10 Şubat 1938 Tarihli Tan Gazetesi Sayfa 3

Japonyanın Ret Cevabı Ömer Rıza DOĞRUL ngiltere, Amerika Birleşik Cümhuriyetleri ile Fran sanın Japon deniz teslihatı hak- kında malâmat almak için Japon- Ya hükümetine verdikleri notanın ret cevabı ile karşılaşacağı kati - yetle anlaşılıyor. Bugün Tokyoda Beşrolunan yarı resmi beyanat bu mahiyettedir. Japonya hariciyesi bu mealdeki Motasının metnini hazırlamış ve kabinenin tasdikine arzetmiştir. Yarın, öbürgün nota alâkadar dev letlere verilecektir. Japonyadan istedik- Ti Londra muahede- $i ile deniz inşaatı için tespit olu- Ban azami haddin aşılıp aşılmiya- ağını anlamaktı. Bu azami had aşılmıyacaksa, Japonya bu yolda teminat verecek, aksi takdirde di- ğer devletler de bu haddi aşmak- ta serbest kalacaklardı, 1936 deniz munahedesi Japonya tarafından imza edilmemiştir. Bu muahedeye göre deniz İnşaatının azami haddi 35 bin tondur. Tes- Tihatın azami haddi de 16 pusluk toplardır. Son günlerde ise Japon- Tarın bu haddi aşan 43 bin tonluk harp zırhlıları yaptıkları ve bu zırhhları 19 pusluk toplarla teslih ettikleri söyleniyor ve bu vaziyet Londra muahedesine bağlanan dev letleri endişeye düşürüyordu. Şa- yet, Japonya bu çeşit gemileri yap mıyorsa, yapmadığına dair temi- nat verecek ve bu sayede hissolu- ban endişelere mahal kalmıyacaktı. Şayet Japonya bu çeşit gemileri in şa ediyorsa kendisinden bu gemile- rin hacmi ve silâhları hakkında malümat İsteniyor ve yeni bir aza- mi haddin tesbiti için konuşmalar zemininin hazırlanması rica edili- yordu. GE zip Msn kabül etmiyecek © olursa, vaziyet değişecek, diğer devletler'de bil - dikleri gibi hareket edeceklerdi. aponya, deniz inşaatı hak- kında malümat vermeyi ka ler, Japonyanın 43 bin tonluk zırh- lar yaptığına hükmedecek ve © yolda tedbir alacaklardır. Esasen İngiltere ile Amerikanın bu deniz Yarışı için hazırlanmakta oldukla- rı anlaşılıyor. Bu suretle Japonya yeni bir de- niz silâhı yarışı açmış bulunuyof. Bu yarış, daha evvel muayyen 's- zami hadler dairesinde yapıldığı halde bundan böyle daha karan. lık şerait içinde yapılacak ve daha hâd bu mahiyet alacaktır. Çün- kü İngiltere de, Amerika da Pasi- fikteki menfaatlerinin Japon ta - hakkümüne tâbi olmasını İstemiye cek, bilâkis bu tahakkümü asgari dereceye indirmek ve nihayet men İaatlerini tamamile korumak için her vasıtadan istifade edecektir. Bu keskin yarışın bilhassa İngil- tere ile Amerika arasında daha kı anlaşma ,imkânlarını hazırl Yacağı muhakkak sayılabilir. istin meselesi : Je komşumuzun eski harieğ- € nazırı general Nuri Sait, Fi- Mistin meselesi etrafında teşebbüs- lerde bulunmaktadır . Nuri Sait Paşa, Lübnanda mukim olan Filis- tin Arapları lideri Eminülhüseyni İle görüştükten sonra Londraya git MİŞ, daha sonra Suriyeden geçe- tek ve Suriye ricali ile görüşerek Bağdada dönmüştür. Filistin gaze- telerinden birinin anlatışıma göre, Nuri Sair Paşa, Filistinde mücade lenin durması için bir beyanname Pe retiği takdirde Filistin halkı ören sürünü dinlivecek ve a & İssehbüslerin sökün içinde inki- Şofem bekliyecektir. Fi hakkındaki bu itimadı. Nuri