14 Temmuz 1937 Tarihli Tan Gazetesi Sayfa 10

| — 2 0 "Ankara, 13 (Tan mukabirinderi)— Bugün Iktısat vekili Celâl Bayar An- kurada bulunan bütün gazetecileri ve | bu arada ajansın bir muhabirini yanı- na çağırmıştı. Maksadı mühim bir ik- tısadi vaziyet hakkında herhangi bir beyanat vermek değil, bugünkü res- mi gazetede çıkan son Iktısadi karar- hame hakkında kendilerile bir hasbi- halde bulunmak, döviz tahdidatı çık- tığı günden bugüne kadar ekonomik hayatımızın geçirdiği safhalar üzerin de birer birer durarak, ruldukça veya kendi muvafık gör - dükçe, verdiği zengin izahat ile ken- dilerini tenvir etmekti. Iktısat Veki- imiz bu süretle, halka, tüccara, sa- nayicilere hitap etmek, bihakkın bü- yük bir terakki merhalesi saydığı yeni kararnameyi her Türke ve Türk- lerle münasebeti bulunan her ecne- biye, iyice nüfuz ettirmek istiyordu. Mükemmelen bildiği bütün bu nok- talar önünde metin kelimelerle, dur- mudan, tereddüt etmeden yeni reji-| mi izah ediyor ve bunun Türk eko- momisinin ihtiyaçlarına nazaran nasıl Ye neden'en mütekâmil şekil olduğu- nu anlatıyordu. Gazeteci arkadaşlar Vekilimize bir gok sualler sordular, bir çok nokla- lârm tenvirini istediler. Biz, kendi - mizden bir şey ilâve etmeden, bütün bü anlatmalar ve sormalardan çıkan neticeleri aşağıda hulâsaya çalışıyo- Fur: Celâl Bayar, sözüne başlarken neş- * redilen yeni kararname hakkında vak tile Büyük Millet Meclisinde uzun u- linde o nisbette memleketten mal çı- kar, Bu izah ettiğim şekiller bidayette i yani iIk kontenjan kararnamesi çık- İtiği vakit aynen mevcut değildi. Fa- kat milli ekonomimizin ihtiyacatı nis betinde yavaş yavaş tadil edile edile bu hali almıştır. Yeni Vaziyet Celâl Bayar, bugün tatbik edilmek te olan esasatı bu suretle tesbit elik- ten sonra eline yeni kararnameyi a- larak sözlerine devam etmiştir: — Yeni yaptığımız tadilât acaba en münasip şeki) midir? Acaba bun- larda da herhangi bir tekâmtlün tesi ri ile atiyen tadilât icrası lâzım gelmi yecek midir? Bunu şu dakikada ta yine maddeten imkân yoktur. Ekono mik hâdiseler ve vaziyetler o kadar çabuk ve o kadar kolaylıkla tebeddül etmektedir ki, bundan bihaber görü- nerek herhangi bir esas üzerinde mu- sirrane durmaya çalişmak yanlış bir hareket olur. Fakat yaptığımız yeni kararname diyebilirim ki, bugünün ihtiyaçlarma göre en mütekâmil şe- kildir. Sizi temin ederim ki, biz nâ- sıl tam serbest döviz politikası tat- bik edebilen mevileketleri kıskanı- yorsak çok ve pek çok memleketler de bizim bu attığımız adıma gipte &- deceklerdir. a Yeni Tâdilât Yeni yaptığımız tadilât şunlardır: Bir kere birinci, ikinci ve üçüncü gruplara prensip itibariyle dokunmu- zadıya izahat vermiş olduğunu ve fa- kat Ajans bültenlerine giren o vakit- ki izahatınm yalnız “Ulus,, la intişar ettiğini ve diğer gazetelere - 0 Va- itki müzakerelerin fazlalığından ve €hemmiyetinden olacak - girmemiş bulunduğunu kaydetmiştir. Vekilin o 'vakltki izahatı elimizde bulunan Tür- 'kofisin haziran bülteninde de mevcut tur. İlk Tedbirler muhtelif devletlerle olan minasebet- lerini tahlil ederken bu hususta ci- © han buhranı neticesi olerak ilk ted-| birler alınmıya başladığı günden iti- baren bu münasebetlerin nasıl muh- telif seyirler takip ettiğini anlattık- tan sonra demiştir ki: “.