29 Temmuz 1936 Tarihli Tan Gazetesi Sayfa 4
> 4 Büyük * İİ Türk i KPA No. 32 nkılâbı «-- Başlarken Yazan : Ziya Şakir Birçok Türklerin evleri, barkları ticaretaneleri tehlikeye girmişti (adapazarı milli müfreselerinden bir grup) Müftü, tüccardan Kalıpçı oğlu Hâfız, mühendis Cemil, tüccar Kâzem Telgrafçı oğlu Hayri dai oğlu Sabri, fabrikatör Sipahi oğlu Hâmil Bey ve Efen- dilerden Bu mukavele mucibince, İngiltere sefarethanesinde husuşi bir mahke- me kurulacaktı. Ve bü mahkemede de, (harp esnasındf hıristiyanların Türkler tarafından duçar oldukları haksız muamelelerden dolayı ikame edecekleri dava) İara bakılacaktı.. Bir Ingiliz hâkimi tarafmdan idare edilecek olan bu mahkemede, bir de Türk adliye memuru bulunacaktı Fakat bu memurun vazifesi, ancak orada (sami sıfatile oturmak) tan ibaret olduğu için;, muhakemenin hiçbir safhasma karışmıyacaktı. Mahkemenin verdiği & kararlar (mutlak) olup, hiçbir itiraz ve isti- nafa tâbi değildi. Ve bu kararlar, 'Türk zabıtası tarafından derhal tat- bik edilecekti. Damat Ferit Paşa Sayesinde, In- Çiltere sefarethanesinde kurulan bu | mehkeme; Türk milletinin kalbine batırılmak için yapılmış, zehirli bir hânçer * halini alıvermişti.. Daha mahkemenin”teşekkül ettiği gün, yüzlerce Rum ye Ermeni tarafından yüzlerce istida verilmiş; Türklerden Akla ve hayale gelmiyen haklar ta- lep edilmişti. Fakat, talep edilen bu hakların yüzde beşi bile hakikat değildi. tün bunlar, ya zengin Türkleri kor. kutarak ellerinden para çekmekten, veyahut, gizli bir kinin intikammı al- maktan ibaretti, Birçok Türklerin evleri, barkları dükkânları, tcarethaneleri tehlikeye girmiş; bazıları da elden gitmişti İki şahit ile bir hüküm, en büyük haksızlıkların zuhüruna meydan ver. mişti. Şikâyet, hiç kimsenin hakkı ve haddi değildi. Zulüm görenler - den bazıları, Bahâliye müracaat et- mişlerdi. Fakat bunlara: — Ne yapalım?.. Galipler, böyle fstiyorlar. Onları hareketlerinden menedecek bir kuvvetimiz yok ki... Diye kısa ve kestirme cevap ve - rilmişti. Bu mahkemenin verdiği kararlar. dan, en ziyade vicdan sahibi zabıta memurları müteessir oluyorlar; hak- sızlığa alet olmaktan, çok büyük bir ıztirap duyuyorlardı. Nihayet günün birinde artık >abıta memurla- rının tahamaylilleri tükenmişti. O ta- rihte Polis Müdiriyeti Birinci Şube Müdürlüğünde (bulunan (Hüsnü Bey (1) bu fecaat karşısında, isyan etmişti. Mahkeme tarafından veri- len emri infaz eylememişti. Ve.. biz- zat mahkeme huzuruna giderek ya- pılan sahtekrlıkları, ahlâksızlıkları, kanunsuzlukları, büyük bir belâgat ile ve deliller göstererek İngiliz hâ- kimine izah eylemişti. Hâkim, söylenen bu sözleri dikkat İle dinlemiş: — Hakkınız var... Ne İngiliz ada- leti, ve ne de insaniyet vazifesi; böyle şeylere müsait, değildir. Ben, bugünden itibaren, bu vazifeden çe- kiliyorum. Demişti. Türklere düşman sifatile Istanbu- Iz gelen bir İngiliz hâkimi; (viedan ve adalet) karşısında eğilerek hak- sızlıklara nihayet vermişti Fakat buna mukabil Damat Ferit Paşa; Türk ve müslüman haklarınm ayak- ar altımda tamamen çiğnenmesi için elinden gelen fenalığı eşirgeme- mişti. Hattâ bu yüzden, tarihin ma- İr olan mühim bir vesikayı ortadan kaldırtacak derecede bir cür'et gös- termisti, Bü- , İsuratlarına çarpılacak bir hakikat poardan Fe mürekkep Bu vesika: — Vahşi Türkler! Daha hâlâ, zu- lüm ve vahşetlerinden vazgeçmiyor- lar. İzmir ve havalisindeki hıristi Diye barbar bağıran düşmanların | sillesi teşkil edecekti. Yunan istilâsmı mazur ve tabii göstererek bu vasıta ile Kuvayı Milliyey dip ettirmek istiyen Damat Ferit Paşa (Klemanso) ile (Loit Corç) a hoş görlinmek için, bu vesikanm neşrini şiddetle menetmiş; ve hükümden de iskat eylemişti. Damat Ferit Paşanm bu ihaneti- ne rağmen, bilâhare ele geçirilen bu vesika; İzmir faciasını baştanbaşa tasvir eden; ve Türklerin tarhemile masumiyetini gösteren bir rapordan ibaretti. Bu rapor da, şöyle bir se- beple tanzim edilmişti... İzmirin iş - galini müteakıp, 6 havalide başlıyan kanlı hâdiseler, dörhül”AVripa mat İ buntına aksetmişti. Bu gazeteler - den bazıları; Rum komitecilerile, on- ları himaye istilâ ordusunun TAN, IRTiHAL Karisbatta vefat eden şehrimiz kâ- ğıt ve kırtasiye tüccarlarından mer hum Alf As, garının eği, Ekmel, Riza ve İffetin anneleri Hatice Asga rının aile kabristanına defni merasi- mi Jera edilmek » bugün sa; iki buçukta Sirkeciden “hususi va - purla Üsküdara geçilecektir. Bu me- ne iştirak gök nda bu y muhteremenin mezkür statte Siri keci araba iskelesinde hazır bulunmaları rica © lunur. Teşekkür Sevgili babamm ölümü Ibizzat cenaze merasimine iştirak ve işifahen ve tahriren beyanı taziyet İlitfunda bulunarak acılarıma ortak İ olan biletimle zevata ayrı ayrı tegek- 'küne teessürüm mâni oldu; hâr teşekkürlerimin ibi gözetenizin tavissutunu rica edi Türkiye İş Bankası İskende- riye Şubesi Direktörü Firuz Suntekin i i i hasebile Teşekkür Dün ebedi medfenine terkettiğimiz çok sevgili anamızın cenâze: gel- mek lütfunu gösteren ve yazı ile bizi taziyete koşan ve kederlerimize işti- rak eden muhterem zevata ayı ve bizzat teşekkür borcumuzu geç kalmak kaygusu dolayısile muh- terem gazetenizin tavassutunu dile « rim, ne Kara Osman silesi namma Süad Kara Osman ü ile Kapalıçarşı nda Emine Sermet i Amerikan kız koli iktaş alman nüfus tezkeresi zay i dipli olm yoktur. Bulanlar aşağıdaki adrese rlerse memnun edilecektirler. i Postahane caddesi 66 numara Kit, abi Hami kırtasiye mağazası, E- mine Sermet Motörlü vasıtalar Adnan Halet Taşpınar ra ve goförle- nlara lâzım tabtir. Kitabçılardan araymız. yerleri: İstanbul Kanaat Ki- tabevi, Eeyoğlu Haget Kitabevi. bu hareketlerini hoş görmemişlerdi. Yunan ordusunun Anadoluya mede- niyet götürdüğünü iddia eden Veni- zelos bu neşriyattan telâş etmiş; iş-| gal mmtakalarmda Türklere ve| müslümanlara karşı en küçük bir zulüm bile irtikâp edilmediğini ilân eylemişti. un üzerine (Amerika namina, Amiral Bristol; Fransa na- muna, General Pitu; Ingiltere namı- na General Har; Italya namma, G neral Dalolyo) dan mürekkep bir (beynelmilel tahkik heyeti) teşekkül etmiş; bu heyetin refakatine de; — rey sahibi olmamak şartile — Osmanlı Hükümeti tarafından Mira İlay Kadri Bev: Yunan Hükümeti ta- İ rafından da ny A. Mazarakis