19 Şubat 1938 Tarihli Tan Gazetesi Sayfa 2

İSRA Yazan: Ali Haydar Mithat ITercüme ve iktibas hakks mahiuzdur,) Müttefiklerimiz Bize Safra Gözile Bakıyordu No. 77 Avsum Hariciye Nazır: nın dahili işlerimiz hakkın- da kullandığı Tisan bende derin bir yeis uyandırmıştı. Kalkıp gitmeyi düşündüm. Fakat sonra fırsat düş müş iken, Baron Boryanın sulh hakkında düşüncelerini de anlama- Yı faydalı buldum. Dedim ki: — Sulh masası başına geçtiği - miz zaman âcaba şartlarımız ne- ler olacak? Nazırın cevabı hiç beklemedi- ğim bir yolda idi: — Arazimizin tamamyietini kur- tarmıya çalışacağız. Fakat bazı im tiyazlar göstermek zaruri olacak. Bunlardanbiri İstanbuldur. İstan- bul ve boğazlar hakkında göster- ceğiniz fedakârlıklar, memleke- tinizin diğer kısımlarına ait istilâ #*mellerinin önünü alabilir B aron Boryanın yanından çık tığım zaman hayretler için de idim. Bir milletin kendinden başka bir kaynaktan medet um - masının ne demek olduğunu gör- müş, anlamıştım. Demek ki, bera- berce döğüştüğümüz silâh arka - daşlarımızın gözünde biz bir nevi Safradan başka bir şey değildik. Kendi kendilerini kurtarmak için bizi sulh masası başında tereddüt- süzce feda edebileceklerdi!.. Memleketin bir felâkete sürük- lendiği gözle görülebildiği halde benim için hiçbir mücadele imkâ- nı yoktu. İstanbula gider gitmez mebusluktan istifa etmiye kati su- retie karar verdim. Macar dostum (RakOçi), Femeii ye Nazrile olan mülâkatm bende ne gibi intibalar uyandırdığını an- lamıya gelmişti. o Teessürlerimi saklamadım. Dostum da bu tees- sürlere iştirak etti ve Baron Bor- yanı şiddetle tenkit etti. Avdette Peşteye uğrarsam ve Kont Tiza ile görüşürsem memnun kalacağımı temin etti, rtesi gün Hariciye Nazırının hususi kalem müdürü otele telefon ederek beni Hariciye Neza- retinde verilecek bir öğle yemeği- ne çağırdı. O gün yemeğe gitmiye hazırla- nirken müdür tekrar telefon etti ve şu haberi verdi: — Ziyafet geri kalmıştır. Tür- kiye sefiri Hüseyin Hüsnü Paşa, Hariciye Nazirile mülâkatınızı şi- fahi bir nota ile protesto etmiştir. Hüseyin Hilmi Paşanın bu garip hareketine kızdım. Sebebini anla- mak için sefarete gittim. Sefiri bir sinir buhranı içinde buklum. Mü- dahalesinin sebep ve hikmetini sor dum. Şu sözleri söyledi: — Ben hazır olmadan Baron Bor yan ile görüğmenize müsaade ede- mem. Hem de Boğazlar meselesi —— gibi işlerden bahsedildiğini duy- dum. Bu gibi mühim meselelerin benim başım üstünden konuşulma- sına razı değilim. Hariciye Nazırı- miz bile buraya geldiği zaman ben bazır bulunmadan Avusturya dev Jetadamlarile temasına meydan bı rakmam. evap olarak dedim kiz — Benim mebusdan baş- ka sıfatım yoktur. Bir mebusun yapacağı temaslar tamamile hususi bir mahiyettedir. Memurluğun tabi olduğu kayıt- larla alâkası olamaz. Zaten Baron Boryan benimle mebustan ziyade Mithat paşanın oğlu sıfatile konuş- muştur, Ben Avusturya Hariciye 'Nazırile Boğazlar meselesinin hal- li şeklini konuşmadım. Sadece 0- nun fikrini