23 Mart 1937 Tarihli Tan Gazetesi Sayfa 5

a. 3.3 37 TA Gündelik Gazete BAŞMUHARRIRI Ahmet Emin YALMAN AN'ın hedefi: Haberde, fir| de, her şeyde temiz, d samimi olmak, kariin! Mzetesi olmıya çalışmaktır. | | SUNUN MESELELERİ amm m m 'N © pro-nedeanti,, yeni Japon Dış Bakanı Sato, son beğ tında Sovyet — Japon müna. a lerinden © bahsederek, Sovyet Ya Şayet “Komintern,, den vaz . İvese, iki büyük devlet arasmdaki em lerin çok daha kolay ve ii düzeleceğini bildirmişti. Bu im Japonya dışında da bazı taraf. Kk, bulacağından şüphe etmemek yl bugünkti ideolojik ve emper. bizi çarpışmalar karşısında, bunlar a kinda insaflı bir telâkki ve kara. Varmak istiyenler için, Japon Dış alanının bu beyanatı, pek bir taraf. İp görüsü aksettirse gerektir. B . “Komintern,, mevcut yegâne bey. Memitey mistik olsaydı, onun faali . işçiden hoşlanmıyan dünya için, like de, yalnız ondan ibaret kalır. » Hakikat, böyle değildir . uaakikat, birkaç mistik ve birkaç p > karşısında bulunmakta oldu - z merkezindedir .,, İğer, bir türlü ortadan kalkmak gmiyen emperyalizmi, hangi renk. |, 'hirsa olsun bir yana bırakırsak, *Münizmin yanmda bir de faşizmin İveut olduğunu ve dün omun yap. gibi bugün de bunun kendini bi. İn kafalara ve biltün milletlere ka yi, *etirmek istediğini inkâr edeme . Mistikler, kendi nasyonal smırları hiinde kaldıkları mtiddetçe muhte. irler. Fakat dışarısı İle içerisi a. da fark görmekten kendilerini Möstağıni gördükleri gün, vaziyet “hal değişir Öyle memleketler vardır ve bun . “İçbarış,, ve “Dışbarış,, sevgi - © kadar sağlam ve samimidir ki İd, Türkiye, bu memleketlerden bi - | İİ) bunlar ne komünist ne de fa .| olmak arzusundadır. Kendilerine böyle bir mukavemeti gören Hi | ik, son yıllarda, endirekt bir yol 4törek şu yahut bu memleketi anti *İst, yahut anti . komünist cepheye lemek İstiyorlar . | Yani, kendi akidelerine çekeme - 6€, öteki akideye karşı teşekkül ek cephenin içine almak İstiyor. Bu karşılıklı faaliyet, şu yahut bu İeti jister pro . komünist, yahut he. faşist, ister anti komlinist, at anti . faşist yapmak istesin, hı İaaliyete istekleri haricinde mev. kılman memleketler için, âşikâr ki İ? tehlike ifade etmektedir. Bu teh. İk nedir? Bunu uzun boylu anlat ğa lüzum yoktur. Bir tarafım di. İr taraf hakkmda söylediklerini geçirerek objektif bir elekten ek, bunu anlamak ve ideolojik “bhelerin teşekkiiline mâni olmak Stiyen büyük demokrasilere hak ver. kâfidir. , Dış Bakan Satonun söylediklerine b buna karşı da şu söylenebilir k, barışı seven dünya ve İnsanlığı, Mdlece Komintern hakkımdaki temi. M İt tatmin etmese gerektir. Meselâ hasan “Uzak Şark, ta, Komin. “w'in faaliyeti kadar Japon emper. yölkmninin de ne zaman ve hangi) ye ktada duracağı, herkesin ağında lan bir sanldir. Burhan BELGE Belediye 90 Lirayı “ Evkafa Vermiyecek » İtanbul sokaklarından ekserisinin ka iyle arsa olduğunu ileri süren ev. iç İdaresi, belediyeden bu sokaklar #M Mukatan vergisi istemişti. Bele 479 yekünu 90 bin lira tutan bu pa. Vermekten imtina ettiği için me. diğer pürüzlü işlerle beraber hâ.