memur edilmişti Bu komisyon, bitün işgal mınta kasını gezmiş; inceden ine tahki kat icra etmiş; ve nihayet, gayet mufassal bir rapor vermisti... Bu ra porun bazı kısımları hakikâte uygun olmamakla beraber, umumi heyet Türklerin nekadar masum ve neks- dar mazlâm olduğunu göstermekte idi, Klemanso ile Loit Corç; bu rapo run neşredilmemesini, tahkik heye - tinden rica etmişlerdi. Heyet, bu ri- cayı reddetmemişti... Fakat Osman U İmparatorluğununun sadrazamı; bir sureti de kendisine verilmiş olan bu raporu — mahza bu iki zate bir cemile olmak için — büyük. bir kıs-| kançlıkla saklamış, neşrini şiddetle menetmişti, Her hakikat gibi bir 'milddet son- ra ele geçen bu uzun raporun, en| ehemmiyetli maddelerini aynen der- cediyoruz: Madde: 1 — Mütarekeyi müteakip Aydın. hıristiyanlarınm (emniyeti | tehlikede değildi. Harp esnasmda bu vilâyetinRumları tehcir edildi ise de, Nurettin Paşadan sonra Izmir vali- liğine tayin edilen İzzet Bey, bütün ahaliyi, bilâtefriki cinsü mezhep, hüsnü idare etmekte idi. Birkaç €$- kiya vukuatmdan gayrı, asayiş yo- lunda idi. Katllâm beyannameleri- nin hakiki" olmadığı tahakkuk et- üm. | 2 — Aydm vilâyetinin ve bilhas- (1) Heyet; bu malimatr Hürriyet ve Yülâf fırkası mensuplarından almıştır. İzzet Beyin en tabii müttefik ve yardımcıları olan ba adamlarm, heyeti bu pimaş sü rüklivecekleri pek tabiidir. — Z. $. İ çıkarılmasını icap İ değildi. Bilâkis; Yunan ordusu İzmire Diyarıbekir tarihi Mülkiye müfettişi Basri Kanyar ta- refindan bu isimde kıymetli bir eser neşredilmiş! ularımıza tav. siye ederiz. Kitabeler ve Yıllık Ayni müellifi: hazırla - İdığı kitabı da i meraklılarma tavsiyı «BONE VE İLAN ŞARTLARI Dışarı iin Bir azlık. » 3 i ei 1 yllık Üân icin İlânçdık Şirketlerine mü ncast edilmelidir. Küçük ilânl, düreruzce doğrudan doğruya a bilir, arm $ satırlığı be defalık 30 kuruştur. $ satırdan aş asi İçin satır başma $ kuruş alınm Bir defadan fasia.için oyekündan 5 10 kuruş indirilir. Günü geçmiş nüshalar $ kuruştur sa İzmirin emniyeti için mütareke şartnamesinin yedinci maddesi, İz - mir» katelerinin işgali için sebep tej- kil edemezdi... etin dahili vaziyeti; kuvvetlerinin ettirecek şekilde Keza, v İzmire, It çıkar çıkmaz, vaziyet bozuldu. Ve, Yunan kuvvetleri ile Türk çeteleri arasında muharebe başladı. 3 — Izmir kalesi; mütarekenin ye- dinci maddesi sebep gösterilerek; (ingiliz Amirali Galtrop) un emrile 14 Mayıs 1919 tarihinde İngül Fransız, Italyan ve Yunan kuvvet - leri tarafından İşgal edilmiştir. 5 — Yunan kuvvetleri, * sulh kon- feransınm kararile, ve Düveli İtilâ - fiye donanmalarının yardtmi saye - İ sinde Izmiri işgal; ve 2 Mayısta (Eremer) otelinin önünde karaya üç taburluk bir kuvvet çıkardılar. Arkası var namına 936| nüfus memurluğundan | YENİ NEŞRİYAT | Aydın tr. nel: Aydın, muştur. ci ve beşi de yapte Aydın sanat oku dir. yerleşmişler, İnşaatçılar da İ | | | MEMLEKETTE Aydın istasyonunda bir kaza oldu, iki vagon parçalandı (Tan) — Aydm istasyonunda Forbes kumpanyasma ait yüklü vagonlar, fabrika makasından fabrikaya verilirken frenlerin tutmaması yüzünden drayman yapmış ve