Paşa tarafından yukubulan teşebbüsle- tin ümit verlei bir safhada bulum- duğunu gösterir. Bununla beraber Yaziyet henüz karanlıktır. Ve Fi- Bstinde mücadele ve karışıklık de- vam etmektedir. İSPANYA: Bir Fransız Gazet Londra, 9 (TAN) — İspanya işleri, siyasi cephede çok mühim bir safha ya girdi. İspanyadaki gönüllülerin ge| ri ulınması İşi etrafındaki görüşme- ler günün meselesidir. Tali ademi müdahale komitesi gelecek huftanın başında toplanarak bu işle meşgul 0- lacaktır. Bu meselede zorluk çıkaran heyetler şunlardır: 1 — Gönüllülerin esaslı surette geri alınmasının muhariplik hakla» rının tanınmasını intaç edecek âmil telâkki edilip edilmiyeceği. 2 — Her iki taraftan hani nis- pet dahilinde gönüllülerin geri alın ması lâzımgeldiği. 3 — Projenin icap ettireceği masraflara iştirak meselesi, Londra gazeteleri Ademi müdahale komitesi reisi Lord Plymouth'un Fransa, Italya ve Rusya elçilerile yaptığı görüşmelere gazeteler ehemmiyetle yer veriyor. Times diyor ki: Gönüllüler işinde Halya ile anlaşılırsa, bu vaziyet In- giliz — Italyan anlaşmasını temine çok yardım edecektir, Daily Telegraph'a göre. Sovyetle- rin gönüllülerin geri alınması işinde bazı zorluklar çıkarması muhtemel - dir. Çünkü Sovyet sefiri yüzde sek- sen nispeti üzerinde durmaktadır. Halbuki görüşmeler yüzde 75 nispe- tinde gönüllülerin geri çekim tek re İse İngiltere ve Fransa yüzde üzerinde anlasmışlardır. Parise göre Paris, 9 (TAN) — Matin gazeseti 75 nın Bu Yüzden İhtilâfa Düş Yabancı Gönüllülerin Geri Çekilmesi İçin Bir Anlaşma Umuluyor esi, Almanya İle İtalya- tüğünü Yazıyor Lohdradan şu haberi almıştır: “Ademi müdahale komitesinin son toplantısında, Fransa, İngiltere ve Sovyetler Birliği. Ispanyadaki ya - bancı muhariplerin en az yüzde 75 inin geri alınmasını derpiş etmişler- di. Alman ve Italyan delegeleri ise 3000 rakamı üzerinde ısrar ediyor. Isrdı. Bugün zannedildiğine göre, B Mussolini bir orta tarzı halle taraf. tar bulunmakta ve yabancıların ya- p nispetinde geri eekilmesini kabul etmektedir.,, Övre paretesi diyor kiz “Almany dahale me: i etrafında bazı ihtilârlar çıkmış olduğu söylenmektedir. bei devlet, simdi bu anlaşmazlığı, diğer memleketlere de sirayet ettirmek arzusundadırlar.,, Harp cephesinde Barselon, 9 A.A.) — Teruel'in şi- malinde harekâtta bulunan cumhu- İtalya arasında sdem' mas | riyetçi kıtaat asilerin taarruzunu Montalban civarında durdurmiya muvaffak olurken, diğer cümhuriyet çi kuvvetler Teruel'in garbinde mu- kabil taarruza geçerek Valdecanta'- nın şarkında 1352 rakımlı tepeyi ele geçirmişlerdir. Bu mevki âsilerin e-İten temin icin 1914 tekindor Papanin Heyeti (10 Mil Süratle Akıp Gidiyor Meskeva, © — (Radyo) — Pa» panin heyetini taşıyan küçük bu? parçası günde on mil süratle cenu idiyer. İngiliz. gazeteleri min cesaretlerini methet mekte ve bu sergüzeştin insanlık te rihinde görülmemiş bir cesaret nümunesi olduğunu Yazmaktadır. Çünkü bu âlimler, müthiş tehlike lere rağmen her gün muntazaman müşahedelerini — kaydetmekten ve günlük hava vaziyetini bildirmek | NGİLTERE : Harp Zamanında Ha'k Nasıl İaşe