29 Temmuz 1936 Tarihli Cumhuriyet Gazetesi Sayfa 1
BUGUN 2 nci sahifede: Siyasî İcmaL 3 üncü sahifede: Boğazların tahkimi münasebetile Abıdin Daver DAVER 5 inci sahifede: Yayla duyguları Refik İnce. 6 ncı sahifede: Olimpiyad mektublarıAhmed Ihsan, Kadın kısmı. umhuri Jfll SSjfl! 4385 Telgraf ve mektub adresl: Cumhurlyet, İstanbul Posta kutusu: fstanbul, No 245 Ç8rŞ3fHü3 29 TBfflfflUZ 1936 Telefon: Başmuharrir ve evl: 22368 Tahrlr heyetl: 24298 İdare ve matbaa fcısmile Matbaacüık ve Neşriyat Şırketl 24299 . 24290 *%sS J Işte kocam! ZavaJlı sıcaktan buz dolabına saklandı! ?j Atatürk dün Ankaraya hareket etti Akdeniz emniyeti Meselesi D ngiltere Dış îşleri Bakanı M. Edenin, evvelki giin Avam Kamarasında vaki son beyanatını, dünkü sayımızda koyÜuk. Avrupa devlet adamlarmın siyasî meseleler kakkındaki noktai nazarlarmı bir vesile ile irad ettikleri nutuklarda söylemeleri ötedenberi malum ve mutad bır kaidedir. Bu kaideye, son zamanlarda, bazı devlet adamlannın fazlaca müracaat ettiklerini biliyoruz. Gene son günlerde Büyük Önder AM. Eden dahi bu usulü fazlaca tatbik et tatürk dün öğleye miş olan devlet adamlarından biridır. kadar Floryadaki Ancak M. Edenin nutuklannda temas et deniz köskünde hu tiği mühım noktaları iyice fark ve temyiz susî dairelerinde edebılmek, hususile o noktalann içyüzle meşgul olmuşlar ve rine adamakıllı nüfuz eyliyebilmek için, öğleden sonra saat vaziyetleri umumî heyeti itibanle etraflı 14,30 da refakatinbir surette derinleştiren tetkiklere tâbi de mutad zevat oltutmak lâzımdır. Yoksa zahirî bir görüş duğu halde Sakarya insanı hataya düşürebilir. motörile Haydarpa îngiliz Dış îşleri Bakanı, son nutkun şaya geçerek hususî Ha, zecrî tedbirlerle ondan mütevelhd trenle Ankaraya haye Akdeniz için münakid, karşılıklı em reket etmişlerdir. Atatürkün maiyeniyet tedbirlerine temas ediyor, ve Italyanm zecrî tedbirlerden dolayı kimseye kar ti erkânı da Akay §ı hasmane hareketlere kalkışmıyacağma İdaresinin Heybeli aid teminat vermiş olduğundan bahisle ada vapurile Hay artık bu tedbirlerin lüzumsuz bir hale gel darpaşaya ve oramiş ve kaldınlmış olduğunu söylüyor. In dan da trenle Ankagiliz hariciyesi, bu mesele üzerinde müte raya gitmişlerdir. Maarif Vekili addid kereler muhtelif surette beyanatta bulundu. Zecrî tedbirler kaldınlmış ol Saffet, eski Maarif makla beraber, emniyet tedbirlerinin de Vekili Hikmet, Lonvam ettiği veya bunlann bır taraflı olarak dra Büyük Elçimiz Vali ve Belediye Reisi Ustündağ Büyük önderi teşyi ediyor mevcud bulunduğu yolundaki sözler gibi. Fethi, Varşova BüŞimdi de tedbirlerin tamamile lüzumsuz yük Elçimiz Ferid, İstanbul Valisi, Belekalmış ve tamamen kalkmış olduğunu ifa diye ve Parti Reisi Muhiddin Ustündağ, İstanbul Kumandanı General Halis, İsde edrtı sözler karşısında bulunuyoruz. tanbul Merkez Kumandanı General FehBu muhtelif sözlerden bılhassa sonuncunun manasını iyice anlıyabilmek için, mi, Emniyet Müdürü Salıh Kılıc ve diğer bunu söyliyen zatın, gözü önünde Akde pek çok zevatla kalabalık halk kütlesi nizden ziyade Lokarnoyu tuttuğunu ha Atatürkü Haydarpaşa iskelesinde istik tırlamak icab eder. Lokarno muahedeîile bal etrnişlerdir. Atatürk, refakatindeki zevat ve kendibağlı devletlerden üçünün