19 Şubat 1937 Tarihli Tan Gazetesi Sayfa 5
elik Gazete BAŞMUHARRIRI ihmet Emin YALMAN LAN m hedefi: Haberde, fi rün, ll temiz, dü- ni olmak, kariin i olmıya çalışmaktır. SUNUN MESELELERİ Bir ölü hatırlanır Hezgi Tikir adammı kaybedişimizde deyi, başında and içer, yeminler e- Z Nama heykel dikeceğiz, lap El unutmıyacağız, sen öldün, # Yaşıyorsun. My HE sene ihtifniler yaparak se-| ğe, ve çocuklarımıza tanıta- Te Ama Mam Beleş Fikretin, Ziya Gökalpin, imin, Süleyman Nazifin hep böyle, ağladık. Se- tig #*$ince hepsini unuttuk. Ne ih- hai, >* hevkel, ne onlar amma top- Da, ge e*leri, ne hafızamızn pasla silecek venileler. <a zip gn 2 ge İİİ nasıl hatırlanır? Bunu bi- Rusya öğretiyor. Şubatın 10 w, bütün Sovyet Rusya- İn ünü yapıldı. hay Çarlık devrinde istibdada & Yağ ie, ilk. Ras şair ve edibi 4- Z Sene evyel ölmüş, fakat öl heşg, rler bırakmıştı. Sovyet htikü- “nun ölümünlin yüzüneli yıldö- vesilesile yalnız Sovyet mem- ne değil, bütün cihana şamil tatbik etti, AY bütüm dünya matbuntı Puş- bir p Bu ci bah seti, n ova hlikümeti, bütün dünya- " Püşkin hakkmda haftalarca yazı > gönderdi. May, veket dahilinde üzerinde Puş- .” tesmi bulunan bir pal çıkarı oklara Puşkin gününü hatırla Nr lânlar asıldı. Di rolar” Puşkinin eserle- a İMES Lo â, YEM milyon hilkha kitap satıl) & ty, Mofon fabrikaları, Puşkinin e.) den Yapılan onera parcaları. | v hari br milyon plâk çıkardılar, liray, e? Cocuklarma mahsus olmak Puşkinin eserlerinden seçilmiş api Ardan mlirekkkep mektep ki - Yapıldı. Hattâ şeker ve çiko- ia Zer çikolata ve gekerler , Puşkinin eserindeki | etin Kitinlerde, amele birliklerin. n Konferanslar verildi, | © A8, bütüm memleket ve bütün bir hafta Puskinle mesgul ol- » İhtiyar, herkes Puskinin blm öğrendi, eserlerini ©- bir ölü böyle hatırlanır. hatırlamanm en büyük terbiyesine yardım Blistarilmes olur, İk sırada, Mimar Sinanı a- Fakat bu hatırlayış gazeteler- çakkmda bir iki satır yazı yaz Meri gidemez, Halbuki bizde ve eserlerini tanıtmak, te, 'urmak, halkm terbiyesi ba. ne bilytik bir is olurdu. biz, İstanbuhum Türklere kec- beş yüzüncü yıldönü- Mebetile yapabiliriz. Önü- daha om altr sene vardır. A tina konsevinin eseri | © toplanan Balkan devletleri | My zleri, alkan memleketleri) ürçeçaki sulh ve dontluk havasmı le, ç vdlrerek işlerini bitirdiler, Üni ye Plans dostluğu arttıran bir tap SUYor. Mer toplantısmda muh- ii, arda beraber hareket et Pa gygen bİr çok çareler. bulunuyor. * bilhassa siyasi, askeri ve kül “ney alarmda, beraber. çalışmanm Son eri 0 intikali dostink bağlarım Vey > bu anlaşma ve dostluk daha | Vege örülerek her sahada tam bir İM kay kilip edebilir. Balkan devlet. hü, Ma aralarmda birliği ve dost büttin âmilleri orta. keesirmli SENİNLE BERABERİM Yüz binlerce zavallı diyebileceğimiz kimseler vardır ki, kendilerini talisiz yarlar. Yeryüzünde gelmiş geçmiş binlerce büyük adamım hayatını tetkik ediniz, bunlar hiçbir zaman talie güven" memişler, ve