19 Mart 1938 Tarihli Tan Gazetesi Sayfa 3

19-3-938 BUGÜN? Amerikanın Döl Ömer Rıza DOĞRUL ün Amerika Birleşik Cümhu- riyetleri Hariciye Nazırı B. sl Hul, Amerikanın harici siya- İİ hakkında bir nutuk söyledi. Nu in anlaşıldığına göre Amerika Avrupa işlerine karışmak ve Mn fikrinde değildir. Yani Bü- Harp sırasında olduğu gibi Ame- m Avrupayı kurtarmak, yahut Av Piyı demokrasi için emin bir hale "mek üzere hiçbir harbe iştirak <"iyecek, harbe iştirak etmek berta- pe yaliyle de Avrupada di- lere karışmıyacaktır. Fakat A- in bu hattı hareketi ifrata gö | Kemiyeceği, yine Amerika Hariciye Ownin sözlerinden anlaşılıyor. ü Mister Hul, Avrupa İşlerine takılmayı ifrat saydığı gibi, siyasetini tutmayı da yine if- *seri saymakta ve buna da imkân iğını anlatmaktadır. Ameri İba iki ifrattan sakmarak orta bir bolya acağını söylüyor ve bu orta ediyor. Bu orta yol, dünya ine ve meselelerine likayt kal- yoludur. Amerika dünya iş- İl, ti takip edecek, her mesele ile a- olacak, ve bu alâkanın icap- göre kendi vaziyetini idare e- ye tir, Meselâ bugün Uzak Şark- hâdiseler Amerikanın Büyük Ok ta Krevvetli olmasa mar icap €- » Amerika vakit geçirmeden ve fedakârlığı göze almakta te Üt etmeden bu icabı yerine getire Ve kuvvetlerini ona göre tanzim ve Amerikanın Uzak Şarkta- İl mentatierini bu kahir kuvvetlerle acaktır. Mister Hiul'ün bu nutku, Amerika- Avrupa işlerine karışmıyacağını Wrupada çarpışan cephelere katış Yücağını göstermekle Avrupaya Mİ işlerini doğrudan doğruya *İtmesi Yâzımgeldiğini ihtar etmiş 9r. Fakat Avrupa bu ihtarı din- ve kendine gelecek vaziyette a meselesi : .R İrkaç gündür Lehistan ile Kit; İÇ Avrupanın dikkat gözünü yeni Y,aileye çevirdi. Litvanya iki mil. ne bir memlekettir, 18 inci kadar Lehistanın idaresinde ya- 9 bu memleket daha sonra Le- beraber Rus idaresine geç- Ve büyük harpten sonra Lehis. ike yeniden doğmuştu. 920 lehistan bu küçük memleketin hamındaki hükümet merkezini a. Yaden bir sahayı işgal etmiş ve Süzden iki memleketin hududu ka ye ve iktisadi münasehet- kesilmişti, Son günlerde hudut ü- Lehli bir askerin katli üzeri. gi memleket arasındaki eski ihti » bütün şiddetile alevlendi ve n fırsattan istifade, meseleyi halletmek için bu küçük kete karşı kati bir vaziyet al- Kösterdi. Lehistan aldığı top- ek siyasi ve iktisadi! za, vaz m tesis etmek, bu şartla- ;asız, müzakeresiz kabul et İstiyor ve bunun için Litvan- rsi tehdit ediyor. Btvanya buna karşı büyük devlet- giyerim ummakta ve Lehista- İn kabule hazır ol ae mi ve memleketleri | hari Yün âdetinin yerleşmesindedir. et arttıran bir âmil, bu küçük büyük bir yangına sebep ol inn olmasıdır, in bütün Avrupa bu mesele za alâkadar olmaktadır. Şen *ma - Berlin mihverinin ma- hiyeti herkesi meşgul etmekte “diyor, Londrada çıkan Daily İn siyasi muharririne göre * tm mânasile bir boyundu- ştur, Ve siyasi muharrir bu " $u şekilde izah #diyor &eçidi, Avusturyadan alınıp Ya verilen Tirol aksamına &- Sayet İtalya bitaraflıktan ay- askerleri buradan ta- Beçer ve geçidi aştıkları tal ki aşmaları çok muhtemeldir - Almanlar tarafından hararet- lar. Berlin - Roma mih- iden bir boyunduruk oldu,, Li EE) lr he KARARLA RR... Avusturyada Tevkif Edilenlerin Sayısı Binleri Aşıyormuş Londra, 18 (Hususi) —- Röyterin Zürih