14 Ekim 1936 Tarihli Tan Gazetesi Sayfa 7

iLK isme Pp ENE a RE ELİE e m mem ———— 14.10-936 Resim Müzemiz Yeni galerinin açılması için hazırlığa başlanıyor “Atatürkün, memlekette güzel Ssan'atlerden resmin de inkişaf edebilmesi için, Dolmabahçe. Sarayındaki Veliaht Dairesinin bir resim müzesi haline konulmak üzere tahsisini emrettiğini evvelce bildirmiştik. “Eli Senilk Türk Resim ve İley- kel" sergisinden sonra resim müze- si gibi bütün bir san'atin istikbalini temin edecek olan bu hâdise sanat söverlerie sanatkârlar (tarafından büyük bir takdirle karşılanmıştı. Güzel San'atler Aka- demisi Direktörü Bur- han Toprakla Dikka- | te Değer Bir Mülâkat | Bu hususta neler yapıldığını, müze min ne şekilde açılacağı”! öğrenmek oraya konulacak eserlerin nasil se- Gileceği bakkmâ8 malâmat almak Üzere kendisine müraesat ettiğimiz Güzel Sana'tler Akademisi Direktö- rü Burhan Toprak dedi ki: — Amirlerim vasıtasile haberdar ©dilmiş olduğum bu mes'ut hâdise hepimizi sevindirmiştir. Filhakiks bir resim galerisi mevcut olmaması Mürk resim tarihini, kültürünü ka- tanlıklarda biraktığı gibi, istikbalini de ayhi akıbete maruz bırakıyordu. Bu mahrumiyetin acilığını, elli dene- lik 'Türk resim sergisi bütün fecaa- tile göstermişti. Bütün araştırma - rımiza rağmen gsrP Emi bizde peinture'in başladığı devirle - te ait esaslı eserleri bulmak kabil bir asır ov- olaş , Bundan tam 99 hi Eli resim tahsiline giden Ferik Ibrahim Paşadan, keza ri eneler zarfında Parise sami siline giden Ferik Tevfik Pas > hiçbir eser bulamadığımız gibi Bay Halil Etemin Zekhi Paşanın evinde gördüğü Hüsnü Yusuf Beyin eserle tini ve Sürurili Ahmet Emin Beyin eserlerini de bulamadık. Ve bunlar o devirlerin bellibaşlı simala- #ıdır. Bundan başka memleketimiz. de müzeciliği tesis eden Ressam Hamdi Beyin eserlerinin de ir altı tanesinin teşhiri mümkün olabil- ayak elimizde Hamdi eyi yirmi dört eserinin feloğrafı vardır. Geri kalan eserler olduklarma © mi yoktur. Galeri ©! , gi nihaye böyle devam edecektir. Bi öz ğ i Ressam Hamdi Re yin tablolarındanbiri Akâdeömü Direktörü Bürhan TOPRAK hakkında nerede ski daireden hangisi daha çok top- dair malümatımız bile) emiş ise, galerinin orada açılacağı bu hal ilâ zannediyorum. — Galeriye hangi eserler ve ne baenaleyh resim gelerisinin açilma-| sekilde seçilerek konulacaktır? vi iMi kültürümü- 6: her şeyden evvel milli il gü muhafaza noktasmdan mühim - dir, Ikinci cihet te galerinin resmin inkişafında oynamış olduğu mühim Alınacak eserler — Galeriye o konulacak eserler hakkında eskiden hazırlanmış bir roldür. Akademide resim ve heykel) şa matnnme mevcuttur. Bu tali tahsil eden talepler bir galeride mazinin üstatlarının eserlerini gö- remezlerse, san'at kültür kalır, Çünkü bir ressam, kendinden evvel gelmiş (olanların. netice wardıkları neticeleri tetkik eti Amkânmı bulamazsa, başkaları tara» fından halledilmiş olan müşküllerle i, istidatla- | günün © yabaner tağraşa uğraşa vakitlerini, istidatla beyhude yere) eserle! gayret san'atki rini, kabiliyetlerini körletmiş olurlar, ve bütün deri, suya atılan taşların yaptıkları daireler