talisizliklerinden şikâyet etmemişlerdir. Bu resim talili adamla talisiz adamı göstermek için yap- tırılmıştır. Çalışan talilidir. Hayatını tenbellikle geçi - ren adama taliin yüzü gülmez. Çalışan talie muhtaç değildir, çalışmıyan da hiçbir zaman ta'ie kavuşamıya - caktır. Bu resmi bilhassa gençlerin önlerine koyup iyice dü- 910 yılı Münihte Mayı- sın on ikisinden Teş- rinievvele kadar süren bir es- ki ve nefis İslâm eserleri ser- gisi açıldı. (Hünername) adlı bir Türk eseri bu serginin bir tapanağı oldu, seyirciler onu Kâbe gibi tavaf ettiler, im adamları Hünernameden uzun matbuatı ve İ TAN SENİNLE BERABER DEĞİLİM Makale şünmeleri için dercediyoruz. Bu vesile ile büyüklerden bazılarının tali hakkmdaki sözlerinden bir ikisini nakle- diyoruz: Emerson der ki: — Talie inananlar zayıf insanlardır. Rochefoucauld: “İyi karakter, iyi giremiyeceği kuvvetli Lytton der ki: “Taliden bir şey bekleme. Öyle hazırlan, öyle çalış ki, | iyatlar, demir bir irade ta' irer kaledir.,, muvaffak olduğun zaman herkes sana talili desin.,, Bütün Dünyanın Dünya uzun bahsettiler. Üstat Bay Ahmet Tevhit te (Tarih Encümeni Mecmuası) nın ikinci cüzün. de Hünernameye 9 sayfalık bir yer ayırdı. u kitap Lozan ve Viyana sergilerinde de artan bir alâka ve perestişle karşılandı ve öğüldü. hazine kütüphi a eser Topkami sarayın, vin ASMA SATANA zılmış Hünernamenin.ikinei cildi idi, Dün: ilim âlemi şimdiye kadar bu ne fis eserin birinci cildini arıyordu. Ben bu yazımla rubu asırlık bir in- tizara ve endişeye cevap verece- ğim: Hünernamenin birinci elldi de bulunmuştur. Bu hizmeti yapan da Topkapı sarayı müzesi müdürü Tahsin Öz'dür. Kıymetli müdür müze kütüphanesindeki Bursalı Uzun Firdevsinin 40 (Sü - leymanname) lerini karıştırırken Hünernamenin birinci cildini bul - muş ve kütüphanenin 1523 numa- rasıns kaydederek Ikinci cildinin yanına koymuştur. Bay Ahmet Tevhit gibi Garpli bilginler de bu eserin birinci cildi de olacağını seziyorlar ve fakat bu cildin muhteviyatı hakkında yanlış tahminlerde bulunuyorlar. dı, Ahmet Tevhit eserin birinci cildini göremediğini ve bulamadı- ğını söyler ve araştırılmasmı te - menni ederken milellifi hakkında “Hiünername hakkındaki bu maka- leyi Lokman tercüme halile bi- tirmek isterdim. Bu arzuma mu - vaffak olamadım. Müracaat <etti- ğim birkaç eserde harfi vahit bu - lamadım. Tercüme! haline vakıf olanların neşretmeleri maarif nâ- mına rica olunur. , Ben bu yazımla ayni zamanda saym Alimin bu dileklerine de ce- vap vermiş olacağım. K> dil, tezhip, minyattir, yazı ve cilt itibarile erişil. mez bir şaheser olan Hünername- nin maddi kıymeti de çok yüksek tir. Kitabın klğıtlarını zerefşan hâline sokmak, minyatürlerini ve başlıklarını yapmak için mühim miktarda yüksek âyarlı altın kul. Janılmıştır. Bu eseri hazırlıyan; 977 H yılı. nin Muharrem ayı sonlarında, Se Mm Il nin şehnameciliğine tayin e- atılmıştır. İsin kültür saha | 777777 ai Âan kaldırmak suretile