muhabiri bildiriyor: Geçen hafta Avusturyaya girmiş olan Al - man askerlerile dolu olan 400 kilo- metrelik yollar üzerindeki müşahede- lerimi Avusturyanın ne kadar mües- sir bir işgale tâbi tutulduğunu anlat- mıştır. Hudut ötesinde herkes, Avus- suryanın bolşeviklikten kurtulmuş ol duğunu sanıyor. Avusturyada tathir ameliyesi devam ediyor. Binlerce kişi tevkif olunmuştur. Almanyadan ge- tirilmiş olan gizli zabıtanın, tevkif- lerden başka birtakım yolsuzluklar yaptığı da anlatılıyor. Meselâ Yahu- diler ile başkaları çağırılarak ângar- yalara iştirake mecbur ediliyor. A- meleden, Şuşnig ile müzakere edenle rin de tevkif edildikleri anlaşılmak- tadır. Berlinden verilen haberlere göre, Avusturyanın © Almanlaştırılmasına devam ediliyor. Şimendiferler kâmi- len Alman idaresine geçmiştir. | İki memleket arasındaki gümrük resim- leri kaldırmış, Alman ve Avustur- ya devlet bankaları birleştirilmiştir. Mareşal Göring, dört senelik plâ- nın Avusturya için de tatbikini em- retmiştir. Doktor Şaht, Avusturyanın mali ve iktisadi vaziyeti ile meşguldür. Bir Alman markı mukabilinde bir buçuk şilin alınacaktır. Meşbür filozof Fröy'dün tevkifini ailesi tekzip etmektedir. Röyter muhabiri, Şuşniğin Kontes Vera Fugger'le beraber bulunduğu- nu İesbit etmiştir. Şüşniğin ikamet || ettiği daire muhafaza altındadır. Şuş- niğin misafir kabulü menolunmuş. | tur. Kralcıların Şefi Mevkuf Viyana, 18 (Hususi) — Avusturya kral taraftarlarının Şefi Arşidük Fer dinant, halkın menfi tezahüratından korktuğu için kendi arzusile, bugün kardeşi de bir müddet Alman bayra ğını tahkir ettiği için hükümet tara- fından tevkif edilmişlerdir. Yugoslavyanm Bir Tekzibi Belgrat, 18 (A.A.) — Havas: Yu- goslavyanın, Almanya ve İtalya hak- kında gizlice bitaraflık taahhütlerin- de bulunduğu hakkındaki şayislar resmi mahfillerde gülünç ve tekzibe değmez telâkki edilmektedir. B. Sto- yadinoviç tarafından dün senatoda yapılan beyanat, bu kabil taahhütleri uzaktan olsün imza eden hiçbir keli- meyi ihtiva etmemektedir. Bir Anketin Neticesi Belgrat, 18 (A-A.) — Belgrat tale- be cemiyetleri Orta Avrupa hakkında bir münakaşa serisi tertip etmiş ve bu münakaşalar Anşluz aleyhinde ve Çekoslovakyanın istiklâl bütünlüğü lehinde bir tezahürata müncer olmuş tur. BREZİLYA: Bir Ihtilâl a astırı Riyodöjanero, 18 (A.A.) — Polis, hükümete karşı bir komplo meydana çıkarmıştır. Söylendiğine göre bu komplo bütün memlekete yayılmış ol duğu için yeşilgömlekliler teşekkülü- ne mensup binlerce kişi tevkif edil - miştir, Neşredilen resmi bir tebliğde üsayişin tamamile fade edildiği bildi- rilmektedir. Deniz kuvvetlerile aske- ri kuvvetler hükümete müzahirdir - ler. ÇEKOSLOVAKYA: Bir Muhalif Parti Hükümetle Anlaştı Prag, 18 (A.A.) — Başvekil B. Hod za, “Çek milli birliği, nin hükümet ekseriyetine girmesi hakkında mez - kür birlik ile müzakereye faal bir su- rette deam etmektedir. Şimdiye ka- dar muhalif bulunan bu grüpun, hü- kümet ekseriyetine gireceği bildiril. mektedir. Bu münasebetle Bakanlık- ların tevziinde esasen çoktanberi der piş edilen değişiklik tatbik edilecek- tir. İyi haber alan mahfillere göre, ka binede-tadilât için Başvekil Cümhur- başkanına daha evvel izahat vermiş- tir. BULGARİSTAN: İtalyaya Zahire İhraç Ediyor » Sofya, 18 (TAN) — Burgaz