ve görüşünü anlamak istedim. Bunu şimdiden bilmek memleket için faydali bir şeydir. Eğer siz bunu anlıyamamışsanız #efir sıfatile vazifeniz yapılmamış demektir. o Anlaşmışsanız o sefir sıfatile hâlâ burada kalabilmenize hayret ederim. Ötele dönünce Talât Beye uzun bir mektup yazdım. Olan biteni ba- şından sonuna kadar anlattım ve mebusluktan istifa ettiğimi bildir- | dim. erlinde B. Helferichi bul- dum. İstanbulda Doyçe Bank müdürü olduğu sıralarda ken | disini tanımıştım. Benim Berlini ziyaretim sırasında Almanya Da- hiliye Nezaretini işgal ediyordu. Muharebe — hakkında fikirlerini sordum ve dedim ki: — Günün birinde elbette harp bitecek. Sulh masası başına otura- cağız. O zaman ne gibi sulh şart- ları arıyacağız. — Harpten mutlaka galip çıka- cağız. Müttefiklerimiz eski hudut larını bulmadan kılıçlarımızı kimi- na sokmıyacağız. Bu sözleri kati bir lisanla söyle- di. Fakat daha çok münakaşaya lüzum görmedi. Bu babsi sulâhiye- ti haricinde buluyordu. Ötedenbe- riden, İstanbul hatıralarından bah settikten sonra ayrıldık. (Arkası var) MALİYEDE: Avni Bayer'in Kazanç Vergisi Dişçi Avni Bayerin göçenlerde As- liye birinci ceza mahkemesinde rei- sin suallerine verdiği cevaplar sı- rasınam, senelik - iradının av — as bin lira arasında bulunduğunu söy- lemesi, evvelce de yazdığımız gibi, alâkadar mali vazifedarların dikka- tini celbetmiştir. Istanbul irat ve servet vergileri müdürlüğü, Avni Bayerin mahkeme deki ifadesinin doğru olup olmadığı- m vergi bakımından tetkik için alâ- kadar memurlara emir vermiştir. Şayet Avni Bayerin mahkemede böy le bir ifadede bulunduğu doğru çi karsa maliyece Avni Bayerde olan alacağının tahsiline girişilecektir. MÜTEFERRİK : Brüksel Elçimiz Münhal bulunan Brüksel Elçiliği- ne tayin olunan eski Berr Elçimiz B. Cemal Hüsnü dün sabahki trenle An karadan şehrimize gelmiş ve Tokst- liyan oteline inmiştir. B. Cemal Hüspü, İstanbulda bir- kaç gün kaldıktan sonra Brüksele gidecektir. * Gümrükte sahipsiz kalan inhi- sara tâbi eşya, ancak yabancı mem- leketlere gönderilmek için satılacak ve alıcı bulunmadığı takdirde imha edilecektir. Başvekil B, Celâl Bayar, evvelki gün Ankarada Türkkuşunun Eltik hazır bulunmuştur. Başvekilimiz, daha sonra Etimesutta da uzun tetkikler yapmıştır. Yukarıki resimlerde, B. talebeleri arasında görüyoruz. MAARİFTE ; İhtiyaca Göre Yeni yıl bütçesile İstanbul Maa- rif müdürlüğü! teşkilâtının genişle- tilmesi ve bu teşkilâtın İstanbulun hususi vaziyetini U karşılıyabilecek bir hale sokulması kararlaştırılmış tır, Bu maksatla tetkikler yapılmak tadır. Henüz kati bir karar verilme- miş olmakla beraber burada bir baş müdürlük kurulması, başmüdürlü- ğe maarif işlerini muvaffakıyetle yü rüten Tevfik Kut'un getirilmesi ve Üsküdar, Beyoğlu, İstanbul yaka- sındaki şehir ve mülhakatı kazaları. na ait mektep işlerine bakmak üze- re üç maarif müdürlüğü kurulması ibtimali vardır. Kıdem Zammı Gören Muallimler İçin Bir Tasavvur Maarif Vekâleti, muallimlerin