gibi kaybolmıya mi dur. Kısacası, galeri, bir Tr için lügat gibidir, oraya müracant eğince, aradıklarını bulurlar ve Ya" ratmada sonsuz kolaylıklar elde ini, | pılmış Ml ii şubeye ayrılmış bulunacaktır. matnamenin ikinel maddesine göre, leri eksilir | resim müzesi yağlı, sulu ve kuru boya ile kara ve renklikalem ile ya- Iâvhaları ihtiva edecek (ve Birinci şubede yaşıyan Türk san'at kârları eserleri, ikinci şubede bu- san'atkârla,.nm ri, üçüncü şubede eski klâsik âirların orijinal eserleri, dör- düncü şubede de klâsik eserlerin ahküm «| kopyeleri bulunacaktır. Esas itiba- essam İrile eğer bu galeri açılırsa, ayni şu- beleri ihtiva etmesi tabidir. Müze: ye konacak eserler, mütehassıs bir jüri heyeti tarafından seçilerek #y- ederler, Gelerinin saymakla bitmez | rılacaktır. Caydalarından biri de, resim kültü- rünü ayni zamanda halka da ver- sik tabakalarının zevk sevi- ya yükseltmek, onlara plastik #an'at telâkkisi vermektir. Galeri için hazırlıklar — Bu galeri ne zaman açılacak, tr? | — Galerinin ne vakit açılacağını bilmiyorum. Bu hususta resmi bir emir almadım. Yalnız Dolmabahçe Saraymdakl Baltacılar Köşkünün galeriye tahvil edilmesinin ne su- retle mümkün olacağı mi“ marların bir 'keşif PTOİSSİ hazirlar makta olduklarını aöyliyebilirim. » — Galerinin Veliaht Delresinde ğ tik? açılacağını öğrenmiş! 5 — Zannederim, hem Veliaht Dai” Saraylardaki tablolardan istifade edilecek — Bu şubelere konabilecek eli- nizde mevcut resim var mıdır? — Türk eserleri için olan şubeye girecek pek çok öser vardır. wi bunlar kolayca tedarik edilebilir. Muhtelif vekâletlerde, o mekteplerde» hayır cemiyetlerinde, yarı resmi müesseselerde, müzelerde, dağılmı? pek çok resimler vardır. Meşruti - yet ve cümhuüriyet devirlerinin eser leri bu suretle temin edilebilir. Da- ha evvelki devirlere ait eserlere ge- lince, bunlar da mevcuttur. Çünkü Atatürk, galeri yapılması emrini verdiği zaman, saraylarda mevcut bütün tablolardan da bu müze için istifade edilmesini emretmiştir. Bu resi, hem Baltacılar Köşkü bu EA“| ünün yabancı san'atkârları ile © han- leri için mevzunbahetir. Peki Se İ yi klâsik sanatkârların egerlerine Kisinin modern bir resim gal gel gartlarma daha çok uygun olacağı tetkik edilmektedir. Bu şartları bulri, Zonaro'nun lince, elimizde Ayvazoveki, Vale- bazı eserleri mevcut- tur, Bunlardan başka Böulenger, Geröme'dan ve daha başka mahdut birkaç artistten orijinaller bulundu- ğunu İşitiyorum. Fakat bunlar kâ- fi değildir. Bu şube için şimder son- ra, Rusların ve Amerikalıların yap- lıkları gibi her sene bütçeye muay- yen tahsisat koyarak azar azar ie- darik etmek lâzımgelecektir. Rusya» da Ermitage, Çukin gibi müzeler hep böyle teşekkül etmiştir. Bugün Avrupada buhran dolayısile orij- nallerin fiyatları çok düşüktür. Ge- çenlerde Derain'in “bir portresinin 290 liraya satıldığını hayretlere © kudum. Klâsik eserlerin kopyeleri için şubeye könacâk eserlerden şimi- diye kadar ikiyüz kopye"hazırlan- maştır. Mühim bir kısmı elimizde. dir. Bundan sonra dâ Avrupaya gönderilecek talebelere her sene bi- rer fane yaptırtılarak müzenin bu şubesini