İskele- sinden İtalyaya zahire ihracatı sürat- le devam ediyor. “Burgaz” vapuru, Burgaz limanından İtalyaya sevkedil mek için 3000 ton buğday yüklemiş tir. Ay sonuna kadar 3000 ton buğ- day daha İtalyaya gönderilecektir; Böylelikle Nisan ayının sonuna kadar Bulgaristandan ihtiyaç haricinde ka- lan bütün zahireler ihraç edilmiş o- lacaktir. Sefirimizle Bir Görüşme Sofya, 18 (Hususi Başvekil ve Hariciye Nazırı Dr. Köseivanov dün burada Türkiye elçisi Ali Şevki Ber- bul etmiştir, |BELÇİKA: Seferberlik om m ekzib Edildi Brüksel, 18 (A.A.) — Bazı kıtaatın harekâtı dolayısile dün gece ve bu sabah birçok şayialar deveran etmiş ve bu harekât hakiki bir seferberlik gibi gösterilmek istenilmiştir. Mill müdafaa nazırı, bu husus hakkında Şu tebliği neşretmiştir; “Seferberliğe ait bir tedbir ne alınmış'ne de derpiş edilmiştir.. Yapılmakta olan talimler normal talimlerdir. Yedinci fırka, kampa çağırılacağı üç aydan daha fazla bir zaman evvel haber verilmiş olan ihtiyat fırkası - dır. Hiçbir kıtada izinler ilğa edilmiş değildir. İTALYA: İngiltere - İtalya Ticaret Anlaşması Londra, 18 (Hususi) — Bugün In- giltere ile Italya arasında bir ticaret muahedesi imzalanmıştır. Bu muahe de mucibince Italya bundan böyle Ingiltereden daha fazla mal alacaktır. Dul Devlet | Muahedesi Yırtılıyor! Tokyo, 18 (A.A) — Mebu- san Meclisinin o müzakereleri esnasında dokuz devlet paktı- nın feshini tavsiye eden bir mebusa cevaben Hirota, haki- | katlerin karşısında paktın fes- | hedilmesi tabii” olduğunu ve | bu işin zamanı geldiği vakit yapılacağını beyan etmiştir. Hirota ayni zamanda beynel- milel iş bürosundan da çekil mek için münasip bir fırsat beklemek icap ettiğini, fakat Japon. hükümetinin halihazır- da beynelmilel adalet divanı ile münasebetlerini idame et- mek istediğini söylemiştir. | FRANSA : Avusturya ve İspanya için İl kanlı bir nümayiş Paris, 18 (A.A.) )— Avusturya ve İspanyanın maruz kaldıkları tecavüz leri proteğto etmek maksadile “bey- nelmilel sulh toplantısı” tarafından dün akşam Trokadero sarayında ter- tip edilen miting münasebetile yapı- lan nümeyişler esnasında birkaç kişi yaralanmıştır. Hıncahınç dolu olan sarayda yer bulamıyan iki bin kişi Trokadero mey İdanında tezahüratta bulunarak : “İspanya hududunu açınız. İspan- yaya top veriniz...” diye bağırmışlar- dır. || Nümayişçiler ehemmiyetsiz birkaç arbededen sonra polis memurları ta- rafından dağıtılmışlardır. İNGİLTERE: CENEVRE: iDonanma Meselesinde Yine Münakaşa Londra, 18 (A.A.) — Avam kams- rTasinda söz alan Vinston Çörçil, İtal yanın Akdeniz ve Kızıldenizde dur- madan tahkimat yaptığı noktasında ısrar ederek bu tahkimatın “şüphesiz İngilterenin iyiliği için yapılmadığı- nı,, söyledikten sonra İngiliz amiral liği ve İngiliz milletinin bu hususta daima müteyakkız bulunması lâzım geldiğini ilâve eylemiştir. Bununla beraber hatip, İngiliz donanmasının kendisine verilebilecek olan vazife- leri başarabilecek bir vaziyette oldu- ğundan emin bolimoğağnd tasrih et- miştir. Amirallık sivil Lordu Levelyn, hü- 'kümet namına cevap vererek “toroi- do muhripleri noktal nazarından va- ziyetin bilhassa şayam memnuniyet, olduğuna dair meclise teminat ver- miştir. İngiltere Habeşi tanıyor Londra, 18 (A.A.) — Müsteşar Bat- ler, Avam kamarasında