1 Eylül 1937 Tarihli Tan Gazetesi Sayfa 5
TA AYA, ; AAŞMURAR RI Emin YALMAN 1 hedefi: Haberde, fi- tan; evde temiz, dü- olmak, kariin li olmıya çalışmaktır. m — İzmir MESELELERİ Fuarı BE anlasa ordu hallaç pinuştur. Milli kuvvetlerin m nl gönüllü askerlerine li # il İ; FE vE / ii ; Artık ve EE # iş bir tati, İİ, Ki, maa kendi topraklarında müreffeh çalısan Türki Mink sembolüdür. Türk devrinde olduğu gibi bu Anadolunun en güzel ve Parçasıdır. Yüksek bir meyil içinde ve ya iler halinde Akdenize inen karanın kıymeti ile de biribirini kucaklamış bir handa, ovalar, dağlar, müs Şartları içinde dünyanm üy sullerini verir. Bu mah. her yerine taşıyacak kıyılardadır. Bu hil- diğer kısımlarını ken- içinde birer Ege yap- almışlardır. Ve geniş al hareketi içinde bu va- EN yan tadır. Ancak yurdu Bonn hıza Wge de katılarak İn ileri mevklini elinde tu- dn Ege mahsullerini tutmasıdır. Egenin bakimi kurulmakta olan yayi sahillerini görerek Dileyen Kelenler; her yıl biraz Kn ve hacmi artan Ege Tü örneklerini yükselmiş iğ taa ari yanında görürler, » yalnız Egenin değil, endüstri ve zirmet yl ürer de kendin- ve 74 Istanbulda muayyen eyaaş *ergiler açılmakla bera Sn Sınai İstihsalin gitgide e teşhir edildiği yer, Izmir di ve gör N 4 ber ie Ri ua trak burada, Orta Anado- Yün ve Marmara kıyılarile Mahsul ve mamulleri Ege- Yanyana yer almaktadır. ei fuara iştirak sahası her ilerlemektedir. Bu yıl özkndı asan alâka hududu Türkiyenin şarkına va- en buz hususiyetile yurt! yıl artan değerini ve tenevvülinü göstere İş 4 291iş bilgiyi vermek vazl- almış bulunmakta. ba vazife, Türkiye İstediği geniş alâkayı| da ME e çk lar N Ny N iş KN Barn bir vasfı da millet lr Fuar, yurt içine fevkinde olarak dış â- e birçok teahhtitler almış Türkiyenin ekonomik #N İVİ bir sekilde iade 0- Yabancı devletlerin iştirak Ky ola Demi Ve ecnebi ziyaretçile- bu vazifen'n de ba- Celâl Bayar, açış nut va Mer yıl artmakta olduğu- bekle de gelecek yılların ei vermiş oluyor- Mn İN daimi bir fuar bina leri, bütün ba! Köstermel ay © ere e luğunu ifade eder. #4 Kemalist rejimin ba- Avrupa ve Amerikada inceden inceye tetkikler yapa n arkadaşımız Sabiha Zeke- riya, bu çalışmalarının neticelerini esaslı tahlil yazılarile "TAN" okuyucalarına vermektedir. Arkadaşımız, geçende bir yazısında Mister Roosevelt'in Milli Kalkın- ma Plânından bahsetmişti. Bugün bu mevzua yine döne rek şu setırları sıralıyor: AMERİKANIN KALKINMA PLANI VE W-YORK'tan: ooevelt İkinci defa Cümhur Riyasetine gel. diği zaman büyük sanayi buh- randan kurtulmuş, fakat köylü, işçi, halk 1926 daki refahı de- gil, 1933 teki refahı bile bula- mamıştı. Herkes büyük bir ümitlle milli kalkınma kanu- nunun tatbikini bekliyor, an- cak kurtuluşun buradan gele- ceğini ümit ediyordu. Milli kalkınma kanunu hoşnut. suzluk içinde olan ameleye teşkilât lanmak, ve patronla çıkan kavga- ları “müşterek anlaşma” şeklile hal letmek haklonı