— Ekonomik münasebetlerimizin bu seneler zarfında geçirdiği tekâ - mül, karşımızda bulunan ve bizlerle ticaret yapan devletleri, gayet tabii olarak, muhtelif bazı menzumelere ayırmıştır. Bunları birer birer tetkik. te fayda görüyorum: Kleringler Birinci kısım — Kleringle bağlı ol- duğumuz ve ayni zamanda bizim le- himize ithalât ve ihracat arasinda muayyen bir yüzde farkı eyıran memleketlerdir. Bu kısım diğerlerinin hepsinden mühimdir. Ticaretimizin yüzde doksanı bu msnzume dahilin- deki devletlerle yapılır. Bunlar, bi- zimle olan glışverişlerinde tediye mu- vazenesi farkı olarak bize yüzde yirmiden otuz beşe kadar bir döviz farkı bırakırlar ki, maliyemiz bundan istifade eder, Ayni zamanda bu dev» letler bize meselâ seksen satarlar yüz satın alırlar. Yani onlardan yap- tığımız ithalâta nazaran daima daha fazla bir mikdar mal ihraç ederiz. Diğer Devletler * İkinci kum — Kendileriyle yüzde yüz müvazene esası üzerine müstenid veya lehimizde pek cüz'i bir döviz pa yı ayıran bir anlaşma yaptığımız dev letlerdir. Bunlardan esas itibariyle yüz mal alırsak kendilerine yüz mal #atarız. Üçüneli kısım — Bizim aktif oldu- umuz, yani kendilerine aldığımız- dan çok mal sattığımız memleketler- dir ki, isimleri kararnamede mevcut tur. Bunlarla serbest döviz esası üze rinden muamele yapıyoruz. Dördüncü kısım — Tam aksi ols- Tak pasif olduğumuz yani az mal sa- tarık kendilerinden çok mal aldığı- miz memleketlerdir. Bunlarla alış ve- ris Türk parasmm kıymetini koruma hakkındaki 11 sayılı kararnamenin mraddel 32 inci maddesi Üzerinden yoruz. Yalnız bunların ithalât şekille. rinde lehte olarak bazı tadilât vardır. Bunların muhtelif kararnamelerle hangi nevi malları sokabilecekleri hangilerini ithal edemiyecekleri ev- velce musarrahtı. Bir de umumi bir kontenjan Jistesi vardı kı, bütün memleketler bundan istifade ediyor- lardı. Şimdi bu liste kaldırmıştır. Memnu eşyalistesi de ilga olunmuş tur. Kleringli veya benzer anlaşmalar in bağlı bulunduğumuz ve ayni za- manda bize yüzde yirmiden yukarı döviz payı bırakan verlerden gelecek bütün eşya, gimrük resmi verildik ten sonra serbestçe memlekete gire- cektir. Yalnız yüzde yüz karşılıklı veya lehimizde yüzde yirmiden aşağı döviz farklı anlaşmaya tabi memle- ketler için elde kontraktüel listeler vardir, Bu listeler bittabi müddetle- ri bitinciye kadar devam edecektir. Ayn! zamenda bu memleketlerin üç ay müddetle eski rejimden istifade etmeleri imkânı da temin edilmiştir. Ne Yapacağız? Bunlâra karşı şu espri dahilinde hareket edeceğiz: Müddetleri bittik- çe en geniş bir fikirle hareket ederek ithal edecekleri mallarm sdedlerini çoğaltmak... İşte kendileriyle yapa - cağımız gelecek