el birliği tesis edebilir, Bu el birliğ, ayas, Sünenla 0 labileceği gibi, iktısadi, ve diğer saha- lara da teşmil edilebilir. O vakit Balkan dostluğu, sarsılmaz bir birlik haline gelebilir. Zaten gidiş o gidiştir. Bunun ta- hakkuku da bir zaman meselesidir. rat İL adına y tarih've şa ee2e2 "Hünername" adırduki meş- hur Türk eserinin birinci cildi yıllardanberi arandığı halde bulunamıyordu. Topkapı Sara- yı Müzesi Müdürü Tahsin Öz $ bunu bulmıya muvaffak olmuş- tur. Dünya şaheserleri arasın- da birinci safta gelen bu Türk eseri hakkında tarih meraklı- larını bu yazıile tenvire çalı- j şıyoruz. dilen Ürmiyeli Seyit Lokman bin Hüseynilaşüridir. Bundan evvelki şehnameciler de Şirvanlı Eflâtun- la Şirazlı Fethullah Arif idi, Fet- hullah Kanuni Süleyman hakkın- da bir şehname hazırlamıya memur edilmişti. Fakat ömrü vefa etme di. Birkaç sayfa yazdıktan sonra öldü. İş türkçe şlirlerinde Haza - ni ve Farsçada Esiri mahlesini ta- kınan halefi Eflâtuna kaldı. O da eserin ancek 3 faslını ikmal ettik» ten sonra öldü. Maliye hazinel ev raktndaki Mühimme defterinde bu lunan 985 tarihli Murat TT ün bir hükmünde Eflâtunun bazırlamı - ya başladığı şehhamenin tezhibi için çok ağır bir masrafa katlan. dığını söyliyerek Zerefşan kağıt üzerine talik ile yazılmasını bildir mektedir, okman 05 H. L ortasında Üçüncü Murada birkaç bin beyitli şehnamesini tak tim ettiği zaman Hünernamenin de telifine memur edilmiştir. (1) Lokman eserini, bugün İstanbul kütüphanelerinde bize kadar gel - miyen birçok ana kitaplara, mese- & Oğuznameye ve birçok saray vesikalarına ve bilhassa Murat HI zamanındanberi sarayda saklanan hanedan resimlerine ve Fatih za- manında İstanbula gelen İranlı nakkaşlarm yaptıkları resimle « re dayanarak hazırlamıştır. Lok- lı Ramazan | aradığı çok kıymetli Türk eseri bulundu mân âyhi zaman- da Sadrazam Meh met Paşanın delâ letile frenk üs tatlarında bulu - nan hanedan re - simlerini elde et- miye muvaffak ol muştur (2). Bu bakımdan eserin tarihi değeri çok yüksektir. Lokman kitabı ni 4 rükün ve 40 fasıl üzerine ha - zırlamış ve her ril kün için bir cilt tahsis (o etmiştir. Müellif kitabını 987 Hde temiz etmiye başlamış ve birinci cildini de 902 H de bitirmiştir (3). Ese - rin birinci cildini Bosnalı Sinan yazmıştır. İknci cildin resimlerini yüksek sanatkâr üstat Osman y8p muştır. Lokmana Tevkli ve Nutki isminde İki şehnameci ile birçok hattatların da yardım ettiklerini ve bu yüzden de (400) bin akça * lik ağır bir zişmete sahip olduk - larını Künh-ül-ahbar cı Ali kıtka- narak haber veriyor (4). Yine A- İlden öğrendiğimize göre Lokman 1004 H tarihinde seferden affodi - lerek ordudan dönmüş Murat Ji zamanımda başladığı dasitanların ikmaline memur edilmiş ve Talikt zade de kendisine yardımcı veril. miştir. Harçların da (canibi miri den ödenmesi) * emrolunmuştur. Şunu da kısaca kaydedeyim ki, A- 1, Lokmanı hiç sevmiyor. Ve Ho- Sadettinin tavsiyesile lâyik ol- madığı bu