9 Eylül 1936 Tarihli Tan Gazetesi Sayfa 7
“aw EMA aa SE aa 9-995 HAN izmir : Kurtulduğu günün yıldönümünde İzmirin en güzel yer lerinden: Kordon boyu 9 Eyiüi 1988 de ilk Türk piyade müfrezesi Ismire girerken. izmirin panoramik görünüşünden bir köşe Tarihte İzmir Bugünkü İzmir, Avrupa medeni - Yetini doğuran kökü ve özü Türk olan 3000 senelik parlak bir mede- hiyetin kıymetli eserleriye dolu - Hur. Eski İzmir, şimdi bir kısmı dol - Müş olan Mersinli koyunun kene - Tinda ve Bornova civarında Telej- İer tarafından kurulmuştur. O 2a- Manlar, çok küçük olan kasaba, bir İaarruzdan sonra Selçuk ((Ephes) taraflarında bulunan İyonyalılarım ellerine geçmistir. İyonyalılar, İzmiri aldıktan son - Pa yerli ahaliyi dağıtmışlar ve bu - Yaya Ephes'in bir mahallesinin adr Olan Smyrn ismini vermişlerdir. Milâttan evvel Eolyalıların zapt - ettiği İzmir, çok geçmeden gene İyonyalılara intikal etmiştir. Son zamanlarda M. Kemalpaşada bulunan eserlere göre İzmir ve ci - Yarı, Etilerin elinde uzun zaman kalmış ve zengin bir medeniyet ka- ğanmıştır . Hayli uzun bir mücadeleden son- Ya İzmir, Lidyalılar tarafından aptedilmiştir. Bununla beraber, bir Tivayete göre, İzmir (Smyrna) adı, variyun tarafından Bleryeme ve Tilen ve güya koklayınez kendisini hâmile yaptın çiçeğin adli? İzmir Lidyalılara geçtikten sonra 400 sene bir barabe halinde kalmış, Milâttan evvel 564 tarihinde de İran hükümdarı İkinci Keyhüsrev tara - İmdan almmıştır. Bundan sonra strasile İzmirde A- Yinalılar, Aranlılar, İspartalılar, £- Yanlılar ve Romalılar hüküm sür - Mmüştür, İskenderin ölümünden #on- Pa krallığını ilân öden Antigon İz Miri yeniden kurmuştur » Daha sonraları, bütün İyonya kı- Yılariyle beraber İzmir de Bergama Bükümdarlarının eline geçmiştir Bu esnada kasaba, şiddetli bir Yelzola ile tamamen yıkılmıştır. Ni. hayet imparator Mark Aurel za - Manmğa yeniden canlanan İzmir, birdenbire yükselmiş, felsefe ve e debiyat medreseleri kurulunca il - Mİ mevkii de artmıştır. İzmir, 605 de Arapların ve 1000 tarihleride de Selçuk Türklerinin hâkimiyeti altma girmiş, Bizanslı - Selçuk Türkleri arasmdaki mü- “adeleler sırasında elden ele geçmiş Ve cahillerin yardımile Bizanahlarm bir sehri olmuştur. Milâdm on ü - Süncü asrında İzmir, Aydınşah ta - Tafından tekrar alındıktan sonra 10 #ehelik bir süküne kavuşarak geniş #ekilde imar edilmi Yildırım Beyazıt, Aydın oğulları» | Rim ve diğer'Selçuk hükümetlerinin İikimiyetlerine nihayet verdikten #onra, 1392 de buraya Cüney'ti yeni Vali olarak göndermiştir . Aksak Timur, Yıldırım Beyazıdı 402 de Ankarada esir ettikten son- İR İzmire doğru yürümüş, şehre gi- lg bütün, şövalyeleri imha et - İz, Selçuk beyliklerini (o yeniden Urmuştur. Bu arada, Cüneyt Bey d atılmış ,yerine Umur Bey geti- İliş, fakat Timur çekilince Cü Ft sehri gene eline almıştır. 