Edilecek? Londra, 9 A.A) — Bugün Avam Kamarasında işçi mebuslardan Par- ker. harp zamanında halkın iaşesini temin edecek surette erzak bulundu- rulması lüzümüns hükümetin nazarı dikkati celbetmiş ve iki senelik yiye- cek itharı İçin derhal icap eden tesi- İİ FRANSA: Bütün Kuvvetler Müdafaa İç'n Birleşiyor Paris, 9 (A.A) — Milli müdafaa ve İ Harbiye nazırı B. Daladier yanında İl hava ve bahriye nazırları olduğu hal İde bugün müşterek bir içtima sapan mebusan meclisinin harbiye, hava ve bahriye encümenlerinde izahat ver- İmiştir. Daladier. son emirnamelerle milli müdafaa teşkilâtında yapılan iklikleri anlatmış ve demiştir “.— Müsellâh kuvvetlerin hazırlan ması ve kullanılması, silâhlanma, in şaat ve imalât programlarının tan zim ve tatbiki ve bunun için icap eden tahsisatın tesbiti hu- susunda milli müdafaa nezaretine ve rilen yüksek idare vazifesi bu deği şikliklerin esasını teşkil eder; Bu işte milli müdafas nazırına yar dım için harbiye. bahriye ve hava er İkâm harbiye reislerile milli müdafaa ve harbiye nezareti genel sekreter- lerinden mürekkep bir daimi komite teskil olunmustur. İkinel bir emirname ile de General Gamelin milli müdafaa büyük erkâ- satın yapılmasını ve tevziat plânları- nın tanzimini İstemiştir. Milli Müdafaa Nazırı İnskip hükü- met nâmına cevap vererek demiştir ki: “ — Tevzlat plânları hazırlanmıştır Yalnız limanlarda alınacak tedbirle. rin tespiti kalmıştır. Bu da bittikten sonra plân ameli ve kati şeklini al mış olacaktır. İhtiyaçlarımızı hariç- daha linde bulunan Albaracin müstahkem | mükemmel ve daha iyi şartlar içinde mevkiini müdafaa eden Universele-!işliyecek deniz münskelâtına melik sin dağının eteğindedir. inde ilerlemiştir. Fakat taarruz &- ABLA «de, emekle, Asiler muharebe hattına seksen bin kişi sürmüşlerdir Düşman bu ta- İarruz esnasında mühim zaylata uğ- ramıştır, Je: İTALYA: Fransa Ve İngiltereye Hücumlar! Milâno, 9 (A.A.) — Şimali İtalya gazeteleri, Almanyada alınan yeni tedbirler ile alâkadar olarak Fransız ve İngiliz gazeteleri tarafından etra fa yayılan “zabıta romanları, aley- hinde yazılar yazmaktadır. Corriere Della Sera diyor ki: “Bu Fransız ve İngiliz gazeteleri. nin muhabirleri, cidden akıllarını kaybetmişler. Bunların hayret verici raporlarını okurken, İnsan, acaba rü ya'mı görüyorum diyeceği / geliyor. Bu muhabirlerde en ufak bir soğuk kanlılık bile kalmamıştır. Stampa diyor ki: “Alman gazetelerinin bu uydurma havadislere karşı harekete geçişi ve| neşriyatta. bulunuşu tamamiyle ye-| rindedir... İ Fransadan Cevaplar Paris, 9 (Radyo) — Jour gazetesi, İtalya gazetelerinin hücumlarına ce-| vap vererek diyor ki: “İtalya gazete leri, masal söylemekle meşguldür. Fransaya hücum eden Tevere geze- tesi budalalık etmektedir. Japonyaya Doğru Roma, 9 (A.A) — Tayyareci Bru- no Mussolini ile Nino Moscastelli, cenubi Amerikadan avdet ettikten sonra, Japonyaya doğru bir sefer ha- zırlıyacaklardır. ALMANYA: Papazın Mulakemesi n halkının Nuri Salt Paşa | Heyecanlı Geçiyor Berlin: 9 (A.A) — Öğrenildiğine göre. dünkü muhakeme esnasında protestan papaz Niemöller, avukat- larının