5 Şubat 1938 Tarihli Tan Gazetesi Sayfa 2

Yazan: Ali Haydar Mithat o Umumi Arifesindeki Endişeler No, 67 agiltere Bahriye ONann Churehilin, Cavit Beyin ittifak teklifi hakkındaki mektubu na verdiği cevap şu idi; Bahriye Nezareti Londra, 19 Ikinciteşrin 1911 Mühim mektubunuzu memnuni- yetle aldım. Kıymetini tamamiyle kayrıyorum. Ne çare ki bitaraflığı- mızı ilân etmiş bulunuyoruz. Bu- günkü mücadeleniz esefle karşıla- nacak bir hâdise olmakla beraber bitaraflık kararımız ciddidir. Bu- nu bozarak ve politikamız yoli pu değiştirerek yeni kararlar ver- memiz beklenmemelidir. Bu elhet- le size vereceğim cevap şu olacak- tır: Bu sırada taahhütler altina gi- iemeyiz, #iyasetimizi değiştireme. yiz. Fakat Türkiye ile İng dünyanın en büyük iki müslüman memleketi vaziyetindedir. Arala- rında büyük karşılıklı menfaatler vardır. Bunlar sıkı bağlarla bağ- lanmahdır. Türkiye hükümeti, eski rejim - de olduğu tarzda bir tazyik siste- mine dönmezse ve hakiki bir te- rakki yolunda ilerilerse bu müşte- rek emel pekâlâ tahakkuk edebilir, Geçenlerde Ingiliz efkâri umumi- yesinde gördüğünüz nümeyişler buna şahittir. Sizinle dostça olan konuşma- Jarımızı memnuniyetle hatırlıyo- rum. Avrupa devletleri arasında arazi genişletmek sevdasını besle- miyen bir tek memleket vardır ki o da biziz. Bu devletler arasında deniz silâhlarında üstünlük sahibi, blan memleket yine biziz. Ciddi söy- lerim ki Türkiye ile İngiltere ara- sındaki eski dostluğun ihyası ve muhafazası taraftarıyız. ri üs tünlüğümüz devam ettikçe size kıy metli bir yardımcı olabiliriz. Cevabımın gecikmesinden dola- yı özür dilerim. CHURCHİL hüurehil'in sevabı o dakika için menfi olmakla beraber açık bir kapı bırakıyordu. Bu işin üstü- ne düşülseydi ve çalışabilseydi bel ki de müsbet neticeler alınırdı. Fa kat hâdiseler memleketi aksi tara- fa sürükledi. Harbin arifesinde kabine içinde- ki temayüller harp aleyhinde ol makla beraber harbe sürüklenme- miz ihtimali çok kuvvetli görünü- yordu. Ben tehlikeyi hissediyor ve memleketin gözgöre buna doğ- ru gitmesinden dolayı derin bir ıstı rap duyuyordum. O zamanki ka- haatim, hükümetin bitaraflık ilân ederek harbin sonuna kadar bekle mesi yolunda idi. Harpten sonra neşredilen vesikalar gösteriyor ki böyle bir siyaset takip etmek ko- lay değildi. Rusya Çarlığı ve Rus- ların emperyalist siyaseti bizi ya- gotmamak, istiklâlimizi boğmak İ- * çin elden geleni yapacaktı. Bunun İçim seçilecek bir zamanda, seçile- cek bir zümreye karışmakta belki de menfaat olabilirdi. Fakat eli a- yağı bağlı bir halde Almanyanın kör bir âleti gibi harbe ilk günden #lirüklenmekte herhalde mâna yok tu. Imuş bitmiş bir vaka şeklin- de harbe karışmamız ihti. maline karşı mücadele etmeyi en mühim bir vazife sayıyordum. Bu maksatla Ittihat ve Terakki Cemi- yeti Umumi Kâtibi Mithat Şükrü Beye 25 Ağustos 1330 (1914) tari- binde şu mektubu yazdım: «Dün Dahiliye Nazırı Talât Be- yi, bugün de sizinle Dr. Nâzım Be- yi görmiye çalıştım. Içtima halin- de buhunuyordunuz. Görüşmek ve maksadımı anlatmak mümkün o- lamadı. Ben büyük bir vicdani azap altın dayım, Memleketini, milletin seven ve onun uğurunda hayatını feda (Tercüme ve iktibas hakla