müzakerelerde bu zihniyet hâkim olacaktır. Şurasmı da söyliyelim ki, bu gruba dahil olan lar (o içinde tediye omüvazenesi müsait olanlar döviz payı ayırmak imkânı bulabilirlerse derhâl birinci grupa geçebilirler. Ve o vakit #er- best ithalât rejimimizden bilâkaydü- şart istifade ederler. Keza bizim aktif olduğumuz ü- güncü grupta da tadilât yoktur. On- lar zaten her suretle umumi vejim- den serbestçe istifade (o ediyorlardı. Bundan sonra da istifadeye devam & deceklerdir. Pasif olduğumuz dördüncü grupa gelince, 11 numaralı kararnamenin 32 nci maddesini yeni kararname dördüncü maddesi ile tadil etmekte- dir. Aradaki farkı gu suretle hilâsa edebiliriz: İptidai Maddeler Bu memleketlerden (girecek olan mallar, ki bizim muhtaç olduğumuz iptidsi maddelerdir, bir listeye ko nulmuştur, 'Tüccara kolaylık olsun diye banka kefaleti kabul edilmiştir. Bir de eski kararnamede bu memleketlerden ge- len malın bedeli, altı ay zarfında mu- kabil ihraç yapılmazsa irat kaydolü- nur diye bir fıkra vardı. Bu fıkrs da kaldırılmıştır, Bu prensibi bu suretle tesbit ede- rek bilâkaydüşart serbest birakma | | yapılmaktadır. Bu memleketlerden | mızm en başlı âmili harici ticareti. | gelen malların parası Cümluriyet Merkez Bankasına yatar ve mukabi- mizin asırlardanberi defisiler olmasi- dır. Yani aleyhimize açık olmasıdır. TAN YENİ İTHALAT REJİMİ YARIN BAŞLIYOR, KARARN , İktisat Vekilimiz İki Rejimin Bütün A Esaslarını Anlattı Serbest bırakırsak bugün lehimize kapanmış olan ticaret müvazenemi- zin yine aleyhimize dönmesi ihtimali vardır. Düsturumuz Diğer bir sebep de Omalüm olan prensibimizin, yani “malımızı alanın malını almak,, düsturunun muhafa - zasıdır. Ve nihayet bu suretle malla- rımızm satışını İthalât mukabilinde taahhüt altına aldırma oluyoruz. İşte dış ticaret siyasetimizin ana prensipleri bunlardır. Kontenjan tat- bikatına başlanıldığı zaman neşrolu- nan kararname İle serbest ithalât pozisyonları brrakılmamıştı. 1311 po zâsyon lizerinde kontenjan tatbik e diliyor, 516 pozisyona dahil madde - lerin de ithali menedilmiş ve ikinci kontenjan o kararnamesi ile bu adet 824 e çıkarılmış bulunuyordu. Genişlik Ekonomik durumun İicapları göz önünde bulundurularak listelerde ted ricen genişliğe ve serbestliğe doğru adımlar atılmış, kontenjan listelerin- deki pozisyonlarm bir kısmı serbest İlistelere intikal ettirilmiş ve bir kıs- mı da Vekâletler listelerine almarak lisans usulüne tâbi tutulmuştu. Itha- lât rejimimizde son merhaleyi teşkil eden G. 1 R. kararnamesinde bu ted- rici genişlemenin neticesi olarak ser best listeye dahil pozisyonların ude- di 1066 sı tamamen 74 Ü kısmen ser- best olmak üzere 1140 a çikmış, kon tenjanto pozisyonların edeti sıfıra indirilmiş ve lisansa tâbi pozisyon- lerm adedi 256 ve memnu İisteye gi- ren pozisyonların adedi, 573 ü tama- men ve 166 s1 kısmei' memnu olmak üzere 739 olarak tesbit edilmiş bu- lunuyordu. Kontenjan Yok Yeni kararname hükümlerine naâ- zaran esasen serbest olarak