10 Ocak 1939 Tarihli Tan Gazetesi Sayfa 5

— 10-1 - 1939 IAN | Gündelik Gazete | | pe | a EY fikirde, o herşeyde ! dürüm samimi karlin gazetesi de temis almıya çalışmaktır. ABONE BEDELİ Türkiye Ecnebi 2800 Kr. 1500 , 800 300 1400 Kr. 750 400 150 1 Sene 6 Av 3 Ay 1 Ay n posta He | mleketler için abo ddet sırasiyle 30, 16. 9, Abone bedeli peşindir ek 25 kuruştur. mektuplar 10 K Adres d Cevap için Mâve İ GUNUN MESELELERİ | Müphem Neşriyat Yapmıyalım âh kaçakçılığı münasebetiyle | bazı arkadaşlar işittikleri her rivayeti uluorta yazarak bazan san- sasyona kaçar gibi oluyorlar. Devletin dahilde, hariçte haysiy #nl kırmak istiyenlerin meydana) çıkması ve bu hâdisenin bütün te-| ferraatiyle aydmlanması hususunda matbuatm £ görebileceği büyük biz- metler vardır. Fakat bu hizmetin hududunu iyi tayin etmek ve hak kati meydana çıkarmıya çalışırken işi daha ziyade iğlâk etmemek lizrm dir. Halbuki bazı arkadaşlar birçok kimseleri, masum bazı devlet adam- larmı zan altında bırakacak neşri: yat yapıyorlar. . Ekrem Könlig'e nü- fuzlu devlet adamlarmdan birinin sahte hir pasaport yetiştirdiğini söy- Tüyorler. Bu rivayet doğru mudur, doğru ise bu devlet adamı kimdir? Bunu biliyor ve bu rivayetin ha: kikat olduğuna İnanıyorsak, o tak- dirde işi rivayet şeklinden çıkararak hakikati olduğu gibi yazabiliriz, Fa- kat bildiğimiz, bir rivayetten iba- Skagwedsim. siksadebilenekswel” herkesi zan altında bırakacak yolda neşriyat yapmak doğru değildir. Türk o matbuatı, Avrnpa ve bil. hasas İngiliz matbuatr gibi yaztla cak şeyle yazılmıyacak şeyi biribi- rinden tefrik edebilecek derecede şuur gösterir ve rüşdünü İspat eder- se, © vakli kendisine verilen hürri- yete lâyık olduğunu da İspat etmiş olur. Gazeteci herşeyi İsitebilir, her seyi görebilir ve . herşeyi öğrenebi: Tir. Fakat bunları kendi şuur süz gecinden geçirir, memleketin umu mi menfaatlerini göz önünde bulun- durarak tartar, ve kendi kendine neşri eniz olmıyan kısımları tesbit ve tefrik eder. Bilhassa rivayetlere kulak vermez. Doğruluğuna kani olmadığı ve neşrinde fayda görme diği veya zarar gördüğü neşriyatı yapmaz. Onun için hazı gayrefkeş arkadaş» Tarrmızı kendi kendilerini kontrola davet etmek İhtiyaemi — duyuyoruz. Kehdi kendimizi kontrol kabiliye- tinden mahram olduğumuzu İspat edersek, o vakit hariç bir kontrola Mtiyacımızı meydana çıkarmış olu ruz. na Kanun Herşeyden Üstün Olmalıdır Dünyanm her yerinde sulistimal | vardır. Bu sulistimallerin önüne geçmek için devletlerin şimdiye ka- dar buldukları yegâne çare kanun- dur. Demokrasilerde kanundan baş ka bir de efkârı umumiye vardır ki, #ulistimale set çeken büyük kuvvet lerden biri olarak sayılır. Bir yerde kanun hükmünü kay- beder, efkâri umumiye de kontrolü: nü yapamazsa, orada sulistimalin önüne geçmek güç olür. Devlet memurları her yerde bn Mi kontrolörün dalmi nezareti al tındadırlar. Fakat devlet memuru kanunları durduracak, ve efkârı w- venin Kontrolüne İmkân bi rakmıyacak kadar müfuz sahibi 0- Tursa, orada sulistimal