| )misyonuna edilmi a, em komisyonu kararlar **inda bu mesele hakkımda da bele. > lehine hüküm vermiştir. Bu iti - *lâ belediye bu 90 bin lirayı Evkafa yecektir , seeseesesseeseeeeeeeiekieiee T İLİM VE FEN “.earesasieiienek AN DÜNYASINDA mesasasesesesekisesek eekkeeek eee : ; eeereeeeeekiekekekeekeeeekekeeşeseeeemeameseaaekenakaaeamaaaaaamakeekaeeeeeeekeeeesi TENASÜLDE SIRLARI AN Mendelizm Nedir? İkiz, Üçüz, Beşiz Kardeşler Kaç Türlüdür? Yazan: Rauf A. Hotinli T ebat olsün, hayvan ol sun, Yaşayan uzviyet lerde veraset meselesine dair gecen haftaki müsahabede (1) hayatın bu yandıran muam ılan araş eğin ve görüldüğü gi pek merak masını keşif için Ya; tırmalar bu sırrın erk dişinin tenasül ki kromozomlarda mündemic bulunduğu neticesine varmış tr. Umarım ki Prof. Th. Mor gan tarafından sirke sineklerin de dölün neden dolayı erkek ve yahut dişi olduğuna dair ya pılan müşahede ve tecrübeler okuyucular tarafından lâyık dikkatle takip edil hücrelerinde oldukla, miştir. Hayatiyatta veraset yalnız dölür cinsiyet meselesinden tbiret de” - Zildir. Boy, renk. göz, : saç, kan gibi bünyenin bütün vasıflarına taallük eden geniş ve karışık bir meseledir. Hattâ duygu ve fikir sahalarında da verasetin ehemmi- yetli bir âmil teşkil ettiğine kei olmak yanlış bir zehap olmaz. Çocuklarda babayı, anayı bir veya birkaç göbek yukarı bir ceddi andıran benzerlikler seçilmekte - dir. Bu benzerlikli birtakım ka nunlara tâbi bulunması zaruridir. u tabiat kanunlarını keş - fetmek için fenni mahiyet- te ilk müşahedeler ve tecrlibeler geçen asrın son Yarısında eski A- vusturya imparatorluğunun Brünn Bugünkü © Çekoslovakyanın Brno — şehrinde Çehli bir papaz Gregor Mendel (1822 « 1854) tara- fından yapılmıştır. Mendel kilisenin yanında zaviye- inin bahçesinde yetiştirdiği muh- telif nevilerden noh r arasında erkek çiçeklerin tenastil tozile di. $i çiçekleri telkih ederek melez ne- batlar yetiştirmiş ve bunlar da (- ki muhtelif nevin irsi tesirlerini incelemiş. Evvelâ yalnız bir tek vasfın, bi- ri boylu ve biri bodur İki nebat a- rasında “boy,, vasfının tevarüsü- nü İncelemiş ve görmüş ki, böyle bir tesallüp ile ilk nesilde yalnız orta boylu melezler yetişiyor; fakat bu melezlerin kendi arala - rında ilkah ile yetişen kinci nesil nebatlarda üç urun boyluya mu- kabil bir kısa boylu yetişiyor ve bu kısa boylu nebatlar, başka ne- vilerle karıştırılmazlarsa, müten- kıp nesillerde şekillerini muhafa- za ediyorlar. Lâkin İkinci neslin üç boylu nebatından Yalnız birisi müteakıp nesillerde şeklini muh. faza ettiği halde diğer ikisi üçün. el nesilde —Tıpkı İlk neslin me- lezlerinde olduğu gibi— dörtte bir ktsa ve dörtte liç uzun boylu ye - tistiriyor ve bundan sonraki me « lezler arasındaki nesillerde evvej- ki