14 Mayıs 1938 Tarihli Tan Gazetesi Sayfa 2

Yazan: M. SIFIR Malta Hadiselerinin Arifesinde Bir Toplantı Pantikyandan aldığım bütün bu haberleri o sabah Esat ve Aziz Hü- dai Beylere bildirdim. Siyasi istihbarat servisinde Sait Mollanın emrine vetilen iki resmi polis ile Şeref ve Cemal ve polis müdürlüğünden gönderilen Hafız Sait ve Rıza sabah erkenden Molla nin konağında toplanmışlardı, Ben de Mollanın yaptıracağı bu yeni marifetlere karşı hazırlanmıştım. Casuslar, Mollanın fesat yuvasında yapacakları işleri” görüşüp, karar- laştırdıkları sıfada Yusuf ve diğer arkadaşlarımla beraber Cağaloğ - unun kuytu bir köşesine sinmiş bekliyordum. , Aldıkları bütün tertibatı, ertesi gün öğle vaktine kadar kısmen ol- duğu gibi görmüş, kısmen de öğ- renmiş bulunuyordum, Hafız Sait ile Tomas Hilâlishmer binasmı, Rıza ile Sofokli Harbiye Nezare- tinin Mercan kapısını gözlüyorlar- dı. Şeref ile Cemal'de Aziz Hüdai Beyi Köprüde bekliyor ve takip ©- diyorlardı. Her akşam Aziz dai Beyi Boğaz vapurıma bin dilktep sonra Şeref diğer casuslar Tır günlük raporlarını topluyor ve o günkü hareketlere dair yazdığı umumi raporla beraber siyasi is - tihbarat servisine ve bir suretini de Mollaya veriyordu. Biz de gizli a- damımız (V) den bu yazılanların suretlerini alıyor veya meallerini öğreniyorduk. Bir hafta devam eden takip ve gözcülükleri hiçbir netice verme- di. Hakikate hiç yanaşamadılar bi- le... Yalnız casuslardan Cemalin verdiği bir tek jurnal dikkatime çarptı. Çünkü içindekiler kısmen doğru idi. Müracaatim üzerine E- sat Bey namını yaveri Burhan Bey, jurnalda adı geçen Salih E- fendinin gözünü açtı ve başkaca gelebilecek olan bir tehlikenin ö- nünü aldı, Casusların gösterdikleri kabili - yetsizlikleri daha ilk günlerde gör dük. Telâş ve endişemiz azaldı. Fa- kat ne de olsa Hâmit ve Aziz Hü- dai Beylere dikilen bu kem göz- lerin karartılması lâzımdı. Hemen harekete geçtik. Aralarındaki açık» lıktan istifade ederek sabık hari- ciye müsteşarı Ali İhsan Beyi teş- vik ettik. Molla”aleyhine taarrüza geçirdik. Ali İhsan Bey, Mister Ruyana' bir rapor verdi. Şünu an- İsttı: Molla ile Ali Kemelin, bera- berce Hâmit Bey aleyhinde uydur- dukları bu tezvirlerin sebebi Bü- yük Britanya hükümetinin men- faatlerini korumak değildir. A- sil maksat, Hilâllahmerin zen- gin kasasını ele geçirmek ve kendi — ceplerini | doldurmaktır. Zaten kibar casuslardan di. Zer bir kaçı da Sait Mollanın İngi- lizler nezdindeki mevki ve nüfu- zunu kırmıya uğraşıyorlardı. Aki İhsan Beyin teşviki ile ayni mesele hakkında siyasi istihbarat servisine ayrı ayrı ihbarlarda bu- lundular. Pantikyan Efendi de yar pılan bu tasrruzlara el altından yardım etti ve nihayet casuslar geri alındı. ** Sırası gelmişken Pantikyan ile Ali Kemal arasında geçen İbret a- lınacak bir hödiseden bahsede - yim: İttihat ve Terakki mensupları- larda, İstanbuldan çıkarılmaları is- tenilen | İttihatçıları ayırmak ü- zere, Damat Feridin Balta lime- nındaki yalısında bir toplantı ya- pılir, Bu toplantıda Hürriyet ve İ- «lâf kodamanları ile, İngilizler na mına Binbaşı Bezet