zenginleştirmek kabildir. Elimizde olanlar içinde Italyan mek- tebinden Sebastiano del Piombö, Ti- tien, Lorenzo Lotto; Ispanyol mek-| tebinden Ribera, Greco, Ve Goya; Flamand'lardan Vau Ey“ Brueghel, Van Dick, Rubens, Ho - landalılardan Rembrandt, Ruisdsel: | Frans. Hals, Hobbeman; ai dan David, Chardain, VigöLAbri". Vattlau: Almanlardan Dürer, Zü - gel, Holbein gibi san'atkârların kop- yeleri vardır. Şuurlu bir teessüs Hulâsa Atatürkün erri ve İAİ tam zamanımda gelmiştir. Bu müze nin teessüsü demek, gilzel #ana'tier akademisinin resim ve heykel #uP- sinin hakikaten ve şuurlu olarak Ye” niden teessüsü demektir. Bu mü? sayesinde, şimdiye kadar akissiz bir muhitte büyük kabiliyetler göster” tek kuvvetli eserlerle kendi€ memleket hudutları dışma ve batlâ| İ tanınmış olan ressamlarımız b İT hamlede hem teknik an'anelerini İ kuracaklar, hem şuurlu ve aplayıs- 1 münekkitlerini bulucaldar, hem de bir jüriye kavuşarak, kisa bir müd- det için Türk plâstik zekâsimin Var olduğunu ispat edeceklerdir. Ja. Şükrü Kaya Viyanada Cenevreye Milletler Cemiyeti » İtti- mama giden murahhas heyetimiz i zasndan Dahiliye Vekili Şükrü Ka- ya, Viyanada bulunmaktadır. Şükrü Kaya, orada bir hafta kadar kalacak ve şehrimize gelerek Ankaraya gide- cektir. Dahiliye Vekâleti hüsust kalem Sancakta İş Getiri'enler Yüzellilik- Başına lerle Ermeni Casusları ve Vatan Hainleridir. ğer bir Türk Iskenderun ve Antakyaya gitmek isterse akla gelmedik müşkülâtla karşı- laşır, Payastan Sancak topruğına adım atabilmek Istanbuldan Ame- rikaya gitmekten daha zordur. Antakyaya gitmek istediğinizi o havaliyi iyice bilen birisine açacak olursanız alacağınız cevap şudür: > Sakin! Antakyaya gidip te ne yapacaksın! Sancağa adım at- tiktan Sonru derhsl arkana dört boş polis hafiyesi takılır. Bunlar ekseriyetle “Ermenilerdir. Senin nefes aldığını bile not ederler. Tur- nal yaparlar. Sancak Loprağinda istediğin yere gidemezsin, istedi - ğin adamlarla konuşamazaın. Za- ten takipte olduğun için o adam- Jar da seninle herkesin gözü önün- de konuşmak istemezler, Hem ko- nuşsan bile nahak yere onların başini belâya sokartın. Sen döner dönmez hemen onları yakalâdık- ları gibi tazyik etmiye başlarlar, Elhasıl hem kendi başını belâya Sokürsın, hem de onlarinkini... İyi. si mi vazgeç sen bu sevdadan.. — Peki, gazeteci olduğumu söy. lemezsem? Bir turist sıfatila gi- —ö daha fena... Turist Antakyaya niçin gelir? Turist ha? Turist gelip'te ne görecek? Uç gün için neden bu kadar masraf ihtiyar edecek? Haydi, arkandaki adamlar da- ha ziyade fazlalaşır. Seni göz hapsi altına alırlar, Ve hattâ icap ederse karakola davet edip hudu- du en yakın zamanda terketmeni Böylerler... İnecek oteli bulamaz- sm, konüşacak adam bulamazsın, temas edeceğin bazı kimselerden de istediğin malümatı alamazsm... Bir defa pasaport almak İste - sen, Fransız konsolosu vize etme- den evvel uzun boylu tahkikata girişir, Senin kim olduğunu öğ- renmeden vizeyi vermez. Zorluk çıkarır. Vizeyi verince de derhal Iskenderun polisi meseleden ha- berdar olmuştur. Eğer pasaport- #uz geçmek istersen o daha Ziya- zor. Vaktâ hududu kolaylıkla Aşarsm, fakat bir de yakalandı mı artık anlat derdini Marko Pa- Şayn... Kimin nesi, nenin fesi,a - Taştırıp dururlar. Sen de bu ara- ık tevkifhanede, beklersin. Onun için gel vazgeç bu işten... iihakika bu (söylenenlerin hepsi doğruydu. Fransız konsolosu çok zor pasaport veri. Yordu. Hududu pasaporisuz geç- mekse gayet kolaydı. Hudut za- ten arızasız ve biribirine geçmiş İ vaziyetteydi. Buradan beş on a- dım atmakla karşiyı bulmak ka- bildi. Fakt?! Işin bir de fakatı var, Ya yakalanırsam? İste o zaman dumandı. Dert aniatana kadar atı alan Usküdarı geçerdi... Büfün bunlara rağmen hududu geçmek- te gazetetilik bakımından hayli faydalar görüyordum. Bu fayda- şısında ihmal edilir gibi değildi. lar, tehlikelerin büyüklüğü kar- Bilhassa tehlikelerin heyecanı da ayrıca emsalsiz bir zevk teşkil edi- yordu... Ss” eğer bu mektupla San- cak idaresinin kimlerin & müdürü Arif, dün Cenevreden sehri. mize gelmiştir. linde olduğunu anlatırsam vaziye- ti büsbütün daha iyi kavrafsınız. Antakyava Git- mek Çok Müşkül Mümtaz Faik Sancakta Fransız Fevkhlâğe Komiseri Kont dö Martelin pir legesi vardır. Bu delegenin is. mi M. Driot'dur. 12 senedenber; oradadır. Evvelce Berutta konag. losluk etmiştir. Türkçeyi ve arap. sayı İyi bili. OBuranm hâkimi mutlakıdır. Filhakika oSancakta ayrı bir mutasarrıf, bir kayma » kam, mahkeme ve salre vesaire vardır. Fakat hepsinin başında bu Driot gelir. O ne derse öyle olur. Mülki idare de, adli idare de onun emirlerine tebaiyet etmek mecbu- riyetindedir. Driot bütün meka - nizmanın iplerini eline almış mü- kemmel bir kuklacıdır. Mutasarrıf, Bırazi aşiretinden Kürt Hüsnü Bırazidir. Driot'nun emirlerinden kat'iyyen dişarı çık- maz. Onun çizdiği yoldan yürür, Mutasarrıf bu hususta Antakya. nim kaymakamı ile de İyi uyuş- muştur. Müftü, Haet Mes'ut is - minde. bir adamdır» -Fransız işga- M. u yabaneı “kuvvetlerle oJi esnasında, bir olup, bir Türk mektebi üzerine çekilen bayrağa hücum ederek; — Atın su paçavrayı, diye bağı- ran edepsizdir. (Bu hâdisöye âit tafsilâtı bilâhare vereceğim.) Maarifte, maliyede, adliyede da- ima Türkiye aleyhine çi Mış a. damlar istihdam edilmektedir. An. takyadaki serkomiser o Adanadan gelme bir Ermenidir. Iskenderün- da Karabet isminde bir polis mü- dürü vardır ki, müthiş bir adam- dır. Eline geçmiyegöresiniz! Bun- ların maiyetinde birçok vatansız istihbarat memurları, casuslar ça- lışır. Türkiyeden kuş uçsa derhal ar. kasma takılırlar ve onu en kısa zamanda hududu terke mevbur ederler, "*er taraftan Türkiyeden gi. den yüz ellilikler de Fran. sızlarm xon derece müsamahası sayesinde burada yerleşmek ve Yaşamak İmkân: bulmuşlardır. Sancağın bir lisesi vardır. Burn. da mecburi dil türkçedir. Fakat zamanla türkçe ihtiyari. olmuş, İransızca mecburi “hale kalbedil kümeti programları tatbik e miştir. Mektepte eski Osmanlı hü. kümeti programları tatbik edilir. Mektebin müdürü bir Türk ola - cak yerde, Sancak Maari? Müfetti. şi Bozanti isminde bir yabanetdir, Yaman bir adamdır bu adam! Mektepte Türkiye aleyhine çalişs mak için ne lâzımsa hepsini na- zırlamıştır. 