hu- | susi idarelerdeki gelir vaziyeti itiba- riyle kıdem zamların zamanında ve lâyıkiyle alamadıklarını göz önünde tutarak bu husus için yeni bir şekil anmaya aa —reee ve mİ dem sırasma göre açılacak münhal nisbetinde otomatik terfi usulünün kabul edilmesi muhtemeldir. DENİZ ve LİMAN : İlk Gemi, 15 Nisanda Limanımıza Geliyor Denizyolları İdaresi için Alman-| yaya ısmarlanan geimilerimizden ilki 18 Martta Kil limanında teslim al- nacak ve tecrübeleri yapıldıktan son ra Nisanın on beşinde limanımıza getirilecektir. Denizyolları kaptan ve makinist- lerinden mürekkep bir heyet, gemi- nin idaresini almak üzere * Martın haftasında Almanyaya gidecekler- dir. Şirketi Hayriyenin Taşıdığı Yolcular Şirketi Hayriye vapurlarile geçen 937 yıl içerisinde taşman yolcu mik tarı bir önceki seneden yarım mil- yon fazladır. Yapılan istatistiklere göre, her sene ayni şekilde yolcu sa- yısının bir miktar arttığı görülmek- tedir. VEKİL, TÜRKKUŞU TALEBELERİ ARASINDA: TAN Dün Cağaloğlunda yanan 17 odalı büyük konak alevler arasında POLİSTE Mevcut Teşkilât |Cağaloğlunda Büyük Bir Konak Genişletilecek (Tamamen Yandı Dün sabah Cağaloğlunda 17 odalı eski bir konak yanmıştır. Hâdisenin tefsilâtı şudur: Yanan konak, Himayei Etfal kağında, Fatma Yılma; yaşlarında bir kadın tarafı: siyon olarak kullanılan 17 odalı numaralı eski, ahşap binadır. Bu bi- na, Küçük Çamlıcada, Altuni Zade- de oturan merhum doktor Nafiz Pa- şa veresesine aittir, Yangın, saat on sularında, binanm ikinci katında Cevat ve Kemal ismin de iki bekârın oturdukları odadan çıkmıştır. Kiracılardan Cevat, öğle yemeğini hazırlamak için gaz ocağı nı yakmak İstemiş, pompa ile fazla hava verirken ocak birdenbire pat- lamıştır. Gaz ocağının parlamasile odadaki eşyalar tutuşmuş, Cevat ate- şi söndürmek için telâşa başlamıştır. Fakat muvaffak olamayınca dışarı fırlamış, oda kapısı önünde Kemal ile karşılaşarak arkadaşına yangını biele vorağa Koşklilıeymp m he Mahalle bekçisi, feryadı duyunca, hemen karakola haber vermiştir. İs- tanbul itfaiye grupu, yangın yerine geldiği zaman, bütün evin alevler içinde yandığını görmüştür. Sokağın dar ve binaların sik olmasından do- layı güçlükle çalışılabilmiş, Halk Partisi binasından, Erkek Lisesinden İ su temin edilmiştir. İtfaiye, ateşin diğer evlere siraye- tine mâni olmuştur. 17 odalı koca konak, içindeki eşyalarla beraber ta mamen yandıktan sonra, ateş, sön- dürülmüştür. Bina ve eşyalar sigor- tasızdır. Yalnız, ev Emniyet Sandığı na 1600 liraya ipotektir. Emniyet Sandığı da, kendi alacağı miktarı si- gorta etmiştir. Evin kiracısı Fatma, yangın esnasında gayritabit bazı hal İer göstermiye başladığından tedavi altına alınmıştır. Yemişte Bir Dükkân Yandı Dün sabah Yemişte kuru yemişçi Kâmil ve Alinin dükkânından, elek- triğin kontak yapması dolsyısile yan gn çıkmış, dükkânın ahşap kısım yandıktan sonra söndürülmüştür. # Aksarayda oturan Mehmet Ali isminde küçük bir çocuk, oyun yü- s0 minde 35 dan