9 Ocak 1939 Tarihli Tan Gazetesi Sayfa 3

EE — 921-1039 BUGÜN Suriyede Saleyan Yağan Ömer Rıza DOĞRUL ransanın Suriyeye istiklâl ve- F ren 1936 munhedesini tasdik- gekinmesi, nihayet Suriye halkt- Mi harekete getirdi ve dün Suriye- bir çok şehirlerinde istiklâl Je- de ve Fransız siyaseti aleyhinde Mimayişler yapıldı. Pransayı, Suriye ile yaptığı mua- #deyi tasdikten çekinmeğe sevke #n en son âmil, Fransanın müstem- İekelerine karşı bir taarruz vukuu (Mimalinin kuvvetlenmesidir. Fran-| da bu ihtimalin hissolunması, 0- İ hun Şarki Akdenizdeki mevkiini sağ* İamlaştırmak ihtiyacını arttırmış, © da Suriyeden her hangi şekilde ay- tilmak, yahut Suriyelilere hürriyet Ye istiklâl yolunda haklar vermek|| Stememiş. Nitekim Fransanın Suri- Yedeki şimdiki vaziyetinin kıymeti, Suriyeden Cibuti'ye yardım kuvvet” (lerinin hemen gönderilmesi ile sabit (olmuş. Yani Fransa, Afrikadaki müs temlekelerini müdafan etmek için, İ Şarki Akdenizde çok kıymetli hir Stratejik vaziyeti haiz olan Suriye- | den istifade etmek, Suriyeyi askeri İ bir depo gibi kullanmak ve onun için İ Suriyelilerin haklarını mümkün mer tebe tanımamak fikrindedir. Fakat diğer taraftan Fransa, man- dnter devlet sıfatiyle Suriyeyi istik- âline kavuşturmayı taahhüt etmiş Ve 1936 munhedesi ile bu taahhüdü- hü ifa etmek üzere adım atmıştır. Onun bu İleri adımını geri almak İstemesi, her şeyden evvel Suriye halkını ayaklandıracak ve bugün Ş0- hit olduğumuz hâdiselerin tekerrür ve temadisine sebep olacaktır. Hattâ Suriyede ikinci bir Filistinin peyda olması, orada da milliyetçi çetelerin faaliyete geçerek Fransız emperya- lizmiyle mücadele etmeleri beklenir. Dün Suriyede başlıyan nümayiş- lerin bu yolda atılan ilk adımı teşkil Fransa, bir aralik Suriyedeki va- muhafaza ve Suriyelilerin fakat u£Tâl lehinde yapılan mümayişler haberiyle beraber gelen diğer bir ha ber, Dürzilerin Suriyelilerden ayrı- Yarak tek başlarına müstakil yaşt- mak istedikleri ve bu yolda faaliyete yeçtiklerine dairdir. Dürziler şimdiye kadar bir kaç defn gâh Suriyelilerden ayrılmak, gâh Suriyelilerle beraber yaşamak teşebbüslerinde bulunmuşlardır. Dürziler arasında henüz mezhep tesi- Tİ altında buluanlar ve mezhep kay- gısını milli kaygılara üstün tutanlar, ayrılmak taraftarı oldukları halde milli şuurları olgunlaşan Dürziler ise Arap birliği lehindedirler. Dürziler dağında bu İki cereyanın çarpışmak- ta olduğu apacık görünüyor. Hattâ bu sütunlarda © anlattığımız gibi en çetin safhasına giriyor. nokta, Suriyelilerin yeni mücadele- lerden ürkmiyerek hürriyet ve istik- Ml davasının yüklediği fedakârlıkla- Ya dayanacaklarıdır. Suriyelilerin de Filistinliler | gibi bütün Aran dünyasının müzaheret Ve teveecühünden emin olarak mü- adele edecekleri tebarüz etmekte- “ir, Hattâ az cok vuzuh İle görülen bir nokfa, Fransanın Suriye halk Tın hakettikleri hürriyet ve istiklöli Yermek için Suriye halkını silâh kuv Yetiyle susturmayı tercih edecek 0 lursa, Tunus ve Cezayirde Arapların bağlılığı yerine daha başka hislerle © karşılanmak gibi yeni bir vaziyette > İhdas etmiş olacaktır. Çünkü Arap! birliği cereyanı günden güne kuvvet- lenmekte ve Suriyede baş gösteren bir hâdise, kendini yalnız Tunus ve Cezayirde değil, daha uzaklarda his- #eltirmektedir. Hülâsa Fransa Suriye meselesi yil Gelen haberlerden anlasılan bir bi ere V. 