23 Eylül 1936 Tarihli Tan Gazetesi Sayfa 7

23-9-938 TAN “ Harbive Ankarada Bu büyük irfan ocağı, ne zaman kuruldu? Bugünkü tekâmülüne na- sıl erdi? Yaşadığı tatlı, acı hatıralar Hususi talim ve terbiye görmüş subay yetiştirmek fikri bundan tam 102 sene evveline aittir (Harbiye) yarm Ankara İstanbul için ne bi zanç! Bu üç heceli küçük ismin ya naklediliyor!, k ziya, Ankara için ne büyük ka- tarihçesi hakkında bir iki makale yazmak teklifini aldığım zaman gerçekten bir te- reddüt devresi geçirdim. Bu küçük ismin okadar büyük bir hüviyeti vardır ki, onu bi ir iki makalenin dar çerçeve- si içine sığdırmak bana, âdeta, muhal gibi geldi. Bununla beraber - kendimin de yetiştiğim - bu ocak hakkındaki bilgileri (Tan) okuyucularına sunmak zevkinden kendi- mi alamadım. Harbiye ne zaman kuruldu? Harbiye!, On binlerce münevver kafalı kah- raman, birçok ilim ve fen adamı ye- tiştiren en eski ve en aydınlık irfan ocağı!.. Senin yetiştirdiğin on binlerin ka- çı rahat döşeğinde can verdi ki?.. Yemen ve Trablus çöllerinin; Hav ran, Makedonya ve Arnavutluk dağ larında senin öz çocuklarının temiz ve asil kanlarile sulanmamış kaç karış yer var ,, Senin temiz ve &i - cak varlığının hamurile - yoğurulüp bugün - sağlam veya sakit - yaşıyan Isrda, eğer bir gün icap ederse, ağa beylerinin yürüdükleri yolda, vatan müdafaası yolunda, tereddütsüz ve| bütün varlıklarile tekrar koşmak i - çin yorgunluklarını dinlendiren in - anlardır. Ve sen nekadar onların İ- sen onlar da o kadar senindirler... İstanbul seni bağrından nekadar te © r ve acı ile ayırıyorsa Ankara seni o kadar sevind ve - tahassüirle Bekliyor. Biz, İstanbul skinleri, ar tık seni ve senin bağrında besleyip büyütmekte olduğun çotuklarını her gün görmesek te kalbimiz ve hissi- miz bütün varlığile senindir; seninle beraberdir. (Harbiye) nasıl ve ne zaman ku- ruldu, ne gibi tatir ve acı hatıralar yaşadı; bugünkü tekâmülüne nasıl erdi7.. Bunu merak eden kariler az olmâsa gerektir. Bu hususta bildiğim ve toplıyabildiğim (1) ve en doğru resmi vesikalara istinat eden malü- matı, mümkün olduğu kadar, hülâ- sa ediyorum: İlk mektep fikri: Okuma - yazma bilir, nususı su - rette talim ve terbiye edilmiş sübay yetiştirmek fikri bundan tam 102 se ne evveline alttir, Hicri 1247 (1831) tarihinde Üsküdarda (o Toptaşında (Humbarahane ve mühendishane) ismile bir mektep taslağı meydana getirilmiş; buraya ilk talebe Haseki bostancı ocağından seçilmiştir. Fa- kat yeniçerilerin bu yeniliği hazmet- miyerek isyan edeceklerinden kor - kan o zamanki padişah ikinci Mah- mut sonradan bu mektebi lâğvettir - miştir. Bir müddet sonra” gene 1247 tari- hinde Haltcroğlunda yeni bir mekte - bin (Humbarahane'nin) temeli atıl mış ve bu binaya (mühendishanei sultani) ismi verilmiştir. Diğer ta -İri raftan, o zamanki hassa müşiri Ah. met Fevzi Paşanm (2). del&letile hassa dördüncü alay ofradından Se- limiye kışlasında sübyan