25 Ocak 1938 Tarihli Tan Gazetesi Sayfa 3

Deniz Silâhları Yarışı Ömer Rıza DOĞRUL İprsilcere hükümeti, 1920 se- hesinde dünyanın en bü - harp gemisi olan Hood'u yap- MUŞ, ve o zaman 20 bin ile 45 bin tuk gemiler yapmak için dev- etler tarafından büyük © hazır. eğ başlamıştı. 1922 de toplanan Aşington konferansı yarışın bu lar geniş bir ölçü almasına kar * gelmiş ve 35 bin ton deniz inşa- MU için azami hâd olarak karar- Hırılmıştı. Vaziyet 1936 senesi- B€ kadar bu şekilde devam etmiş, fakat bu yıl içinde Japonlar deniz onleransından ayrılmışlar ve V. tington konferansının kabul etti- Ğİ azami haddi tanıyamıyacakları- MI göstermişlerdi. Japonların bilhassa son günler- de bütün tahdidatı tanımıyarak 43 bin tonluk gemiler yapacaklarının anlaşılması üzerine yalmız silâh. Yarışı değil, daha mükemmel deniz #ilâhları yapmak için para Ssarfı Yarışı yeniden hizlanmış bulunu- Yor. Taponyanın 43 bin tonluk gem yasına başlayıp başlamadığı ho- Düz tahakkuk etmemiştir, fakat Amerikanın yapmıya karar ver - diği yeni zırhlılar için tahsis ettiği Para hakikaten gözü yıldıracak ma hiyettedir. Telgraflar, Amerikanın yeni iki Tarhlıdan her biri için 70 milyon do sarledeceğini bildiriyor. İngil- terenin en büyük harp gemisi olan Hood, 5,698.946 sterline mal olmuş tur. Yeni Amerikan sırhlılarının her biri ise 14 milyon İngiliz lira- Sina mal olacaktır. Amerika da 43 bin tonluk yapmı Ya karar verecek olursa, belki de bu 14 milyon sterlin iki misline Yükselecek. İngiltere, yalnız Atlas Okyanu - pda değil, bundan baska Büyük yanusta hüküm süren şartlara göre vaziyet almak mecburiyetin- de bulunduğundan onun da yükü birkaç misli büyüyecek ve ağırla- şacaktır. Silâh yarışının milletlere yük- #diği bu ağır yüklere rağmen birkaç sene sönra 50 bin veya daha fazla tonluk harp gemileri yapılması i- tap ederse, o zaman vaziyetin ne- Ye varacağını tahmin etmek kolay, İskat bu yükün milletleri yıkacak dereceye varacağım anlamak ta müşkül olmasa gerektir. Filistinde: elek inde karışıklıklar de vam etmekte ve aşağı yu karı hiçbir gün de hâdisesiz geç - memektedir. Son günlerde askeri mahkeme tarafından verilen ağır hükümler de göze çarpmıya baş- ladı. Birkaç gün önce askeri mah- Keme, ilk defa olarak iki Yahudi. Yi de beşer sene hapse mahküm etti. Sebebi Yahudi gençlerinin kanunsuz surette silâh taşıma ları idi. Bu suretle mahkeme, yal- Bütün bu karışıklıkların sebebi, Fİ listinin taksimi projesidir. ve bu Projeden vazgeçilmemesidir. Gerçi İngiltere hükümeti, Filistine gön derdiği tahkik heyetinin muhak- taksim projesi dairesinde ba- teket etmesini istememişti, fakat bu hareket te sarih olmadığı için A- Tapları teskine yaramamıştır. Filistinde karışıklıkların dı mı ve kanlı hâdiselerin iasılasız te- kerrürü, taksim projesinin ne kar dar derin infial ve eksilmez msabi- Yet uyandırdığını göstermiye kâfi- dir. Fakat nedense bu meselenin Yerli halkı hoşnut edecek (tarzda İline gidilememekte ve bu yüz den Akdenizin şarki kıyısındaki bu Meileket sonu gelmiyeu bir buh - tan kaynağı olarak