10 Şubat 1938 Tarihli Tan Gazetesi Sayfa 9

ML, Nasıl dogdu ? - Nası yaşadı? - Nasıl battı? No. 36 Yeni Seçim Arifesinde Bir — İKİNCİ KISIM — Yazan : Ziya Şakir Anda Gözden Düşenler Hattâ Damat Ferit Paşa, Rıza Tevfik Beye hususi bir itimat ve emniyet göstermişti. -Paris sulh konferansına giderken, bu parlak Seyahate onu da beraber götüre - cek derecede teveccüh ibraz etmiş ti. Hal böyle iken, böyle kiymet- tar ve has bir refikine birdenbire Beden gücenmişti Nasıl olupta onu feda edebilmişti? Bu sualler karşısında, herkes derin bir me- rak içinde idi. Halbuki; bu suallerin cevapları pek basitti... Paris konferansından Avdet ettikten sonra, Rıza Tevfik Bey - her zaman, her yerde, ve her işte olduğu gibi - bir türlü li- anını zaptedememiş.. Pariste, sulh konferansına verilen o muhtırayı, bizzat kendisinin yazdığım söyli- yerek, şurada burada telahür et- mek istemişti. Osmanlı Sadrazamını, eN en gülünç derecelerine düşüren, ve bu yüzden de Osmanlı murah- has heyetinin Paristen kovulmala- rına sebebiyet veren, bu hezeyan- nameyi Rıza Tevfik Beyin kendi- sine mal etmekle ne kazanmak is- tediğini bilmiyoruz. Ancak şu var ki; Rıza Tevfik Beyin, (Şecaat ar- zetmek) kabilinden olan bu ifşaa- tı, damat Ferit Pdşayı son derece de gücendirmişti. Çünkü. Damat Ferit Paşanın belâhatini ispat e- den huswsivetlerden biri de. - İvi, kötü - bütün mühim şeyleri kendi- sine mal etmek hevesinde bulun- Yas Yel İşte bu sebeple. Rıza Tev fik Bey, bir anda gözden düşüver mişti, İmdi bütün gözler. ve bütün Şİ hassasiyetler; yine Memet Ferit Paşa kabinesine çevrilmiş- ti. Ve bu sefer de, şu iki sual teva rüz etmişti: 1 — Hürriyet ve İtilâf Fırkası, Artık açıktan açığa ikiye ayrılmış- tır. Bunlardan, Sadık Beyin tara- fına geçen kısmın, oldukça ehem miyeti vardır. Bu parti, tamamile Damat Fe- rit Paşanın aleyhindedir. Bunlar, en küçük bir meselede bile bu ka- bineye müzaheret etmek şu tarafa dursun, bilâkis, Ferit Paşanın her işini altüst edeceklerdir... Acaba, Ferit Paşa bu vaziyette, ne yapa:- caktır?.. 2 — Ferit Paşanın yeni kabine- Sine, iştirik eden zevat arasında, cidden bitaraf, ve cidden millet ve memleketini seven zatlar var- dır. Acaba bu zatlar, Ferit Pasa - nin (millet ve memleket muhabbe- ti) ile taban tabana zıt olan siyase- tinde, kendisi ile nasil teşriki me- #ai edeceklerdir?.. Bu svallere, birdenbire cevap Vermek mümkün değildi... Ancak Şu var ki varivet ve hâdisatı Mh. Yük bir dikkatle takip edenler, Da Met Ferit Pasanın meslek ve tav- Tinda bazı değişiklik eserleri gör- Kektelerdi. İktidar mevkiine geldiği günden itibaren, (hükümet riyaseti) mev- kilnde, daima bir şımarık çocuk gi bi görünmüş olan Damat Ferit Pa $aya, geçen günlerin hâdiseleri, herhalde oldukça mühim bir ders vermişti, Evvelce efkârı umumiyeyi tama men istihfaf eden bu mağrur Ve- Ziriâzam, artık biraz da suyun &- kınlısına gitmek lüzem olduğunu hissedebilmişti Buna binaendir ki. Temmuz ayının 23 üncü gecesi. Ni #ehtaşındaki konakta içitma eden Vükelâ. Meclisinde. gece yarısın- dan sonraya kadar devam eden mü Zükere neticesinde. (efkârı umumi» Yeye, kati bir sükün vermek için), derhal intihabata girişilerek Mebu #an Meclisinin toplanması takar- Yür etmişti. Bu, (üçüncü Ferit Pa- # kabinesi) nin birinei icraatı teşkil edecekti. 2k li kii eğin, rk hilli) ii Mili ğe ie LAN ia u kararın ertesi günü, Da- hiliye Uezareti tarafından Vilâyetlere şu kısa telgraf çekilmiş ti: (İntihabalie umumiyenin icrası, Meclisi vükelâca karargir olmakla, intihabat kararnamesi ahkâmına tevfikan istihzarata başlanması teb liğ olunur.) Ve.. bu resmi tebliğ, ayni gün de İstanbul gazetelerinde de neş- redilmişti. İstanbul efkârı umumiyesi, bu tebliği büyük bir memnuniyetle karşılamıştı. Çünkü, birçok münev verler; Padişah Vahdettin ile Da- mat Ferit Paşanın tamamile (istib dat) taraftarı olduklarım bildikleri için, Tevfik Paşa kabinesi zamanın da feshedilen Meclisin artık bir daha açılmıyacağını zannediyorlar dı. Onun için bu resm! tebliği hay- ret ve memnuniyetle karşılamakla beraber. Meclis açılırsa, vaziyetin biraz düzeleceğini.. hiç olmazsa, Da mat Ferit Paşanın mecnunane ida- resine hitam verileceğini ümide başlamışlardı. Diğer bir zümre ise, bu intiha- bıh icrasına imkân ve ihtimal gö- remiyorlardı.. Çünkü; gerek Ru- meli ve gerek Anadolu vilâyetle- rinden bazıları, hükümet merkezi. ne tamamile aykırı bir vaziyet al mışlardı. (Babiâli zihniyet ve siya- setini) bir tarafa atarak (milli mef küre) den doğan bir siyaset ve ida- re yaratmıya çalışıyorlardı. (Erzurum) da, büyük ve milli bir kongre aktedilmişti. Bu kon- grede (Mustafa Kemal Pasa) rmem- leket ve mileti ihata eden bütün felâketleri birer birer saydıktan sonra, bu büyük felâketten kurtul- mak çarelerini de göstermiş. Bu muazzam (milli hareket) in başına bizzat geçmişti. Anadolu, ve bilhassa Şark Vilâ- yetlerinin münevver ve hamiyetli balkı, bir anda (Mustafa Kemal Pa şa) nın açtığı bayrak alında birik- mişti. Ve bütün bu halk kütlesi, hiç bir kaydü şarta tâbi olmıyarak. bütün varlıklarını, o büyük ada- ma raptetmişlerdi. Garbi Anadolunun mühim bir kısmı da. yine (babâli siyaseti) ne fiilen muhalefet ederek (milli mü- cadele kuvvetleri) teşkil etmişler; Yunan istilâ kuvvetlerine karşı kanlı bir cidale girişmişlerdi. imdi. bu vaziyette olan bir halk kitlesi; ve bâhusus, milli ve tarihi bir vazife deruhte elen Mustafa Kemal Paşa; acaba Babıâli hükümetinin tebliğ ettiği bu emre itaat edecek.. ve bu inti- habata iştirak eyliyecekler miydi?. Bu mühim susl, herkesten da- ba fazla, Padişah Vahdettin ile Da mat Ferit Paşanın dimağında te- barüz etmişti. Sonra. bunları düşündüren. ikin ci bir cihet daha vardı... Gerek Mustafa Kemal Paşa, ve gerek ©- nun taraftarları, ihtimal ki bu in- ithabata iştirak edecekler. ve hiç şüphesiz ki, kendi mefkürelerine uygun mebuslar seçerek İstanbula göndereceklerdi... Bu mebuslar. ga yet tabiidir ki, büyük mikyasta muhalefet gösterecekler.. Meclisi. altüst edecekler. Belki de (Babrâli Saltanatı! nın bugünkü nüfuz ve kudretini. (hiç) derecesine indiri- vereceklerdi... Şu halde?. Evet... Şu halde. yapılacak bir şey vardı O da, (Mustafa