1850 de Aydm vilâyetine merkez an bu zengin ve tarihi şehir, Mütarekede Yunanlılarm eline geç- Mist, Paket İzmir 9 eylül 1922 de Atatürkün Türk ordusuna verdiği ki emirle ebediyete kadar tekrar hâkimiyetine kavuşmuştur. Dİ i İ | | j , ) izmirin iktısadi varlığına toplu ve umumi bir bakış İzmir ve 9 Eylül... Yan- yana ve başbaşa, Türk kur tuluş tarihinde kurtuluş ve zafer imanmı sembolli ge mukaddes kelimedir. İzmir, tarihin ilk günündenberi beyin b ve hep öyle kala - el, yeşil İzmir Şi zmn b garp kapısn da bütün varlıkları gönlün - det an bir azemettir. Bu gün ylülü bir defa daha idrak etmekle ve 1922 nin 9 Eylülünü şu dakikada bir ke re kutlulamakla bah - tiyar oluyoruz. İzmirlileri bütün yurttaşları ve bize 9 Eylülü kazandıran ra - manları bütün samimiyeti - mizle tebrik ediyoruz, yur- du ve milleti 9 Eylüle ka mek için kan döken se bir defa daha tebcil ediyo - İzmir, Türkiyenin tarihi, coğrafyası bakımından oldu gu gibi iktisadi bakımından da çok cömert ve bereketli bir varlıktır. Geniş bir iktisa di hinterlanda sahip olan İz- mir, birçok vilâyetin mahstl lerini dünya pazarlarına dö- ken meşhur bir Akdeniz mah ,Eğe Türkiyesinin ü- zümü, inciri, tütünü, pala - mudu ve zahiresi, İzmir li - manını senenin her mevsi - minde dolduran büyük pa- kebolarla Avrupanın ve A- merikanın en belli başlı li - manlarma sevkedilir. Türki- yenin iktisadi ve ticari mü - vazenesi bakımından İzmi - rin ehemmiyeti işte burada - dır. İzmir limanı, senenin hemen her mevsiminde bir faaliyet merkezidir. Genişlik sahası bazı mahsuller için Orta Anadoluya kadar uzanan İzmir Ismirde hükümet ve Kışla karşısında saat İzilesi | Hinterlandı bu limanın faaliyetini £- »,dame ettirmektedir, Fakat liman bil. hassa ihracat mevsiminde faaliyeti- en iki | nin en yüksek derecesini bulur. Ağus tostan senenin sonuna kadar devam eden bu azami faaliyet esnasında İz- mire hariçten mühim miktarda döviz girmektedir. Bununla beraber liman ihracat ayları haricinde kalan aylar içinde de Türk ve ecnebi bıyrakları- nı taşıyan birçok vapurlarla dolup boşalmaktadır. Türkiye Hmanları arasında birinci dereceyi işgal etmekte bulunan İz - ir limanma her sene uğrıyarak ithalât eşyası getiren ve ihracat eş- yası alan vapurlarn senelik vasati sayısı bin beş yüz rakammı bulmak- tadır. Eldeki istatistiklere göre, 1926 yılmda Türk ve ecnebi bayrak- larmı taşıyan 1884 vapur İzmir lima- nma uğramıştır. Bu rakam her sene braz daha srtmış ve 1929 yılmda da 1470 rakammı bulmuştur. Geçen se- neki istatistiklere nazaran da İzmir limanı vapur uğramak bakımından gene bu rakama yaklaşmıştır. Bü uğ rıyan vapurların senelik tonilâtoları yekünu da iki milyonu bulmaktadır. Netekim 1929 yılında İzmir limanı- nm faaliyet hayatma iştirak eden vapurlar tonilâto yekünu 1,995,149 dur. Bu rakam ktısadi faaliyet bakı- mından yüksek bir kıymetin ifadesi | demektir. Bunlardan başka ufak mikyasta motörlü vesait te İzmir li- manından dışarı memleketlere mah- sulât ihraç etmektedir. Güzel İzmirimizin ihracat madde- lerine gelince; aşağı yukarı hepimiz biliyoruz ki İzmir limanından Avru- pa ve Amerika limanlarma büyük vapurlarla külliyetli miktarda ihraç edilen başhca maddeler üzüm, incir, #ütün ve palamuttur. Bu limandan halı ibracstı da oldukça bir yekün tutmaktadır. Üzüm İzmirin, dünya ü zerinde eşi olmıyanen nefis ihraç maddesidir. İzmir üzümüne rekabet için başka memleketlerde yapılan uğ raşmalar ve araştırmalar hep menfi netice