hafi celse hakkında lüzumu kadar enerjik bir surette mukabele jetmemeleri dolayısile, bir hâdise çı- /karmış ve avukatlarını reddetmiştir. KISA HABERLER 4 Milânonun meşhur tiyatrolarından biri dün sabah yanmıştır. & Alman Dahiliye müsteşarı, Pegtayi resmen ziyaret edecektir. X Cenevre beynelmilel iş bürosu dün- Ya zirant meselelerini görüşmektedir. # Moskovada İspanya muhacirleri 4- çin bir mahalle kurulmuştur. Hüdise'ler Arasında: Bu çocukcağız, Çinde bir harp felâketzedesidir. Kendisi gibi bulunuyoruz. Hükümet işşi takririni Asllerin cephesi son taarruz neti-| kabul edeme: Neticede takrir reddolunmuştur. PN RUSYA: Moskova Şehri Yeniden Yapılacak Moskova, 9 (Radyo) — Hükümet Moskova şehrini esaslı şekilde imar etmek için bir plân hazırlamıştır. Plân mucibince Moskovada eskiden kalma bütün evler yıkılacak. yerleri- ne geniş caddeler ve sokaklar üstün- de yenileri yapılacaktır. on binlercesi arasından bir tiptir. Anası, babası harpte kaybolmuştur. nı harbiye resliğine tayin edilmiştir Bugünkü beynelmilel | şertler Fransanın bütün kuvvetlerinin. topye- kün bir müdafas pldnı dahilinde daha let ancak bu usullerle mütecavizin taar- ruz cesaretini kırsbilir. Nihayet Daladier. harbive bahriye ve hava nezaretlerinin vazifelerini an totmış ve bütün gayretlerin bilhassa hava kuvvetlerini istihdaf eylemesi lâzımgeldiğini söylemiş ilk is olarak General Gemelinin idaresi altında üc nezaret erkânı harbiye bil reislerinin miştir. levazımı ve imalâ tının son derece çabuklaştırılması | çin alınan tedbirlerden de bahsetmiş- tir. AMERİKA: Geçen Ay Ne Kadar Silâh Sattı? Vaşington, 9 (A.A.) — Kânunusani Zarfında Amerika silâh Yisanslarile ye pılan İhracat 6 milyon 65 bin 112 do- lar tutuşmuştur ki, bu rakam. mühim- mat kontrolü usulünün teessüsünden beri en yüksek rakamlardan biridir İhraç edilen memleketler şunlar - idir: © Arjantin: 2 milyon 462 bin dolar. hemen hepsi askeri tayyare olarak, Holanda: 594 bin, Lehistan: 581 bin Japonya: 508 bin. Romanya: 537 bin, Sovyetler: 396 bin, Çin: 380 bin. Demir ihracatı, yalnız Japonya ol- mak üzere 2300 İpgiliz tonuna baliğ olmuştur. YUGOSLAVYA: Son Âyan Seçimi ve Harici Siyaset Belgrat, 9 (A.A) — Ayan meclisi İntihabatı hakkında tefsirlerde bulu- nan Samuprava gazetesi şöyle yaz- maktadır: “— Ayan meclisi intihabatının ne- ticeleri ile hükümet tarafından kaza. nılan parlak muvaffakıyet yalmz da hili siyesete değil avni zamanda hari ci siyasete de teallük eden bir müsa hedeyi davet edivor. Bu intihabat Sto vadinoviç'in Paris Londra Roma v* Berlin seyvahatlerin müteakip var ) mış ve halkı temsil eden müntehipler harici siyaset hakkında bir fikir cik. mek fırsatını bulmuslardır.,, Umumi Bir Af Belgrad, 9 — Kilise anlasmozlığ esnasında verilen bütün hükümler i- çin gerek devlet, gerek klise tarafın. dan dün akşam umumi bir af ilân e dilmiştir. içinde | ELEK Görüşmek Bahsi (Yazan: B. Felek) Geçenlerde - zannederim - Akşam gazetesinde Haydarpaşa İstasyonum- daki spiker hakkında bir yazı vardı. Ben o zatı tanımadığım için Akşamın bu yazısını bir arkadaşımızın mülâ- hazası olarak okudum. Bu