yaşımaktadır. Hidiselerin ne zamana kadar'de kapı &deceği belli değildir. Fakat #idişle Filistin bahranının müz- Minleyeceğine hükmetmek hiç te İsunda müzakere açılmasına hiç rez İLEHİSTAN: i İçin Bir Yer İsteniyor | Milletler Cemiyeti: Roma - Berlin Mihveri Bir Şey Kazanmıyacak Paris, 24 (Radyo) — Milletler Ce- miyetinin bu seferki konsey toplan- tısında çok mühim meselelerin orta- ya atılıp münakaşa edileceği tahmin olunuyor, Verilen haberlere gö 1 — İsviçre hükümeti, kendisi hak kında bitaraflık kanunu kabulünü ve zecri tedbirler için giriştiği taahhüt- lerin bozulmasını isti; ktir. 2 — İsviçre ile birlikte diğer bita- raf devletlerden bazıları da paktın 16| ıncı maddesinin kaldırılmasına taraf tardır. Fakat Fransa ve İngiltere böy le bir teklife şiddetle itiraz edecek - tir. 3 — Bir iddiaya göre de, İngiltere hükümeti, İtalyanın Habeşistan im- paratorluğunu benimsemesini aslâ ka bul etmiyecektir. 4 — Paktın tadili hakkındaki tok- Mifler 28 ler komitesinde görüşülecek tir. Fakat konsey azası ıslahat husu- değillerdir. 5 — Konseyde, Roma - Berlin mih- verine herhangi bir tarizde bulun - mak temayülü yoktur. B. Eden, pak-| FRANSA: Gizli Silâh Depolarında Neler Bulundu ? Paris,-24 (A.A.) — Matin gazetesi C.S. A. R. ihtilâl komitesi işinde mü- sadere edilen silâh ve mühimmat bi- linçosunu şu suretle tesbit etmekte- Rh mekinsl Hifek 40 tüfek, 100 rovelver, 8000 ordu bombdsi, 330 bin her çapta kurşun, 175 kilo muhtelif patlayıcı madde, 2 saatli bomba, 100 süvari bombası, bir çok telefon teli, projektör ve saire. Montluçon'da sosyalist gençlik te- şekkülü önünde bir nutuk söyliyen Psul Faure demiştir “Biz, dağılmak istidadını gösteren halkçılar, toplanıtsını bu âkibetten korumak istediğimiz için düştük, Bil hassa, reyiâm İle teşekkül etmiş olan | bir hükümeti bir kere daha istediği Zaman parçalamış olan yüksek ma- liye kuvvetlerinin gadrine uğradık.| Çünkü Dormoy (Cağoulard) ların! maskesini atmak ve onları tevkif et-| mek cesaretini göstermişti.,, | Gazeteler Kanunu İ Paris, 24 (A.A.) — Parlâmento, ya-| rın Fransız gazete ve mecmualarının ihracile cenebi gazete ve mecmuala- rının Fransada satışını tanzim cden kanun lâyibasını tetkik edecektir. * Fransada Bezanson'da bir aske- ri kamyon, köprüye çarpmış, beş as- ker ölmüş, beş asker de yaralanmış. tır. Yahudi Muhacereti Vargova, 21 (A.A.) — Mebusan meçlisi maliye encilmeninde bugün! Yahudi meselesi hakkmda izahatta bulunan Dahiliye bütçesi mazbata mu harrir: ezelimle demiştir ki: * “ — Polonya Yahüdilerinin, vaziyet | leri hakkında mütemadiyen şikâyet. lerde bulundukları Fransa ve Tagilte reye hitnp ediyoruz. Bilhassa Ingilte. reden insan'yet nimma Filistni ve. ye nüfusu az olan diğer müstemleke yi Yahudi muhaceretine açmasını is tyorul, İ Müstemleke devletlerinin Yahudi! muhacereti meselesinin hallinde b'ze| para hususunda olduğu gibi diğer her) hususta da yardım etmeleri tâzımdır. | Buna bizzat Yahüdilerin, de müzahe. | —asal ani inan adlar. bin herhangi bir şekilde tadili işinin istiyecektir, talya, tadil