ve yüzbaşı Pa- terson ile Pantikyan da bulunür, İtilâfçıların ber biri ellerindeki ls- telerde yanlı isimleri söylerler. Bir kısım isimler üzerinde umu - mun reyleri tonlanır. Bir kısımla- rında da şiddetli münakaşalar ya- pılır. Hele Ali Kemal, Sait Molla, Mehmet Ali ve Ziverin talepleri; listenin yekünunu binlere çıkarır. Binbaşı Bazet, bu hırslı siyaset ba- zirgânlarım insaf ve itidale davet için gülerek: — Efendiler, der. Hükümetim, bu siyasi menfilere Malta adasını değil, adada bulunan ufak bir gar- nizonu tahsis etmiştir. Görüyorura ki, ayırdığınız bu miktara Malta adası da kifayet etmiyecek. Bu tatlı itiraz karşısında teklif edilen isimlerin yarıdan fazlası def | terden gıka AN listesine gelir. Bu listede: Ali Ke - malin eski ve yeni muarızları olan bir kısım münevverlerle İstanbul gazetecilerinden bir çoğunun isim- leri var. Ali Kemal, hiddetle ayağa kal- kar ve der ki: — Beyler, memleketin menfa: ve selâmeti amına söylüyorum. Listemden bir tek ismin bile çıka- rılmasına razı olamam. Herhangi bir isim üzerinde yapılacak teklifi doğrudan doğruya ittihatçılığı hi- maye ve taraftarlık sayarım. Israr vukuunda derhal toplantıyı terke- deceğim. Hazır bulunanlar, çok müşkül bi mevkide kalırlar Müzakere durur, toplantı çorbaya döner. Her kafa- dan bir ses çıkar, Pantikyan ara bulmak için bir kaç söz söy ister. Ali Kemal, bu müdahaleye büsbütün kızar ve köpürür. Bağı- rarak: — Rica ederim, der. İşimize ve içimize yabancılar karışmasın, Bu şöz de Pantikyanın sabrını taşırır. Ayağa kalkar: — Evet, der. Buna çok şükür ediniz ki, Ali Kemal Bey, bizim gi- bi. yabancı değil, eğer olsaydı hiç şüphe yok bu gece bütün İstanbul müslümanlarını. İttihatçı yapıp 8- toşe atacak ve İstanbulda yapyal- nız kalacaktı, Hiç unutmam, Pantikyan bu ha- tarasını anlattıktan sonra, dedi ki: “. Ben ömrümde bu kadar huy- suz, her şeyi ve herkesi fena gören bir adam görmedim. Bir gün bü- | yük bir İngiliz adamı fle görüşür- lerken tesadüf beni yanlarında bulundurdu. O zat, Ali Kemal- den, birçok rical hakkında malü- mat soruyordu. Dikkat ettim, biri- sine de bir türlü iyidir, diyemedi. Hattâ Tevfik Paşa için de, rical kıt liğında sadaret sandalyasını dol - .duranlardan biri de odur, dedi. İngiliz muhatabı da güldü ve sordu: — Şu halde ister misiniz, size İngiltereden bir başvekil getire lim. Bu acı sözlerin karşısında ben utandım. Fakat o kızarmadı bile. İngilizlerden işitirdim. Görüştük- lerine, daima kendinin sadarete TAN mama EE 14-5 - 1938 - m 5 YERLİ HABERLER| BELEDİYEDE : Otömobillerde Radyolar Çalabilecek Bütün otobüslere kırılmaz cam ta- kılması işi bir haftaya kadar tamam olacaktır. Piyasada sayısı bini bulan na devam edilmektedir. Günde 20 taksinin camı değiştirilmektedir. Bu iş tel Temmuza kadar bitirilecektir. Diğer taraftan taksi otomobillerin” deki radyoların kaldırılması korarı geri bırakılmıştır. Deri depoları Şehir. içinde, tuzlanmış ve'tuzla- nacak yaş veya kuru deri deposu kurmak Belediyece yasak edilmiştir. Derileri kürutmâk-için herhangi bir yere asmak ta yasaktır. Deri depo- ları şehir