veriyordu. Amele teşkilâtlanmıya başladı. Yakın 2s. mana kadar pek zayıf olan bu teşki lâtlar büyük bir süratle birleştiler ve kuvvetlendiler. Patronla âmele- nin teşkilâtlanmasına itiraz ettiler, “Müşterek anlaşmayı,, kabul etme. diler, Rosevelt intihabattan evvel ame- leye va halka vadettiği ıslahat da- ha kuvvet ve süratle yapabilmek için Mevlise, Ayana birçok yeni ka- nunlar teklif etti, Bilhassa günden güne kuvvetlenen ameleye vadetti- ği asgari ücret, ve azami mesai sa- Atlerinin. üzerinde durdu. Bu sağa âli mahlama çrktr. Ali mahkeme, Meclisin, Ayânn, Cümhurreisinin fevkinde bir küv- vetti. Ali mahkeme bu kuvvete da- yanarak Meclisten, Ayândan, Cüm- hurrelsinin tasdikmdan geçen ısla- hata dair kararları bile reddediyor. du. Roosevelt kalkınma plânını tat. bik için yapacağı bütün 1814 . gel olan âli mahkeme İle mücadı leye girişti, üyük sermaye krelları, Cüm- hürreisi intihabında iki defa mağlüp olduktan sönra, Roosevel- tin muvaffakıyetine mâni olmak, ictimal ıslahat kanunlarının, amele kanunlarının âli mahkemeden geç- mesine mâni olmak İçin zaten mu- hafazakârlardan ibaret olan âli mahkemeyi ellerine aldılar, Mahke me azalarınn ekseriyeti 75 yasına gelmiş ihtiyarlardı. Roosevti mah- kemeyi doğrudan doğruya f3she gi- rişemedi. Ali mahkeme azaları esas teşkilât kanunu mucibince ölünciye kadar azledilemezlerdi. Roosevelt, mahkemede ekseriyeti teşkil edın bu muhafazakârların kudretini kır. mak, milli ihtiyaçlara göre yeni ka- nunlar çıkarabilmek için her 75 ya- şma gelen hâkimin yanma diğer bir hâkim tayinini tekli? etti. Bu su retle ekseriyeti muhafazakârların elinden almak mümkün olacaktı, Mürteciler derhal bu teklife karşı harp açtılar. Çünkü âli mahkeme. nin kudretini kaybetmesi büyük ser mayenin elindeki mürabaha kudreti ni tahdit demekti, Bu sebeple mu- helifler hâkimleri müdafaa ettiler, Roosevelt'in Demokrat fırkası i- kiye ayrıldı. Sağ demokratlar, “Hürriyet Cemiyeti” ismi sltmda ortaya çıktılar. Başta eski Nevyork valisi, birkaç valilik intihabatında helkm reyini kazanamıyan Al Smith olmak üzere büyük serma- yedarlar Roosevelt ıslahatma karşı kampani açtılar, Cümhur intihaba- tında Roosevelt'i iktidara getirmek için uğraşan Seripps - Howard gi- bi Liberal güzete grupları, New - York Herald gibi mürteci gazeteler — şarılmış bir eseri sayan İktisat Veki- li, ona çalışanları takdir ederken, bu memleketin de kendi hislerine katı- lacağını hatırlamış olacaktır. Kemal UNAL RUZVELT CAR Yazan: Sabiha Zekeriya MA Tİ Amerikada işsizliğin önüne geçilmek üzere yapılan yeni inşaattan, meşhur San Fransisko köprüsü. le elele verdiler. Meşhur gazeteci Hearst bu muhalif neşriyatın ida- resini ele aldı. Meeler tipinde Li- beral senatörler de, Roosevelt'in memleketi diktatörlüğe götüreceği demagojisi altma saklanarak msh- keme ıslahatma karşı Xoydular. Cümhuriyetçiler fırkası, kendi mür teci fikirlerine Liberal Demokrat. ların