15 Eylül 1937 Tarihli Tan Gazetesi Sayfa 7

Dersiriili Codük Nasıl Büyür? D* *rsimliler, pek mutena şey- ler yemezler. Umumiyetle ei yedikleri şeyler, her nevi bas, İSE ekmekleri, mercimek çor” ii, #Yran ve çökelektir. Yağlı, et ekleri haftada, on beş günde &,, 18 yerler, Her ailenin üç, beş Vardır. Süt ve yoğurda pek m Hamiyet. vermezler. Çocuklardan ky otlatıyorsa ona ara» > ğurt ve kaymak yedirirler. Yatmm bazı devrelerinde ç0- Şok bağlı olan Dersimli ana 12 babe, bazan öyle kayıtsız olür Ve iç Knupemuyan çocuklar için ted- azlar,, Birkaç çocuğunu u- Diş a *eheler yaşatamamış, kaybet- tileler havaların açık geçtiği ünde mukaddes sayılan yıkık kaç lara giderler, Orada bir gece n, Ve dönerler. Bu ziyaretten $on ADA ve baba artık yavrularınm Ray Pöyacağına, biraz olsun, ilnan Ardir, ie Dersimde çocuk diş çıkarırken bir merasim yapılmaz. Ço- ve olan bir baba, çok sevdiği her bir ahbabına 12 imamı tem. pi *tmek üzere 12 kuruş verir. O Paha , &rtık ailenin en yakını,ak- Mi an kuvvetli dostu olmuştur. ne kuruşu vermek, kivre yap- dömektir. Aralarında kivre 0- i âile halkı, biribirine kuvvet İl rl Böyle aileler, biribirle- Meet edemezler, kız alıp vere- N dü örsimde simmet düğünleri, mıntakaara göre birçok Büy te değişiklikleri gösterir. her aile, çocuğunu sünnet hi, Beden 15 gün evvel kivreye ha Beri. Kivre olan zat, çocu- biz Sbise ve çamaşır tedarik eder. İnden bir gün evvel kivreye, ie ve diğer tanıdıklara, konu #uya bir tezkere yerine balmu- © ral batırılmış kaytâh kalmlığın- 8 santimetre uzunluğunda İ Tüm gönderilir. Yüksek adam VW Beyitlere müm yerine elma gön ik âdettir. ma Yetten bir gün sonra, düğün. Pin, Belirlerken beraberlerinde ko tai keçi, kuzu, oğlak ve şeker ge- » Düğün evine 50 - 60 adin ca davetliler, davul zurna Ma lanlar. Merasimle eve gi- Çalgıcılar, durmadan bahşiş Bap Düğünü yapan adam, çal- hi Ayrıca ücret vermez. Hattâ, ©6 konuşmuş ve anlaşmışsa ev ne İNa Şalgıcılardan bir mikdar pa * Davetliler salı günü topla. ey,» Sarşamba oyun ve eğlence. ey B*çer, Perşembe günü öğle- Ya Bn vel, sünnet yapıdır. Çocuk, 8 oturtulduktan sonra, sün- Tapan adam bir sahanm içeri- na doldurur. Üzerini mendille hi, tan sonra : toplanmış olan < Gğ önünde Köln bis iç in herkes ayağa kalkar İğİne, fakirliğine göre, kül bir mikdar para bırakır. ların hepsi, sünneti yapana iyiTi ma Yemeğe gelince, herkes, çekilir, Yahut ken- amaaan yerde yemeğini ME daya ğe döner. Uç dört gün son Bina, len adamlara hediyeler Ai, ir. Bü hediyeler, kilim, pâ- id | Yap, » torba, eldiven veya ç0- İki Sİ şeylerdir. Çocuk ve düğün İva veri “gi Paranın iki misli kiv Lİ vE ar kiz çocukların. Şök sevilir ve tutulur. iye, göre çocuk, bü- ei « Meselâ, vaktinde yürümiyen aman dağıtılma günü pazar Medeniyetin ilkeli öreimaki üzere olan Tunceli köylüleri. m İ Yazan: i Lâtif Erenel | Dersimli bir çocuk.. yüdüğü zaman intikam alabilmeli- dir, sopası, silâhı sayesinde herke- se tekaddim etmelidir, bunu kadm kolaylıkla yapamaz. Bir ailede eli değnek tutan ne kadar fazla adum varsâ, halk, o aileden © nisbette korkar, Kız çocukları katiyen mek- tebe verilmez. Beki teamüle göre, oğlan ve kız çocukları muayyen bir zamana kadar ya oğlak, yahut ta davar ço- banlığı yapacaktır. Köylerde ayrı ayrı sığırtmaç yoktur. Eer aile da- varmı kendisi otlatır. Çocuklarm çobanlığı, çok defa mürahiklik dev- rine kadar devam eder. Mektebe herhangi bir sebeple giremiyen ço- cuk, mutlaka çobanlık yapacaktır. Kız çocukları ise, evleninceye kadar çeyiz hazırlar ve hemen çoğu ço- rap örerler. Dersimliler; hırçm çocukları se- verler, Fakat, onları çok defa to- katla sustururlar. Yemekte arsız. lık eden, yemek yemiyen çocuklara yavan ekmek verirler. Aileden bi- rinin verdiği cezayı bir diğeri affet mez. Çocuk uslanıp ta beyhude 15- rarından vazgeçinceye kadar kuru ekmek yemiye mahkümdür. H aşin tabiat, sert iklim, zaten zayıfı yaşatmadığı için ay- larca sliren bir hastalık göremezsi hiz. Dersimde hastalığın Allahtan geldiğine kani olanlar bulunduğu gibi, soğuk algınlığından, yalnız yiyecek,içecekten geldiğini sananlar da'vardır. Ruhi ve bedeni hastalık- ların tedavisi, dededen intikal edip gelen. usullerle yaptlır. hekimlerden daha xi Bir hastadan ümitlerini kesmeyince he kime müracaat etmezler, Binde bir sebeple hekime başvursalar bile, hastanın sıhhati üzerinde müsbet bir netice hâsıl olamıyacağını zan- nederler. Hastayı iyileştirmek yolu. nu âramazlar ve dalma sağlığı, sağ lamlığı Allahtan beklerler.. Maama fih, bazı hastalıklardan korunma çarelerini pek iyi bilir ve çocukları- va da bu usulleri daha küçük yasta öğretirler, Meselâ, tifoyu isabetle teşhis ederler, Bir ailede tifo vakası görünce, hastanm bulunduğu eve girmezler. En yakın akrabası bile, hastanm bardak” ve Kuplarını kul- haatanzz air ve Mülürriz kol Soğuk almış, hasta olmuş, kansız, dermansız, kuvvetsiz adamları ter. letmek için en iyi usul, hastanım ü- zerine henüz kesilmiş koyun veya keçi derisi sarmak, zavallıyı taham mülü nisbetinde 1 - 6 saat deri için de bırakmaktır, Bu yapıldıktan son ra bunalmış bir halde ve kanter i- çinde güye terletilen hasta kapalı bir yerde su ila yıkanır, yatakta da bir hafta yatırılır. Diğer hastalık- lar için de çok defa deri usulüne müracaat edilir, Fakat deri vücude sarıldıktan sonra hastanın yüzünün rengini inceden inceye tetkik eder- ler. Eğer hastanm rengi kırmızılaşı- yorsa, deri tahammülü nisbetinde ii zerinde bırakılır, Yüzün sararması, derinin yaramıyacağına işarettir. Ücutlerinin muhtelif yerle- rinde ağrı ve sizi düyânlar için üç usul tatbik ederler. Böyle kimseleri ya kaplıcalara gönderir. . ler, yahut kuma gömmek suretile iyi etmiye çalışırlar, veyahut ta he nüz tanesi sapından ayrılmamış ar. pa samanı yığınmın içine boğazına kadar gömerler, Uçüncü şekli, çok defa tercih ederler. Dersimliler, kocakarı İlâcı pek bilmiyorlar, Yalnız ishali durdur- mak için bir bardak sütün içine he- pimizin bildiği sütlüğen otundan bir damla süt alıp koyuyorlar, has- taya içiriyorlar. Yaralar, bereler için bazı tertip- ler vardır. Kurşun ve biçak yara. larında kanı durdurmak içir. kız- gın