haricinde ve sıhhate zarar yermiyeçek yerlerde açılabilecektir. Kuru deri depolarında yâş deri bu- Tunmıyacaktır. Şirketin yaptığı yol beğenilmedi Tramvay şirketi tarafından İstik- 1â) caddesinde yapılan yol tamiri bu ay sonunda bitecektir. Sonra, Topha- ne « Fındıklı yolunun yapılmasına başlanacaktır. Ancak, Belediye şirketin yaptığı yolu beğenmediği için, İstiklâl cad- desindeki tamir işi bittikten sonra, şirketle belediye arasında bir ihtilâf çıkacağı tahmin edilmektedir. Aile fişleri tamamlanıyor taksilere de kırılmaz cam takılması» | MÜTEFERRİK : Kaybolan Bir Tayyare Modeli Tayyare modelleri satan bir mües- sesenin Amerikadan getirttiği bir metre boyunda bir tayyarenin, Ye- şilköyde tecrübeleri yapıldığı sırada başından garip bir vaka geçmiştir. Tayyare, tecrübe edilmek üzere, bir parmak uzunluğundaki! motörü- ne benzin konulmuş ve dümeni de yar edilerek uçurulmuştur. Tayy: re evvelâ biraz yükselmiş “ve bi z ne uçmaya başlamıştır. Once Davüt- paşaya doğru uçan tayyare, sonra çi mento fabrikası üzerine doğru ve son ra da akıl hastahanesinin üzerine uç muştur. Nihayet tayyarenin benzini “tüken miş ve güzhane civarında bir şofö- rün evinin bahçesine inmiştir Tay- yare şoförün evinde. bulunarak sâ- hiplerine verilmiştir. Yerli Mallar sergisi Yerli Mallar Sergisi bu senede Galatasaray lisesinde açılacaktır. Sa nayi Birliği dün toplanmış, Sergi için hazirlanan program etrafında görüş müştür. Birlik bu toplantılarına de- vam edecektir. Damızlık inek getiriliyor Romanyadan son günlerde memle ketimiz için damızlık olarak yüz ka-| dar inek ve dört baş damızlık boğa satın alınmıştır. Bu hayvenlar bu- sonra da süratini arttırarak alubildiği | » MAARİFTE: 19 Mayıs Programı Hazırlandı 19 Mayıs Idman şenlikleri prog- ramı Kati şeklini almıştır. Bu prog- Tama göre Vilâyette vali, İstanbul komutanı, Maarif Müdürü, yüksek muallim mektebi müdürü, lise mü- dürleri, Türk Hava Kurumu Başka- | nı, Halkevleri başkanları, matbuat mümessilleri, kazalarda kaza idare heyeti, sskeri komutan, parti başka- ni, kaza “belediye reisi, Maarif me- rları, mıntaka spor reisleri ve 18- hiyelerde de nahiye müdürleri, par- ti azaları , mektepp başmuallimleri, spor klüpleri mümessilleri merasim de hazır bulunacaklerdir. Merasim şehirde sabahleyin, vilâyet içindeki kazalarda öğleden sonra yapılacak» tır. Idman bayramına İlk ve yüksek 0- kullardan maada bütün mektepler iş tirak”edecek, Yüksek Deniz Ticaret Mektebi ile Uçak mektebi mensup- ları da hazır bulunacaktır. Spor klüpleri, Halkevleri 19 Ma- yıs için gündüz ve geceye mahsus fev kalâde programlar tertip edecekler- dir. Her mıntakada birer talebe hi- tabe söyliyecektir. Spor klüplerinin bir yıl içinde kazandıkları mükâfat» lar dağıtılacak, nakliye yasıtaları ile | vitrinler süslenecektir, i Merasim esnasında iki tayyare se- hir üzerinde uçacaktır. Meydanlara mazbatasını maaşlarına karşılık olarak konmuş- tur, Bir kısım dairelerede zamlar yapılmıştır. lerde Mecliste görüşülecektir. “Yeni bütçeye bir buçuk milyon liralık tah sisat den üç tayyare alı önümüzdeki sene açılacak