bir kısın: da ortak buldular. Birçok terakkiperverleri kandira- rak, bunun esas teşkilât kanunana bir tecavüz olduğunu iddia ettiler, Ali mahkeme tadilâtını esas teşki- lâta ait bir buhran haline soktular, Bu suretle mürteciler, yani Cüm- huriyet fırkası, sağ demokratlar, büyük sermayedarlar Roösevelt'e karşı birleştiler. Mücadele terakki. perverlerle irtica mücadelesi hali. ne geldi, ürtecilerin şiddetli hilenmla- TI karşısında Roosevelt bi- rinci teklifinden daha ileri giderek, âli mahkemenin işçinin, çiftçinin, küçük tüccarm haklarını ezdiğini, bu sebeple mahkemenin hemeti 18- lah edilmesi, altı ihtiyar azanın he- men değiştirilmesi Jâzım olduğunu iddin etti, Sol gruplar, bilhassa Komlnist fırkası bu davada itoo- sevelt'in en büyük yardımcısı oldu, mahkemenin süratle feshedilmesi fikrin! müdafaa etti, Komünist fır- kasile beraber Sosyalistler, halkın büyük bir ekseriyeti Roosevelt'in ta rafını tuttular, Mürteciler böyle bü yük bir halk ekseriyetinin, grevei amele İle beraber karşılarına çıktı. ğını görünce korktular. Büyük ser maye ve Hearst matbuatı, Faşızm temayülü güden bütün teşkilâtlar bu defa açıktan açığa mücadeleye giriştiler, Gazeteci Srank Gannet bu neşriyatı idare için evveles topla dığı paralara ilâve olmak üzere 100 milyon dolarlık bir lane toplamak üzere faaliyete geçti, Alİ mahkeme meselesi âyâna ge- lince, âyan, Roosevcit'in hemen altı ihtiyar hâkimin değiştirmesi hak» kındaki teklifini reddetli, Senatör Meeler ve Bone doğrudan doğruya Roosevelt'e muhalif cephe oldıler. Kongreye yeni bir teklif yaptılar. Yeni Cilmhur intihabmdan ancak iki sene sonra, üçte İki rey ile kon- greye veto hakkı vermeyi, âli mah- kemenin veto salâhiyetini almayı teklif ettiler. Bu teklif Roosevel- tin âcil ıslahat teşebbüsleri önline geçmek için, dolambaçlı bir lalik gekli idi, oosevelt kendi fırkasındaki zümrenin hiyaneli tarşısın- da teklifini tadile mecbur oldu. Her sene 75 yaşma gelen hâkimin ye- rine bir aza ilâvesi şeklindeki birin- <i teklifine döndü. Buna rağmen Liberaller, sağ demokratlar, cüm- huriyetçiler, memnun olmadılar, Ay ni zamanda sol gruplar, halkta memnun olmadı. Komünist fırkası Roosevelt'i âli mahkemenin feshi kararı Üzerinde durmuya davet etti, 0l.04.3) MİLLİ Sosyalistler, Amerikan Amele Bir- liği (A. S.L.) Roosevelt'e itidal tav siye ettiler, âli mahkeme meselesin- de İleri gitmemek fikrini müdafaa ettiler. Kapitalist matbuat orduyu harekete davet etti. Roosevelt bu tazyik karşısında tekliflerinden fe- dakârlık yapmıya mecbur oldu. Her sene mahkemeye bir aza ilâvesile ik tifa etti, Bu fedakârlığn hesabı halka vermek için Jafferson parkta verdi ği konferansta sadece işçiye, ciftçi- ye, küçük tüccara hitap ederek: “Kevgam bitmedi, milcadeleye şim- di başlıyoruz!” dedi. Kendi fırkası» na verdiği bir konferansta da, hal- kın menfaatlerini müdafaa için s8- çildiklerini hatırlattıktan sonra : Bugün Amerikada