ithal e- dilmekte bulunan kısım haliyle de- vam etmekte, lisansa tâbi olan po- zişyonların İthali (O tamamile serbest bırakılmakta, ithali yyemnu olan po- zisyonlar listesiyle zaten sıfıra indi- rilmiş olan kontenjante pozisyonlar listesi bertaraf edilmekte olduğuna göre, ithali memnu madde olarak or tada hiçbir sey kalmamaktadır. Gümrük Tarifeleri Gümrük tarifesindeki tadlâta e D. No, Semti ve mahallesi 1851 — Beyoğlu Emincamli 1962 . Silivrikapı Ali Fakih 2446 O Ayvansaray Atik Mustafapaşa 2524 Galata Beyazıt 2168 Üsküdar Yenimahalle 4356 o Çengelköy Çakaldağ 4801 O Üsküdar Altunizade 48650 o Büyükdere 4748 Üsküdar Altunizade 4898 oo Beyoğlu Yenişehir 7423 Boğaziçi Yenimahslle 8316 o Çengelköy Kuleli 8614 O Yeşilköy Umraniye Malüm olduğu üzere gümrük ta- rife kanunumuzda 1827 pozisiyon var dır, Bunlardan yalnız 92 sine 15 tem muzdan itibaren zam yapıyoruz. Na- zarı dikkatinizi celbederim ki bu 92 madde esasen gimdiye kadar tatbik edilen kararnamelerde metanu liste- lere dahil idiler, Bu sebeple yapılan zammın piyasada fiyat pahalılığı yap masına sebep yoktur. Diğer taraftan 131 pozisiyonda tenzilât yapıyoruz, bu pozisiyonlara giren maddeler memleketin sanayi ve iktisadi hayatı için şimdiye kadar tat bik edilen resimlerden daha az resim le girmesi arzu edilen eşyadır. Geriye kalan 1604 pozisyona dahil maddele- rin gümrük resimleri üzerinde şimdi İlik bir değişiklik yapılmamıştır. Bun- İlerdan yalnız cüz'i bir kısmı üzerinde tenzilât imkânları araşlırılmaktadır. Tadilât Yapılırken Gümrük resimleri tadilâtını yapar ken düşüncemize gelince: Himaye edilen maddelerin mâmle- kette ihtiyaçtan fazla veya ihtiyaca yakın miktarda istihsal edilmesi, ham maddesini memlekette tedarik etme veya kısa bir zamanda yetiştirme im- kânlarının bulunması gözönünde tu- tulmuştur. Pamuklu, yünlü, deri ve trikotaj gibi sanayi şubeleri bu zümredendir. Bu nevi sanayiin mühim bir kısnm- da memleket dahilinde zaten reku- bet mevcuttur. İhtiyacm ancak yüzde otuzu gibi xi bir kısmı dahilde temin edilen ihsal branşlarının gümrük resim- leri aynen bırakılmış ve hattâ bun- lar üzerinden bazen Lenzilât dahi ya- Palmiıştir.” Fiyat Artmıyacak Bunun sebebi istihlâkin cüzi bir kısmına tekabül eden bir İstihsali hi- maye edeceğiz diye müstehliki, hat| ta bir Syat yüksekliği karşısında bu- lundurmaktan çekinmiş olmaklığımız. dır. Hatıra gelebilir ki, gümrük res. mi artmea memleket dahilinde imel edilen kısımların da satış fiyatları yükselsin, Halbuki evvelce işaret et- tğim gibi himaye edilen maddeler zaten şimdiye kadar memnu İistede bulunanlardır. Ayni zamanda yeni hesaplarımızı yaparken alâkadarlar- la dR görüştük ve kendilerinden te- minât aldık ki, yapılan himaye netice sinde fiyatlarda bir tereffU husule ge tirilmiyecektir. Böyle bir tereffüün . .. . : Istanbul Gayrimübadililer Komisyonundan Sokağı Emlâk No. O Cinsi ve hissesi Hisseye göre muhammen K. ——— Ki Hür 15 o 17225 metrearsa (o 1750 Kapalı zarf Koçdibek İş E.19 Dolaplı kuyusuolan Y.99/1 6430,70 metre bosta. 