mahluzdar,) Harbin Otomobil v tobüüs ve otomobillerde bütün damlarm tripleks “kırılmaz, cinsin. den olması mecburiyeti hakkındaki ta limatname şubatın birinden itibaren tatbik edilmiye başlanmıştır, Fakat Dalmi Encümen talimatnameyi vak- ünde yetiştiremediği için bu husus- taki kontrollere ancak evvelki gün İ başlanabilmiştir. Fakat, hiç bir oto- mebil ve otobüsün bu camlardan tak madığı anlaşılmıştır. Bu vaziyet karşısında, tallmatnameye göre, gehirdeki bütün otomabil ve otobüs- leri işten menetmek isap etmiştir. Bu da, seyrüsefer! atıl b ından belediye, otobüslerin kısım kısım pidkalarını sökme- Yi kararlaştırmıştır. Her hattan 1, 2, 3, 4 etmeye bazu Lulunan vatan evlâ- dna müracaatla şimdiden hakika- ti söylemeyi ve şu suretle de vata- ni vazilemi yapmayı isterim. Başta “Talât Bey olduğu halde siz de bel- kide benden ziyade vatanmızı se- versiniz. Bunun için vatani vazife- me sizden başlamak isterim. H arbe girmek veya bunu Zâ- ruri kılacak hareketlerde bulunmak istikbalimiz için büyük bir ATES ETE Bem Ne mıza gelen belâyi unutarak, açı- lan bu yaralar kapanmadan deha büyük, daha korkunç bir belâya atılmak bence deliliktir. Mali, as- keri, idari haller meydandadır. In- giliz ve Fransız donanmalarına $3- hillerimiz açıktır. Ticaretimiz du- racak, memleketi kıtlık tehdit ede. cektir. Avrupada harbin ne suret- | le neticeleneceği malüm değildir. Almanyanın bizi ne dereceye ka- dar müdafaa edebileceği bilinemez. Ufku tehdit eden kara bulutlar karşısında vazifemiz harpten uzak kalmaktır. Kuvvetimizi sulhün ak» tedileceği dakikalar için saklamak, 0 zaman maruz kalacağımız tehli- kelere karşı bununla korunmak, aklın ve hikmetin icap ettirdiği yol dur. Büyük bir mesuliyet karşısında bulunuyorsunuz. Harp cereyanları nın önüne geçmiye gayret edenle- rin hepsi, devlete büyük bir hiz- mette bulunmuş olurlar, Bu mektup, mÜlt samimiyetimin ve kalbimden gelen hislerin tesiri- le yazılmıştır. Söylediklerimi dik- Kalinizden uzak bırakmamanızı di- ler, hürmetlerimi takdim ederim. Ali Haydar Mithat (Arkası var) (Otobüs Tahıkikatı Mülkiye teftiş heyeti, otobüs tah- İkikatına dün de devam etmiştir. Mü- İfettişleri tarafından dün, otobüs me- selesinde İsmi geçenlerden Sabur Sa mi, komisyoncu Fevzi, Kara Eftim ve Petraki dinlenmişlerdir. BİRKAÇ SATIRLA Sümerbank umum müdürü Nurullah Esat Sömer, Bursadan şehrimize gelmiştir, : * “Y unoslaryanın Türkiye Matbuat A- tajesl, Lukosaviç, yarın Ankaradan şehrimize dönecektir. * cmanya Matbunt Ataşesi Dragu, ya- rın, Ankaradan dönecek, Rorum- yaya gidecektir. Dragu, İomanya Harici» ye Nazırının refakatinde olarak şubatta tekrar İstanbula gelecektir. #tebüsün pikkasi alınmıştır. Bunlar, trip- leke cam takınca, İşlemek içim tekrar mü- sanda edilecektir. On gün sonra bir kısım stebüslerin daha glâkaları alınacak, bun- ların ayni sins cam takmaları temin edi lecektir. Belediye, bu suretle, bütün oto- büslerin tripleks cam takmalarını te- min edeceği zannındadır. Otomobillerin kontrolüne ise 15 şu batta başlanacak, üç gün içinde biti- rilecektir. O zamana küdar tripleks takmış olanlar kurtulacak; diğerleri- nin plâkaları almacaktır. Fakatya- pılacak bu kontrolde artık