sağlarla, solla rın, mücadelesi apaçık bir kavgadır Sağlar irticar, faşizmi, sollar de- mokratların, terâkkiperverlerin, sosyalistlerin, komünistlerin birleş- mesile meydana gelen 80) müttehit cephe de, hürriyeti, demokrasiyi, sulhü, faşizme karşı açılan kavgayı temsil ederler, Halk bu mücadele- nin medeni harpten sonra, Ameri- kanın siyasi hayatında ilk defa meydana gelen en keskin bir müca- dele olduğunu anlamıştır, Sokaklar da, fabrikalarda siyasi münakaşa karşı olan kavgası bütün açıklığiy- le meydana çıkmıştır. Bugün fa- şizm, irticaa karşı meydana gelen mütethit, cephe “işçi - köylü” for. kam şeklinde bir sol birleşme gek- linde görünmektedir. ürteciler bu büyük kuvvetin karşısında muvaffak olmak için bu defa hile ve desise yoluna bâş vurdular, Kongreye mütemadi. yen muhalefetin amele grupları a- rasından geldiğini gösteren mektup İar gönderdiler, Sahte amele gaze- teleri » Kumpanyaların teşkil ettiği birlikler “ünlon" larla amelenin teşkil ettiği birlikleri mü- cadeleye soktular, Wagner iş kanu- muna rağmen amele ücretlerini kes- tiler. C.1. O. (Sanayi Ainelesini Teşkilâtlandırma Komitesi) teşkilâ tina bağlı ameleyi işten çıkardılar, Grevlerin üzerine mahalli polis kuv yetlerini, kendi teşkil ettikleri po- lis ordularını: sevkettiler, ve işçile- rin Üzerine ateş açtılar, Ohalo çelik grevi 1919 danberi görülmemiş kan İN bir grev oldu. Mücadelenin bu son safhasmda mürteci faşistlerin, sermayedarla- Tın silâhlı hücumları karşısında sol gruplar da faaliyete r. Union “amele birliği” hare) Ameri- ka tarihinde görülmemiş bir gekil de kuvvetlendi. Bunlar Roosevelt'le beraber sağlara karşı kuvvetli bir mücadele açtılar. Roosövelt açtığı mücadeleyi ta- mamlamak, bütçe açığını kapamak, milli borçlara karşılık bulmak için bu defa kongreden vergi kanununun tadilini istedi. Buhranın ilk genele- rinde buhranda olan büyük sanayi. in kalkınması için hükümet bunla» rın vergilerini azaltnıştı. Fakat ver ginin azalması, devlet varidatını &- zaltmış, diğer taraftan halk arasın da da hoşnutsuzluğu sebep olmuş- tu. Büyük sermayedarlar, büyük milyonerler kendilerine yiklenen as gari vergiyi bile devletten kaçır. mak için kendilerine kanuni siper- ler buldular, Senelerce devlete ver- gi vermediler. 1980 da federal ver- gilerin yüzde 68,2 sini zengin smıf, yüzde 31,8 ini fakir halk verirdi, 1933 te milli kalkınma kanununun tatbikmdan sonra zenginler yüzde 5 rene fokuyucu , imektubu , e i.e) Çumraya 8 Günde Giden Mektup “T —8 — 931 tarihinde Çumrada Ziraat Bankası müstakil buğday alım merkezi âmiri olan bir zata mektup yazdım. 7 ağustosta elimle postaya verdiğim bu mektup, 10 ağustosta Elâzize gitmiş ve oradan da Çumru- ya gönderilmiş, sahibinin eline an- cak 15 ağustosta geçebilmiştir. Mektubun üzerindeki adresi sarih- tir. Çumraya gidecek olan bir mek- tup, Elâzize nasıl gönderilir? Böyle gecikmelerden yanlışlıklardan dolayı kim mesuldür?” . Bir Mütekaidin Sorduğu Sual , Mütekaitlerden M. N, rumuzile ya» alıyor: “20 sene devlet hizmetinde ça- lıştıktan sonra 788 numaralı kanunla tekatide sevkedildim. Tahsisatla bir- likte ayda 14 lira alıyorum. Bu ma. aştan başka hiçbir gelirim yoktur. 