14 Mayıs 1938 Tarihli Cumhuriyet Gazetesi Sayfa 1

M. Turhan Tan'ın 100 Kadın avcısı 75 Cem Sultan 100 Timurlenk 150 Hurrem Sultan 50 Tarihî musahabeler 25 Turkler için soylenen sözler 150 Viyana donuşü 100 Akından akına Mevcudu tukenmek uzere bulunan bu çok nefis ve çok faydalı eserlerden fcutübhanelerinızi mahrum bırakmayınız. Eserleri : um Sajfl.' üUZo Telgraf ve mektub adresl: Cumhuriyet, İstanbul Posta kutusu: tstanbul, No. 248 UUfliSrîBSI 1 4 M3]flS Telefon: Başmuharrir ve evl: 22368, Tahrir heyeti: 24298, İdare ve matbaa bısmı 24299 24290 lüdO HARB GAZLARI Bunlara karşl korunma ve Herkesin okuması, bıJmesi elzem olan bu eser 528 sahife 140 resim, 1938 senesi en son yeni majîumatı havidir. Fiatı ciltli 250,iuruş. General b r . Mazlom Boysan Dr. Kimyager Nuri Refet Konır Ted a visi 1938 bütçesi Cumhuriyet devrinin en geniş bütçesidir Ulkenin belkemiği: Denk bütçe! Bazı devlet resimlerinde tenzilât yapılması derpiş ediliyor ürkiye Büyük Millet Meclisi Ankara 13 (Telefonla) 1938 maBütçe encümeni 1938 39 yıhIî yıh bütçe müzakerelerini bitiren Mecbütçesini yuvarlak rakam ola lis Bütçe encümeninin lâyihaya verdiği rak 250 milyon liraya bağlamıştır. Bu sekli dün gece bildirmiştim. Yeni bütçe, rakamda sevindirici iki mahiyet görüyo encümenin teklif mazbatasile birlikte baruz: Biri bütçemizin ilerleme ve yüksel sılarak bugün meb'uslara dağıtıldı. Mecme yolundaki vürüyüsünü kovalıyarak lis umumî heyetinin bütçe müzakerelerine t)u yıl 250 milyon liraya varması, diğeri mayısın yirminci cuma veya yirmi üçüncü bütçenin denkliği, yani gelirile giderinin pazartesi günü başlıyacağı anlaşıhyor. karsılıklı oluşu. Geçen yılki bütçemiz 20 Meclis, ayni zamanda bütçe müzakemilvondan fazla gelir fazlası verdi. Bu, releri dolayısile hergün toplanmak karamillet hayatında genışhğe doğru yol alı n da verecektır. Masraf bütçesi yekunuşın maddî bir belgesıdi. Bütçe gehrleri nu hükumetin teklifinden fazla olarak nin toplanışmdaki kolaylık ve hele böyle 249,954,020 lira üzerinden bağlıyan artıkhk ancak millet hayatındaki bolluk Bütçe encümeni, lâyihanm müzakeresi tan ileri gelebilir. Bu bolluğun memleke sırasmda umumî malî vaziyeti, hazine timizde henüz dağ deve denilecek büyük muamelâtı nakdiyesini, haricî ticaret muölçülerle asıp tastığmı iddia edecek de vazenemizin seyrini de tetkik etmiştir. ğılız. Fakat elimizdeki ölçü gösteriyor ki Encümen mazbatasında bu hususta dedaima artma vardır ve daima lyiliğe doğ niliyor ki: Bütçe Encümeni Reisi Mustafa ru vol alma kaydetmekteyiz. Düşününüz «1937 malî yıh varidatı 231,020,000 Şeref ( Burdur ) ki Istiklâl cidalinde Türkiye Büyük Mil lira tahmin olunmuştu. Bu sene mayıs alet Meclisi hükumeti 50 milyon liraya yı başına kadar yapılmış olan tahsilât bulan 21,758,879 liralık tahsilât dahi varan varmıyan bir bütçe ile işe basja yekunu 239,651,504 liradan ibaret olup ilâve edilirse sene sonunda ele geçecek mıştı. Büyük Harbden harab çıkmış ve buna 1936 yılınm mayıs ayı içinde vuku lArkast Sa. 7 sütun 1 de] parcalanmış milletin arda kalanı tarafmdan teminlenen bu bütçe ile zaferler elde edildikten ve inkılâblar yapıldıktan sonra bugün yavaş yava$ 250 milyon liraya varmış bulunuyoruz. 