gıdalanmıya ve neşvünemaya fırsat bulur. İktembul belediyesinde son 74-' TAN Birinci İNÖNÜ Zaferimizin Yıld . Bein meydan #ebelerinde deruhte ettiğiniz vazife kadar ağır bir vazife de ruhte etmiş kumandanlar en- derdi Vamımızı tarihin mefahirine kaydeden milleti hakkınızda et ve şükrana mde, sizin muha- kitabei ve bü - tüm ebe - di mini sevke - den büyük gaza ve zaferinizi tebrik ederken, üstünde dur - duğunuz tepenin size binlerce düşman ölülerile dolu bir mey danı şeref seyrettirdiği kadar milletimiz ve kendiniz için şi sani itilâ ile dolu bir ufku tikbale de mâzir ve hâkim ol » mu söylemek isterim, Mustafa KEMAL I önü muharebe meydanın » da Metristepode Garp cephe- si kumandanı ve Erkânı Harbiyeli Umumiye reisi İsmet paşa,, ya hi- akl satırlar gerçi nü zaferinin akabinde ya tap eden yu ikinci zılınıştı İ Fakat harp | sek bir mev dikkat edilirse, hinde hus it dünya zıhin, lerinde,, cümlesiy aferini de şirmu! Atatürk, o çi İsmet İnönü'nün İstik tarihin 1 mücade - i rolünü, hiç kim- ayacak kadar, veciz şekilde tesbit etmişti. “Garp cephesi kumandanı ve Erkânıhar- biyet umumiye r zan, milli mü tiklâl ordusun e ei mini büyük Reisicümhuru yadı olarak seçen Atatürk - ştiphe Yok - bu intihabı i on üç yıl evvelki telgrafını yazdı- ğı dakikalardaki sevgi ve hattâ mi net dolu heyecanını bir defa daha duymuş ve yaşamıştır. Başka han- İ gi soyadı İsmet İnönü'ye “İnönü nden daha şok yaraşabilirdi?.. | B ir de tel yazısının son eüm - lesine bakınız: “ Üstünde durduğunuz tepenin milletimiz ve kendiniz için şaşaa itilâ ile dolu bir ufku istikbale de nâzır ve hâkim olduğ, söyle - mek isterim. , j vu Bundan on sekiz yıl evvel “isti bal, e ait olan ufukların şimdi “hal, i çerçevelemekte oluşuna ki- min şüpbesi olabilir? Bugün, başlangıcında olduğu - muz bir devri, bundan beşte bir a- sır evvel görüp haber veren Ata - türk kâhin miydi? Tarih, diğer bütün büyük vasıfların üstünde olarak, onu, “görüşlerinde hiç bir zaman yanılmamış bir hilkat nadi resi,, diye kaydetmek için başka misale ihtiyaç görmiyecektir, 0 ikincikânun tarihi birinci İnönü zaferinin yıldönümü- ( —————<< manda biribiri arkası sira meydana çıkan yolsuzluklar bu bakikatin bir Hsdesinden başka birşey değildir. | Görüyoruz ki memurlarm hata. ları ve yolsuzlukları hep o vaktin belediye reisi tarafindan dosyasm- da Mfzediliyor, hakikatin meydana çıkmasma imkân kalmıyor. Kon- trolden âzade, ve kanunun tatbikin- den masun olduğunu gören memur da yolsuzluğa sapmakta mahzur görmüyor. Kıssadan hisse: Kanun herşeyden stündür, devlet memuru Jâyen'azil ve lâyüs'el olmamalıdır. Lüyen'azil ve lâyüs'el olduğu kanaatine varan devlet memurn, bu kuvvetini suls- timal edebilir. İnsanlar nihayet me- like değildirler. Öyle olmadığı için | de bütün devletler kanım yapıya | mecbur olmuşlardır. onumun İ YAZAN: Celâl Öl ler ( YEDEK KURMAY BİNBAŞI ) ME edi Büyük Mücadele günlerim dür ve bugün 19 uncu y basmıştır Gerek rekse diğ bu tarihi zaferi zete sütunlar kıym ıllardanberi, ga da okuyuculara