200 Açık ar- nin 192/1920 his, tırma Çınarlı çeşme E.1i (oKöâğir hane s0 E. Marya E.57 O 46.65 metre arsa wW ., Y. Revani X.57 İ E. Piçicr 55 Oo 69 metrearsa 10 , Y. Pistikir bayır | Bağlar mevkii “4 13780 metre arsa 1380 Kapalı zarf Küçük Çamlıca 10 (1530 metretarla 710 Açık ar. tırma E. İskanavi E.l4Mü. o 2800 metrearsa 570 . | Y. Hacet Notaj: 18/1 İ Küçtik Çamlıca © 8 1722 metre arsa 1722 Kapalı zarf 'E. Keklik E.3 Ahsap hanenin 100 Açık ar- Y. Kınalı keklik Y. 96 “e His, tırma Mektep E41Y.8 118,91 metre arsa 250 " Karaocakları E 78 o Taşocağı 760 , Kalayci E.18Y.49 Kâgir dükkân 200 ” Yukarıda evsafı yazılı guyrimenkuller on gün müddetle satışa çıkarılmıştır, İhaleleri 237-037 tarihine düsen Cuma günü saat 14 dedir. Satış münhasıran gayrimübadil bonosiladır. ME ÇIKTI. husule getirilmesi ihtikâr telâkki o- lunacaktır. O vekit hükümetin kuy vetli eli bunu yapanların yakasında bulunacaktır. Ve zaten fiyat müra- kâbesi yapmak için İktisad Vekâleti kanuni salâhiyetie de mücehhez bu- lunuyor. Fabrikalarımız Bu tetkikat ve heaspları yaparken bir taraftan da devlet fabrikalarmm istihsalâtını muayyen maddelere in- bisar ettirmeyi faideli bulduk ve ken dilerine çeşitli maddelerden vaz ge- çilmesi için yeni bir program verdik. li suretle fabrikalarm imelâtlarını rasyonalize etmeleri temin edildiği gibi himaye sahasınm da çok geniş olmasınm önüne geçilmiştir. Ve za- ten münhasıran bu maddeler üzeri- ne konmuş olan himayekâr resimler ancak ihtiyati bir tedbir olarak ka- bul edilmiştir. Bundan anlaşılıyor ki, ittihaz ettiğimiz tedbirler ekonomik Icaplara tamamiyle uygundur. Ve bunlarm herhângi bir veçhile suiisti- malini önlemek icin elimizde iktisadi ve kanuni müeyyideler mevcuttur. Damping Bazı memleketlerin dahili piyasa- larındaki satiş fiyatlarından farklı olarak ihracat malları ucuz sattik- ları vâkidir. Biz bunu damping fiya- tı olarak kabul ediyoruz. İstihsalâtı- mızı bu kabil sun'i tedbirlerle hırpa- latmamak için gümrük tarife kanu- nunun üçüncü maddesini daha büyük bir hassasiyetle gözönünde tutacağız. Size izah ettiğim tedbirlerin tesirleri- ni kati olarak şimdiden görmek ve bunların hepsinin müspet netice ve- receğini iddia etmek çok müşküldür. 'Tatbike geçildiği zaman bu tedbirle- rin seyrini milli ekonomi cephesin- den müsbet veya menfi olarak göz- den geçirmek ve damping meselesini İncelemek için kararnamenin altıncı maddesile iktisad vekiletinde bir milli korunma komisyonu,, teşkil e- dilmiştir. Bütün cihanda ekonomik Vaziyetler seri tahavvüllere tabidir. Herlisiigi bir tedbir bugün müsbet iken yarm menfi şekle geçer ve mem lekete zarar verebilir. Bunun için maddeler (oüzerinde (mili eko nominin ârzedeceği icaplara göre tadiller yapmak zarureti ekseriya başgöstermektedir. İşte ko- misyon bu mevzu üzerinde çalışarak kararlarını hükümete arzedecek ve hükümetin kararı da derakap millete bildirilmek suretiyle iktisadi haya- tın tahavvüi) seyri milli ekonomi icap larına göre uydurulacaktır. iki Gaye Birde şunu söylemek isterim: Gümrlik tarifeleri memlekette sade- ce mİİİİ ekonominin tanzimi için ko- Dulsaz. Onların tanziminde mali Irma minnet ve şükranlarımız! 