murahhaslan, ahiren Londrada toplanarak Brükselde lerini karşılıyanlarla birlikte gara doğru Idiğer Lokarnocu devletlerin de iştirakile ilerlemeğe başladıkları zaman halk Bü bir konferans akdedılmesine karar verdi yük Önderi heyecanla alkışlamıştır. Reisicumhurumuz saat 15,20 de kenler. Dığer Lokarnocu devletler İtalya ile Almanyadır. Bu iki devlet te Brüksel dilerini teşyie gelen zevata veda ettikten îçtimaına çağırılacaklardır. İngiltere, is sonra hususî trenlerile Ankaraya hareket liyor ki bu ıki devlet Lokarno içtima'na tmişlerdir. İstanbul Valisi kendilerini şehir huduiştirak etsinler. Bu netice böyle tahakkuk edebilmek için, Lokarnocu devletlerden duna kadar teşyi etmiştir. Ankarada yapılan merasim İtalyanın Avrupa işlerine kanşmak üzere *Foto Cumhuriyet* îleri sürdüğü şartlara ehemmiyet venlm.ş Ankara (Telefonla) Başvekil İsAtatürk motörle Floryadan Hay darpaşaya geçerlerken [Arkast Sa. 5 sütun 4 te\ olmalıdır. İşte M. Eden son nutkunda Akdeniz emniyeti meselesini ikinci plâna geçirirken şimdi kendisi için, birinci ehemmiyet derecesini haiz olan Lokarnoyu, ilk safa çıkarmış bulunuyor. Bu, Akdeniz emniyetini hiç te inkâr etmiyen amelî bır Bİyaset usulü ve yoludur. Akdenizle çok yakından alâkadar bir devlet olan Türkiye adına bu mesele üzernideki uzak ve yakm bağların kıymet ve kuvvetlerini gözönünde bulundurmak, bizim için de, bir vazifedir. Zecrî tedbirlerle ondan mütevellid bazı emniyet tertib Paris 28 (A.A.) M. mesai etmek için İtalNöye Fraye Prese gazetesinin Fran Ve tedbjrlerini daha ziyade Milletler CeEdenin beyanatı hak ya, Habeşistanın ilha sız Fasında ve Arablann Kozablonka miyeti paktının icablanna irca etmek lâkında mütalealar yü kile Adisababadaki İn dedikleri şehirdeki muhabiri şu telgrafı Zimdır. Zecrî tedbirler kalkmış olunca o rüten gazeteler, umu giliz elçıliğinin ve ora çekmiştir: nunla bağlı olan diğer bazı neticelerin miyetle İtalyanın beş «Fasın îspanya idaresinde bulunan kendiliğinden. bertaraf edilmiş olmaları ler konferansma işti daki İngiliz garnizonukısmındaki hâdiselerin inkişafı şimalî mantıkî bir zarurettir. Zecrî tedbirlerle rak etmemesi için ar nun lâğvını istiyecek Afrikadaki müstemlekelerinde derin bir tık hiçbir sebeb mev pnlann mütemmimi olan vaziyetler Habeş tir. endişe ile takib olunuyor. Eğer İspanyapıacerasile alâkadar işlerdi. Milletler Ce cud olmadığım yaz Asmarada bir maktadırlar. daki merkezi hükumet mağlub olursa şimiyeti Habeş meselesinde malum olan taarruz Maamafih Oeuvre malî Fastaki Berberî müslümanların kırıattı hareketi tutmuş olduktan sonra, Asmara 28 (A.A.) yam etmeleri muhakkaktır. Diğer tarafîtalya ile diğer devletler arasmda bu me gazetesi, M. Musolini Gondrand tezgâhların nin Habeşistandaki emtan Ispanyada hükumet kuvvetlerıne fceleden dolayı ihtilâf ve kavga tasavvuda çalışan İtalyan ameri vakiin tanınmasını karşı Faslıların istihdam edilmesinden runa bittabi imkân kalmamış olur. Melesine karşı yapılan bir istiyeceğini istıhbara lArkast Sa. 1 sütun 3 te~\ ğer ki İtalya Habeş ilhakınm dahi ta<di tma atfen yazmak taarruza iştirak etmiş İtalya Hariciye Nazm kını şart koşmuş ola, ki bunun doğru bir tadır. olan iki Habesli dun Kont Cıyano şey olmıyacığım bundan evvel bu sütunBerlin 