vagönlardan İkisi parçalanmıştır. Bu 8r- rada, birkaç vagon du hasara uğramıştır. Insunca, hiçbir zayiat olmamış- Vagonların kaldırılmasını temin için İzmitten vinç getirtilecektir. Diğer taraftan, dün Ortaklar istasyonu ile Aziziye istasyonu arasında işliyen sefer treni, genişleme ve açılma ameliyatı devam eden Aziziye tü- n tahribat yerinde drayman yapmıştır. Devlet demiryollarınca alman tedbir ve Lertibat Üzerine makine, öğle- den sonra düştüğü yerden çıkarılmış ve trenler yollarına devam etmiş- İlerdir. Bu yiizden Denizli - İzmir postası 1,5 ve İzmir - Denizli postası da 4 saat teahhurla yöllarma devam etmişlerdir. MEMLEKET MANZARALARINDAN : Aydın sanat mektebini bitirenler (Tan) — Aydm sanatlar okulundan bu yıl 38 talebe mezun ol- Bunlardan 14 ü tesviyeci ve elektrikçi, 15 i marangoz, 5i demir- ma devam eden talebe sayını 211 dir. Okulda günden güne hiz ilerleme ve tekâmül vardır. Çıkan talabe tamamen fabrikalara Yazili kombinasmda iş almışlardır. Diyarıbekirde içki sarfiyatı geçen yıllara nazaran fazlalaşıyor Diyarbekir içki fabri kasın umumi görünüşü Diyarbekir, (Tan) — çki fabrikası, 933 yılında kurulmuş ve senede 300 bin fitre imalât yapa- bilecek kabiliyete çıkarılmıştır. Ha - ilen, senede 150 bin litrelik istihsal ya prlmaktadır. Fakat, bu miktarı ufak bir tadilâtla fazlalaştırmak mümkün Gönen Halkevinin on gün sürecek gezisi Balıkesir, (Tan) — Gönen Halke- vi. müzik, temsil ve spor kolları 40 kişilik bir kafile halinde ve başkan Osman Gönenin idaresinde Balyaya gidecekler ve Sira ile Edremit, Ay - valık, Bergama, Bahkesir, Bandır - maya uğriyacaklardır. Gezi on gün sürecektir. Gençler uğradıkları yerlerde iki- şer gün kalacaklardır. “Temsil kolu *İ Otello ve Çağlıyanı temsil edecektir. Zorla kaçırılan kız Balikesir, (Tan) — Gönen ilçesi- nin Gerdeme köyünden Ismail oğlu Nazif, ayni köy halkmdan Ömer kr- 7 Fatmayı zorla kaçırmıştır. Nazif, adliyeye teslim edilmiştir. Ekmek fiatlerinde tenzilât Balıkesir, (Tan) — Yeni yıl buğ- day mahsulü gelmeğe başladığı için un fiyatlarında bir tenezzül görül - müştür. Birine! ve ikinei ekmekten İ20 şer para tenzil edilmiştir. Diyarbekir | dür. Bina ve tesisat modern ve mun- tazamdır. Heyeti umumiyesi 170 bin liraya mal olmuştur. Daimi olarak 40 #mele ve T memur çalışmaktadır. Diyarbekirin bir aylık içki sarfiyatı !5 bin lira değerindedir. İzmirden Çanakkaleye bir gezi tertip ediliyor İzmir, (Tan) — Askeri mütekait- ler yardım cemiyeti tarafından Ça- nakkaleye bir seyahat tertip edilmek üzeredir. Bu hususta Denizyolları idz | resinin en konfarlü bir vapuru kira- lanacaktır. Biletler çok ucuza yapıla cağı için, İzmirden birçok yurddaş-| larm İştirak edecekleri zannedilmek: tedir. Seyahatin İstanbula kadar uza tılması muhtemeldir. © Balıkesir, (Ten) — Hükümet caddesinde posta ve telgraf müdür lüğü tarafından istimlâk edilen 969 metro murabba yer dahilinde mü - ceddeden ve son model bir postaha- ne binası yapılacaktır. * Balıkesir, (Tan) — Necati Bey öğretmen okulu talebeleri yaz ta - tilini Bursa lisesinde geçirmek üze- re Bursaya gitmişlerdir. * Balıkesir, (Tan) — İlimiz