50 milyon lira ve 250 milyon Iira.. On sekiz yıl zarfmda yüzde 400 fark. Bir taraftan büyük bir fark, diğer taraftan 17 milyon nüfus için hiç de çok sayılmıyan bir rakam. Bu işte ikinci bir raka mın mahiyeti bu gidişle birinci kısmın kıymet ve ehemmiyetine dayanır: Mütemadı ilerleme yolundayız, siz ona bakınız. Bu gidisle ileride çocuklaranız veya torunlarımız değil, şimdi ayakta olan bizler günün birinde Türk bütçesini, hem bu kadar sağlam bir denklikle 500 milyon lira olarak keydedebileceğimizden asîa umudsuz değiliz. Bir milletin hayatı bu kadar gürbüzleşmeğe müstaid bir canlılıkla serpilmekte devam edip gidiyorsa ondan ancak memnun olmak, hatta heyecan duymak lâzmı gelir. Çünkü ciddî bir bütçe bir milletin hayatının tam aynasıdır. Bir nokta daha: 250 milyona nisbetle 50 milyonluk ilk bütçemizi küçük görüyorsunuz değil mi> Böyle bir mukayese üzerinde çok oyalanmayınız. Çünkü diğer bir bakıma göre bütçenin büyüğü küçüğü olmaz. Prensip olarak bütçenin sağlarnı ve cürüğü olur. Sağlam bütçe, geliri masrafını rahatlıkla karşılıyan bütçedir ki miktarı ne ise kendisine yüklenilen devlet hizmetlerini o nisbet dairesinde adamakıllı görür. Cürük bütçe, masraflarını normal gelirlerile karşılamıyan bütçedir. Bütçenin bu türlüsü, hele finans işlerindeki malumatı çok geniş olmıyan memleketler için en doğru tabirile felâkettir. Öyle memleketler günlerini gün etmek icin fevkalâde yollara kaymıyagörsünler, harta puslayı saşırdıklan gündür. Imparatorluğun bütçe mefhumundan gafil idarelerindeki istikrazlardan mütebaki son bakiyeler dahi hâlâ başımızm belâsı dır. Bütçe deyip de, ne olacak, varidat ve masarif yekunlarıdır deyip geçivermezneli. Bütçe, bu kadar basit bir iş değildır. Bütçe, devlet denilen büyük mefhumun komprimesi sayılacak kadar ağır, derin ve ehemmiyetli bir iştir. Devletle bütçe müteradif iki kelime sayılsalar yeridir. Devlet denilen umumî nizam ancak bütçe ile ayakta tutulabilir de onun için. Devlet ve memleket idareleri bütçelere dayanır. Bütçeyi ya tamamen çekip alır veya gevşek ve karışık yaparsanız, devlet ve memleketin birer heyulâ gibi havada, kasırgaya tutulmus cisimlerin avareliğile bir iki sallandıktan sonra, paldır küldür yuvarlandıklannı görürsünüz. Cazibe ile hava tazyikının dünya hayatı üzerindeki tesirlerini bilirsiniz. Memleket hayatında bütce avnen budur. Cazibe ile tazyikı kaldırınız. Dünyada tutunacak yerimiz kalmaz. Ayaklarımız yerden kesilir; kendimiz fezalarda gelişigüzel uçmağa Bötçe müzakereleri başlıy J inkılâb Kitabevi Milletler Cemiyetinde Dün Çin ve İspanyol ışlerı goruşuldu Şili'nin talebine müsbet bir cevab verilemiyor Cenevre 13 (Hususî) Milletler Cemiyeti biri hususî diğeri alenî olmak üzere bugün iki celse akdetmiştir. Sabahki celsede Çin hâdiselerile Milletler Cemiyeti paktının ıslahma dair 5ili hükumetinin talebini tetkik ve müzakere etmiştir. Çin meselesi hakkında bir karar sureti tanzimi için hususî bir komisyon teşekkül etmiştir. Bu komisyona Fransız, Sovyet, İngiliz, Romanya ve Çin mu rahhasları iştirak etmektedirler. Komis • yon, Milletler Cemiyetinin Çin milletine sempatisini izhar eden ve zehirli gaz istimalbi takbihle Japonyaya silâh ve cepane sabşının yasak edılmesini taleb eden bir karar sureti kaleme alacaktır. İArkast Sa. 1 sütun 3 tel Başvekilimiz bu sabah şehrimizde Dün Sofyada mühim mülâkatlar yapıldı Bulgar kralı Başvekilimizi kabul etti Heyetimiz şerefine Vrama