neticeler synile tekerrür edi - yor. eraset yalnız bir vasıf hak, V kında araştırılmayıp tabi- atte görüldüğü gibi muhtelif va- sıflar arasında incelenirse mese - lenin oldukça karışık bir mahiyet ği aşikârdır. Hele tena- sül hücreleri Ja türlü tör. tü miraslarla yüklü kromozomları ihtiva eden hayvanlarda çöz hayli güç bir düğüm şeklin Bununla beraber, ş lerde umumi mahiyette iki vera- kanunu keşfedilmistir ki. ha yatiyatta mendelizm diye maruf- tur. Bu kanunlardan bir Yekdiğ Inız bir tek “ (Şema - 31 İkisinin de tenas VERASETİN LAŞILIYOR (Şema - 1) Bir külrengi ve bir beyaz farenin tesalübün- den yetişen melez nesil ve bu melez neslin çiftleşmesile yetişen ikinci nesil ii m) IŞema - 2) Bir beyaz ve bir melez farenin tesalübünden yetişen yarısı beyaz yarısı külrengi nesil hücrelerinde kara (İK), ak (A), sert (SI ve yumuşak "Y” âmiller bulunan iki melez kobayın tesalübünden çikan döllerin tenasül hücrelerinde mündemiç âmiller tirildiği vakit İlk nesilde yetişen bütün melezler biribirine benzer- ler. Ya ana ve baba arasmda orta. bir tipte ve yahut ana ve babadan birinin hâkimiyetini gösteren bir tipte olurlar. Fakat bu melezlerin kendi aralarında çiftleşmelerile yetişen İkli eslin dörtte biri sırf ana, dörtte sırf baba tipin de ve yarısı da Yine melez —Hyb- ride— bir tipte olur, Bu melezle- rin kendi aralarındaki tenssül döl- lerinde tıpkı ikinci nesildeki neti- ce husule gelir. D emek kİ, ana babaya mahsus vasıflar dölde ta- mamile karışıp hususiyetlerini kay betmiyorlar. Yani erkek ve dişi tenasül hücrelerinin kromozomları ilkahtan sonra yumurtada birleş- mekle beraber 0 yumurtadan ye- tişen dölün tenasül hücrelerinde istiklâllerini muhafaza ediyorlar ve torunlarda Muayyen bir kanun dairesinde tekrar m lar. Yalnız vasifların bir kısmı, meselâ renk hüsüsünda açık renge nisbetle koyu renk, boyda kısa bo- ya nisbetle üzün boy, tüyde yumu. şak tüye nisbetle sert tüy galip bir mahiyet arzederek verasette daha sık bir nisbette tezahür ediyor. Tabii, galip mahiyette olmıyan va- sıflar da daha seyrek surette mey- dana çıkıyorlar, Verasette, vasıf- ların bu galip ve zayıf mahiyetle- ri mühim bir rol oynamaktadır. alım: ve Bir mi (Şema — 1) de görüldüğü gibi bir beyaz fare ile bir kül rengi farenin tesalübile yetişen melez farelerin hepsi ilk nesilde, galip vasfın tesirile, kül rengi oluyor: fakat beyaz renk te ufak dairelerle gösterilen tenasül hücrelerinde mahfuz kalıyor (Ove lerin kendi aralarında çift melerile doğah ikinci nesil fa- nin dörtte üçü rengi ve oluyor. Lâkin bu kül rengi farelerin tenasül blicre lerinin şemalarına bakılırsa görül ki, bunlardan yalnız biri tam kül rengindedir. İkisi melezdir. Bun lar aralarında çiftleştikleri vakit, tıpkı ikinci nesilde olduğu gibi, dörtte üçü k örtle bi. ri beyaz yavrular y ler. Böyle bir melez ikinci nesilde yetişen tam bir beyaz fare ile çift- leşirse (Şema — 2) de görüldüğü