an latmağa çalışmışlardır. Bu sebep le ben bugünkü yazımda, teferrüat kten sarfına - birinci İnönü Lı malümata giriş ederek, saf dan muharebesi: e, çalışacağım. ek resmi Yunan ansiklepe - ekait general “Birinci İnönü, meydan muhare besini bir “taarruz! Tâkki ederler (1 «ad ve ların gi mu eden hâdisele iz önünden, şöy bir nema şeridi gibi, geçirecek olursak Şu manzaraları gi 1 — Çerkez Etem ve kardeşleri sirf kendi şahsi emellerini ve ham hayallerini tahakkuk ottirm y zere, Anadolu iyete hâkim ol mak maksadiyle hareket et dirler. Bu kardeşle yük Millet Meclisin busudur. Etraf dakçı toplama meclis içinde siy dır. (1920) k Millet Meclisi bü tün milli leri muntazam teşkilâta rapt ve orduya ilhak et mek kararını vermiştir (İkincite; rin 1920). Bu karar Etem ve kar - deşlerinin gizli emellerini açığa vur caddüm ece ürüz. a bir i tahrikât yap- ait bir hâtıra na sebep olmuş. fas Etemin Garp cepli girm rini arttırmış si kumanda; tememesi Aydın vvetleriyle birlikte Etem ceph bir zamandanberi ır edilmiş Mehmet Efe inan Demirel şifre telgraf masları kes » mevkiinde rak kuvvet si 70 - 80 şi maiyeti i as taraflarına ka çabilmistir) 4 — Etem, bu hainane faally İleri arasında Yunan ordusu ve tanbul hükümeti $ meyi ihmal etmemi dağıtımı de temasa gel ir (Yunanlı « larla anlaştığı ve “Sadrazamın e mirlerine intizar eylemekte oldi ğu, hakkında Babiâliye çektiği & $, in tarihi bir biyanet ve nbul hükümetinin ve man âleti halifenin Anadolu - nun tikler: dahili isyanlar iç bünyesini kemirmektedir. 8 — Bir leti,, vücu- da getirmek e Samsun ha- şurasın çıkart - ketin Puntos z | edilen bir takım | i türemiştir. Ge- valisinde teş yerli Rum çete gerekse Pun- ühim addoluna « lunmuş- rek dahil #osculara * tur 7 — Yunanlılarca “Mili cep mizin mühim bir unsuru addolu - n Etem kuvvetleri Türk muka - vemet cephesinden ayrılınca bu cephe zayıflamış; ayrıca da, tenkil harekâtına bu k üzere, mü- him bir kısmı Eteme karşı sevk lunmuştur. Hülâsa "Türk mukavemeti m cephede, hem dahilen sarsıl - nıştır. Binaenaleyh, bu vaziyet kaçırıl- mıyacak bir fırsattır. Türklere bu da vurulscak darbe öldür bir mahiyeti haizdir ve Anadolu- nun istilâsı davası artık tahakkuk ıma girmiştir. İşte, Yunan ordusunun birinel İ İsinden, şahsi nüfuzundan 6 az el Yİ Devlet Otoritesi Yazan: Sabiha Zekeriya Sertel halk hükümetinde, bütün bir B cemiyetin nizamını elinde tan, fertler arasındaki, milletler sındaki münasebetleri tanzim eden devlet, bu nizamın mesuliyetini üze- rine #lmiş en bliyük otoritedir. Fertler arasındaki o münasebetleri tanzim ederken, devletin en büyük hak ve adalet ölçüsü kanundur. Ka- nunun fevkine çıkan, devlet otorite» istifade © İderek, şahsi menfaatlerini korumak menfaatleri (o çiğniyen , o devletin otoritesini halk düşmanıdır. için umumi devlet adar yıkan en büyük Çünkü devlet, halkı temsil eden kuv- vettir. Halk, kendini idare eden dev- nönü meydan muharebesile neti - bizce, Bu ki celenen harekâta girişmesi B rinci İnönünde 10 ikincikâ- nun 1921 