Sarayında Kral tarafmdan bir öğle ziyafeti verildi. iki memleketi alâkadar eden mühim meseleler görüşüldü T Hatayda tazyik devam ediyor Başvekilimiz Avalada meçhul asker abidesinin önünde İskenderun 13 Anadolu Aiansının Sofya, 13 Türkiye Başvekili Celâl saat 8,50 de Dragoman Bulgar hududu hususî muhabiri bildiriyor: Bayar ile Hariciye Vekili doktor Aras ve istasyonuna varmış ve Türkiye Başvekili Delege Garo, dün akşam bir suvare maiyetlerindeki zevat bu sabah Sofya'ya ile Hariciye Vekili orada polis müdürü, vermiştir. Bu suvarede Ankara kararla gelmişlerdir. protokol şefi ve kendilerine Bulgar toprının tatbikatma aid emirleri tamamen Belgrad'dan gelen hususî tren sabah lArkast Sa. 5 sütun 3 tel imza ettiğini bildirdi. Fakat bugün dahi tatbikat hakkmda herhangi bir malumat elde etmeğe muvaffak olamadım. Ma lumdur ki, Milletler Cemiyeti tarafmdan Hataya gönderilen komisyon ilk intiha bata aid muameleleri kontrola memurdur. Bu muameleler arka arkaya yapılacak olan üç merhaleyi ihriva etmektedir. Reyhaniye bürosunda tescil yapılamıyor Silivride bugün büyük merasim yapılacak Südet Almanlan reisi Londra'da Amiral Şükrü Okan tarafmdan Yavuz zırhlımıza sancak verilecek ve bir geçid resmi icra edilecek 1 Işçilerin cemaat itibarile tesçilleri. 2 İkinci derece müntehiblerin se çilmesi. 3 Meb'usların seçilmesî. İArkast Sa. 3 sütun 4 tel M. Henlein'm seyahati büyük alâka uyandırdı Şehrimize bir tef tiş heyeti geldi Gayrimübadiller Komisyonunda teftişler yapıhyor Hükumete vak: olan bazı müracaat ve şikâyetler uzerine Maliye Vekâ leti Teftiş heyeti reisi Rüştü Kara Amiral Şükür Okan Silivri kaymakamlık binasına girerken yın başkanlığmda Yavuz zırhlımıza, dün ögleden sonra rafmdan, Yavuza mahsus alay sancağı, bir teftiş heyeti saat on beşte Silivri spor alanında mera merasimle gemi kumandanma teslân edi şehrimize gelmiş ve Gayrimübadil simle sancak verilecekti. Fakat, havamn lecektir. ler komisyonu mumüsaadesizliği yüzünden merasim bugüne Silivri kaymakamı V. Savaş, dün saamelât ve hesaba Maliye teftiş heyetehir edilmiştir. bah Silivri açıklarında demirliyen Ya tını teftişe başla ti reisi Rüştü Karay Bugün yapılacak törende, Amiral vuz zırhlımıza giderek, Amiral Şükür Orruştır. Sükür Okan, Yavuz kumandanı Amira! kanı ziyaret etmiştir. Amiral da bilmu lArkasi Sa. 7 sutun 3 te\ Mehmed Ali, yüksek rütbeli deniz su kabele refakatindeki zevatla öğleden sonbayları, ve Yavuz erlerile, Silivri halkı, ra, hükumet konağmda kaymakama zisporcu gencler, mektebliler, civar köyler yaretini iade eylemiştir. den gelen mümessiller bulunacaktır. Yavuzla birlikte donanmamızdan bir Törene, tam saat on dörtte, Silivri spor kısmmın Silivri açıklarında demirlemelealanmda başlanacak, deniz erleri ve müri, Silivri halkı arasmda neşeli ve coş teakıben sporcu gencler ve mektebliler kun tezahürlere vesile olmuştur. birer geçid resmi yapacaklardır. [Arkast Sa. 7 sütun 2 dej Müteakıben, Amiral Şükür Okan taIIIIIIIIIII11IIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIMIIIIII1IIIIIIIIIIIII Çekoslovakyadaki Alman ekalliyetinin vaziyeti için Londrada ve Peştede müzakereler yapıhyor Londra 13 (Hususî) Südet Almanlan şefi M. Henlein'in Ingiltereyi ziyaretine büyük bir ehemmiyet atfedilmektedır. M. Hitler'in İngiltereye gelirken Almanyada tevakkuf