pan 10 | BELEDİYEDE: Yeni Çıkacak Otobüslerin Ebadı Değişecek Şehir Meelisi, dün toplanarak, ye- ni belediye zabıta talimatnamesinin müzakeresine devam etmiştir. Oto- büslerin daha darlaştırılması hak- kında makine müdürü tarafından ge çen celsede yapılan teklif, itirazlarla karşılandığı için, fen müdürü Hüs- nü, dün bu hususta belediye reisi a- dına söz alarak şunları söylemiştir “— Bugün şehrimizde işliyen dtobüs ler herkesin de pekâlâ. bildiği gibi, kamyon bozması arabalardır. Ve tam mânasile birer otobüs değildir. Bu iti- barla mevcutların ebatlarında değişik» ilk yapmak zarureti mevzuu bahsedi- lemez. Esasen otobüs imtiyazını ergeç Belediye kullanacaktır ve © zâmân en Moders sistemde otobüs yapan fadri- kalar arasında şehrimiz sokaklarına en ziyade uyan model tercih edilecek- ©r ki, bu suretle ebat meselesi de halledilmiş olur.” Bundan sonra, seyrisefer faslma ait müzakerelerin geri bırakılması hakkındaki teklif kabul edilmiş ve talimatnamenin diğer kısımlarına geçilmiştir. Dükkân ve mağazaların önünde durup halkin içeriye çağrılmasını yasak eden madde münakaşa edil miş, nihaeyt plâk ve hoparlörlede bu şekildeki çağırmalara imkân bıra kılmaması şeklinde maddenin değiş- tirilmesi muvafık görülmüştür. Belediye sınırları dışında kesilen etlerden şehir içine ne miktar geti- rilmesine izin verilebileceği uzun u- beş kilo nisbetinde et getirebileceği- ne karar verilmiştir. Bundan sonra et meselesi ve mez- baha resmi hakkında bir hafta evvel Vali tarafından meclise yapılan tek- lif etrafında mülkiye ve iktisat en- cümenlerinin müşterek mazbataları penmastuğ. der ilgisi, de, kabul adi: toplantıya nihayet verilmiştir. Yapı ve Yollar Kanununa Konulan Yeni Esaslar Yapı ve yollar kanununda yapılan değişikliğe ait projede yeni bazı mü him esaslar vardır. Şehir : plânlarını yapacak mütehassıslarm faaliyetini takyit eden hükümler, yeni proje ile kaldırılmaktadır. Bilâkis plânların tanzim ve tatbikini kolaylaktıra- cak bazı maddeler konmuştur. Bu- günkü vaziyette, belediyeler, imar için yapılacak istimlâkleri vesair masrafları karşılıyacak mali kudret. Ankaradan : |, elefon ve Telgrafla | | Sıvas Çimento Fabrikası İçin Makineler Geliyor Ankara, 18 (A.A) — Sıvasta tesisi takarrür eden çimento fabrikasının makine aksamının Almanyada Tum- boldt müessesesine ihale edildiği is tihbar edilmiştir. Günde 300 ton, yani senede 90000 ton çimento istihsal edecek olan bu fabrikanın montaj işlerinin 1938 Teş rinlevvelinde ve fabrikanın 1939 se nesi Temmuz ayında çimento istih- seline başlıyacağı anlaşılmaktadır. Fabrika civarında mevcut iptidal maddelerin fabrikanın bugünkü is- tihsal kabiliyetinin iki misline tez- yidi halinde dahi kifayet edecek mik tar ve vaziyette olduğu nazarı İtiba- ra alınarak fabrika tesisatı az zaman da istihsalâtını iki misline çıkarabi- lecek şekilde yapılacaktır. İptidsi maddelerin bulunduğu mahal fabri- kaya 3,100 metre uzunluğunda bir hava hattı ile bağlanacaktır. Esas