olan Ada- na — Diyarbakır hattına tahsis olu- Intihap işlerinde sürat temin edil- mesi için ihdas edilen fiş usulünün İtatbikına devam olunmatkadır. iş Beyoğlu kazasında tamamlandık-| müşaviri Saffet Marmara mıntaka- tan sonra Beşiktaş, Eminönü ve Fa- | sında kooperatif işlerini tetkik et- tih kazalarına geçilecek, - bunlar tamam olduktan sonra, diğer kaza-|sı için hazırlıklar yaptırmak üzere günlerde şehrimize getirilecektir. Yeni kooperatifler kurulacak Bu! Trakya umumi müfettişliği iktisat mek ve yeni kooperatifler kurulma- larda yapılacaktır. Bütün şehirde ai- le fişleri 15 Ağustosa kadar tanzim edilmiş olacaktır. Plâka resimleri kalkacak Plâka resminin bugünkü şeklinin kaldırılarak bu resmi penzin hi larına yapılacak bir zamla tahsil e- dilmesi kararlaştırılmıştı. Şoförler Cemiyeti bu resmin mik- İtarında tenzilât yapılması için Anka- raya bir heyet göndermeğe karar vermiştir. Mezarlıklarda yapılan nümerotaj işinin her ay Belediye relsliğine bir )iste halinde bildirilmesi kararlaştı- rılmıştır Bu yıl kara nakil vasıtalarının da- ha ehemmiyetli bir şekilde fenni mu ayeneye tâbi tutulması kararlaştırıl- mış, bunun için bir talimatname ya- pılmaya başlanmıştır. —— DENİZ ve LİMAN : ' Ticaret Filomuza Katılan Yeni Vapurlar Deniz ticaret filomuz, birkaç güne kadar fiki limanımıza gelecek olan yeni on vapurumuzla 233.780 gayri: ir bu yeküna dahil değildir. Yeni yapılan vapurlarımızın mec mu tonajı 36-000 dir.. Şimdiki yolcu Deniz ticaret filomuz, Cümhuriye- tin kurulduğu 1923 de 34902 safi ton dan ibaretken bu miktar 925de 68901, 033 de 110774, 936 da da 116.745 safi tona yükselmiştir. Denizbankta Çalışan Memurlar Denizbank memurin servisi, ban- kaya bağlanan müesseselerde çalı- gan bütün memur ve müstahdemle- rin sicillerini tetkik etmiye başlamış tır. Tahlisiye, denizyolları, Jiman -iş- letme, fabrika ve havuzlar idareleri, sicil kütüklerini Denizbanka gönder- mişlerdir. a tirilmesi lâzım olduğunu hissetti - rirmiş. Kendisini bir türlü seveme- dim. Ondan tiksindim. Anadoluya kaçırılacağını, teşebbüsün vukuun- dan beş saat evvel haber aldım. Fakat gönlüm bu adamın kurtul- masını bir türlü istemedi. Bunun İ- çin de aldığım haberleri ne kendi- |bir çocuk doğurmuş ve bunu boğup sine ve ne de âmirlerime duyur. |öldürdükten sonra bir hendeğe atmış madım.,, xafi tonu bulacaktır. Şilep tonajları | vapuru tona) miktari da 197.780 dir. © İ için iki sefer yapacaktır. İmikdarda peynir de gönderilmekte Marmara muıntakasına hareokt etmiş tir, Taşdelen suyunda tesisat Alemdilğında Tajdelen suyu mem Almanyaya, israr veee makineler, dün İstanbul gümrüğüne gelmiştir. Evkaf idaresinin Paşabah- çe şişe ve cam fabrikasına ismarla- dığı küçük şişe ve galonlur da hazır- lanmıştır. Haziranın nihayetine kâ- dar bütün tesisat kurulmuş olacak- tır. Bundan sonra Taşdeleri suyu bol ve ucuz olarak her tarafa dağıtılacak tır. Şirketi Hayriyenin Araba vapu- ru da pazar günleri Alerdağına git- mek istiyen otobüs ve otomobiller Yeni Avrupa hattı tarifesi | | Devlet (Demiryolları. idaresinin Mayısın beşinden - itibaren