bölükleri teşkil olunmuştur. İlk harbiye: Yine bu sırada hassa miralayların dan ve fahri yaverlerden Namık Bey isminde bir zat Avrupa ve Rusyada yaptığı seyahatlerden dönmüş ve i - kinci Mahmuda, oralardaki askeri mektepler ve ordular hakkında, ra - por ve İzahat vermişti. Bunun üzeri- ne, © zamane göre, modern bir as - keri mektep tesisi işine, Müşir Ah- met Fevzi Paşa ile birlikte, işte bu zat memur edilmişti (1250-1834)... Bu teşebblsüin neticesi olarak Maç kadaki kışla tamir ettirilmiş; bir ca- mi, bir kütüphane, bir hamam, bir hastane inşa olunmuş ve Avrupadan ders alât ve edevatı ile bir de mat - bas getirtilmiştir. (Bugünkü Maçka silâhhanesi bilâhare bu kışlanın ye- rine inşa olunmuştur.) İşte bu suretle meydana gelen ilk (Harbiye) nin talebesi, sübyan bö - İlalsinin de “Bölmiye © Kışlasindan İburaya nâkliyle, sekiz bölüktü' Bir ta İbur halinde teşkil edilmişti. Burada tedrisat 8 kısma ayrılmış- t. Bu kısımlarda okunan dersler şun lardan ibaretti: 1 inci kısım) A — Kum üzerine yazı yazmak (sülüs, rik'a, rakkam). B — Elifbe cüzü (iki harfli lügat lere kadar), - MI üncü kısımlar) 3 harfli lü- gatler, Amme cüz'ü. IV - V inci kısımlar) ilmühal, Aka it yazi (taş tahta üzerine ) VI - VEM inci kısımlar tuhfe, nuh- be, sarf, yazı, müsvedde, Dersler geceleri müzakere olunur du. Sınıf başılar bir metro irtifaında ve İki ucu duvara tutturulmuş bir çenberin içine girerek talebeye a - yakta müzakere yaptırırlardı. Bundan tam 102 sene evvel ku - rulmuş olan harbiyemizin tarihçesi. ni böyle kımaca tesbit ettikten sonra #ıra, onun tekâmillünü gözden geçir meye gelmiştir. Bunu da gelecek bir yazıya bırakıyoruz. İhtiyat Kurmay Binbaşı - Celâl DİNÇER, (5 Bu en el eyer (Harbiye) mizin bugünkü ikinci şube müdürü Binbaşı İBay Nazmiye borçlayum. Bu Memi çok kıymetli tetkikleri olan bu kıymetli asker arkadaşa ba vesile ile teşekkürü borç bili. (5) Bilihare Msıra kaçan ba zata (Fira- Pevrl paşa) likabı verilmişti. Bu zat, Gilihtar Ati ağanın biraderi ağa da kayıkç: iken vüzerat rütbesi- yük İkinci nam yal "e ve müşüzliğe kadar buşyaveri ve müsaviri olmuştu, C.D. Bugünkü Hrbiye mektebinin ccepheden görünüşü Ankara heye- canla bekliyor TBoşn 1 incide) danada yaptırdıkları talebe dolap - İarmın cilâsmın daha kurumadığmı anlatıyor, bir yandan da bir yar sü- baya emir veriyor:. «.- Yataklar için 1500 kilo pamuk almamız lâzımdı. Fakat Ankara pi- yasasında ancak 1092 kilo buldura - bildim. Balyaları yukarı salona çı - kartırm; çarpsınlar. Nerede hallaç?,, Hallaç, bir boy yayla sütünlarm arasından peydahlandı. Yüzbaşı, mi- safirini bekliyo ev Sahibinin telâşlı İifadesile;. — Haydi oğlum, dedi, gık yukarı salona, gündüz gece döle, yatakla” rın pamuğunu hazırla... Yataklar yu muşak olsun; çocuklar yorgun dü - şecekler üstüne... Marş. Hallaç pamuğu çala tokmak pör- süte dursun biz koridorlardan birine daldık... Büyük binanm sekiz yüze yakm odası var; bize