'Tasavvur edin ki mektepte türk- çe hocası, Ferda gazetesi sahibi, yüz elliliklerden Ali İlmidir. Bu. nun kardeşi Mesu't Fani felsefe hocasıdır. Hoybon Cemiyeti Kâti. bi Umumisi Selim Memduh edebi. yat öğretir. O Selim Memduh ki, mütemadiyen Kürt istiklâline ça, lışmış ve hattâ Fuzulinin Kürt ol. duğunu iddia etmiştir, Bu vaziyet dahilinde Sancak i. sesi, bir Türk mektebi olmaktan çıkmış, bir mefsedet ocağı halini almıştır. Tedrisatın mühim bir kısmı da arapça. yapılmaktadır. Bu bir mektep değil, âdeta Sancak Türklerini ifsat etmek için kurul- Antakyadân iki manzara muş bir dolaptir. Fransızlar bura- - A Türk çocuklarımı köz- mopolit, hissiz bir hale kalbetmek için acayip makine vücuda getir - mişlerdir. Onun için hali vakti olan An- takyalılar çocuklarını bu mektebe vermekten daima ihtirez etmekte- dirler. Bunlar çocuklarmı Türki. yeye, Türk mekteplerine gönder - mektedirler. Tasavvur eğin ki ekserisi şârk vilâyetlerinde ölmek Üzere memleketimizdeki mektep * lerde 450 tane Antakya ve lsxen- derunlu talebe okumaktadır. Bun- lardan birçoğu Antep, Adana ve Diyarbekir Liselerindedir. Yegöne emelleri, Türkiyede tahsillerini bi- tirmek ve Antakya, Iskenderuna &iderek oradan vatana hizmet ct- mektir. İşte Sancakta mektep vaziyeti de budur. diiyeye gelince; mnhieemeler Arapların, elindedir. Bun- lar Ermeni o polisin, (Ermeni polisi - de OKürt (o mutasasrı. fih, Kürt mutasarrıf ta Pransiz delegesinin emrindedir. Bu bir dü- nde aval Tür yanaşan za yal boynuna dolanır, e Mahkemeler, tıpkı eski Osmizn. hı mahkemeleridir. Fakat Arap kültürünü yaymak, herkesi srap- ça öğrenmiye mecbur tutmak için zabıtlar arapça tutulur, Hüküm » ler de arapça infaz olunur. Orun © için birçok Türkler başlarma ge- len felâketlerin manasmı ânlıya- mamışlardır. B'> da Fransiz teşkilifi dan bahsedeyim: Fransızların Suriyede fevkalâde komiserleri vardır. Berutta bulu nur. Bunun vali vaziyetinde sekiz tane delege vekili vardır. Bu-'lar Halepte, Derizonda, İskenderunda, Gezirede, Şamda, Lübnanda, Hav. Tanda, Lâzikiyede, Cebelidürüzda Otururlar. Hudut üzerindeki ka» zalârın hepsinde ve dâhilde birer istihbarat zabitleri vardır. Buwlar hususi gayeler için yetiştirilmiş » tir. Herbirisinin İransızcadan baş» ka iki ecnebi dilini, bilhassa türk. Se ve arapçayı mükemmel bilme. leri lâzımdır. Bu teşkilâğin isati fransızca Services Spöclayx, arap- sa ise “Eşgali hususiye” gir. Ka. bailin idaresi, siyasi vaziyetler, i. dari vaziyetlerin ana hatları gi ların elindedir. z Ayrica Suriyelilerin valileri, kaymakamları, nahiv ürleri Tirit Fakat Senki ai r unlar mntaka za“ bitlerinin sir kullarıdır, Sözle * rinden kat' İyyen dışarı çıkmazlar, Hudutta kuş uçan derhal haber a- Iskenderun ve havalisinde, bil. hassa hudut mintakasında ayrıca kaçak Çerkezler ve'milis olarak kullanılan Kürtler varürr. Bunla - rın da vazifesi, Fransiz İstihbara. tmâ yardım etmektir. Işte müstakil İskenderun sanda» ĞI. bu şekilde müstakil bir san'. caktır. Böyle bir sanuağa Türk gazetecisinin geldiğini geniş bir anket kimseye hissetti tir ve Yapmak istediğini irmemek ve “si ğe (Lütfen sayfayı çeviriniz)