Avrupa hattında tatbik ettiği tenzilâtlı tari- fe, kamyon rekabetini önleyebilecek | bir netice vermiştir. Eşya nakliyatı | eskisine nazaran iki misli artmıştır. | Bu arada şimdiye kadar Trakyaya demiryolu ile çimento gönderilmez: ken, külliyetli mikdarda çimento ve zahire sevkiyatına başlanmıştır. Şu sırada Edirneden İstanbula mühim dir. Müzeler umumi müdürü Aziz, es- ki eserlerin tetkiki için İzmite »it- miştir. Devlet Demiryollarının hareket memurluğu için açmış olduğu kurs bitmiş ve kursa devam edenler staj görmek üzere muhtelif merkezlere | gönderilmişlerdir. Esnaf cemiyetlerine kayıtlı olanla ra yeni cüzdanlar dağıtılmağa beş- lanmıştır. Cüzdan dağıtılması. Hazi- ranâ kadar bitirilmiş olacaktır. Esnaf cemiyetleri birleşik bürosu tarafından hazırlanan dispanser Ha- ziranın ilk günlerinde merasimle a- çılacaktır. mp SINDIRGIDA : Bir Ana Çocuğunu öldürdü Sındırgı, (TANI — Osmanlar kö- yünde Ali kızı Fethiye gayri meşru vecizeler asılacak, hoparlörler konü- lacaktır. Statlara ayrılan talebe sast sekizde toplantı yerlerinde buluna- caklar ve tam 9,50 de her tarafta birden merasime başlanacaktır. Toplantı yerlerinden Şeref, Fener, Taksim stadlarına “Kadar alayların önlerinde müziğ ve trampetler bulu- nacaktır. Gösterişlerden sonra âbide ye çelenk konacaktır. Taksim stadı» na yüksek deniz ticaret ve uçak mek | tebi talebesi de dahil olmak üzere R£950 kız ve DU erkek rirferisas dına dâ“755 kız ve 690 erkek talebe iştirak edecektir. Bucün Seref stadında jimnastik şenliklerinin son provası yapılacak- tır. Boğaziçi Lisesinde merasim Bugün saat 13 te Boğaziçi Jisesin- de bir spor Merasimi yapılacaktır. Darüşşefaka lisesi talebesi ile Boğaz içi Jisesi talebesi srasında muhtelif müsabakalar olacak, ve bir geçit res- mi yapılacaktır. Törene bir bando da iştirak edecektir. Hukuk talebesinin gezintisi Hukuk Fakültesi talebesi Çınarer- ğa bir vapur gezintisi tertip etmiş tir. Hukuk talebesi yarın saat sckiz- de Akayın Erenköy yapurile Çınareı- ğa gidecekler, dönüşte Büylikadeya da uğrayarak birkaç saat Iralacak- Meclisi bugün Fikret Sılay'ın Baş- kanlığında toplanarak, hudut ve sa- hiller sıhhat umum müdürlüğünün ları karşılığı kabul olunan tahsisat 494.048 lira ve tahmin edilen vari- dat ise 594.100 liradır. nim sübeitie pilafak kabi ediliş ve sigorta Şir- ketlerinin teftiş ve murakabesi hak- 'kındaki kanunda bazı değişiklikler yapılmasına ait lâyiharın da birinci müzakeresi yapılmıştır. nü toplanacaktır. sait olduğu anlaşılarak, burada bele- diye kurulması kararlaştırılmıştır. lardır. Geziye rektörle bütün profe- sörler davet edilmiştir. POLİSTE : Karısını Dövmüş, Sonra da Boğma- ğa Kalkışmış! Salmatomrukta Avcıbey mahalle- sinde oturan 50 yaşlarında Mirza oğ- iu Veli, geçimsizlik-yüzünden çıkan kavga neticesinde karısı Ayşeyi fena halde dövmüş, sonra da gırtlağına sa nlarak boğmıya kalkmıştır. Ayşenin feryadı üzerine yetişen memurlar Veliyi yakalamışlar, muh- telif yerlerinden yaralanmış olan Ay İşe de Haseki hastanesine kaldırıla- rak tedavi altına alınmıştır. Boğulan, bir küfeci