Kemal Paşa) nın milli mefküre bayrağını kırmak. Ve onun altına toplanan bamiyetli halk kütlesini, başsız bi- rakarak kolayca dağıtmaktı. Damat Ferit Paşa, Dahiliye Na- zırlığına getirdiği Adil Bey ile baş basa vermis... Bu meseleyi, ehem- miyetle müzakere etmişti. Adil B., bu vazifeyi bizzat deruhte etmek- ten çekinmemişti. Bu hususta bir plân tanzim ederek, Damat Ferit Paşaya arzeylemişti. Bu plânda kullanacağı kuvvetleri ve unsur- ları da birer birer göstermişti. Bunların arasında, en mühim işi, (Hürriyet ve Ttilâf fırkası men- supları) görecekti. Damat Ferit Paşa, bu plânı Padi şah Vahdettine arzederek onun da muvafakatini aldıktan sonra, Hür- riyet ve İtilâf fırkasının asli erkâ- ni olan malüm zevstı topliyarak, meselevi bunlarla da müzakereye girişmişti. Fırka erkânı, kendilerinden bek lenen hizmeti, büyük bir memnu- niyetle ifaya hazır olduklarını söy lemişler; ve hattâ, sonuna kadar mücadelede devam edeceklerine kati olarak söz vermişler: — Elverir ki; nüfuz. kuvvet, hâ kimiyet elimizden çıkmasın. Fa- kat, acaba bu işte Sadık Bey nasıl bir vaziyet alacak. Demişlerdi. Sadık Beyi susturmak işini, A- dil Bey deruhte etmişti. İcap eder se, (hükümetin nüfuz ve kudreti) LOKMAN i HEKİMİN GO ĞUJ TLER iii 5—2—038 PARALAR Alş Sat Prank Me 62.— Dolar 123,— 110, Liret 08, 106— Liret 100, 100, Belçika Pr, sü— da,— Drahmi 18 Al isviçre Fr. Bü SE. Veri 20 23 Florin 0 Diy Kron Çek 18 82.— Silin Avusturya 2. 23.— Mark 25 29.50 Ze M— 2— Pengo 21— 25.— Ley 12— za Dinar düm Kron İsveç 30 S2 Sterlin 621— 62. ÇEKLER Acılm Kapan Paris 247723 247729 İİ Nevsork 070478 070425) i Milâno 15,1110 131110 Brüksel 449 4.69 Atina 06,7460 88,7480 Cenevre 343 243 Sotya 63,4920 63.4920 Amsterdam 14733 14233 Prağ 226380 32.6220 Viyana 420 420 Madrit 13,65 13.05 Berlin 197 197 Varşova 4,19 419 Budapeşte 3.9680 3.9880 Bükreş 1058730 105.8730 | Belgrat 342460 342468 İ Yokohama 27208 2.7288 Stokholm 3.0794 3,0194 Londra 60—— «w.— 23.73 3” Hamburgdan Mcden Kömürü İstiyorlar İtalyada bir firma yurdumuzdan beş bin ton prina, Hamburgtan bir firma maden kömürü müştakatı, Ital yadan, ham sığır ve keçi derisi, Sey- landan kuru meyva. İtalyadan pa - çavra satın almak istiyen firmalarla granit satmak istiyen bir müessese Türkofise müracaat etmiştir. Tek Gözlü Şoför Olur mu? Şoförler, sadece İstanbuldaki 0- tobüslerden dolayı değil, her yer- de pek işlek bir aktüalitedir. Oto- mobil icat edildiğindenberi gittik- çe daha ziyade kazalara sebep 0- Tuyor. Bu kazaların asıl sebepleri sokaklarda yürümesini bilmiyen ya yalar, yahut otomobillerini daha az kaza yapacak surette yapmasını İs- temiyen fabrikalar olmakla bera- ber, her otomobil kazasında ilkön- ce şoförü kabahatli tutmak âdet- tir. Bundan dolayı şoförlerin sağlık muayenesine de her yerde ehem- miyet verilir: Şoförün yalnız ma- kineyi kullanmayı bilmesi yetiş- mez. Sağlam olması da lâzımdır. Sağlık şartlarından en mühimi de tabii gözünün iyi görmesidir. İyi görmek diyince, şoförün u- zaktan görmesi lüzumu hatıra ge- lir. Bir şoförün otomobillerin arka- sındaki plâkaları