8” 4.T- M7 N i | zihniyet de hâkim olur, Mühim © bu iki gayeyi teliftir. Başvekil Ismet Inönü ve hükümeti bu hi ta çok hassastırlar. Memlekette istihsa! ve imal oi maddelerin maliyet fiyatlarma yapan elemanlar o arasında memleketlerde olmıyan vergilerin dirilmesi prensibi nekadar bü; mümasili memlekette yetişmiyeğ tidai maddelerin memlekete resii veya pek az resim vererek girmiöüğ rinin temini de o kadar büyük 9 hemmiyeti haizdir. Fakat bu cihef'i defaki tedbirlerle tamamen 1 dilmiş değildir. Teşviki Sanayi Teşviki sanayi kanununun bükl lerine göre Maliye ve İktisat W letlerince tanzim edilmekte olan telerdeki maddelerin muafiyetini min için yapılan formaliteler ağ” masraflıdır. Bazı ahvalde sulii müsait olduğu iddia edilmektedir. listeyi tamamen kaldırarak bütüB tidal maddelerin gümrüksüz geçi fikrinde Maliye Vekili ari mutabik kaldım. Başvekilim me' un ehemmiyeti nisbetinde çalışm” için emir vermişlerdir. Bunu da lecek sens tatbik edeceğimizi, ediyoruz. İpi'dai Medde Netice: Mümasili memlekette #üİ tişmiyen iptidai maddelerin gün i ri resmi vermeden veya az bir vererek ve mallar da gümrük mini ödeyerek memlekete serb girmesinin İktısadi tesirler üzeli uzun boylu durmaya ihtiyaç yok Herkes bunun faydasmı takdir mek imkânına maliktir. Son name İle tüccarımıza her suretle laylıklar gösterilmesi temin ed ve memlekete müfit olan sanayi # belerimizin de hukuku mahfuz t muştur. Binicilerimiz * | Avrupadan Döndüler (Başı 1 incide kendisine verilen temsil vazifesi! refle ifa etmiş ve akylizle dönü tür. Bu müsabakalarn her birinci, ikinci, üçüncü ve ilâh.. çok iyi dereceler alınmıştır. i Türk süvari ekibinin beyni sahalardaki muvaffakıyetinden Pi sederken, başta Büyük Önde Atatürk ve sevgili Başvekilimif neral İsmet İnönü olduğu held tün büyüklerimizden daima lâka ve lütuf gördüğümüzü de mek İsterim. Bu alâka ve lütfa € lâyik kalmak düşüncesi ve bu Ü membalarımdan aldığımız ku bizi muvaffak eden âmillerden dir. Bu kadar geç saatlerde siz tecilerin de bizi karşılamak ve etmek suretile gösterdiğiniz milletin süvari ekibile nekadar “4 dar olduğunu isbat eden en bsr” delildir, I İşte üçüncü kuvvet ve ilham bar da budur. Binaenaleyh Türk ve onun büyükleridir. Şe lara alttir. Türk olduğumuzu nerek çalışmak ulularımızın ti ve itimatlarma medyun oldi şilkranı sözle değil fülle memleketin bu alâka ve muh” ne dalma mazhar kalmak asm” bu muvaffakıyetleri vermiştir. Türk milletine, onun sevgili © ki N rim. , Dersimde Teslim Olan Elâziz, 13 (TAN Muhab Otuz iki senedir haydutluk başılardan Ali Şiri öldü nuştum. Dediler ki: “—Bizi fenalığa teşvik ed adamdı. Orun ölümile Tunetl © bir fesatçıdan kurtulmuş öldü” Mevkuf bulunan aşiret j Cebrailin iki oğlu ile karsi leri de dehalet ettiler. v , k ,