böyle oladursun, tadyomuzda, jve dünya radyolarında da birtakım ikimselerin konferansların, sohbetle» İrini dinliyorum. Bütün bunlardan bi- birike bu satırları bana yazdı. ükde oldu. S Bizim içimizde böy İle yerlerde söz söyletmesini hilen. ya- ni sözlerini dinletehilenler pek mah- dut, Halbuki insanın en kuvvetli ta rafı çenesidir. Başkalarin ancak ©- İmunla ikna eder. kendisini de onun- la müdafaa eder. Bizim radyo konfe- ranslarının ilmi kıymetlerini her tür ilü şüpheden ürak tutmakla beraher bunların çoğu birer ders takriri şek- linde olduğunu söylememek insaf. sızlık olur. Bir iki tanesi istisna edi- lrse. bu konferansların mevzuu ne- kadar mühim olursa olsun. ona karşı hususi bir alâka duymıvanlar radvo- vu kapatıyorlar. Aslbuki o maksat, halkı radvo yolile tenvir etmek. On- lara hayatta lâzım olan birtakım u- mumi malümatı © yol ile vermektir. Konferansçılarımız bunu yapamı- yorlar mı? Malümatı veriyorlar. Hattâ biraz fazla bile veriyorlar. Lâkin akşam ü- zeri başımı dinlemek için evine gitmiş olan bir adam, yahut mektepten gel- miş bir Kene veya günün yorgunluğu İrike İcan bi | si aramızda. m > İmu cıkarmak için oturmuş olan ana bu tarzda bir ders dinlemiye güç ta- hammül ediyor. Bunun böyle oldu. ğunu anlamak icin bir ufak anket açmak kâfidir. Gelecek cevaplar hes men sözlerimi teyit edecektir, — Amma efendim! İlmi mevzular biraz sıkıcıdır. Öğrenmek istiyenler inlesinler! de diyemeyiz. Çünktü rad vo, Üniversite kürsüsü değildir. sı halka hizmet için kurulmuş bir mü İ essesedir. Halkın muhtaç olduğu ma- lümatı tatlı tath. meraklı ve dinlene- bilerek sekilde vermek gerektir; Bütün bunları yazarken aklıma İgeldi, Muhtelif meslek eshahından yüz kişiye umumi bir yerde bir kalabalık İ önünde söz söyletsek. acaba kaç ta- İnesi muvaffak olabilir? Halbuki bun ların hepsi de anadillerini konuşabir lir adam'ardan seçilecektir tabii, Halka hitap etmek. hele sözünü dinletmek. bir iyi şarkı okumaktan cok daha güctür Bize bir sarkı oku- mamızı söyleseler. sesine güvenemi- yvenlerimiz okumaz. (Keyif olmamak sartile) Lâkin icap edince hepimiz İkonferansve oluveriyoruz. Ne hik- İ mettir bilmem! | ROMANYA: Demir Muhafızların Bir Protes'osu Bükreş. 9 (A.A) — “Demir muha- fız., teşekkülü, son müsademelerde bazı azasının jandarmalar tarafından öldürülmesini veyâ ( yaralanmasını protesto maksadile, seçim propağan- dasına iştirak etmemiye karar ver - miştir. Fakat umumi seçime iştirak edecektir. Bu teşekkül, hükümete mukabele etmyeceğini. fakat müzaheret te et- bildirmektedir. Mas'ahatgüzar Bulunamadı Bükreş. 9 (Radyoi Kaybolan Sovyet Maslahatgüzarının aranılması İna ehemmiyetle devam ediliyor. Ho- nüZ bulunamamıştır. Adliye ehem- miyetle meşguldür, “İLİSTİN: Bir Arap Daha “İdam KCd'di Kudüs O'A A) — Akkü hap'sa- vesinde veniden bir Arap idam olun- muştur. Arap çeteleri İngilizlerin siddetli tedbirlerine rağmen faali- vetlerine devam ediyorlar. Dün gece Hebron civarında yine bir otobüs ü- #erine ateş açarak yolcuların birini öldürmüşler ve diğerlerini yarala - mışlardır. Çeteciler karanlıktan isti- rel mü dır.