en az yirmi beş metre uzaktan görüp okuması şart tır. Bu kadarını pek fazla sanma» yınız, çünkü değme miyoplar göz- lükle o kadarcık uzaktan görebilir ler. Gözün görme sahasınm genişli. Zi, #leriyi görmesinden daha ehem miyetli sayılır. Şoför ileriyi gör- mekle beraber iki tarafındaki şey- leri de iyice görmesi lâzımdır. Şo- för gözünde bu iki şartın aranıl- masını pek tabii bulursunuz. Fakat, şoförlere iki gözün ikisi de mutlaka lâzım mıdır? Ona da belki, tabii lâzımdır. diyeceksiniz. Vakıâ bize gördüğümüz şeylerin biribirlerine uzaklığını. yakınlığı: nı. vani mesafeyi bildiren iki gözle birlikte bakmamızdır. İnsanın bir gözü olmayınca önündeki mesafeyi tavin etmekten âciz kalacak gibi gelir. Fakat göz nihayet bir âlettir, Asıl gören uzvumuz beynimizdir. Beyin tek gözle bile ilerideki u- zaklığı, yakınlığı tayin etmiye alı şır. Tek gözün görme sahası nor. mal olunca, beyin başı biraz sağa, sola oynattırarak hem iki tarafı, hem de ilerideki mesafeyi görebi- lir. Zaten meşhur tayyareciler ara- sında bile tek gözlüler çıkmıştır Tayyareci havadayken çarpmak tehlikesi az oss bile, yere konaca Eı vakit bir şoför gibi iyi görmesi lâzımdır. Ancak. otobüsler ve taksi otome billeri gibi umumi nakil vasıtala. rında şoförün tek gözlü olması hal kın emniyetsizliğine sebep olaca Zından onlarda tek gözlü şoförü ka bul etmek. şüphesiz, kimsenin hatı rına gelmez. Fakat tek gözlü bir zatın hususü otomobili olursa onu kendisinin kullanmıya alışması pek te koca burunlu olmaması lâzum- gelir. Çünkü burun pek büyük o- lunca tek gözün öteki tarafa hak- i masına” mutlaka azçok engel Bir de gören tek göz sağda mı, yoksa solda #m olmalı? Oda tek gözlünün bulunduğu memleketteki yol nizamına göre değişir. Yolda oto mobiller sağdan gidiyorsa, soldan gelenleri çabuk görebilmek için, sol gözün görmesi, otomobilleri sol dan giden memleketlerde de sağ gözün lâzım olacağı şüphesizdir. Şu kadar ki husüsi otomobil sa- hipleri, bir zamandanberi, yabancı memleketlerde gezmiye gitmeye beves ettiklerinden otomobil «ahi- bi olan tek gözlü zatın şoförlük et- miye kalkışması karışık bir iş o Vur. Gideceği memlekette Yol niza mı sağdan mı, soldan mı?.. Şoförün iyi gördükten baska ça- buk çabuk karar o verebilmesi de lâzımdır. Bir yol üzerinde yüz kilometreden ziyade hızla gider- ken önüne hir engel çıkınca gör mesile buna karşı yapacağı iş ni sında hic vakit gecmemek kahil de ğildir. Fakat gececek vaktin pek kisa, saniveden az olması, tehlikeyi atlatabilmek için pek mühimdir. Bereket versin ki bozuk ve dö- nemeçleri çok yollarda otomobilin © kadar hızla yürümesine imkân olmadığından, o kadar çabuk işliye cek zekâya da lüzum kalmaz. 