için ümitlere düş- müştü. Böyle bir tadil yapılmıyaca- ğına göre, İtalyanın bu husustaki hoş Dutsuzluğu, İspanyaya yeni bir mü-| dahale ve daha sıkı bir propaganda | De tezahür edebilecektir. Lord Cecil'in hücumu Londra, 24 (TAN) — Bu sene No- bel sulh mükâfatım alan ve İngilte- redeki Milletler cemiyeti birlikleri reisi olan Lord Cecil, bugün söyledi- ği bir nutukta, Almanya İle İtalyanın Milletler cemiyetine karşı hattı ha- reketini tenkit etmiş, bu iki devletin başka devletleri de cemiyetten çık - mak için ayartmakla meşgul olduk larını ve bu suretle beynelmilel sulh teşkilâtı yıkmak, istediklerini söy- lemiş, daha sonra, Milletler Cemiyeti misakının tadili ile Almanya ve İtal- yanın Milletler cemiyetine dönece - ğini sananların yarıldıklarını, çünkü Milletler cemiyetinin her şeyden ev- vel silâhlı tecavüze düşman olduğu” Du anlatmıştır. FİLİSTİN: Kargaşalığın Önüne Geçilemiyor Kudüs, (TAN) — Şimdiye kadar alman bütün tedbirlere roğmen karı #ıklıkların önü alınamamaktadır, Meç hul şahıslar Yahudi çocuklarının kam pra tüfekle birkaç el ateş etmişlerse de çocuklara bir şey olmamıştır. 25 kişiden mürekep bir Arap çetesi Hebron yolunda bir otobüsü durdür muştur. Yolcular Arap olduklarından serbest bırakılmışlardır, Bü mıntaka. da çete hareketlerinimmeni uğurunda konulan tedbirlerin şiddetinden muz. tarip olmıya başlıyan köylüler hükü. mete müracaat ederek bu cezslarm devamı halinde köylerini terkedesek. lerini bildirmişlerdir. Hükümet son kargaşalık neticesinde polis m'ktarı nm artırılmasına karar'vermiştir. Diğer taraftan S'yonitt mümessil lerinin fevkalâde köngresi medeni ei! etlere hitap ederek Almanya; Roman ya ve Polonyadaki Yahudi kütleler'. nin feci vaziyetlerini tebarliz ettirmiş Yahudi aleyhtarlığı hareketine niha . yet verilmesi için kongreye yardım e. dilmes'ni istemiştir. Zelzele Oldu saat 2.12 geçe kuvvetlice bir le oldu, on saniye kadar devam Zelsele bilhassa binaların vük- sek yerlerinde daha fazla hissedildi, HADİSELERİN AKİSLERİ : B. Micesko Paris, 24 (tadyo) — İstirahat için Cannes şehrine gitmiş olan Romanya Hariciye Nazırı B. Micesco, orada bu- tunmakta olan Lehistan Hariciye na- rile uzun bir mülükat yapmıştır. İNGİLTERE : Askeri Havacılıkta Yenilikler Yapılıyor Londra, 24 (A.A) — Bundan böy İle tamamen Hava Bakanlığına bağlı bulunacak olan deniz hava teşkilâ - tında yeni değişiklikler vuku bul - muştur. Bu orduda bir levazım direktörlü. ğü bir de memurin direktörlüğü ih- das edilmiştir. Bu müdürlükler iki Almanyaya Müstemleke mi Verilecek ? Roma, 24 (A.A.) — Mayıs bidaye- tinde Hitlerle İtalyan ricali arasında | meselesinin o mevzuubahis olacağı| tahmin edilmektedir. İtalya, Afrike müstemlekelerini Almanyanın müş terek siyasetine âmade bulundurdu - ğunu ima edecek surette hareket et- mektedir. Bir İtalyan - Alman kumpanyası nın Habeşistan madenlerini işletece- ği rivayet edilmektedir Buna muka- bil otuz bin İtalyan ziraat amelesi ya kında Almanyaya gidecektir. İtelya- nın 1924 te İngiltereden aldığı müs- temlekeleri