'decek kimselere açılmaya başlanmıştır. e Ufa etmiştir. Mi tayinine kadar Vi * Kilometre uzunluğunda bir #u bendinin açılış resmi YAPI lem ile Kaliforniya $i şehrin su ihtiyacı suyu dakikada 340.00: lerin ve dağların arasindan sevkedesek- şılaşmak deceği siyaset, iki tarafın birbirine karşı alacağı kat'i vaziyeti tayin ©- ünden bütün Araplık âlemiyle kar-İdecektir. TAN » Cümhurreisimiz Yarış ve Islah Encümenini Yüksek Himayelerine Aldılar Ankara, 8 (Tan muhabirin - den) — Cümhurreisimiz İsmet İ- nönü, at neslinin memleket mü dafaası ve ziraati noktai nszarın dan büyük ehemmiyeti haiz bu- Tunduğunu herkesten önce gö - Tüp takdir ederek bundan on İ- İ xi sene evvel bizzat tesis etmiş oldukları Yarış ve Islah Encü - menini bu kere yüksek himaye- leri altma almak lütfunda bulun muşlardır. Başvekil Celâl Baya ra filen riyaset etmekte olduk- ları bu önemli ve faydalı kurum, bugüne kadar yurtta at neslinin ıslah ve şoğalması yolunda ba- şarmış bulunduğu hizmetlere bu suretle, daha verimli olarak devam imkânını bulacaktır. . Dolmabahçe Hâdisesi Devlet Şürasında Ankara, 8 (Tan Muhabirinden) — Dolmahahçede vuku gelen ve 11 va- tandaşımızın ölümü ile neticelenen | müessif hâdisenin tahkikini yapan müfettişlerin fezlekeleri ile tahkiks-| ta ait evrak Dahiliye Vekâletine3 dev | let şürasına sevkedilmiştir. Devlet Şürası Deavi dairesi fezleke ile teh- kikat evrakını önümüzdeki günlerde | tetkik ve müzakereye başlıyacaktır. Budapeşte, 8 (A. A.) — Dün ak - şam yeni bir ciddi hâdise zuhur et - miştir, Muntazam Çekoslovak kıta - atı ile Karpat Ukranyası çetecileri dün saat 21 da evvelce Uzborod adı ile anilan ve Karpat Ukranyasınm merkezini teşkil etmiş ve Viyana ha kem kararı ile Macaristana verilmiş olan “Ungvar yakınında Macar hüdu dumu tecavüz etmişlerdir. Hâdise mahalline derhal Macar takviye kıtaatı gönderilmiştir. * Prag 8 (A. A.) — Bu sabah Macar lar Unguvar elvarında Dohue de Çe- koslovak hudut karakollarına taar - ruz etmişlerdir. Yarım saat kadar sü ren bir müsademe olmuş ve bir Çe - 'koslovak subayı ağır surette yaralan mıştır, Macarlar Çekoslovak hududu nun diğer —sıyarmenanıie beyan olundu - Daladier Parise Vardı Paris, 8 (A.A) — Başvekil Dala- dier, saat 9.18 de Parise gelmiştir. istasyonda Bahriys nazırı Campin - chi, diğer nazırlar ve rical ile birlik- te kendisini bekliyen Chautemps ile TOLUL a D N Başvekil Cezayir ve Tunus ahalisi -| guna göre, Macar hükümeti Karpat bin Fransâya-kerşı bağlılıklarını ve | Ukranyası hükümetine mühleti bu sü ile sıkı bir şekilde birleşmiş! gece bitecek olan bir ültimatoum ve- | olduklarını anlatmıştır. Terek Karpat Ukranyası toprakların Daladier, istasyondan çıkarken ka-| da bulunan Basiley manaslırının Ma labalık bir halk irütlesi tarafından 4l- | caristana terkini istemiştir. kışlanmıştır. Başvekil, saat 10,50 de Relsicüm- hür Lebrun tarafından kabul edilmiş tir. pi e. Relsicfimhurla bir ssatten fazla gö rüşmüş ve Korsika ile şimali Afrika. ya yaptığı seyahst hakkında izmhat vermiştir. Neşredilen bir tebliğde Korsika ve . şimali Afrika halkınm Başvekil hak- Tevkif kındaki samimi tezahüratı kaydedil- mektedir. Kudüs, 3 (A.A) — Kudüste gale- Daladier, reisicümhurun yanından | yan tekrar başgöstermişlir. Dün de çıktıktan sonra