verdiği içindir ki İzmirin çe- kirdeksiz ve razaki üzümleri birinei- liği bugün de muhafaza etmekte dir, İzmirin hemen bütün kazaların- da ve İzmir vilâyetinin komşusu olan Manisa vilâyetinde de bol ve enfes ü- zümler yetişmektedir. Türk köylüsü ihtimamla yetiştirdiği üzümünü gene dikkat ve itima ile kurutarak İzmi- re gönderir ve oradan kalkan vapur- lar da bu Türk malmı dünyanm her tarafma taşır. al Incire gelince, incir daha şiyade Aydm ve kazalarmın malıdır. Şu mevsimde Aydın ve havalisinde in- cir bahçelerinde ve İzmirdeki büylük incir mağazalarında hararetli bir fa- aliyet göze çarpar. Dünya üzerinde Türk lokumu diye anılan Aydın-in- cirleri şu günlerde hazırlanarak gü- zel kutular içinde eski ve yeni dünya- nın bütün köşelerine sevkedilmekte- dir. Memlekete her sene hariçten mil İyonlar celbeden Aydın ve havalisi in- | cirlerine rekabet için Amerikada Kaliforniyada Yapılan teşebbüsler de müspet netice veremediği için Aydm ve İzmir inciri bugün birincilik şere- İ izmirde | ! Atatürk | | ant | l | İini muhafaza etmektedir. | İzmir Hinterlandında yetişen tütün palamut ve diğer mahsulât ta, Tür- Kiyenin ihracat maddeleri arasmda çok mühim bir yekün tutmaktadır. Şimdi İzmirin ithalât ve İhracatı hakkında mukayeseli rakamlara ge- rine göre İzmir limanının ihracat ve ithalât vaziyetii şöyle tesbit edebili- yoruz: İhracat Ton 193,285 164,346 214,433 122,869 İthalât Ton 172,460 133,624 116,264 1205 Sene 1929 1928 1927 1926 2 celim. Elimizdeki istatistik cetvelle» İzmir limanmm, yukarda yazılan dört senelik vasati ihracat kıymeti 80 milyon; ithalât kıymeti 35 milyon | kâğtt liradır. Cihan Harbinden ev- velki vassti ihracat kıymeti 7 milyon ithalât krymeti ise 5,5 milyon altın 1. | raldi. Altmlira kâğrt liraya şev. rilince ihracatın 65, ithalâtında öl milyon tuttuğu görülür. İstilâ felâketiyle, bütün İzmir min takasından çıkan yarım milyonluk müstahsil insanm eksikliğine rağ- men, ihracatm 15-20 milyon liralık bir fazlalık gösterdiği güze çarpar. Yalnız ithalât miktarında azlık var- dır, Bunun birinci sebebi evvelce it- hal etmek mecburiyetinde kaldığınız | bazı fubrika mahsulü eşyanın mem- â Coğrafyada İzmir İzmir Eğe kıyılarmın ortasında, Balıkesir, Manisa, Aydm ve Ege deniziyle çevrilidir. Genişliği 12,502 kilometre milrabbaıdır. Nüfusu, ka- zalariyle birlikte, geçen tahrire gö- re, 526 bin, vasati kesafeti 42 kişi. Girintili, çıkıntı kıyıları olan İzmir, dağlık ve ovalıktır. Dağlarn menşei karışıktır. İzmir dağları, tatlı şekillerle, yalçın ve Sarp şe « İ killeri bir arada göstererek büyük tezatlar arzeder , Yamaçlar ekseriya dik ve meyil. İ lidir. Samsun dağı, 1360 metreye kadar yükselir. Cuma © dağları, Bozdağ araziye ayrı bir hususiyet verir, Yamanlar dağının otlakları, yazlık birer yaylâdır. İzmir dağları, eteklerindeki ovalara birer siper ve kışın topladıkları karla birer su ha“ zinesidir. Dağ sıralarına müvazi olarak W- zanan Bakırçay, Gediz, Küçük Men- deres boylarma tesadüf eden düz- Wikler, Cumaovası gibi havzalar, viliyetin en zengin yerleridir. İzmir, Ege kıyılarında hüküm sü ren, yumuaşk, tatlı sıcak, orta de « receda yağışlı, sıhhi bir iklimin tes siri altmdadır. Sıcaklık, temmuz- da vasati künunusanide 7,7 des recedir. Yağrturları 65 - 80 yil re arasında mütehavvi Jeketimizde imal. edilmesi; ikinef se- bebi de İzmir ithalâtınn bir kısmının İstanbul üzerinden yapılmasıdır. izmir fuarında TAN TRAKYA PAVYONU fı arılı vok beğenildi İzmir, (Hususi surette giden ar- kadaşımızdan) — Otobüs güzel Kor- don Boyundan geniş ve ağaçlıklı bir bulvara sapınca uzakta fusrm büyü kapısı göründü. Uzaktan olduğu ka- dar yakından da hoş duran (Kültür Park) m kapısmda gözü tırmalıyan bir yazı var: Antre 5 kuruş Pavyonlara uzanan büyük yol güzel tanzim edilmiş. Umumiyet iti- barile tenvirat noksanlığı göze çarpı- yor. Bu yolun iki tarafındaki ışıklı sütunlar ve biraz İlerdeki renkli u- lar fıkırtan havuz (Barselon) #ergi- sini hatırlatıyor. Sergiyi gezip yorulanların istira- hat etmesi ve eğlenmesi için yapılan | iki katlı geniş teraslı gazinodan gü- zel bir çingene orkestrasınm nağ- meleri dökülüyor. Yunan pavyonunda Pavyonları sırayla gezmek için sağdan başladım. En başta Yunan Pavyonu var, Bir kaç sene evvel Atinada mua? zam Zapeion sarayı yerii mallar ser. gİsİNİ gezmiştim. Demir sanayiinin son merhalesini teşkil eden elektrik motörlerine, gemi inşaatma varmca- ya kadar binlerce ve binlerce şeyler meydana koymıya muvaffak olan komşumuzu fuarımızda elli altmış metro murabbalık küçük bir pavyon- | Fuarda Trakya pavyonunun dıştan görünüşü da görüyoruz. Mısır pavyonunda Mısır pavyonu da küçük fakat çok güzel tanzim edilmiş. İstiklâllerine yeni kavuşan Misırlr dostlarımızm ay yıldızlı yeşil bayraklarını gelecek senelerde bundan çok daha büyük pavyonlara çekeceklerini - günden gü ne artan iktısadi münasebetlârimize bâkaruk - kuvvetle ümit ediyoruz. Sovyetlerin pavyonu Şimal komşumuzun pavyonuna ge lince... Ruslar İzmir fuarına büyük ve güzel bir yavyonla iştirak etmiş- ler. Burada beş senelik büyük sana- Yi programlarının neticelerini gös- teren grafikler, istatistikler bilhassa şayanı dikkat, Ayrıca Rusyanm sa- nayi hareketlerimize yaptığı yardım. ları büyük fotoğrafik tablolarda ta- kip edebilmek gayet kolay. Kora Rus - memleketinin bitmez tükenmez mahsullerinin küçük nü- muneleri dalma İstatistiklerle yan yana ziyaretçilerin önüne serilmiş, Sinema sanayiinin Rusyada şayanı hayret bir inkişaf gösterdiğini gene istatistik ve film nümünelerinden ans yoruz. Diğer pavyonlarda Sümer Bankm büyük pavyonunda hakikaten iftihardan göğsümüzü ka- bârtacak birgok esya teşhir ediliyor. Bilhassa kumaşlarımız, deri işleri » miz ne güzel! Genç bir mimarımızın yaptığı İn. hisarlar pavyonu güzel olmuş. Tü- tünlerimiz, afyonlarımız, şekerleri miz, tuzlarımız, Ekörlerimiz vitrinler de gayet muntazam bir surette dizi). miş. İstatistikler alâkadar olanların merakını tatmin edebilecek kadar bol. Vilâyetlerden iştirak eden ticaret odalarının pavyonlarından çoğunun işlerini son dakikaya bıraktıkları ve sonra yarımyamalak eşya le fuara geldikleri anlaşılıyor. Bilhassa ticaret odaları bu fuarın büyük ehemmiyetini idrak etmeli ve İktmat Vekâletinin tamimler gönder mesine meydan vermeden senenin «LArkası 10 uncudal