gibi yavruların yarısı kül rengi ve yarısı beyaz olur. Hulâsa, Mendelin birinci kanu- nu anadan ve babadan tevarüs e- dilmiş vasıfların evlât ve ahfatin bu mele istiklâllerini muhafaza ederek mu - ayyen bir surette meydana çıktı larını gösterir. G“ misallerde, meseleyi basit ve kolay anlaşılır bir şekilde arzetmek için, ana ve baba arasmda yalnız bir vasıf ayırdı bü- landuğunu farzetmiştik. Halbuki de una ve baba arasm- da biribirinden farklı pek çok va- nası zaruridir. Vera - yoksa her vasıf is- uhafaza ederek ayrı ay- 1 eder? Müşahedeler ve tecrübeler bu muhtelif vasıfların döllere biribi- rinden ayrı ve tamamile müstakil bir surette intikal ettiklerini tür- lü türlü halitalar husule getirdik- lerini göstermektedir ki. mende - lizmin İkinci kanunu da budur. Meselâ: 1 — Ak renkli Yumuşak ve3 —Uzun tüylü bir yın 1 — Kara renkli, 2 — sert ve 3 ile ui de bu altı vasfın sek tığı görülü — Kısa tüylü bir kobay en melezler. â 2 — Ak — Sert — Kısa; il sl bücrelerin- şek vasıf. kobayın sinden çıkacak döllerdeki et halitalarını gösterir. M ilyonlarca senelerdenberi he sapsız tesalüğlerin mahsu- lü olan İnsanlarda bu veraset me- selesinin ne kadar karışık bir ma- P ğini izaha hacet yok- Bir Fransız biyolojiste göre, her m türlü kardeşi olabilirmiş! Bununla beraber nasülünde veraset kan ameli bir surette istifade edilmesi ihtirasli yok değildir. Bu sayede, sık gık yani gelip mahiyette bir ma- kise arzeden bir nesilden nakisesiz olarak yetişen bir ferdin tama. mile salim o.duğuna evlât ve &v- fadrum salim kasacağ.ga, halbuki galip mahiyette olmıyan bir na kise arzeden bir ilden yetişen ve zahiren 8 irünen bir fer- din evlâtlarında ve hafitlerinde O nsanların te- arından © va rılamamıştı #nevi,, Un” vani altında toplayabileceğimiz bu verasette nakiselerin yeis verici bir ittiratla tekerrür ettiği ve fa- kat meziyetlerden, yüksek vasıf - lardan evlât ve ahfada hemen hiç bir miras intikal mektedir! eraset mekanizmasının keş- fine kadar hayvan dölle - e erkeklik ve dişiliğin ana rah minde ceninin oldukça inkişaf et- miş bir safhasma takarrir ettiği zannaolunurdu. Kromzomların te- nasülldeki rollerinin meydana Çi karılmasile anlaşıldı ki, dölün cin- siyeti, geçen haftaki müsahâbede görüldüğü üzere, sna ve babanm tenastil hücrelerinin birleşmesinden ile gelen yumurta dü takarrür nektedir . Hattâ bu yolda biraz daha ileri gidilerek bir batında doğan ikiz, &- çüz ilâ... kardeşlerin Iki suretle vücude geldikleri anlaşılmıştır. Bunların bir kısmı tek bir yu - murtanm ilkahtan sonra ikiye, ü- çe, sattâ dörde, beşe bölünerek her kısımda tam bir yavru yetiş - mesile vücude gelmektedir ki, bu nevi kardeşler biribirine çok ben- zerler ve hepsi erkek veya kız 0- lur. Diğer bir kısım da birkaç yu- etmediği görül -” -IK RASI Üniversite Bir Manastır mıdır? Üniversie rektörü, versiteye girmesini İ rün kanaatma göre, olan üniversiteye eğlence ve