hurda ha- line gelmiş olanlara müsamaha edi- lecektir, Çünkü, bunlar, esasen, Ha- ziranda yapılacak fenni muayenede kadro harici çıkacaklardır. Hususi o. tomobiller tripleko cami koymak ka- rarından hariçtir. Otobüsçüler Ne İstiyorlar ? Diğer taraftan otobüsçülerin, trip- Jeks cam kullanılması mecburiyeti Kırılmaz cam takmıyan e Otobüsler Işten Menediliyor (hakkında bazı iddia ve dilekleri var- dır. Otobüsçüler diyorlar ki — Alınacak cam, birinci nevi trip- İlesks olacaktır. İstanbulda 200 met- re kadar bü camdan var ve yalnız bir tek ticarethane satıyor. Metresi 20 liraya veriliyor. Halbuki bu camı, bi- İzim yerli cam fabrikamız da yapabi- lir. İstanbulda 180 kadar otobüs işli- yor, Şimdi 30 bin lira cam parası ver mek lâzem. Esasen bizim yollara bu | camlar dayanmaz. Sarsıntıdan orta- smdaki mikanın yapıştırıcı hassası bo zulur, Cam ayrılır, kırılır. Yine mak sat hâsıl olmaz. imdiye kadar olan otohüs, otomobil kazalarının. hiçbi- rinde, kırılan cam parçaları ile ya- ralanan, ölen kimse yoktur. Beledi- ye, tripleks cam koymak mecburiye- ti için bir mühlet Vermelidir. Zaten, birkaç günde bütün otobüs ve oto- mobillere bu camdan koymak mad- deten mümkün değildir. Çünkü, an- cak 200 metre cam vardır. Bu da 25- 30 otobüse kâfi gelebilir.,, Yanlış Akseden Bir Haber Dün akşam çıkan baz güzeteler,| otobüs şoförlerinden bir kısmının iş- lerini bıraktıklarını yazmışlardır. Öğ renülğimize göre böyle bir hâdise ol- | mamiiştır, Yalnız. Kurtuluş hattında» ki arabalarda çalişan çoförlerden iki- | si gündeliklerinin #xajtılmiğme razi! olmıyarak vazifelerini bırakmışlar. İ dır. Bir iki şoför de iş dairesine mü- racaat ederek, patronlarının haksız yere, kendilerine yol verdiğini iddia etmişlerdir. İş dairesi, yapılan mü- racaatları tetkik etmektedir. DENİZ VE LİMAN : Vapur Tarifeleri İçin Komisyon Toplanıyor Akay, Şirketi Hayriye ve Haliç va- purlarının bilet ilcreti tarifelerini tes pit eden komisyon, önümüzdeki haf. ta toplanacaktır. Komisyon, bu üç idareye ait vapur ücretlerini de bir miktar indirecek- tir. Bilhassa Adalar hattı için mühim tenzilât yapılacağı anlaşılmaktadır. Kadıköy, Haydarpaşa hattında da bi- let başma bir kuruş indirilebileceği tahmin ediliyor. Fırtınadan Seferler Aksıyor Karadenizde ve Ege denizinde bir haftadanberi başlıyan şiddetli hav: lar devam ediyor. Büyükdere önün- de, havanın yatışmasım bekliyen va parlar, henüz Karadenize çıkamamış lardır. Boğazın Karadeniz ağzını da devamlı bir sis tabakası kaplamıştır. Mersin postasını alan denizyolları- nın Aksu vapuru fırtınanın şiddetin - den Marmarise uğrıyamamış ve bu- rada biriken malları alamamıştır. Va purun çok yüklü olması, yüzünden bazı limanlara uğrıyamadığı hakkın- daki haber doğru değildir. Gemi, yal nız bir limana fırtına yüzünden uğrı- yamamıştır. Aksu, bugün İzmirden gelecektir. POLİSTE : Bir Cocuk Arkadasını | Ağır Yaraladı Beykoz kundura fabrikası iğçile- rinden birinin 10 yaşındaki oğlu Ce- mil, arkadaşı Hikmetle oynarken a- ralarında kavga çıkmıştır. Küçük Ce- mil bir fırsatını bularak Hikmetin karnına tekme savurmuş, zavallıyı hemen yere sermiştir. Muayene eden öokter, Hikmetin vaziyetini çok ağır