ederek, Alman ricalile mühim mülâkatlarda bulunduğu teyid edilmektedir. Südet Almanlan lideri bugün eski nazırlardan M. Çörçil'i ziyaret etmiş ve öğle yemeğini onunla beraber yemiştir. M. Çörçil'in dostlanndan biri gazetecilere şunlan söylemiştir: « M. Heinlein, bazı dosrlan ile göriişmek üzere İngiltereye gelmiştir. Bu münasebetle Çekoslovak işleri ile yakın dan alâkadar olan M. Çörçil ile görüş müştür.» M. Henlein, Hariciye Nezareti müsteşarı M. Vansitart ve diğer İngiliz ricalile mülâkatlarda bulunacaktır. Südet AltArkast Sa. 3 sütun 4 tel Çekoslovak Almanlan Reisi M. Konrad Henlein Macar Başvekili Daranyi istifa etti Japon orduları büyük bir taarruza hazırlanıyor ııııııınııııııııııııııııııı ııııııııııııııuııııııııııııınıııııııı başlanz. Onun gibi bütçeyi ortadan kal dan kaldır, o varakanın âdi bir kâğıd pardırınız, millet olarak değil, hatta ferd o çasından farkı kalmaz. Bu mülâhazalara binaendir ki bütçeye tifası üzerine, Kral Naibi Amiral Horty, larak bile ayakta duracak halimiz kalmaz. Bütce temelile devlet, ferdlerin ha bütün milletçe en kuvvetli can kurtaran M. İmrediyi kabinenin teşkiline memur yatına dahi sağlamlık veren en büyük olarak dört elle sarılmağa mecburuz, ve etmis ve bilâhare yeni Başvekilin getir iyi bilelim ki ona verdiklerimiz ondan al diği listeyi tasvib eylemiştir. Hariciye müessesedir. Nezaretini yeni kabinede M. De Kanya Bütçe ve ferd... Ne münasebet diye dıklarımıza nisbetle devede kulak kabitedvir etmektedir. ceksiniz? Hayır, öyle değil, bilâkis çok linden sayılacak kadar azdır. Sağlam ve M. Daranyi'nin istifası sebebleri hakmünasebet. Bir kere bütçenin yekunları kuvvetli bütçe hepimizin topumuzun bilerek ehemmıyet ve kıymet vereceğimiz en kmda neşredılen bir tebliğde ezcümle deekseriyetle kendi memleketimizde sarfoniliyor ki: lunur. Sözde devletin olan bu hazne ha hayatı isimizdir. Bu memlekette bir günün gelmesi teM. Daranyi kabineyi kurmayı bir sükikatte milletin haznesidir. Sonra biz hemenni olunur ki o zaman bütçenin vari rü ıslahatı \Tİcude getirmek için kabul etpimiz o bütçenin tesis ettiği devlet nizamı sayesinde muntazam ferd, aile ve cemiyet datı için tahsilât külfetine hacet olmaksı mişti. Bu ıslahat arasmda ezcümle kanuhayatı yasarız. Daha sonra biz ferdlerin zın herkes devlete karşı borclarını bizzat nu esasi tadilâtı, sosyal ıslahat, matbuat az veya çok servetimiz ve itibarımız, el kendisi götürüp hazne subelerine teslim kanunu, sosyal ve ekonomik muvazene birliğile yaptığımız bütçeli devletin ser edecektir. O günlerin gelmesine intizaren kanunu ve saire mevcud bulunuyordu. vet ve itibarına bağlıdır. Hatta elimizde bütçemizin iyi yolda yürümekte ve sağ Bunlar bugün yapılmıstır. M. Daranyi ki ve koynumuzdaki paranın kıymeti bile lam temeller üzerinde yükselmekte oldu nin istifasının sebebi, vazifesini tamamile devletin itiban sayesinde manalı ve fay ğunu memnuniyetle kaydetmiş buluna yapmış olmasından başka birşey değil YUNUS NAD1 dir. dalıdır. Devleti ve sağlam bütçeyi orta lan. Yeni kabineyi Iktısadcı Şanghaydaki Japon elçisi, meydan muharebeM. Imredi kurdu sinin cereyan edeceği mıntakadaki tebaalarını Budapeşte 13 M. Daranyi'nin is geri çekmelerini ecnebi devletlere resmen bildirdi Bir Japon kıt'ası, zaptetükleri bir Çin şehrine giriyor (Yazısı 3 üncü sahifemizde)