Almanyaya terkedeceği | hakkında şayialar dolaşmakta ise de ayni sene zarfında imzalanan itilâf bu müstemlekelerin İngiltereden baş ka hiçbir memlekete terkedilemiye- ceğini şart koştuğuna göre bu şayia- lara inanılmamaktadır. Esasen Alman devlet adamları muhtelif vesilelörle yaptıkları beys- natta yalnız Almanyanın harpten ev- velki müstemlekelerini kastetmişler. dir. İngiltereyi kuşkulandırarak onu da ha uzlaştırıcı bir hattı hareket itti - hâzına yanaştırmak maksadile bu gi- bi şaylalarin İtalyanlar tarafınlan kasten neşredildiği zannedilmekte- dir. deniz zabitinin idaresine verilecek - tir. Geçen senenin temmuzundanberi, deniz hava işleri, hiç olmazsa kâğıt üzerinde Deniz Bakanlığının kontro- lü altına geçmişti. Hava Bakanlığı da bu teşkilâtın kendisine mahsus müs- takil pilot ve müşahitleri ve bunle- tin talimleri ile lâzım olan tayyare ve'meydanlar teşekkül edinciye ka- dar, memur ve malzeme: vermekle mükellef bulunuyordu. Kadrolar meselesinde, deniz zabit- leri arasından kaydedilen kimseler- le deniz hava kadrolarını hazırlamak üzere deniz ve hava bakanlıklarının idaresinde ihdas edilen deniz teşriki İberi büyük terakkiler elde edilmiş- tir. Malzeme ve tayyareler meydanı meselesi de halledilmek üzeredir. İngiltere ve Rusya Londra, 4 (A.A) — Röyter ajan sının öğrendiğine göre Sovyetler Bir. Uğinin konsolosluk musavatı taleple - ri üzerine şimdiye kadar konsolosluk vazifesini gören Moskovadaki Ingiliz elçiliğinin. bu vaizfeyi artık ifa et memesine karar verilmiştir. Sovyetler Biri'ğ'nde Ingflterenin yalnız Leningraddaki konsolosluğu ip İka edilmiştir. mesai mektebi sayesinde, altı aydan | emek İSVİÇRE: Paranın Düşürüleceği Haberi Doğru Değil Berne, 24 (A.A) — Chaux .de. Fönds'da çıkan sosyalist Sentinelle gaztleki negrettiğ bir yözda, Kanton finans direktörlerinin büyük bir kıs. minin İsviçre franğinm yeni bir döva ilasyon için federal konseyle mutabık Jolduklarmı bildirmiştir. Federal EY nâns departmanı bu yalan haberi İ yazanı müddelumumlliğe vermiştir. şereeaeemeseasaneseee KISA HABERLER * Alman Meclis'nin gelecek bafta toplantıya çağırılacağı haber verili yor, i * Fransız Sosyalist lideri Bismun karmı ölmüş, cenazesi dün merusimle kaldırılmıştır, * Yurorlavya, Almanyada yeni kon solosluklar ihdas edecektir, * Yugoslavya valde kraliçesi, iki oğlunu da mektebe yazdırmak üzere Londraya gitmiştir, * Ingiliz parlâmentoruna madenle rin millileşt rilmesi İçin bir işçi me bus tarafından bir lâyiha verilmiştir, * İtalyada yeni bir terpite mabri Bi dün denize irdirilmi ; Fransada bu seferki Kabine buhranı, diğerlerine nazaran daha uzun sürdü. Fransız gazeteleri o günlerde hep bu mesele ile meşguldüler. Resimde de gazete fotoğrafçılarını görüyoruz. Buhran ile meşgul olan siyasi <ahsiv leri, âdeta obiektif bombardımanına tutuyorlar yapılacak konuşmalarda müstemleke |” ge e ELEK Şahitlik ve Yalancı Şahitlik! (Yazan: B. Felek) Gazetelerin dava ve mahkeme ha- berleri arasında ara sıra yalanci şa- hitler yakalandığını okuyarak muaz- 7ep oluyorum. Hak mefhumunu id- rük edemiyen adamların. kim bilir hangi hasis faydaya mukabil. başka- sının hakkını almak için mahkeme- yi imi adlatması kadar aşağı ve mundar bir şey olamaz. Esasen bizde şahitlik - neden bil- mem - pek hoş görünen bir şey de- gildir. İçimizde bir hakkın meydana çıkması için Allah rızası ve hakkın galebesi için kendini ortaya atanlara: — Aptal! demekle bir nevi civan- mertlik cimriliği gösterdiğimizi in- kâr edebilir mişiz? Hattâ: “Paran çoksa kefil ol, işin yoksa şahit ol!,, Meseli maalesef ahlâki itiyatları- mızın pek te lehinde olmıyan bir söz“ Çünkü bu sözün birinci kısmı broç- lunun borcunu ödemiyerek kefilin başını belâya sokacağını, diğer kısmı da birinin işine şahadet etmenin an- cak işsizlerin tahammül edebileceği ağır bir şey olduğunu göstermez mi? Buna mukabil. eski şer'iye mahke- melerimiz ve muhakeme usullerimiz. göz göre göre yalnacı şahit, hattâ cı davacı kullanılmasını emre İ © Valle akkemeyö gelsilyen org İluların yerine hâkim vekili musahhar ismile birtakım adamlar tayin eder, bu adamlar da göğüslerini gere gere davacının davasinı inkâr edip. gü- ya adaleti yerine getirerek beş on ku» ruş kazanırlardı. Şer'iye ve hattâ hukuk mahkeme- leri kapılarında yalancı şahitlik zena- İatile meşgul adamlar vardı. Bunlar muayyen Ücret mukabilinde hemen İişimizi görürlerdi.. Çünkü maalesef eski muhakeme usllerimiz hep “eş hasa ve şühuda,, istinat eder iptidai sekillerdi. 4 Bugün gerçi bu hal yoktur. Hâkim lerin sıki tetkikleri sayesinde, esasen azalmış olan şahit dinleme işi hayli sağa bağlanmıştır. Lâkin bilhassa €e- 20 usulünde muteber deliller arasıy- da duran şahitlerin ara sıra sapıttık- larını, İşte şu söylediğim tevkiflerden anlıyoruz. Vaktile, Nasrettin Hocayı yalancı şahit olarak mahkemeye götürmüş- ler. Dava buğday üzerine iken Hoca, arpa Üzerine şahadet etmiş. Kadı da sormuş: — Efendi! Sen arpaya şahadet & Halbuki dava buğdaya diyorsun! dairdir. Hoca göğsünü gererek cevap ver- mişe — Behey efendi! Yalancı şahitlik olduktan sonra ha buğdaya etmişim, ba arpayat Anlaşılan merhum hocayı hatırme dan çıkamıyacağı birisi zorlayıp gö- türmüş. o da mahkemede işi falso et- miş olmalı. Hırsızlık, yankesicilik. dolandırıcı” lık hattâ katillik birer ağır cürümdür. Lâkin bunlar yalancı şahitlik kadar aşağı ve düşkün değildirler. Çünkü bu müerimlerin hepsi eü- rümlerini kendileri yaparlar. Yaka- lamırlar, cezalarım görürler. Cürüm eserleri meydandadır. Yalancı şahit. adaleti aldatmıya çalışır ve muvaffak olursa onun va- İ sıtasile hakkı ihlâl eder ve her za- man da yakayı ele vermez. Onun içindir ki; hepimize mahke- mede şahadet etmeden evvel, mukad desatımiz üz yemin ettiriyorlar. Lâkin kendi haysiyetini ve vicdanına İçiğnemiş olan bir şefil, mahkemenin sunduğu mukaddesattan ürker, utâ” nır mı? Troç Meksikadan Çıkarılacak mı? Paris, 24 (Radyok — Bugün Mek- sikada bulunan Troekinin memleket haricine çıkarılması hakkında bazı saylalar dolaştığı haber veriliyor. Troçkinin. Meksikada umumi efkâr endişeye düşrecek bazı hareketlerde