sabâhı karşılaşan kuvvetler - Yunanlılar lehinde ol- mek Üzere dedi itibarile 1 k sayısı iti - makineli tüf, insan 2, ağır ine # ı itibarile 1: 30, top itibari 3 nisbetlerindedir. Malze: techizat v muh elbise, yiyecek v. s, ise yese € yecek kadar nisbetsiz şekilde Türk İstiklâl or İusunun aleyhindeydi Bütün bunl cadelemizin bu i rağmen, milli an muha- nü mey; besi zaferimizle neticelenmistir. Büyük zaferin sırrını o tarihi mu harebeyi Idare ede; e Erkânı i İsmet “Garp cephe Ha Paşa, aresinde, Bin Türk emsalsiz kahrama ramak icabeder tadan kaldı; ve saldıranla, ğna kahraman ananın şehsmet ve sönme dale genesınm bensetirirm Evet, resmen 29 birinciteşrin 923 te ilân edilmiş olmasına filen 23 nisan 1920 de ha h sahnı rağmen, yet ve ta sine atılan Türkiye Cür Ik ve en büyük ölüm teh «incikânun 1921 de İ. nönünde atlatmıştır. (Filhakika Birinci İnönü kazanılmasaydı, ne ikinelsini karyayı, ne de Afyon - pın ne amlu - Baş kumandanlık) meydan muharebesini yapmağa imkân b Tanamaz, mazellah, milli raücade lemiz daha © zaman fena bir âki bete maruz kalabilird cak ve olan bu ku taran ve yaşatanlara «onsuz min net ve şükranımızı sunmak hepi - borcudur, (1) Tar vemetini ırak, suretiyle Yapı İSTABULUN TANDOĞANI B. KIRDAR ün Istanbul vilâyetine b: köylere giderken o munta- zam çukurlardan birisine battım. Viçin batmıyacakmışım? Pekâlâsı- na batarım. Dört tonluk koca kamyonların battıkları muntazam, müşekkel çukurlardan bir tanesi- ne de ben batmışım, çok mu? Is terse lâbegirtlak olsun. o Sizlanıp mızırgatmadıktan sonra battığıma kim karışır? Kiminin aklı sonradan gelirmiş, kiminin aklı tahtırevanda o gelir- *ş, benim aklım da terkas yo- lundaki heybetli çukurlardan bi- rinin içinde geldi. Çukurun içinde belimi kalça- mu tuta tuta şöyle bir doğruldum, çepeçevremdeki balçık deryasına bacaları — hâlâ yakacak verilme- diği için — tütmiyen köylere sa rane bir gözle baktım, baktım da kendi kendime dedi Sayın doktor Lütfi Kırdar, is- OLABİLİR. Yazan: Aka Gündüz Ankara valisi ve belediye reisi B, Tandoğa terse İstanbulun bilir. İstanbul va! belediye B. Kırtiar Tandoğan'ı ola Vaktiyle bizim Ankar; li ve belediye reisi peyce öksüzlük O devrin büş dahi va- ik o başvekili hiz gün imdadımıza yetişti de, bize bir Tandoğan verdi. O gün bugün As- | kara bahtı beyaz şehirlerimizin en başında gelir, ” Tandoğan bilir, fakat belki Ankarasız ola- Ankara Tandoğan'sız. olamaz. Hoşundu © da Ankatasız edeme Ama diyecek siniz ki, Ankaranın da eski püslü yerleri, Kalübelâdan kalma Kals- | ba köyü, telefonsuz Murtadova'sı, | kaldırımsız Taymanası, | Yabanoba'sı yok mu? ya, neyse. silindirsiz Var olmasına var ama, bir An- karanın içinde dışında yapılanla- rı gözönüne getirin, bir de bu yok- lara bakın, devede kulak bile ol- maz, Olsa olsa filde pire gibi bir şey olur. Istanbul öyle mi ya? Dedem ol. dumolası, babam bildibilesi, ben geldimgidesi Istanbulun bu öksüz Tüğünü, yetim bilegelmekte. viz. Istanbulun bir bahtı kömürlüğü | “İ dairelerde bir cok suüistimalle