binayı gezdiren bu 78 ta binayı iyi tanıyıp tanımadığını sor dum. “ — Uç aydanberi karış karış ez- berlödim,. dedi. Fakat o koridorlarm içinde topluca kayboluruz, Korkusile geçtiğimiz yerlere gözlerimle kün ler koyuyorum. Güneşin altında tarla olda bizi hem terletmiş, hem susatmıştı. Bizi gezdiren arkadaşa: — Aman kardeşim, dedim, lokanta dan başlasak, fena halde susuzum. Mermer masaları kurulmuş mu * azzam bir yemek salonu; cumadan sonra bu salonun yemek saatlerinde ki manzarasını düşünüyorum. İçme suyu musluklarından kana kana buz gibi su içtik. Fakat kur - şun borular daha yeni olduğu için su yu kokulu akrtıyor: Binanm birinci katmın turunu bi- tirmek üzereyiz. Neler görmedik.? Burasi #inema salonu, karşısı isti - rahat veri, burası büfe, şu cameküna berber yerleşecek. Çamaşırhanede verilen izahati din Tiyoruz: -— Bü'makine yıkar, beriki ku - rutur; şü ütüler, bu dürer.. Tamam- dır beyim.,, p Çamaşır yıkâma odasınım ortasm- da, genişçe silindirli bir makine var. Bir yanmdan iki kişinin ulu orta Üs- tüvanelerin arasma attığı çamaşır - Jarı öbürlnde yıkanmış, kurumuş ve fütülenmiş olarık altı kişi toplamak Ja bitiremiyormus. Mektebin kulesi Rehberimizin elinde ustaca yapıl- Jmış bir maymuncuk var; bütün ka- pılar bununla açıldı, kilitlendi. May- imuncuğu büyük bir maharetle kul- İlanan rehber: Kahramanlar yevam Şan Harbiye “— Kapıların kendi anahtarları bir araba demir tutar, diyor, taşmır mı; hiç!,, Maymtncuğun en son ağtığı kapı, binanın tam orta yerinde yikkselen 7 crm Yarınki merasim Cürmümeşhut kanun:ı tatbik ediliyor Adliyevekilinin mühim beyanatı Taksim âbidesine bir çelenk konacak Harbiye mektebi, yarm Ankaraya taşınacağı için, tatil (omünasebetile evlerinde bulunan talebe, bugün mektebe giderek bugün ve geceyi Harbiyenin Metiğkibini anarak ge- çireceklerdir. Yarın sabah saat dokuzda talebe önünde bando olduğu halde Taksim âbidesine giderek bir çelenk koya - caklar, mektep namma bir nutuk söylenecektir. Harbiyeliler bundan sonra köprüye gelecekler, Ankaraya gitmek üzere Haydarpaşaya geçecek lerdir. : : İngilterenin Ak- : . : deniz siyasetinde . ie değişiklik yok (Başı 1 incide) Ve gazetecilerden müteşekkil bir he. yete beyanatta bulunarak dedi ki: “— Akdenizdeki İngiltere | İmpa- ratorluğunun bütün muvasala nok- talarını teftiş ettim. Hepsinde vazi- yet normaldir. Yalnız, İtalyan mat- buatmda, “İngiltere yeni Akdeniz siyasetini izah etmelidir., şeklinde neşriyat gördüm. İngilterenin yeni bir Akdeniz siya. seti yoktur. Eski siyasetini takip etmektedir. Bu siyasetin temeli, bü- tün Akdeniz devletlerile dost olmak ve İmparatorluğun muvasala konak- ları temin etmektedir. Binaenaleyh İngilterenin yeni siyaseti, eski siyase tinin tabifsidir. Malta adasından fe- ragat için de hiç bir sebep yoktur. İngiltere Bahriye Nazırı, Sir Sam- vel Hor'a, hava kuvvetlerinin müda faa sistemleri Üzerinde yapacağı te- sir hakkında