mevkie geldiğini ya - zarken de Taliki ve Nutkl ile bera- ber bu fiç arkadaşa (Selâsel Mü - levvese) tabirini kullanıyor. B ay Ahmet Tevhit birinci cilt te yalnız Yavuz Sultan Se limden bahsedildiğini tahmin et mek suretile büyük bir hataya dü- şüyordu. Halbuki birinci ciltte Sultan Osmandan itibaren Yavuza kadar bütün padişahların tarihine den, harp ve av menkıbelerinden, hususi hayatlarından ve bünerle - —amsieseseseameamieesaseseeeeamen aaaaremenaaaraseamaneaa, Yazan: : Ibrahim Hakkı Konyalı ; :, .......0i rinden bahsedilmiş ve birçokları da minyatürlerle canlandırılmış » tır. Bu cildin ön kısımlarında Os- manlı Türklerile Selçukluların ta- rihi-münasebetleri, anayurttan be raber ayrıldıkları ve 24 Oğuz ko- lunun mukaddes damga, Söğük ve Ongunlarından bahsedilmiştir. Bu suretle Oğuznameye ve diğer kitap lara dayanarak kuvvetli bir Türk tarihi süllsası vermiştir. Padişah- larin hayatlarını yazarken de baş kâ tarihlerde rastlanmıyân çok mühim ve enteresan malümat ver miştir, Eserin birinci cildi 234, ikinci cildi 300 yapraklıdır. İçlerinde 140 minyatür, 6 tablo ve başlık vardır. İkinci cilt yalnız Kanuniye hasre dilmiştir. Üçüncü ciltte ikinci Ses lim ve dördüncü ciltte üçüncü Mu radın hünerlerinden bahsedilece- ğini birinci cildinin mukaddeme - sinde zikrediyor. Bazı ifadelerin - den de çıkarabildiğimize göre Lok- man bu Son iki cildi de yazmıştır. Fakat buğün bunlar ortada yok- tur. Hattâ üçüncü Mehmet adına da bir şehname hazırladığını Alİ kaydediyor. irinci kitabm cildi Türk sa- natınin en yüksek bir ör- neğini vermektedir. Yalnız bu cil- din evsafı ve ihtişamı bir kitaplık bir mevzu teşkil eder. İkinci kita” bın eildini Abdülhamit bozdura - rak Üzerine kırmızı bir meşin kap- latmıştar. Sayfaların çizgi haricindeki ge- hiş kenarlarma altın serpilmek su retile zerafşan yapılmış, sayfala - rın içine de altınla ve başka renk- lerle hafif olarak mMevzüa göre çi- çek, kuş, geyik, tavşan, av man- zaralarile zeminler yapılmıştır. Bu zeminlerin her sayfada başka baş ka olduğunu yâzarsam sanat aza- metini ölçmek için bir mikyas ver miş olurum, Bunlar Halkari deni- len sanatin yüksek birer örneğidir. Bunların hazırlanması için dökü- len göznüru ve gösterilen sanat ihtişamı karşısında İnsanın ağzı a- çık kalıyor. İk okman eserlerini zamanin» daki modaya göre daha ziyade Farsça yazmıştır. Al «en di ifadesine atfen 100 bine yakın beyit söylediğini ve 20 sene kâdar gehnamecilikte kaldığını kayde - der. Hünernâmenin ikinci cildin - den öğrendiğimize göre, Lokman birçok manzum parçalardan baş « Bir Tiyatro Facicsı Şehir Tiyatrosu operet kısmı, bi. rinci mevki 100, koltuk 150, dram kısını birinci 40, ko.tuk 59, Bizle tiyatronun talihini izah için bu tarifeden daha beliğ bir ifade ara. (uya lüzum yoktur, Türk sahnesinde Boş'eyi ve kahkahayı yaşatan dostla. rımla meskün olan operet kısmına tariz edecek değilim, Dram kısmını, #alteserleri kusursuz oynadıkları için senâ da etmiyeceğim, Sadece bizde t'yatronun rasıl te « Mikki edildiğine işaret etmek bitiyo. rum , Bir tarafta Shakespeare, ö'ede çif. tetelli ve göbek, Şehir Tiyatrosu, dam kısminm rağvetini temin için istediğ. kadır fiyatlarda tenzilit yapadursun, yi- ne Ledi Makbetin kar, ellerinlen ürken halk Fransız tiyatrosunda Vas fi Zobunun zurnasına koşuyor, Zaten Vastiyi zurnacı, Hazıms es- kici Yahudi, Behzadı Arap halayk yapan da bu zihniyet değ 1 midir?, Tü Hasan Efendinin sahneye yu. varladığı teneke İle perdesi komedimiz, hâ â ayni ruh hâ”, de palyaçonun hasretini çekiyor, Şehir tiyatrosu opret kısmını yara tan, yaşatan ve d: ğerlerinde asla şiip hemiz olmıyan san'at ârlar, karşıla. rindaki seyirciyi kaçırmamak için, eid di tiyatronun tadını katre katre ver. mekten başka çarel'ri “u'unmadığını an'amşılar ve tulüate'liği sistem'eşti.. rerek, balet kızlarını çırıl çıp'ak soya rak yep yeni b'r Türk oner ti vücnde getirmisler. Ne yapsnl-r? Tepebaşı tiyatrosunun köşesinde bi let memuru uyuklarken F ansız tiyat rosunda her temsil seyirci akmile do- Map bosalıyor. Bu İşte ne deumcıla'm muvaf'aki. yetsizliğinin ne de op'retçilerin ma » vaftakiyetinin mnası yer almaz. Zira onlar da ötekiler de, höpsi de Aleksanyan Efendinin tabancasından kurtulan Türk Tiyatrosunun göküllü kahramanlarıdır. ve ne. yaparlarsa yapsınlar bizim tiyatro anlayışımızın kıtlığı bizde elddi ve huk tivatro « nun doğuşunu gecktirmektedir. FİLE için. Muğla Vilâyet Meclisi Muğla, — Vilâyet umumi meclisi, Vali Recai Gürelin riyaseti altında toplanmış, ikine! relsliğe Cemal Ki ramuğla, kâtipliklere de Bodrumdan Ahmet Toker ve Muğladan Akif | Berberoğlu seçilmişle —— ————— | Ka türkçe bazı tarih kitapları, a- | Jâtı rasatıye risalesi, Hazreti Adem | den Kanüniye kadar şehname tar « zında Selefname, Halefname, Mua- | sırname, Mogolname, Zafername ad li beş kitap, 6 Selimname, 6 şehha- me, Şemall » İs - selâtin sil - Os» maâniyeyi yazmış ve Mehmet As- sarm Mihrimüşterisini tercüme etmiştir. Bu eserlerin hiçbirisi şim diye kadar bilinmiyordu. Kâtip Çe iz-sünun'nunda bun» etmemiştir. Ahmet Tevhit bunlardan yalnız Şemail - İ is - Selâtin - il - Osmaniye adlı e- İ serinin bulunduğunu &aydedi du. Ben Lokn Selimname, şehname ve Hadik, insa fiş şemali - il - Osmaniye adlı eser» lerini de buldum. Sileymanname Topkapı sara - yında Revan klitüphanesinde 1537 numaradadır. Farsçadır, Şebnişah name de Bağdat köşkü kütüpha - nesinde 200 numaradadır. Buda Farsçadır. Türkçe yazılan Kıya » fetül - insaniye - Pişşemail . il - Osmaniye adlı eseri de İstanbul - da dört tanedir. Birisi Topkapı sax rayı hazinei kütüphanesinde 1563, ikinci Revan köşkü kütüphanesin de 1204 üçüne ve dördüncü de Üniversite Yıldız kütüphanesinde 261 ve 262 numaralarda kayrtlı - dır. diyor » (1) Hünermame ei » m * M-Osmanıya “o, kütüphanesi numara 156 yaprak 5 (3) Hünername cilt 1 sayfa 229 ve 233 (4) Nuruosmaniye numara 3409 yaprak 621 kütüphanesi