fabrika temel, silo ve emsali sınat inşaatı için Humboldt firmasından plânlar istenilmiştir. Plânlar geldik ten sonra takriben önümüzdeki Ni- san ayında inşaata başlanacaktır. Bu fabrikanm tesisinden maksat şark vilâyetlerimizle orta Anadolü- da daha ucuzca çimento satışını te min etmektir. Ayda 30 Liraya Kadar İşçi Ücretleri Haczedilemez Ankara, 18 (Tan muhabirin den) — İktisat Vekâletinde, işçi em niyeti ve işçi sağlığı hakkındaki ni zamnamenin hazırlıkları bitmek üzeredir. İktisat Vekâleti, Nafıa ve sıhhiye Vekiletleri mümessilleri i- le beraber görüşmelere nihayet ves rildikten sonra, hazırlanan nizama» name devlet şürasına verilecektir. İş kanımunda, ayda 30 liraya ka- dar ücret alan amelenin maosina haciz konulamıyacağı hakkındaki ber alinmişter.” Mahiy devlet borcu 'dühi olsa, 30 lirn üc» ret alan amele hakkında haciz tat- bik edilemiyeceğini alâkadarlara bildirmiştir. Bir Hafta İçinde 109 Kaçakçı Ankara, 18 (A.A) — Geçen bir hafta içinde gümrük muhafaza te- kilâtı, yüz dokuz kaçakçı, iki bin doksan bir kilo gümrük kaçağı, elli bir kilo inhisar kaçağı, dört bin yedi yüz yetmiş iki defter sigara kâğıdı. iki yüz yetmiş iki Türk lirası, elli te değillerdir. Yeni kantın, istimlâk» ten doğacak mali külfetleri azalta- cak mahiyettedir. Bir cadde veya meydan açıldığı vakit, yapılacak is- timlâk masrafının bir kısmına © cad de veya meydanın etrafındaki bina sahipleri de iştirak edecektir. Çünkü, istimlâk sahasında kalan yerlerin şe ref ve kıymeti artmaktadır. — a — zünden çıkan kavga sonunda arkada- $ı İsmeti taşla başından yaralamış tir. # Balatta İskele caddesinde iplik fabrikasında çalışan Fahri ve Haya- ti isminde ikt amele, yağ ve çuval ça larken yakalanmışlardır. meydanına gelmiş, Türkkuşu gençlerinin çalışmalarında Celâl ayarı, Türkkuşu ziynet altını, iki tüfek, bir tabanca, yirmi sekiz mermi ile beş kaçakçı hayvanı ele geçirmiştir. Kızların Askerlik Kampı Ankara, 18 (Tan muhabirinden) — Bir müddet evvel gazetelerde, İz talebenin de, erkek talebe gibi 15 günlük bir kampa çıkücakları ya- zılmıştı. Alâkadar makamlarca hö- nüz böyle bir karar alınmadığını öğ rendim. Kız talebeye sadece ders gösterilmekle iktifa olunduğu habef verilmektedir. e m > TAKVİM ve HAVA 19 Şubat 1938 CUMARTESİ Kasım: 104 Puzmi 1884 Şubat: 8 28 1741 s3 3iniay OGün 28 Arbak 1397 Zilhicce: 18 Güneş: 0,54 — Öğle İkindi: 15,25 — Akşam: Yatsı 10,17 — İmer YURTTA HAVA VAZİYETİ Yurdun Doğu mıntakası kapalı ve yef yer yağışlı, Trakya ve Karadeniz Kışla çok. bulutlu, “diğer yerler bulutlu gecmife rüzgürlar Karadenirin şarkındı Doğuda Cenybi, diğer muntakalarda — umumy. Şimalden, Orta * Anadolude daf yerlerde orta kuvveti. Karadenizde kW” vetlice eemiştir. Dün, İstanbulda bava kısmen açık 9 kismen bulutlu geçmiş, rüzir simali #9” ilden saniyede 5 ile, 6 metre hızla esmifi tir. Saat 14 de beremetre 766 milimeli* idi. Hararet en çok yüzde 6, ve en ax si rın altında 1 santigrat olarek kaydedii mletir van ğ