Nü- fus Direktörü Osman, Afyon nüfus direktörlüğüne ve Afyon Nüfus Mü dürü Hikmet ilimiz nüfus müdürlü. güne atanmıştır. Gaziantep “TAN, Elâzizin su ihtiyacı. Elâsiz, (Tan) — Kuruluş tarihi henüz yüz seneyi bulmamış olan Elâ- siz, bilhassa trene kavuştuklan sonra çok ileri gitmiştir. Yolçatıdan buraya İusatılan tren hattı. kasabada cidden büyük bir canlılık uyandırmış ve şehe re medeni bir çehre vermiştir. Şeh- rin nüfusu yirmi idi bindir. Havası fena değilse de içme suyu yoktur. Be- Tediye bu yil su tesisatın başarmaya çalışacaktır, Cadde ve sokaklar mun- zamdır. Şehir bir plâna müsteniden kurulduğu için imar işlerinde güçlük çekilmemektedir. Anacaddeler husus si mühasebece parke döşenmiştir. Şehrin ağaçlınmasına ehemmiyet ve- rilmektedir. Parti, hükümet bahçele- rile belediye parkı, çocuk bahçesi ve gile parkında ağaçlanmış yollara, süs ağaçları ve çim dikilmiştir. Yeni ve büyük binalarla giltikör” püsalleğin Elâziz, zamanla bir göçmen mentüka- sı haline gelmektedir. Üç yil içerisin. de 5600 kişilik 1419 aile gelmiş ve bunlar için yeniden 687 ev yapılmış- tır. Kurulan dört müstakil göçmen köyünde 342 ew vardır, Vatandaşları- 2 dağıtıldıkları yerlerde üretmen mevkiine getirilmişlerdir. Bu hüsus- ta ilbay Tevfik Gürün şayan takdir hizmetleri geçmiştir. 936 programı çok zengindir. Şehitler âbidesi yapı" lacak, Cümhuriyet meydanı süslene- cek, modern v8 büyük hastahane ya» msı sona erdirilecek, mafia garajı bitirilecek, yollar yapılacak, caddeler parke döşenecek, köylerde sitma ile müzadele edilecek, fidanlnık Demir - vollar idaresine devrolmacak ova köylerinin sulanması ve arklarının temizlenmesi, göçmen köylerinin a » | daçlanması ve zirnat makineleri teda riki hallolacak, sığır cinsinin ıslahı için Boğa alınacak, göçmen köyleri nin mektep ve köy odası ihtiyaçları karşılanacak ve merkezde altmış göğ men evi yapılacaktır. Belediye çalışmaları 952 de yiz bin lira sarfile bir sine- ma, belediye dairesi ve iki apartıman yaptırılmıştır. Postahane karşısında» ki bahçe tanzim edilmiş ve elektrik te sisatına elli bin Bira ile hissedar olun- muş, şehir müteaddit lâmbalarla ışik- Tandırılmıştır. Yangın teşkilâtı iyidir. Temizlik işleri için iki arazöz celbo- İunmuş ve Adapasarına büyük araba- Jar sipariş edilmiştir. Belediye mecli- si şehre 3-4 kilometre mesafede ok malarından yardım göremiyen altı ma halleyi köy haline sokmağı karar- İlaştırırak tecrübeyi vilâyete bildir. İmiştir. Uzaklıklar itibarile, vergileri »i tesviye ettikleri halde belediyeden istifade göremiyen bu mahalleler hal- (15 köy kanunundan daha çok fayda göreceklerdir. Belediyenin 936 çalış- ma programı dolgundur, Şimaldeki Çavuşsuyu fenni surette şehrg akıtı- lacak, eskisinin yerine fenni bir mez baha kurulacak ve imar plânı bu yıl herhalde hitirilecektir. Bir kilometrelik O Kanalizdiyon yapısı, dört yan sokağın taş a yapılması, saat kulesi ve olel in- şası da 936 programına dahildir. 938 de riyasete gelen Kemal Şedeli çalış- kan bir zattır. Şimdiye kadar borç ö- demekle meşgul olduğu için fazla iş görememiştir. Kendisinden iyi hizmet Zer beklenebilir, RR ma