14 lira ile beş nüfuslu ailemi geçindir. mekte büylik bir zorluk çekiyorum, Daha fazla sıkıntı çekmememiz için 1678 numaralı kanunla tekaüt edilen — Alâkanıza müteşekkiriz. Arzü- Jarımızı yerine getireceğiz. Teferriata ait diğer temennileriniz de nazarı iti. bara almacaktır. 4 41,7, fakir halk yüzde 58,8 nisbe tinde venği. 1934 te zenginler yüz de 33.9 fakir halk yüzde 68.1 verdi. Büyük sermayedarlar vergiyi dev letten kaçırmak için sermayelerini küçük şirketlere devrettiler, ailele- Ti efradıma hediye ettiler, birçok mü vazaslar yaptılar, Meşhur milyoner Piyer Morgan üç sene devlete vergi vermedi, Rokfeller devlete vereceği veraset vergisini ailesine, dlğer mü esseselere hediye şeklinde kaçırdı. Devlet hazinesi geçenlerde (Al Ca- pon) u vergi kaçakçılığı cürmün. den mahkemeye verdi. Yalnız bü- yük zengin Capon'un mahkemeye verilip, diğer büyük milyoner kas evlet hazine memurları iki ay evvel kongreye verdikle. ri raporda büyük zenginlerin, yarış sahalarından, parklarından, malikâ nelerinden, devlete verecekleri ver giyi muhtelif hilelerle kaçırdıkları ni bildirdiler, General motör korpo- rasyonu azasımdan Alfred Sloon'un paymı bir şirkete borç göstererek hile ile hazineden 128,528 dolar ka çırdığını, Alfred Dupont'un devlet- ten bir milyon dolar vergi kaçırdığı <nr, Amerikan çelik korporasyonu re. isi C. Taylor'un hazineden 25 milyor dolar kaçırdığını gösterdiler, 'Bu vergi sulistimali karşısında Roosevelt, zenginlere daha kuvvetli vergi koymak, ve bu sulistimellerin. önüne geçmek, bunların devletten kaçırdığı o 100 milyon otahsil etmek üzere harekete geçti, Ver- gi meselesi büyük senmayedarların cani meselesi olduğu için bu defa dört ayak üzerine kalktılar, Faşist matbuat, mürteci senatörler, muha fazakâr liberaller, Hürriyet Cemiye ti, hepsi birden - Rooseveit'e karşı koydular. Hanry Lord Roosevelt'in zenginleri soyduğunu söyledi. Roo- sevelt biltçe açığı karşısında bu ted birleri alamayınca, işsizlere verilen yardımı kesti, devlet namına İşsiz- lere iş bulmak için açtığı müessese- lerin bir çoğunu kapattı. Bu defa işsizlik teşkilâtları, amele birlikleri, halk Roosevelte hücum ettiler, Sol matbuat, vergi zenginlere yüklen- melidir, servet ve refah onlerin, milli borçlar milletindir, bunun ö- nüne geçmek lâzım, esası üzerinde neşriyat açtılar. oosevelt, halkm tazyiki kar. şısında vergi kaçakçılığınm tahkiki için âyan tarafından bir ko- misyon teşkilini, ve vergi kaçakçı- İsrinın isimlerinin halka ilinmi is- tedi. Bu teklif kongrede, &yinda birçok gürilltülere sebep olmakla be raber, âyân 11 Temmuzda bu kara- rı tasdik eetti. (Arkası 6 ımcıda) Me A ae EM ği Sml öU ML Sa aa 1 LD