tereyağı dökerler. Sonra da tuz ve baldan yapılmış bir halitayı ya- ranın üzerine sürerler. Bu, yaranm hava İle temasına mâni olur. Yaralar için hazırladıkları mer- hem, öz türkçe ile Tort, dağ türk- çesile gürüz denilen dil şeklinde, di kenli, sarı yapraklı, mivi çiçekli bir nebatm kırmızı kökü ile te- reyağ ve sakız ağacı reçinesinin bir tava içinde eritilerek meydana ge- tirilen ilâçtır. Bu merhemi, $ara ka panmcaya kadar kullanırlar. Böcek sokmalarında, sokulan ye re kızgm bir taş parçası bastırır. lar ve acıyı teskin İçin de hastayı Afrikalı Zencilerin Harp sonu Avrupası musiki- #ini, modasını vahsi ve iptidai || kabilelerden almayı âdet edin - | mişti. Cazbandın, Afrikâ yerli. | | terinin iptidai mwusikilerinden doğ | | ma olduğunu hepimiz biliyoruz. İ Paris terzileri, tuvalet modelle | | rini bile vahşilerin kılıklarından seçiyorlar. Suç modası bile Af- | | rika vahşilerinden iktibas edil | mektedir. Buraya koyduğumuz | resimlerde Şarki Afrikada Ru- anda kabilesine mensup bir ka- | dmla bir erkeğin saç tuvaletle- | rini görüyorsunuz, Siyalı kadın, | bu saçları görüldüğü gibi cazip | bir şekilde yaptırmak için sanki | Paris berberlerinin önüne otur- muş! Erkeğin saç tuvaleti de ne düzgün değil mi? > . güzel saç tuvaleti . !l do Ruandalı erkek, saçını itina ile taramış.. Bir Tngilizin yaptığı tetkiklere göre, Afrikalı yahşilerin hemen pek çoğu saç tuvaletlerine hususi bir dik. kat ve itina sarfediyorlar. Bilhassa Dam Bandola kabilesinin kadmları saplarını çok düzgün tararlar, fazla bir itina sarfederler. m m — en yakın tarlanın hududu Üzerinde dolaştırırlar. Suda boğulurken kur- tulanları başaşağı tutarlar, Yanık- larda kullanılan şey, çalkanmış yu- murta ile süzme yoğurttur. Dersimde muteber ölüm, yatak- tan ziyade dövüş meydanmdaki ö- Tümdür. Yatakta ölenlere bütün a- ie acır, yatakta ölen bir adamın - varsa - kördeşi başı ucunda hel? ağlar, hem de şunları söyler: “— Kardeş, kardeş!.. Kurşunla ölseydin, ben de düşmanmı öldü- rür, senin intikamını alırdım. Alla- hm emrile öldün, ben ne haltede- yim?.” Bir ölüye karşı. bu şekilde ağla- yış ve biraz dâ isyan, dünün Der. #imlişine sit karakteri çok açık göstermek itibarile değerlidir. Fransanın Akdeniz filosu kruvazörlerinden DUPLEİX Korsan Savaşında İngiliz ve Fransız Torpido Muhripleri Akdenizde korsanlık faaliyetine karşı elbirliğile savaş başlamakta. dır. Akdenizin umum! yollarını korsanlığa karşı korumak vazife sini Fransa ile İngiltere donanma» ları üzerlerine almış bulunuyorlar. Bu münasebetle Ingiliz ve Fransiz donanmalarının torpido muhribi, filotilla rehberi ve torpido bot kad- rolarmı burada hulâsa ediyoruz: İngiltere: İngilterenin bugün üçü kızakta, 20 s! mevcut olmak üzere 23 gemiden mürekkep ve 20690 to- nilâto hecnrinde bir “filotilla reh- beri,, kadrosu vardır. Bunların hepsi de genç gemiler dir. En yaşlıları 1917 de kızaktan inmiş olan filotilla rehberleri sü- rat itibarile 35 mil ile 38 mil ara- sındadır. Hepsinde silâh müsavatı vardır. Pek az farklarla rehberle- rin silâhları şu şekildedir: Sadet 