9 rar Sandığı. ilânları 18/6/933 tarihine kadar emlâk mukabilinde borç para alıp da henüz borcunu ödeyemiyenlere : Az faiz alınmak ve uzun vadeye bağlamak gibi büyük kolaylıklar gösterilmektedir. Şimdiye kadar müracaat etmemiş o'anların bu kolaylıklardan istifade etmek üzere vakit kaybetmeden Sandığa başvurmaları, (700) 4 GELER A GM A EVİNİZDE BİR PUDRA MÜSABAKASI YAP INIZ Kullandığınız pudranm reng ne olursa olsun belki de size uygun etmiyor. Bazı sarışmlar, esmerlere mahsus bir pudra kullandıkla. nda kendilerine dahr, uygun geldiği gibi-bazı esmerler de, sarıgın- ara mahsus bir pudra kullandıklarında keza kendilerine daha uy- un gelebilir. Bunu anlamanın çaresi, yüzünüzün bir tarafında bir sak ve diğer tarafında başka renk pudra tecrübe etmektir. *osta, ambalâj vesair masarife karşılık olmak Üzere Istanbul 622 vsta kutusu adresine (T. T. 5) rumuzile 12 kuruşluk pul gönde iğiniz takdirde size hususi modelde bir kutu pudra ile muhte f renklerde o nümünelik 4 ulak Opaket Opudra (o gönderile *ktir. Mektubunuzda her vakit kullandığınız pudran:n rengini de Idirmeği unutmayınız, Bu suretle yalnız kendi başımıza veya ar. adaşınızla beraber tecrübe ederek hakiki bir pudra müsabakas. vpm:ş o'ursunuz. Tokalon pudrasınm her tene uygun yeni ve orijinal renkleri var. »r. Bu pudra havalandırılmış, gayri mer'i ve kat'iyyen sudan mü essir olmaz. Gazeteler, iki Amerikalı yüzücüsünün sudan müte ssir olmıyan bu pudrayı kullanarak iştirek ettikleri olimpik oyun ırmdan sonra bile tenlerinin kat'iyyen bozulmadığını yazıyorlar Nümüne istiyenlerin çokluğu karşısında gönderme işinin bir kaç gün geri kalmasının mazur görülmesini muhterem müşterilerim'zden rica ederiz. M. M. V. Deniz Merkez Satınalma Komisyonundan: Tahmin edilen bedeli 24000 lira olan bir adet Şalopanın imâline ait pa- zarlık münakasası 17 şubat 938 perşembe günü saat 14 de vekâlet binasın- da müteşekkil komisyonumuzda yapılacaktır. İmâl resmi ve şartnamesini görmek istiyenlerin her gün. münakasaya İş- tirik edeceklerin de mezkür gün ve saatte 1800 liralık teminat mektupla- rı ve kanuni belgeleriyle komisyonumuza müracaatları. (708) İstanbul Telefon Müdürlüğünden: Müdürlüğümüz Merkez binası ark asındaki arsada mevcut duvar üzeri» ne demir parmaklık çıkılması işi açık eksiltmeye konulmuştur. Eksiltme, 17 « Şubat - 938 Perşembe günü saat 15 te Müdürlük binasında toplana- cak Alım, Satım Komisyonu huzuru nda yapılacaktır. Keşif bedeli 952.68, muvakkat teminat 72 liradır. Muka vele, Eksiltme. Bayındırlık işleri ge nel. hususi ve fenni şartnameleri, proje, keşif hülâsasile buna müte « ferri sair evrak her gün Levazım Da iremizde görülebilir. İsteklilerin mez kür gün ve saatte muvakkat teminatları ve en az 500 Viralık bu işe ben- zer iş yaptıklarına dair idarelerinden almış oldukları vesikalara istina » den Istanbul Nafıa Müdürlüğünden yazılmış ehliyet ve ticaret odası ve- sikalarile müracaatları, (634) İstanbul Üniversitesi A.E.P. Kom'syorurdan: Istanbul Universitesi Merkez binasının (719) lira kesifli catı kurşunlar rının tamiri 17-2 938 Perşembe günü saat 15 de Universite Rektör- lüğünde pazarlıkla yaptırılacaktır. İsteklilerin en az 500 liralık bu işe benzer iş yaptıklarına dair İstan- bul Bayındırlık Direktörlüğünden eksiltme tarihinden bir hafta evvel almış oldukları müteahhiklik ve ticaret odası vesikasile 54 liralık muvak kat teminat mektuplarını hâmll olmaları lâzımdır. Şartname her gün Rektörlükte görülür. (757) e e k