görmüş, derhal hastaneye kaldırı. mıştır, Cemil, polisçe nezaret altına | alınmıştır. | Tophanede Bostaniçi mahalle sinde 1 numaralı Npciyenin evinden dün sabah yangın çıkmıştır. Ateş, der hal söndürülmüş, yalnız, Na 6 yaşındaki kızı Saadetin saçları yan mıştır. Yangının mangaldan sıçrıyon kıvılcımdan çıktığı anlaşlmıştır. Kurtuluşta Akarca caddesinde Ma nike İsminde birinin evinden de ev- velki gece yangın çikmiştir. Bir oda- sı yandıktan sonra, ateş söndürül müştür. #Kadıköyünde o Kurbağalıderede oturan Mehmet Ali, komşusu Emine- | yi fena halde dövmüş ve başım yar: | mıştır, Kadın tedavi altına alınmış- YERLİ HABERLER BELEDİYEDE ; Şehir Meclisinde Dün Birçok , Münakaşa Oldu Şehir meclisi, dünkü toplantısında İ Göztepedeki (Sahrayıcedit) adının (Yeni sahraya) çevrilmesine karar verdikten sonra yeni belediye zabıta- sı talimatnamesini müzakereye de vam etmiştir. Otomobillerin etrafa zifos saçma- malarının tabii olması itibarile tali- matnameye böyle bir madde konul. masına İtiraz edilmiştir. Fakat, bazı şoförlerin mahsus, di- ğer başlarının da temizlik amelesi sokakları temizleyinciye kadar dik - katsiz davranarak etrafa zifos saçtık ları gözönünde bulundurularak bu madde de kabul edilmiştir. Otomobillerin durak yerleri dışın- da müşteri alamamaları hakkındaki madde münakaşalara yol açmış, ne- ticede bir daha tetkiki muvafık görü lerek encümene gönderilmiştir. Stadyomlarda halkın bağırıp ça- ğırmasının yasak edilmesi hakkın- daki madde “Oyun sahasına girmek oyuncuyu rahatsız etmek, hakeme müdahale etmek yasaktır. şeklinde kabul edilmiştir. Yaya kaldırımlarında satıcıların bulunmasının yasak edilmesi hakkın daki madde de itirazlarla karşılan- mıştır. Talimstnameyi hazırlıyan encümen aza- larından bazıları Hamdi Rasime hiddetle mukabele ederek, kendisinin her msddeye itiraz. ettiğini, encümene iştirek etmesinin daha doğru olacağını söylemişlerdir. Ham di, Ra te böyle bir miyeli olmadığını, #aket mümesili sıfatile gehirlileri yakmdan adi, kadar eden bir mevzu halkında düşündük lerini anletabileceğini, buna karşı hiddet ve mabiyet göstermenin garip oluğunu söylemiştir. Vakit geç olduğu için, münakaşa- nın hararetlendiği bu sırada reis, Sü- Uuya toplanılmak üzere içtima tatil etmiştir. MÜTEFERRİK : Bir Hastaneye 10,000 Lira Veren Hayırsever Raşit isminde 95 yaşında bir ihti- yar, Gureba hastahanesine 10,000 Li- ra teberrü etmiştir. Bu hayırsever zat, on beş gün kadar evvel, bastaha nenin sertabil Omer Lütüfiye bir çocukla haber göndermiş, teberrüde bulunmak istediğini bildirmiştir. B. Ra yet evvelki gün bastaha- neye gelmiş ve en mübrem ihtiyaca sarfedilmesi şartile sertabibe 10,000 lirayi teslim etmiştir. Bu para, Evkaf veznesine yatırılmıştır. Nereye sarfe dileceği hastahane heyeti sıhhiyesi- nin bugün yapacağı bir toplantıda ta yin edilecektir. B. Raşit, çok tutumlu bir zattır, bu yardımdan başka ileride hastaha neye yeniden teberrülerde bulunma yı da vadetmistir. Sanayi Müzesi Kurulacak Sümer Bünkın inşaat programı ta. mamlanınca Bankada bir endüstri müzesi tesis edilecektir. Bu müzenin &n kıymetli hâtıraları, fabrikaları a- çan altın anahtarlar olacaktır. | İzmirde mevsim baloları biribirini takip ediyor. En son olarak halkevinde veriler kostümlü balo, çok alâka görmüş, İzmirin hemen bitin tanınmış efleleri baloya gel- mişlerdir. Sağda umumi meclis szasındanı avukat Ekrem, zeybek kıyafetinde. Ortada baloda kostümlü bayanlar, Solda kıyafet müsabaküsinda birinciliği kazanan bayan. 