imiş! Evvelki gün Köprü civarında de- nize düşerek boğulan çocuğun sey- yar küfeci İbrahim olduğu anlaşıl- mıştır. İbrahimin cesedi henüz bu- lunamamıştır. Cam taşlıyanlar tatuldu Kemal ve Niyazi isminde iki ke- fadar, Taksimde Gölbaşı sokağında 12 numaralı evde” oturan İsmailin pencerelerini . kırarak kaçarlarken yakalanmışlardır. Bunlardan Kemal, tar. Tahkikat yapılmaktadır. Ankaradan | Telefon ve Telgrafla | R Bütçe Tetkikleri Bitirildi Ankara, 13 (Tan Muhabirinden)— Bütçe encümeni, 1938 mali yılı büt- çesi üzerindeki tetkiklerini bitirerek hazırlamıştır. Alınan neticeye göre, encümenin tesbit etti- ği umumi! yekün, hükümetin teklif ettiği yekündan fazladır. Hükümet teklifinde, varidat mu- hammenatı olarak 248 milyon 321 bin lira“teklif etmiş, encümen, yap- tığı hesaplar neticesinde buna 1 mil- yon 729 bin İira ilâve ederek yekü- nu 250 milyon 49 bin liraya. çıkar- mıştır. Masraflar kısmi için hükü- metin teklif ettiği yeküna 1 milyon 546 bin 972 lira ilâve olunarak 249 milyon, 954 bin 20'lira tâhsisat ve- rilmiştir, Fazlalığın 500 bin Miras posta, telgraf idaresine yardım ola- rak, 50 bin lirası Ankara kanalizas- yonu projesi masrafları için NafaVe kâletine, 240 bin lirası da hususiida relerden umümü'müvazeneye alina- cak olan ilk tedrisat müfettişlerinin Devlet Havayolları bütçesi bugün konulmuştur. Bu tahsisat ile Devlet Hava Yolları #losu için yeni- acaktır. Bunlar naraktır. Meclisin Dünkü Toplantısı Ankara, 13 (A.A) — Büyük Millet 1938 mali yılı bütçesini tasvip et miştir. Bu bütçe ile idarenin masraf Yin& Buğünkü”"Töplantıda “vakıf afılmam hakkın. Büyük Mület Meclisi Pazartesi gü Karabükte Belediye Kurulacak Ankara, 13 (Tan Mühabirinden)— Karabükün, nüfus vaziyetinin mü- Ikhısat Vekâletinde Yeni Tayinler Ankara, 13 (Tan Muhabirinden)— Vekâleti, Limanlar Umum) i Fevzi Erçin bir dereeç ter £i ettirilerek teftiş ve mürakabe he yeti reisliğinde münhal bulunan baş) müfettiliğe, Vekâlet müfettişlerin. den Hulüsi Timur da birinci Sini! mületsişliğe tayin edilmişlerdir. Teftiş ve mürakabe heyetinder) mürakıp komiser Orhan Dumer, ter fian tarife işleri müdürlüğüne tayi olunmuş ve mürakip komiser Rıdva Taşkın da zirai kombinalar müdür Tüğüne alınmıştır. TAKVİM ve HAVA 14 Mayıs 1938 CUMARTESİ me 8 inel ay Gün: 31 Hizm 9 Arabi: 1387 Rumi 1344 Rebiülevvel 18 Mars: 1 Günes: 444 — Öğle 1210 İkindi: 16,09 — Akşam. ari Yatan : 21,06 — İmsâk” 20. YURTTA HAVA VAZİYETİ Yeşilköy meteoroloji istasyonundan Bil nan malümata göre, hava yurdun Döl Anadolu bölgesinde çök bulutlu ve cet xil yağışlı, Akdeniz kıyılerile senübün 8 Bu kısmında az bulutlu, diğer bölgeleri) de umumiyetle bulutlu ve yer yer yağ! geçmiş, rüzgürlar cenubi Anadoluda Gö bi, diğer Bölgelerde şimali istikametten © miştir. Dün, İstanbulda hava kapal ve yağ hı geçmiş, 24 sant zarfında yağan yağı” Tun metre murabbanna bıraktığı su tarı 11 kilogramdır. Rüzgâr şimalden * niyede 8 ie 1 metre hızla esmiştir. Si gece bekçisi Mustafayı da tahkir et- 14 te barometre 764.3 milimetre idi, H Feten çok A4,l ve en az 11,8 santikrat © kayı isti. miştir,