50 çap uzunluğunda 12 1k toplarla mücehhezdirler. Ayrıca 7 şer makineli tüfekleri, 8 adet dör- düzü ve 53.3 lük torpido kovan- ları mevcuttur. Bunlar “B' “D” sınıflarına ayrılmışlardır. Tagilterenin torpido o mubriple- Fi mecmü hacimleri 187,239 to- nilâtoya bi miden “bar ©38 senelerinde denize inecek olan ve şimdilik inşa halinde bulunan 32 torpido muhribi daha vardır. Bunların o tonajları 760 tonla 2400 ton arasında değişir. Silâhla- Yı da muhteliftir; fakat vasati bir rakam alırsak, muhriplerin şu şe- kilde silâhlandırılmış olduklarını kabul edebiliriz: Beherinde 4 adet 50 çap uzun- Tuğunda 12 lik top, Tadet makine- Ni tüfek, sekiz adet te torpido ko- yanı vardır. Içerisinde silâh itiba- rile bu mikdardan yüksek olanlar- la bu mikdarm aşağısmda bulunan. lar da vardır. Hepsinin süratleri 35 milden fazladir. İngilterenin bu muazzam torpi- kadrosundan Akdenize tahsis etmiş olduğu kısim da gu şekilde- dir: Muhripler: Kumandan'arı Kont Amiral Somerville'dir, Kumandan gemisi Gelatea'dır. Muhrip ana gemisi olurak Ak- denizde Woolwich gemisi bulun- maktadır. 1. inci filotilla, Grenville filotil. ia rehberi ile 8 adet muhripten, TL nci filotilla, Hardy filotilla rehbe- ri ile 8 adet muhripten. WI, üncü filotilla, Codrington filotilla reh- beri ile 8 adet mulhripten mürek- keptir ki bunlar gemi itibarile"29 parça ederler. Fakat son Akdeniz hâdiseleri dolayısile Ingiltere hü- kümeti bu miktar: artırmış ve öm- niyet işlerini sağlayabilecek bir ye- küna çıkarmıştır. Fransa: Fransızlar, İngilizlerin filotilla rehberlerine karşı Contre- torpilleurs dedikleri torpido kruva- zörleri kullanmaktadırlar. Tonaj bakımmndan 2126 tonla 2884 ton arasmda değişen bu ge- miler umumiyet itibarile çok genç. silâh ve sürat itibarile de çok kuv- vetlidirler, Tonilâto mevcutlarmm tutarı 73604 tondur ve hâlâ elde bulunan mikdarı ise $1 parça gemiden iba- rettir. Inşa halinde de ayrıca iki tane vardır ki onlar da bu sene için- | de denize indirilmiş olacaklardır. Silâhlarındaki vasati kıymet şu- dur: Sadet 13.8 lik top, dörder adet 3/7 lik hava dali topu, 6 adet 55 lik torpido kovanı, dörder adet & olan 162 parça ge. e BT ve En yeni sistem İngiliz muhriplerinden biri.. su stmağa mahsus aletle mliceh- hezdirler. Kıymet itibarile bu mik- darm üstünde ve altında olanlar da vardır. Süratleri umumiyet itibarile 38. ile 40 mil arasındadır. ı Bunlardan sonra muhripler ge lir, Mubriplerin yekünu 45196 ton tutarında 40 adetten ibarettir. Ay- rıca inşa halinde de 6 adet muh- rip vardır. ' Ayrıca Fransızların 5 adedi mev- cut, 7 adedi inşa halinde bulunan ve sürâtleri 34,5 mil olan 12 adet refakat torpido botları, iç adet te küçük torpldo bot vardır. | Müsabakaya Öküzle Giren Bir Genç Kız Yukardaki genç kız bir gü: müsahakasına İştirak eden Mis yapmak İâzım geleceğini düşünmüş ve süslediği bir öküze binerek, müsa- baka yerine gitmiştir. Jüri heyeti de bu yeniliği görünce kızı birinci seğ- miştir. Bu * vka Amerkada geçtiği çin birincil ğin öküze mi, yoksa Mİ Dolhy'ye mi verildiği pek anlaşıla « mamıştır,