sorulan suale şu ceva- bi vermiştir: “— Hava kuvvetleri, çok yeni bir #ey yapmıştır. Fakat bir inkılâp ba- şaramamıştır. Deniz kuvveti eski kudretini muhafaza etmektedir. İngiltere Bahriye Nazırı Kibris Adası hakkında sorulan suale şu ce- vabı vermiştir: — Kibrisin vaziyeti tetkik edili- yor.,, Kıbris Akdehizih ön O şayanı dikkat yerlerinden biridir. Limanı lah edilir ve gemilerimiz oraya sık Sik uğrarsa İngilizler yeni bir saha keşfetmiş olurlar, Çünkü, Kıbris A- dası, mükemmel bir sayfiyedir.., Sir Samvel Hore, daha sonra İn- giliz deniz kuvvetlerinin geçen sene yapmış olduğu vazifelerden bahse derek»bütün deniz kuvvetlerinin ge - gen seneyi derin bir vazife hissi için de geçirdiğini anlatmış ve İngiliz bahriyelilerinin yüksek vazifeperver- liğini sitayişle yad etmitşir. Şiddetli zelzele Kastamonide sarsıntıdan bazı duvarlar çatladı Kastamonu, 22 (A.A) — Dün saat 13,50 de cenuptan gelen ve beş sa-| niye devam eden şiddetli bir. zelzele olmuştur. Saat 14,44 de dört saniye stiren ve yine cenuptan gelen ikinci bir zelzele dahs olmu şve sarstı şiddetinden bazı duvarlar çatlamıştır? Sinop, 22 (A.A) — Dün saat 13,35 de ve 154 de giddetli fakat az de vamlı iki zelzele olmuştur. Zarar yok tur, 2 oi kulenin kapısı oldu: Yüz basamaklı merdivenden döne döne kulenin tâ tepesine çıktık. Ankaranm manzara 81, Harbiyenin kulesinden çok muh- teşem görünüyor. Binaya en yakm devlet mahallesinin modern binaları ve sa İle Yenişehrin asfalt yolunu takip öderek Ulus meyğanma kadar iki yanda yükselen apartimanlarla örnek bir şehir tabak gibi gözünüzün önüne serilmiş duruyor. Daha ileride Yalçmhisar ve eski Ankaranm sırta yapılmış silüetini görüyorsunuz. Arkanızda Dikmenin ve Çankaya- nm yemyeşil sırtları ve yeşilliklerin içinde yer yer yükselen zarif bina - larile manzaraya ayrı bir bususiyöt veriyor. Harbiyenin 2509 genci bu haşmet li dekor içindeki binasını doldurduğu gün Çankaya mahallesinin bu tatlı ———————— Bu kanunun çerçevesin. lerin muhakemeleri Yeni Cürmümeşhut Kanunu 1| Teşrinievvelden itibaren mer- iyete geçecektir. İstanbul müdd eiumumiliğinde adliye müsteşa- | rının riyasetindeki heyet bu kan un için yapılması lâzım gelen ta- limatnameyi tamamen hazırlamı ştır. Talimatname Perşembe gü- alâkadarlara tamim edilecek tir. Adliye Vekilinin beyanai Bu münasebetle Adliye Vekili iki rü Saracoğlu, bir muharririmize aşa- ğıdaki beyanatta bulunmuştur: “— Meşhut suçların muhskeme v- sulü hakkındaki kanun birinci teşri- nin ilk günü tatbik edilmeye başla nacaktır. Bu kanuna sit hükümlerin .C. müddeiimumileriyle zabıta tara- fından ne suretle tatbik edileceğine dair Dahiliye Vekâleti vasıtasiyle Emniyet umum müdürlüğü İle unum jandarma kumandanlığınm mütaleala Ti almmak suretiyle tam bir düşünce birliğiyle tanzim edilen talimatname- | nin Istanbulda yapılan içtimalarda kompetan olanların da tetkik ve mü- taleasiyle vazedilmek suretiyle en ve müsait