur. Kanaat Kitabevi "İMPEKS.,, İşi Bir Netice Vermedi —o— Şakir ve Kemal Seden Kardeşler Ankaradan Şehrimize Döndüler İmpeks şirketi hakkında Ankara müddelumümiliğince yapılan tetkik- ler sona ermek üzeredir. Şirket mümessillerindan olup gö çen gün Londradan dönmüş olan Şa- kir Seden de Ankara müddeiumumi- liğince dinlenmiştir. Şakir Seden ve biraderi Kemal Seden dün şehrimi- ze dönmüşlerdir. İmpeks şirketi hakkında şimdiye kadar elde edilen malümat müsbeğ bir netice vermemektedir. Bu şirke tin alelâde bir ithalât ve ihracat Şire keti olduğu, iki ay evvel Şaxır Ve Kemal Seden biraderler tarafından 50 bin lira sermaye ile teşkil edildi- gi, fakat şimdiye kadar hiç bir iş yap- İ madığı anlaşılmaktadır. İ Krep ve Tubin! isminde iki İnelli- Londra, 3 (Hususi) — Mister Roos- sevelte izafe olunan beyanat demok- rasilerde (o derin o memnuniyetle, buna mukabil (o Almanya ve İ- talya gazeteleri tarafından en şid » detli itirazlarla karşılanmıştır. Almanyada Folkiche Beobahter ga- zetesi Mister Roosseveltin bu sözleri söylemekle komünist Dimitr»ftan da ha kızıl bir komünist veziyetine düş- tüğünü ve kendi memleketi için cok tehlikeli bir adam olduğunu söy rek Amerikadaki muhalefet pa ni teşvik eder yazılar yazmıs İtalyada Sinyor Gayda, Mister Ro- osseveltin beyanatinı harp lehinde a- paçık tahrik ve teşvik saymıs ve A- rserikanın hududunu says kadar uzatmasına mukabil İtalya ile Alman yanın da hudutlarım Panameva ka dar uzatmak mecburiyetinde kalacak larını anlatmıştır. Fransada gazeteler, Mister Roosse- velt'e izafe olunan beyanat üzerinde mütelealar yürütmektedirler. Eksel- siyor gazetesi diyor ki: Roosseveltin sözleri, tehlikedeki Avrupaya, Amerikan yardımını felce uğratan kanunların tadil edileceğine totaliter devletlerin şüphesi kalma- dığı zaman kati tesirini gösterecektir. Epogue gazetesi diyor ki, Roosse- velt'in Roma ve Berlinde maruz kal- dığı hücumlar onun maksatlarına yar dım edecektir. Roosevelt anlatıyor ki Ingiltere ve Fransa yakın bir atide tehdit karşısında kalacaklardır ve sonra sıra Amerikaya gelecektir O- nun için Rooseveltin memleketinin efkârı umumiyesine tehlike işaretini vermiştir. Berlin ile Romayı endişe- ye düşüren de budur. Ordre gazetesinde Bure yazıyor: (Sonu: Sa. 10. Sü. 1) eee Memleketi Müdafaa İçin Yeni Tedbirler Alıyor Londra, 3 (Hususi) — İngilte- re hükümeti, memleketi, mü- dafaa bakımından 12 mmtakaya ayırmağa ve her mmtakayı bir | komiserin idaresine vermeğe ka rar vermiştir. Bu mmtakaların | onu İngilterede, biri İskoçyada, | biri Galdedir. Bu komiserlerin | salâhiyeti harp zamanında, ken di mıntakalarile merkezi hü - kümet arasında teması kesildiği | takdirde hükümetin bütün salâ- hiyetlerini kullanarak vaziyeti idare etmektir. Komiserler. yal nız askeri İşlere karışmıyacak- lardır. Bu komiserlerin kim ol. duklarmı yalnız alâkadarlar bi lecek ve bunlarm hüviyeti giz- | li kalacaktır. f zin de bu şirketle alâkadar olduğu İ hakkında bazı gazetelerde neşredilen haberler doğru çıkmamıştır Tubini, 20 senedenberi Türkiyede deniz in- şaat işlerile meşgul olan bir mücsses sedir Denizbank tarafından İngilte reye sipariş edilecek gemiler işi ile alâkadar olmuş, faket İmpeks şirketi ile alâkadur olmamıstır. Mister Krep'e gelince. bu zat Sir Aleksandr Gibb and Partener ismin- deki müsavir mühendis şirketinin İs- tanbul mümessil'dir. Bu sirket Türki (Sonu Sa 10 Sü 4 Gümrük Resmi Verilmeden , Sefirilen Eşya | Ankarada Bir Heyet Huzurunda Açıldı Ankara, 3 (Tan Muhabirinden) — Bugünlerde Ankara, büyük bir mü- zayedenin dedikodusu ile meşgul » İdür. Bu aym yedinci sah günü Ak « köprü ve civarındaki gümrük ida « resi salonunda açık artırma ile sa- İtilacak olan ve yüzlerce çeşit eşyayt ihtiva eden bu müzayedenin en çok alâka toplayan tarafı şudur: Yaprak sigaradan esans koym ya mahsus boş şişeye. gaz masresin- den lâstik topa. radyodan dudak ve yanak boyasına, çikolatadan ipek ç0 raba, köğri bavuldan sabuna, kata- loğdan oyun kâğıdına, takvimden ra« kıya, çakmak taşından ipek çocuk el (bisesine, diş macunundan sigaraya, kuru pilden deri düğmeye. kibrit * ter boyalı demir dolaba. demir ka yaktan nane şekerine varıncaya ka- dar birbirine benzemiyen bu garip ve çeşitli beş yüz kadar eşya söyle nildiğine göre, bundan birkaç (sy evvel, Avrupahın muhtelif şehirle * rinden ayrı syrı paketler içinde v8 16 sandığa konularak hediye ve sk pariş olmak üzere İstanbula getiril miştir. Bu sandıklar, vazifelerinde çok hassas bulunan gümrük memurlari || tarafından şüphe Üzerine aranılmak istenilmiş, fakat sandıkları berabe * rinde getiren zat, buna mümanast etmiştir. Bunun üzerine kanuni yol lardan gidilerek sandıklar Ankarâ» da bir heyet huzurunda acılmış ve İçlerinden yukarda kaydettiğim © Şit eşyalar çıkmıştır Bunların kime lere ait olduğu henüz tesbit edile- memiştir, * Hâdise, gümrük kaçakerlığı me- hiyetinde olduğu için tahkikat | bu cepheden ilerliyor ve eşvaları bera- berinde getiren zat hakkımda da ta- kibat yapılıyor. OÖğrendiğimize gö- re, eşyalarm sadece gümrük resmi İbüyük bir yeküna baliğ olmaktadır.