5.2.0938 Ankaradan Telefon ve Telgrafla Balkan Anta Toplantısı Ankara, 4 (TAN muhabirinden) Balkan Antantı Hariciye Nazırları- Dın toplantısı bu ayın 16 sında An- karada başlıyacak, 4 gün devam ede- cektir. Bu toplantıya Yunan Bi kili ve Hariciye Nazırı General M taksas, Yugoslav Başvekili ve Hari ciye Nazırı Stoyadinoviç, Rumen Ha- riciye Nazırı Mikisk istirak edecek- lerdir, ? ; i ni 0- Memurlar Kanunu Değiştirilecek Ankara, 4 (TAN muhabirinden) — Memurlar kanununun bazı maddele- ri değiştirilecektir. Bu arada, serma- yesinde devlet hissesi olan müessese- lerde çalışanların maaşları hakkında da bazı yeni hükümler konmaktadır, Bu gibi müesseselerde çalışanlar, ye- ni değişiklikten sonra, birçok bakım lardan | de etmiş olacaklardır. Adliye Vekâletinin Takdiri Ankara, 4 (TAN muhabirinden) — Adliye Vekâleti, meşhut suçların mu bakeme usulüne dair olan kanun, ta- kip edilen gayeye uygun bir surette tatbik edildiği için bu sahada göste- rilen hassasiyet ve muvaffakıyetten dolayı Cümhuriyet Müddetumumilik lerine hâkim ve mahkemelere teşek- kür etmektedir. Sakarya Pamuklarının Satışı Temin Edilecek Ankara, 4 (TAN muhabirinden) — Ziraat Vekâleti tarafından Sakarya vadisi pamuklarının değer fiyatile sa tılması ve çiftçinin ihtiyaçlarının Za- manında temini için tertibat alınmak tadır. Ziraat Bankası tarafından pa- muh mabsullerine karşı çiftçiye mal üzerinden küçük kredi yapılmasına karar verilmiştir. Tetkik Seyahatine Çıkıyorlar İ Ankara, 4 (TAN muhabirinden) Ankara Hukuk Fakültesi talebelerin- İçen 40, kişilik hir, kabile, Berline ke- İre Arıkaradan hareket etmi Ankaradan kısa haberler? # Bu yıl açılacak olen 39 halkevinin sayısı 43 ye çıkamılmıştır. Bu yıl yurdumuzda ekin vaziyeti çok #ytâtr. Yağan yağmur miktarı geçen sene- den fazladır. İ Kiz enstitüleri ve sanat mektepleri sergisi mayıs ayı içinde Ankarada sergi evinde açılacaktır. | Dahiliye Vekâletinin Bir Tamimi Dahiliye Vekâleti umumi müfet- #işlere ve valilere mühim bir tamim göndermiştir. Bu tamimde, memur ve âmirlerin, olur olmaz sebeplerle yerlerinin değiştirilmiyeceğini, vali ve müfettişlerin, memurların yetiş- mesi için çalışmaları lâzımgeldiği, bisi sebeplerle, bir memür hakkın- da fena sicil verilmemesi bildirilmek tedir. Çocuk Esirgeme Kurumla- rı arasında paylaşılır. 5 Şubat 1938 CUMARTESİ İz imei ay Gün: 28 Arabi; 1886 Zühlece: 4 Güneş: 7.08 — Öğle: Kasım: 00 Ramiz 1454 Ikincikânin: 23 42 1128 9,02 — Tmelikz s27 YURTTA HAVA VAZİYETİ Yurdumuzun Trakya, Kocseli Egeşye Cenubi Anadolu mıntakalarında haya kaz palı vE mevzif yağışlı, diğer mınrakalarda bulutla geçmiştir. Rüzeür'ar Ere ve CANUE bi Anadoluda cenup, diğer yerlerde şimal istikametinden Dün İstanbule pah ve sasit 17 den miştir. Rüz; saniyede 5 ile 7 metre hızla esmiştir. Saat İla barometre 670 milimetre idi. Hararet eü”Şok 109 ve en az 6/7 saztigrat olarak kaşledilmiştir.