bir beyana- tında İngiliz hükümetinin Habeşis- tanda, İtalyan kontrolü altında buhu- nan kısımlarda İtalyan hükümetini fi len tummakta bulunduğunu bildir - miştir. Greta Garbo Evlenmiyor Ravilla, 18 (A.A.) — Greta Gerbo ile Stokowski, evlenmek tasavvurun- da oldekları haberinin yalan olduğu nu Röyter muhabirine söylemişler - dir. Garbo demiştir ki “Hiçbir izdivaç plânı yapmadım ve kiliseye gitmeyi asla hatırıma getir - medim.,, Iracat hakkında da iki taraf arasın da diğer bir anlaşma imza edilmiş bu lunuyor. MACARİSTANDA TÜRK MEZARLIĞI : Birkaç gün evvel, Macaristanda Estergon'da bir Macar âliminin bu tarihi kalenin etrafında hafriyat yaptırdığını ve meydana çıkan Türk mezarlarının muntazam bir şekilde tertip ettirildiğini büyük bir hassa- ker ile Yugoslav sefiri B. Yurşiçi ka- |siyetle kaydetmiştik. Resim Estergon'da yeni tanzim edilen irk mezarlı- ğını, kahraman dedelerimizin mezarlarını göstermektedir. Hatay İçin Tekliflerimiz Hak Kazandı Cenevre, 18 (A.A.) — Anadolu A- jansının hususi muhabiri bildiriyor: Hatay intihabat komitesi mesaisini bitirmek üzeredir. Hemen hemen bü tün meseleler üzerinde itilâf hâsıl ol- muş gibidir. İtiraz ettiğimiz mühim ve esaslı bütün noktalarda Türkiye- nin noktai nazarı kabul edilmiştir. in tihabat esnasında intihap işleri dola- yısile vâki olacak cürümlerin muha kemesi mahalli mahkemelerden alına rak bitaraf hâkimlerden mürekkep hususi muvakkat bir mahkemeye tev di edilmiştir. Metinlerin kati tahririni komitenin bu hafta sonunda bitirmesi ve Kon - sey relsine tevdi etmesi beklenmekte dir, aray ıntınabatına boylece en kı #a zamanda başlanacaktır, UZAK ŞARK: Japonlar Taarruz Hattını Değiştirdi Nevyork, 18 (Hususi) — Japonlar Çinde Lunghay demiryolu şebekesi- ne Sarınehir yoluyla varmaktan vaz- geçerek Tiensin - Pukov hattı tarikile harekete başlamışlar ve bu cephede birdenbire taarruza geçmişlerdir. Çinliler, Japonların hattı hareket- lerini değiştirmelerinden istifade ede rek Şansi eyaletinde kaybettikleri üteaddit şehirleri istirdat etmişler |” dir. Atatürk, Majeste Rıza Şahı Hararetle Tebrik Ettiler Ankara, 18 (A.A) — Alâ Hazreti Humayun Rıza Şah Pehlevinin velâ- detinin altmışıncı yıldönümü müna- sebetile Relsicümhur Atatürk ile Ma- Jeste Rıza Şah arasında aşağıdaki tel- graflar teati olunmuştur: Alâhazreti Hümayun Rıza Şah Pehlevi, Şahinşahı İran TAHRAN Velâdeti şahanelerinin altmışıncı yıldönümü münasebetile en samimi tebriklerimi arzetmekten çok hâz duymaktayım. Yüksek ve feyizli ida- releri altında dost ve komşu İran dev letinin günden güne artan inkişafını görmekle bahtiyarım. Bu vesile ile zatı biraderanelerine uzun ömür ve saadetler diler ve kardeş İran mille- tinin refahı hakkında halisane temen- nilerimi tekrar eylerim. K. Atatürk Türkiye Relsleümhuru, Ekselüns Kamhi Atatürk ANKARA Velâdetimin yıldönümü münase- betile gönderilmiş olan muhabbetâ- miz tebrik telgrafları;ı büyük bir se- vinç ve minnetle aldım. Bilmukabele zatı devletlerinin sandet ve selâmet- lerini dost ve komşu Türkiye devle- tinin himaye ve irşatlarınız altında yükselmesini ansamim temenni eyle- Rıza Sah Pehlevi Eminönü Meydanı (Yazan: B. FELEK) Eminönü meydanı hakkında bili nen ve bilinmiyen şeyler var. Bilinen şey şudur: Eminönü meydanı açılacaktır. Ca- miin etrafındaki binalar yıkılıp âbi- de meydana çıkarılacaktır. Bilinmiyen şeyler çoktur: 1 — İstimlâke kati olarak ne za man başlanacak? 2 — İstimlike kati olarak nereden başlanacak? 3 — Nereleri kati olarak istimlâk edilecek? Milyonlarca liralık bir istimlâk işi- nin tereyağından kıl çeker gibi ko- laylıkla yapılabileceğini iddia ede- mem, Böyle hallerde herkes, kahve peykesinden mütalea beyan edip: — Ben olsam şöyle yapardım! Giz bi birtakım ahkâm yürütür. Ben öy le yapacak değilim. Yalnız o tivarda alış veriş ettiğim ve tesadüfen görüş- tüğüm esnafta bir hal gördüm. Bu e- damların hiçbiri şu yukarda dizdi ğim üç noktayı bilmiyor. Doğrusunu söylersek kulağı delik olması lâzım- gelen biz gazetecilerin de bir şey bik diğimiz yok ya! Bunlardan birisine mal sahibi gelmiş, “kazma binaya vu ruluncıya kadar bir yere çıkamaz- sın!Kontratın var!,, demiş. Bir di geri, başka dükkân tutacak amma ha kikaten şimdiki dükkün yıkılmazsa © ki dükkâna birden nasıl kira veririm diye düşünüyor, Esasen içinde kendisi ticaret etmk yen mal sahipleri aylıklarını nekadat mümkünse o kadar fazla almaktan başka bir şey düşünmüyorlar, Zaten kiracılarına gelip: — Benim dükkânım yıkılacak! Ça rene bak! Demek işlerine gelmez, Fakat insaflı düşünürsek bilhassa Balıkpazarı İstanbulun en büyük alış (veriş yerlerinden biridir. Büyük #i- İcaret hareketleri olan bir muhittir Bu hareketin en az zararlı şekilde başka yere intikalini düşünmek sade esnaf ve tüccarı zarara sokmamak noktasından değil, şehrin iktısadiya- tı bakımından önemli bir vazifedir. Şoun için acaba diyorum, beledi yede şöyle hir şey yapmak mümkün değil mi? di Yenicamtin önüne büyük mikyas- ta bir Eminönü haritası, Orada ilk hamlede istimlik edilecek yerler (hangi tarihte yıkmıya başlanılacağı kaydile) sonra ikinci hamlede yıkıla- cak yerler (keza tarihlerile) ve bun- ların azami hangi tarihe kadar yerler rinde kalabilecekleri gösterilse! Ve bu suretle herkese! dükküni yiz kılacak mı? Yıkılacak ise hangi ta- rihte yıkılacak ve kiracı hangi ta- rihte dükkânı tahliye edebilir? Bun- lar bu yol ile bildirilse çok iyi ola- cak. Zira hâlâ esnafın dilinde: — İstimlâk geri kalmış! diye bir x dolaşıyor ve şüphesiz işlerine gel iği için inanıyorlar da. Sonra yıkın- ü başlayınca bunların zararı büyük olacak ve birçoğu malını taşıyacak dükkân güç bulacaktır. Millet Meclisinde Dünkü Münakaşalar Kurstaki Muallimlere 1 Verilmiyecek Ankara, 18 (Tan mnhlbirimden) 2 Millet Meclisinde bugün ortamektep muallimi kursundaki muallimlerin İ maaşları münakaşasına devam edildi. Maarif Vekili, bu mesele hakkında Maliye Vekâletile temaslar yapılmak ta olduğunu, bunlara maaş verilmesi arzu edildiğini, bu cihetin bütçe en- cümeninde görüşüleceğini ve önümüz. deki mali sene içinde de meclise bir teklif yapılacağını söyledi. B. Ziya Gevher, bu muallimere ma aş verilmek lâzımgeldiğini, esasen kursa devam eden memurlara maaş veren daireler mevcut bulunduğunu söyledi. Bütçe encümeni nimına Raif Kars- deniz — O dairelerde kurstaki me — murların işlerini diğer arkadaşları gö rürler. Münakaşaya diğer bazı mebuslar da iştirak edip fikirlerini söylediler. Ne ticede bu husustaki kanun, kurs müd deti zarfında bu gibi muallimlere ma aş verilemiyeceği.şeklinde kabul edil di,