tatbik şekli almasına iht-| mam edilmiştir. Seri muhakeme usulü Kanunda meşhut suçları seri ve| kısa bir muhakeme usulüne tabi tu- tan bir sistem kabul edilmiştir. Meş- hut suç sahibinin suçu işlediği gün C. müddelumumisine ve oradatı mah- kemeye sevkedilerek aynı günde da- vanm hükme bağlanması bu sistemin belkemiğini teşkil etemktedir. Bu Suretle suç işlenir işlenmez mahkeme bütün tazeliğiyle delillere el koyarak işin hakikatine tam bir isabetle nü- fuz etmek İmkânmi ' elde edecektir Vakit sarfedilmeksizin suçlunun teç ziy sattmesi, cezapn müessir olmasi: nı temin etmekle beraber suçun ika| ettiği tesirleri de giderecektir. Yirmi dört saatlik mühlet Meşhut suçlarda deliller bariz ol duğundan C. müddelumumilerin bu delilleri suçun işlendiği gün tespit| ve ihzar ederek mahkemeye mlraca- at etmek imkânma maliktirler. Bu -| nunla beraber suçun haiz olduğu şe- raitin işlendiği gün mahkemeye mü racaata müsait olmıyacağı müstesna | haller dahi nazarı itibare alınarak bu) taktirde C. müddelumumisine delillerini noksansız tespit edebilme- si için 24 saatlik bir mühlet te veril- miştir. (o Yani C. Müddetumumisi davasını derhal inkişaf edebilecek ol gun ve tamamiyle müstahzar bir ha- le getirmeden ikâmei dava etmiyecek tir. Adaletin mahkemede tamamiyle İtecelli etmesi için eğer hakiki dir za- İruret mevcutsa pek müstesna haller- İde kendisini gösterecek bu zarüret (karşısında C. müddelumumisine umu | mi, usule müracsat edebilmek salâ'- hiyeti'de verilmistir. Bu usulün tatbik edildiği memleketler Bu kısa ve seri usul ilk olarak memleketimizde tatbik edilecek de - gildir. Daha on sekizinci asırda In - gilterede tatbik edilerek alman mu - vaffakıyetli neticeler üzerine tatbik sahası tedricen genişlemiş oradan 19 uncu asrın 2 nci nısfında Fransa- ya geçmiştir. Fransızlar bizde oldu- ğu gibi yalnız şehir ve kasabalarını belediye hudutlarma hasrelmiyerek bu usulü nahiye ve köylere kadar! bütün memlekete teşmil etmişlerdir. Fransızlardan sonra bu usulü tatbik | eden Rumenler, İtalyanlar, Yunanlı lar çok iyi neticeler elde etmişlerdir. Vazifesindeki kifayetini, vazifesine bağlılığını . göstermek (hususunda "Türk adliye ve zabıtası bü kanunun tatbikâtiyle çok mübim bir tecrübe- den göçmek üzeredir. Bu töerübeyl 'muvaffakiyetle geçireceğine, ruhun- dan mülhem olmak suretiyle kanuna istihdaf ettiği hayatiyeti halkı mem- nun edecek şekilde temin edeceğine kanaatim vardır. Bu kanaatle de - meyilli sırtı başka bir renk ve baş - ka bir şenlik kazanacaktır. ruh$*e ederrkleri önemli vazifede Ken. İrek hükümlerini e giren suçları işliyen- derhal yapılacaktır dilerine muvaffakiyetler dilerim.., İstanbul yedi mıntakaya âyrdıyor Öğrendiğimize güre, talimatrame negredildikten sonra kanunun atle tatbiki moktasmdan; Yeniköy, Beykoz, Eylip, Adalar, Beyoğlu Istanbulda meşhut suçların tahkiki için birer müddeiumumi bulunacak « tır. Bu müddelumumiler (Istanbul