derhal kabine arka-| bir takım hâdiseler kaydedilmiştir. daşlarile temasa gelerek salı günü İn | Memleketin muhtelif noktalarında ve giliz nazırlarile Pariste yapılacak| bikassa Nablus ve Safed mıntakala- müzakereleri parlâmentonun ruz -| rında âsilerle askeri kıtalar arasında ht iki cereyan Dürziletin başında bu| namesini ve kabine toplantısını gözü$| vukubulan çarpışmalarda bir kaç ki- Tunan Atraş ailesi içinde de ken müştür. şi ölmüş ve yaralanmıştır. eman ve bu ailenin bir kısmı Bir İngiliz askeri katledilmiştir. ik taraftarı olduğu halde bir kıs-| » mı Dürziliği her şeyin fevkinde tat- KISA HABERLER | Kudüs, 8 (AA) — Asilerin gale- maktadır, e, yanı tekrar oldukça geniş bir mik - Suriye meselesi, bir kaç keredir) 5 Varşova — Hariciye MEn B. Beck.| yasta kendisini göstermesi üzerine refakatindeki zevat ile Yarşovaya dön - müştür. hükümet memurları şiddetli tenkil tedbirleri ittihaz ve tatbikine teves- sül etmişlerdir. Hükümet memurları, memleketin şimalinde ve merkezinde mühim miktarda âsi tevkif etmişler- dir. Bu tevkifat, bilhassa Nasıra ve Tulkaremde yapılmıştır. Halihazırda mevkuf bulunanların adedi 4500 kişive baliğ bulunmaka- dır. Bu mevkuflar 10 tahşıt kampma dağıtılmıştır. Sade Akkâ kampında 1000 kadar mevkuf vardır. Hükümetin bir kararnamesi, ecne- bi memleketlerdeki mlltecilere bile şamil bulunmaktadır. Bu kararname, memleketi pasaportsuz olarak terket- miş olan ve yahut pasaportunun müd deti inkiza ettikten sonra dahi ecne- bi memlekette #kamet etmekte bulu- nan kimselerin kâffesinden Filistin tabiiyetini nezetmektedir. Asiler, Yahudilerle, İngilizler aley- hindeki hareketlerine müvazi olarak “isyan düşmanları, olan Araplar ve bilhassa bunlardan haydutlukla müe rim olanlar aleyhinde de faaliyette bulunmaktadırlar. Moskova — Moskovada kâln Saint Pi- e Paul Kiliseleri Sovyet memurla- tenildiği zaman İbadet 6- rı tarafından ist ipeda “Litvanya, — Direktuar, is- re lamafih yeni direktuarın razife başında kalacaktır. — Çekoslovakyanın Paris orta eN akında — vazllesinden elçisi Oziski, pek Y ayrılacakdır. Parkerdam "Kaliforniya, — Dön 630 lmiştır. Bend Los Ange- ahiilerinde kâin İ2 «nı temin edecektir. dolara mal olan bu bend, 0 litre hesabiyle çöl- 200 milyon üzeredir. Fransanın Suriyeye karşı takip €- SON HABERLE Çek - Macar Hududunda — Dün Yeniden kanlı Hâdiseler Vukua Geldi Çekoslovak ordusuna mensup bir topçu kolu bir kaç noktasında da ta- RA binee zırhlı otobobili bir ave ğü, diğer bir zırhlı otomobili ve iki iakımdan ibaret bir mökineli tüfek Kıtası takip edecekti, Bu kıtaların ar- kasından bir piyade bölüğü, bir ma- kineli tüfek kıtası, üçüncü bir zırhlı otomobili ve bir piyade müfrezesi gelecekti. Devletlere haber verildi Budapeşte, 8 (A. A) — Roma, Pa ris ve Londradaki Macar orta elçileri Munkacs'a karşı Çekoslovaklar ta - rafından yapılan tecavüz üzerine Fransiz, İngiliz ve İtalyan hükümet- lerinin nazarı dikkatini celbetmişler- Budapeşte 8 (A. A.) — Macar A- jnası tebliğ ediyor: Haftalardanberi devâm eden Çekoslovak propaganda» sı ve nihayet Munkacs'a karşı yapı - lan taarruz Macaristana iltihak olu - nan topraklarda bazı kimselerin ye- niden kanına mal olmuştur. Bu cümleden olarak, Kalta nahi- yesinde bir kaç gündenberi tahrikât müşahede ediliyordu Macar jandar - İ ması Riban adındaki bir tahrikâtçıyı tevkif etmiş ve bu adamı karakola götürürken takriben 150 kişi jandar malara hücum etmişlerdir. Jandarma halkı dağılmağa devet etmiş ve fakat taşlarla tecevüz eden bu nümayişçilerin artan tehdidi kar- şısında silâh kullanmağa mecbur ol- muştur. Beş el ateş etmiş ve üç kişi yaralanmıştır. Çeklerin plânları bulunmuş am a göre, Munkacs taarruzu neticesinde iğti - nam edilen Çekoslovak ordusuna ait arhlı otomobilin içinte ta i- | Neue Zuricher Zeitung, ismindeki İs- rak edenlerin isimlerini havi bir İis- | viçre gazetesinin muhabiri Vernard te ile taarruz plânı bulunmuştur. o | Citron'u da hudut haricine çıkarmış- Macar Ajansına göre plân muci-İlardır. dir Macaristandan çıkarılan gazeteciler Budapeşte € (A. A.) — Yarı resmi Çekoslovak Ajansının muhabiri Emi le Kovar Macar makamları tarafın- ve em sark e MEKTEEERİŞTIR. Bu musmele hakkında hiç bir se- bep gösterilmemiştir. Macar makamları ayni zamanda afruza mesin, FELEK " Yazan: B. FELEK Tah kimseyi elden ayaktan dü İn. Allah kimseyi elin diline düşür Allah kimseyi ele düşürmesin. El var, el var. Birisi tuttuğumuz, birisi tutundu ğumuz. Biz elimizle, tutarız, el de bizi tw tar, (Xsi tutar, ya tutmaz ya! O di başka bir hikâyedir) — El adamın aynasıdır. Dedikleri el, bu el değil işte öteki âlem mânasına gelen eldir. (Belki de bu arapça ehl kelimesinin anasıdır. Nüfus kayıtlarını karıştırırsak her halde bir akrabalık bulunur.) Şimdi bu eli bırakalım da bizim elimizi tutalım. — Bu el Fatma anamızın elidiz, diye tezkiyede bulunmaya mahal yok.El dediğin şey beş parmaklı bir avadanlıktır ki; insanın yarısı de- mektir, Bir lalyan suçluyu muhakeme €- derlerken ellerini bağlamışlar: — Lâf edemem! demiş. Memleketler cenuba doğru indikçe halkın ellerile konuşmaları artar. Biz de, az çok eliyle konuşanlar danız. El sıkışmak dostluk, el tutuşmak ortaklık alâmetidir. Avuç açana dilenci derler. Yüma na hasis, Son zamanlarda el siyasi akide İ- İadesi de oldu. Naziler avuç ayaların gösteriyorlar. Faşistler kollarını ileri uzatıp el lerini aşağıya açıyorlar. Komünist- ler, yumruk sıkıyorlar, bektaşiler se- lâm için kasık tutarlardı, müslüman lıkta sağ eli iman tahtasına koyun selâm verilir, El öplür, sıkılır, kırılır. — Kırmadığın eli öp te başına koy! darbımeselini unutmamalı, Ancak bu mesele hangi elin öpülebileceği: ni tayin edebiliriz. : — Elinin hamuriyle erkek ine karışma! diye hitaba uğrıyanlar be- ceriksiz ErKEKTEYMİK, © “Çekme damen niz edip Uftadelerden kt havaya hazer “Göklere açılmasın eller ki damanında- dire Beyti etek öpene fazla naz edilme: mesini hatırlatır. Gelgelelim; el elden üstündür, ar şa varınca! derler, Doğru lâftır ama, Kudüste Isyan Hareketi| Prens Paul Genişledi, 4500 Arap | Rumanyaya Gitti Belgrat, 8 (AA) — Naip Prens Paul, Kral Karol'un daveti üzerine bugün Rumanyaya gitmiştir. Krel Karol, Prens Paul'un şerefine bir av tertip eylemiştir. Naip Prens Paul'un Bükreşe yap- tığı ziyarete büyük bir ehemmiyet atfedilmektedir. Hususile ki, 1998 teşrinisanisinde Kral Karol'un bir 4v davetine Prens Paul icabet etmiş, Kral ise bu ziyareti henüz iade et-| memişti. Resmi mahafilde, bu ziyaretin ka- tiyen hususi mahiyette. olduğu ve hattâ saray nazırının bile Prens Paul'e refaket etmediği ehemmiyet- Macaristanda - le kaydedilmektedir. Alman Aleyhtarlığı Dannülai Sianbiri Belim siye Budapeşte, 8 (A.A) — “Havas a. | mahafilinde mühim siyasi meselele- dani muhabirle iz görüşüleceği ve bilhassa Ruman- B. İmredy ile miktarları bir mil | Yarn Italya hariciye nazırı tarafın- yonu: tecavüz etmekte olan “bunla- |! Yugoslavyada yapılacak ziyaret rın yarısı az çok Macarlaşmıştır., |*99 ve va mi li ve nasyonal sosyalizm prensiplerini | a9 etmek istediği beyan olunmak takip etmek hakkını istemekte bu-| “UP lunan Macer Almanlarının Hideri e e Ee Franz Basch arasında müzakerelere | İktisat Vekâletinde Mübayaa Komisyonu Edildi Italya, Roosevelt'in Yahudiler hakkındaki tekliflerini kabul ediyor Roma, 8 (A.A, — Emin bir mem- badan öğrenildiğine göre Kont Ciano Amerikanın Roma sefirine, Faşist memleketlerden Yahudilerin hicreti- ne dair bir kaç gün evvel Röosevelt tarafından yapılan tekliflerin İtalya hükümetince dostano bir zihni tetkik edilmekte olduğunu bildir; tir, girişileceği şu sırada B. İmredy, “Ma car hayati hareketi, nin yani bükü metin siyasetine teraftar olanları di olan Ziraat bankası müdürlerin - bir araya toplamağa ve Cermanizm? Kuruluyor den Fethi Altay. ittifakla Eli2Ziğ karşı koymağa matuf bir organizâs-İ Ankara, 8 (TAN muhabirinden) — saylavlığına intihap olunmuştur. yonun teşekkül etmiş olduğunu bil-İfktisat Vekâleti devlet mübayanla- | mübayaalara ait hususları gözden dirmiştir. rından komisyonculuğun lâğvı hak i Bu hareket, general Eugene Ratz kandaki İsra Vekillen Heyetince ve- ile nazırlardan Andre Jarosi ve eski İrilen kararın tatbikına bir başla - nazırlardan Balint 'Honân tarafından İzıç olmak üzere Vekâlet şubeleri de idare edilecektir. Hareketin esas BS İlegelernden mürekkep bir komisyon yesi, Macar ırkının etnik vahdetini hş karar vermiştir. Komisyon temin etmektir. İktisat Vekâleti tarafından yapılacak ;İzeldiği kadar seçmek mânasına de İtürlü yaklaşamaz. Suyla nevmidane tedelleşirmiş. Nihayet herifi tanıyun biri bu hali görmüş ve hemen su ke- İnarına yaklaşıp bağırmış ca hemen koşmuş ve uzatılan eli tu- tarak canımı kurtarmış, Elâzığ Saylavlığı İâziğ mebusluğu için 8.1939 pazar günü yapilan seçimde Parti geçirecek ve icap cden esasları ha- arlıyacaktır. ra Vekilleri heyetinin bu kararmı teş kilâtına bildirmiş ve bu kararm bir hazırlıkların yapılmasını istemiştir. bu el istifi de hep ayni tertipte kak maz, Gâh senin elin üste çıkar, gk benim! Ellemek, temas etmek o münasıms gelir, Elleme kömür, kinayedir. “EL pençe,, divan durmak bir nevi kulluk alâmetidir. Eli bayraklı şöhreti, şamatacıların vasfı olduğu gibi, eli maşalı tâbiri de kavgacı ve şirret hatunlara alem ol- muştur. Hanımeli, Bir çiçek adı ol. duğu için şükür ki “Bayan eli,, hali- ne getirilmedi. Yoksa hünkür beğen- di gibi bunu da bir siyasi istihaleye tâbi tutsalardı, kokusunu bilmem » ma, İade çeşnisi hemen değişirdi, El vermek, el uzatmak mânasına değil, kifayet etmek anlamına gelir. El vermek deyince hatırladım. Bir hasis herif suya düşmüş. Yüz- me de bilmiyor. Kurtarmazlarsa, ö- lecek. Kenardakiler muttasıl; — Ver elini! diye bağırırlarmıs. Lâkin herif ver sözünü işitince, bir sözü bundan — Tut elimi! Sudaki bunu duyun- Ankara, 8 (A.A) — Boş olan E- 20 İktisat Vekileti bir sirküler ile fe n evvel ve ehemmiyetle tatbiki için