suz menfaat ziyama, büyük soy © lete itimat ettiği müddetçe devlet kuvvetlidir, bu itimadı kaybettiği İgün, ancak cebir ve şiddet, istibdat İve tahakkümle yaşar. Bu takdirde İhalk hükümeti mahiyetinden çıkar, İtotaliter bir devlet olur. * Türkiye Cümhuriyet hükümeti, bir halk hükümetidir. Bütün kuvve tini ve mesuliyetini halktan alır, Ow © toritesi halkım itimadına dö Halka bu itimadı veren hükümetin, ik basi Resmi Ni korun titizliktir. umumi menfaatleri sunda gösterdiği zu İ gunlara yol açabilen müteahhitliğini Idırılması, bu hususta devletin m8 İkadar cezri ve süratle harekete geç-, İt Midir. lâh kaçakçılığı skandalına, vilâyetindeki yolsuzluklara, eadele, devletin şerefini, haysiyetini kurtaracak, hile ve hud'n ile halkın tepesinde s yet rejiminin aman isterecektir. Türkiye Cümhuriyetinin bir silâh kaçakçılığına isminin karıştırılması, beynelmilel âlemde devletin hr; yetini kıran bir vatan hiyaneti Kanunun pençesine düşen müerim- ler cezalarım elbette ki görecekler- dir. Devletin / otoritesi cürmün, ve cinayetin hesabını sordu- n'shette kuvvetlenir. Hükümeti- gösterdiği ti- halkın itmadını kuvvetleni izin bu meselelerde tzlük, rir. Halk görtiyor ve anlıyor ki, devs letin haberi olmadan, gerek kendi namına, gerek ferdi m meydana getirilen nüfuz ve tahake tur. Müc ve şöhret tine bi bir kanun kuvveti vardır. Bu kuvveti sulistimal | eden İller, ergeç halk karşısında hesap yes receklerdir. birer teşhir kalbi velli bir hesap görüştü suzlukların cezasız kaldığını, tahak küm ve istibdatla hak ve adaletin nüfuz ve kudre- an hesap sorne e, sahsi dan, on vlet Halk düşmanları bir edilecektir. Bu halk ten sıtkı sıyrılır, Susar, fakat ber süs kütun içinde gizli “bir endi siz b'r hosnutsuzluk yaşar. Memlekette en büyük kuvvetin. kanun, hak ve adalet olduğunu gör , devlete destek gs |lur. Ancak hu itimadı kazanan dey»! letin otoritesi sağlamdır, e Cüm'uri, yet devleti bu icraatı ile otoritesini hakiki temeline dayamış oluyor. | ü zamandır — maa aa daha vardır: Belediyenin İstanbu» lu başkadır, vilâyetin Istanbulu | başka, Ve Istanbul yüz bakımmın dok- san dokuzunda hep (Şehir) olarak teraziye konmuştur. Surların dı | şarısı, Karacaahmedin ötesi ortu | A'rikadaki Çad gölünden daha ğ- tede kalınış gibidir. Istanbula hans | gi sayın vatandas baş olmussa bas sm sadece belediyeye çevirmiştir. Vilâyet te bu yüzdân ense tarafın da kalıp görünmemiştir. , Zannedilmiştir ki, Istanbul vilâ- yeti, Beyoğlu uzun yolu ile Reya- tan ve dirhemi eksik ekmekten ibarettir, Halbuki hususi muha- İ sebenin defterlerine bakılırsa, gö rülür ki, Catnlen, vapursuz Sarıyer, kenarda Bey. koz, köşede Kartal dahi Istanbul vilâyetindedir. Ve dahi adalar hi le © harta içindedi (Arkası kaymakamsız gu vas i sayfada| n gazetelerde ilân edilen si! Istanlırli “| vesair kurveti boğulduğunu gördüğü zaman devlete! İ , Timite) vermiyeceğini ancak, her asebetlerde kümlerin bu Cümhuriyette yeri yok- | m kim olursg olsun, İsim. e ümit ve itimat veren ne "uy » Halk, vole