müddelumumi muavinleri arasmdan ayrılacaktır. Bu suretle eksilen İs- tanbul müddetumumilik Okadrosuna yeniden beş muavin daha verilecek « tir. Bunlardan birisi de dün tsyin e diimiştir. Bu yedi mıntakada birer de cürmü meşhut hâkimi bulanacak« tır. Cürmü meşhut müddelumum!si ve hâkimleri tatil ve bayram günle. ride dahil olduğu balde geze ve gün“ düz daima yerlerinde bul sür'« verecekler âlet bu gibi memurların ii ları ve tatil günlerini temin için ye- ni bazı tedibrler alacaktır. İstan « i | bul mıntakalarma verilseek müddei umumilerin kur'a ile ayrılmaları timali vardır. Dün bir muharririmiz hangi suç « ların yeni kanunun çerçevesi (o icine gireceğini tetkik etmiştir. Yeni ka. nun adliye teşkilâtı bulunan yerler « deki belediye sınırları içinde ve pa » nayırlarda işlenen meşhut suçlar hak kmda tatbik edilecektir. Suçlar bu kanunun çerçevesine girebilmek için suçlunun suç işlediği sırada veyahut pek az,sonra yakalanmış olması şart İm. Bu vaziyette o yakalanmıyan suçlular hakkında cürmü meşhut ka- bununa göre takibat yapılamıyacak« tır. Ağır cezali ve siyasi suçlar. kas nunda tasrih edilen maddelerden bâg- es kabahatlar, «Büyük Millet, .Meö- Üsinden mezuniyet veya karar alma- ya bağlı suçlar bu kanunun hükümle rine tâbi değildir. Kanunun çerçevesine giren tler Bu kanunun çerçevesine giren kas buhatlerle madde numaraları şunlar» dır: 529: Mabetlerin dışımda ve dini a- laylar ve dini merasim yapmak, 534; Ruhsatsız matbu evrak dağıtmak, 589: Zabıta tenbihatına muhalif ola» rak temaşa yerlerini açık tutmak, 545: Dilencilik yaptırmak. « Dilenci- ler bu kanuna göre teeziye edilemez- ler - 549: Umumi yerlerde yalan uy- durarak halkı heyecana düşürmek, 851: Silâh atmak, 563: Her türlü ma- Kil vasıtalatında eşyanın ve şahıslas ın emniyetini tehlikeye düşürecek hareketler. - Fazla yolcu alan kaps tanlar derhal tevkif edilecekler « 567: Kumar oynatmak, 565: Kumar oynamak, 531; 572: Rezalet çıkara» * cak derecede sarhoşluk, 573: Sarhoş- İluğir itiyat etmek, 575: Sarhoşluğu sebebiyet vermek ve sarhoşu sokağa bırakmak, 576: Ar ve edebe muhalif harekette bulunmak, kadınlara lâf atmak, 547: Ruhsatsız eğlence yeri açmak, 547: Başkalarmı alenen in- titmek, tokat atmak ve sövmek, na- kıl vasıtaların tehlikeli surette 861- ketmek, - süratli koşan otomobil ş0- förleri tevkif edilecektir. Eski kanuna göre yikâyet Üzerine yahut dava yoluyla takip olunan suğ- ların yeni kanıma göre suçtan zarâr Rürenlerin zabıta memürlö'ma ağız- Jon müracaatları kâfi gelmektedir. Istida vermeye Iözem yoktur.” Yeni kanuna göre yukarıdı saydığımız suçları işliyenler derhal müddetumu- miliğe ve hâkime verilerek hemen tevkif ve muhakeme edileceklerdir. Manisada büyük bir yanzm oldu Manisa, 22 (Hususi Muhabirimiz. den) — Bu akşam saat 19 da büyük bir yangın çıkmıştır. Yangın bir saat devam etmiş, yüzleree çuval üzüm ve buğday yandıktan sonra söindiirü. lebilmiştir.