zevk va Sıtası olan musiki” giremez. Profesör ler ve talebe bu fikirde değiller. Bun lara göre musiki bir san'attır ve üni versiteye girebilir. Ben talebe ve pro fesörlerin tarafındayım. e. Katolik ktisesi ile protestan klisesi arasında bu musiki mesel | kuzuncu asrın musikinin üni etmis, Rektö İlim rmuhüti on do. sonlarına doğru bir münazaa sebebi olmuştu. Katolik klisesi musikinin haram olduğunu, mukaddes bir yerde musiki çalmamı yacağım iddia ederdi. Protestanlar | ön dokuzuncu asırda musikiyi, » ci asırda dansı kliseye soktular. Ka tolik kiliseleri hâlâ musikiyi reddeder ler, katolik manastırlarmda kadm, İle ki ayni derecede mezmum. dur, di, m . Üniversite bir manastır, katolik klisesi midir? Bizim bildiğ mize göre bir memleketin üniversite si, en ileri fikirlerin kaynad Bilhassa inkılâp yapan bir memleke tin tekâmül merhalesinde | formlar yaptığı devirlerde, üniversite nin maziyi, taassubu, muhafuzakârlı ğı yıkan inkılânçı bir vazifesi varır. Camiin musikiyi meneti musiki. nİn ancuk tarikatlarda ye rvulmas o 1amanki tanssubun bir neticesiydi,Bu gün üniversitenin musikiye kapılarmı paması, her halde dini bir taassu n değil, fakat içtimai bir muhafaza lığın neticesidir. Üniversitenin ileri hareketlerde kütlelere rehber ol ması İcap ederken, muhafazakârbk ti gütmesi ,inkılâpçılıkla te. Jur edilemez. : Musiki zevk ve eğlence vasrtasiy - mış. Olabilir. Fakat bedii bir zevk ve eğlence.. Bedii zevk ve eğlence ne. den Üniversiteye giremezmis.. Üni - | yersitede temsiller verilmesi de be. dei bir zevk ve eğlencedir... Bir Üni. vetsitenin, bir temsil vermesini men- etmek akıllardan £ ir mi*. Zevk ve eğlence, yirminci asır cemiyetleri. İ nin fizik ve moral bir ihtiyaç olarak kabul ettikleri şeylerdir. Üs din - | darlar gibi, zevk ve eğlenceyi mez - mum sayacak devirleri fersah fersah arkada bıraktık. Bugün musiki, s0 - kakta, kulübelere, çingewe çergeleri. ne, en yüksek İnsan ermiyetlerine, en kuvvetli bir iht.yaç olarak girmiş. içtimai re tir Yalnız Üniversitenin kapılarını de. gil, evlerimizin, müesseselerimizin, toplu yaşadığımız her yerin kapısını | musikiye açmalıyız... Medeni ve inki. sâpci bir cemiyet, kültürel terakkiler | arkasında koşan bir cemiyet musiki. yi hiç bir köşesinden kovamaz . Ade Yar Ekinler Yağmur — Bekliyor Anadolu ve Trakyadan gelen haber. İlere göre, kurak havaların tesir kinler ağır büyümektedir. Bugünlerde nisan yağmurları başlamıyacak olur. lığın tesiriyle bir kisım kiş- olacağı anla- IŞüpheli Görülen Ölüm İ Polis vemdiiye şiipheli bir ölüm tah kikatma elkoymuşlardır. Vezneciler « İde oturan 35 y. kunduracı İ Cavit ölmüş, fakat yapılan muayene de cesedin mor'ga nakline lüzum gö » rülmüştür » Çemberlitaşta Bir Tramvay Kazası Vatman OOsmanın idi şa hastanesi kat yapılmaktı dilmesile vücnde gelen (b çüzler v. 8. dir ki, bunlar ne pek benzemözler ve ekseriya cinsleri başka olur. (1) TAN 16 Mart 37.