28 (Hususî) Romadan bildi I idam edilmiştir. larda söylemiştik, ve nitekim İtalya dahi rildığine göre, Avrupa işlerinde teşrıkı I [Arkası Sa. 7 sütun 4 te] böyle bir mesele mevcud olmadığını son ııılilllllllıllllllııılllllllıllllllllllllıılllll lllllllilııııııııııııııııııııııııııııııııııııııııııııııııııııııııiMiıııııııııııtıııııııııııııııııııııımıllllAlllllllllllllll günlerde resmen ilân ettirmiştir. O halde mâni yoktur. Bizim anladığımıza göre, İtalyadan az olduğunu ve olacağmı da, kat'iyetle söylenebilir ki zecrî tedbirlerle son zamanlann tek taraflı taahhüd şekItalyanlar dahi iddia edemezler. Akdeonlara bağlı vaziyetler üzerinde tevak lindeki tezahürleri bu cümledendir. Nitenizle sahildar devletlerin veya devletler kufa artık yer yoktur. Ancak, bu hal, kim Balkan Antantınm, ifasını deruhde manzumesinin bu işe her zaman dört elle Akdenizin emniyeti meselesinin de orta etmiş olduğu vazifeler arasında, Akdeİspanyadaki isyanda halk yiyecek sanlacaklan çok bedıhi bir hakikattir. Han kalktığı manasına gelemez. Oteki iş nizle çok yakından alâkalı olanlan yok bulmakta çok sıkıntı çekmektedir. Bu Bizce meseleyi Habeş macerasile onbaşka, bu iş başkadır. değildir. Yeni Boğazlar rejiminin bu va dan mütevellid beynelmilel tedbirler gibi yüzden halen iktidarda bulunan hüku Akdenizin emniyetile alâkadar devle* ziyeti teyid ve takviye eden mahiyetini surî ve arızî şekillerinden tecrid ederek met, İstanbuldan İspanyaya 12 tüccar ler için yapılacak en sağlam iş, cümlesi kimse görmemezlik ve bilmemezlik ede kendi hakikî mahiyetile gözönüne alroak tarafından yollanan 9000 sandık Türk nin iştirak edecekleri kollektif bir emniye mez. lâzımdır. Bu maksadla alınmış ve alına yumurtasını zaptetmiştir. ti tesis etmeleridir, ve bittabi İtalya da bu Akdenizle her deniz gibi bütün dün cak tedbirlerin müstakıl mahiyetlerini kaBu haber buraya gelince tüccarlan idevletler içindedir. Eğer, beynelmilel ya memleketlerinin alâkası vardır. Fakat rışık ve bulanık şekillere sokmak doğru mız çok müteessir olmuşlardır. Çünkü hıünasebetlerin geçirmekte olduğu buh muhtelif maddî sebeblerden dolyı bazı olamaz. Akdeniz emniyeti diye müstakil yumurtalann fiatı yüz bin Türk ürası iranlar hasebile bu kollektif emniyeti tesi devletlerin tahsisen bu denizle alâkaları ve mühim başlıbaşma bir mesele vardır. tutmaktadır. se imkân bulunmuyorsa, her devletin ve daha fazladır. İtalyanın oradaki mevkiini Onu o heyetile gözönüne almak insaf ve Türk hükumetinin işe müdahale et bazı devletlerin kendilerince mümkün ve inkâr etmek kimsenin aklından geçemez. cesareti gdsterilmelidir. mesi için alâkadar tüccarlar Ankarada tnuyafık gçrecekleri tedbirleri almalarına Fakat Ingiltere ile JH&nsanra alâkaları YUNUS NADt te§ebbüslerde bulunacaklardır. D Yarınki Meclis içtimaının fevkalâde heyecanlı olacağı anlaşılmaktadır Boğazlara dair üç kanun lâyihası hazırlandı Ispanyada kat'î bir mnharebe bekleniyor Şurada burada neticesiz çarpışmalar dün de devam etti General Franko da ispanyaya geçti. Donanmaj asileri geçirmemeğe çalışıyor Dün Ankaraya varan Başvekille Yekîller merasimle karsılandı, Dr. Rüstü Aras tebrik edildi rffll â Arilerin muhtelif kollardan Madride yürüyüsünü gösterir harita Londra 28 (Hususî) İspanyadan kuvvetleri burada da muvaffakiyetler tealınan son haberler vaziyetin umumıyetle min ederek Toledoyu zaptetmişlerdir. hükumet lehine mkişaf ettiğini teyıd et • General Franko İspanyaya geliyor mektedir. Fastan alınan haberlere göre, isyanın Bugün Madridle İspanya sahilleri auzun sürmesi asilerin manevıyatını boz rasında muntazam şımendıfer servisleri muştur. Asiler arasında hoşnudsuzluğun ne başlanmıştır. gittikçe büyümesi üzerine, General FranŞimalde mühim asi kuvvetleri hüku ko bugün tayyare ile Tetuandan Ispan met kıtaatına teslim olmuşlardır. yaya hareket etmiştir. Hükumet tarafından silâhlandırılan Diğer bir habere göre General Franmilis kuvvetleri asılerın mühim merkez ko İspanyada kat'î bir harekete geçmek lerinden biri olan Saragosa doğru ilerleüzere Fastan tayyare ile İspanyaya yeni mektedırler. Barselon mıntakasında tabıî hayat ta kuvyetler göndermeğe karar vermiştir. Malaga ile Cebelüttank arasında hümamıle avdet etmiş bulunmaktadır. Merkezî İspanyada ise hükumet va kumet kıtaatile asiler beyninde kanlı müsademeler cereyan etmektedır. Bugünkb ziyete hâkimdir. çarpısmalarda Malaganın önünde asilerin Madrid havalisinde 700 olü ve 1,200 yarah bıraktıklan haMadnd mıntakasında da hiçbir fev ber verılmektedir. kalâdehk yoktur. Bugün Vadenziadan Donanmanın faaliyeti getinlen külhyetli mıktarda yiyecek sayesinde Madridde iaşe fıkdanı tehlıkesı Brüksel 28 (Hususî) Asilerin Fasz?il olmuştur. tan İspanyaya geçmelerini menetmek için Cenubda tedbirler ahnmıştır. Hükumete sadık kaCenub mıntakasına gelince; hükumet [Arkası Sa. 8 sütun 1 de] italya, Habeş ilhakınm tanınmasını istiyecek İspanya ve Portekizin tekrar ellerine düşemiş. Roma ticaret anlaşması yapacağı ceğini umuyorlar devletleri de sınıfa ayırdıî Lokarnocular cephesine tekrar dönmek için... Fasta gene canla nan eski ümid Sevilde sokak müsademelerinden sonra bir caddenin hali ıılıliıılılllıııııııııııııııııııllllııııııııııııiMiııiMlıl lllllılıııııııııııııııııııııınııllııııı t ııı ıııııııııııııııııııiHiıllııııııllllllllllHllllllıtıı t Hâdiseler arasında ' Harb ve Ihtilâl T\erler ki ispanya kan, şehvet ve 6*^ lüm diyarıdır; üstiiva çizgisine yakın bir memleketin çocuğu olduğu için, keskin bir güneşin her an tutuşturduğu büyük ihtiraslarile ttpanyol, gozü kıztnca, ölümde de öfkesinin lezzetini bulur ve hummalı vücudünü serin bir denize atan yüzücünün kolaylığile varlıhtan yokluğa dalar. Hayatla ölümün farkını unutması için bir Ispanyolun büyük ihtiras haletine geçmesi kâfidir: Yani istemesi, sevmesi, yahut öfkelenmesi. Tarihi, edebiyatı, san'atı bize onu böyle tanıtıyor. Bugünkü ihtilâli de. Tarihte, edebiyatta, san'atta mü balâğa olabilir; fakat bize bu ihtilâli haber veren ajanslarda Ispanyolun hakikî portresini tahrif eden büyük bir yalan olamaz. ktydart soğukkanhlığın ikametine pek müsaid olmıyan Akdeniz buna benzer bir isyanı Yunaaistanda da görmüştü. İki ihtilâlin nev'i ve sebebleri arasında fark olduğu gibi netice leri de ' birbirine benzemiyecek tni? Bilmiyoruz; fakat ispanyadaki isyan muvaftak olduğu takdirde, dışarıdan harb ve içeriden ihtilâl tehdidlerile ürperen Avrupa milletlerinin bSyle bir neticeden korkmakta haklı olduklarmı görüyoruz. Bu korku milletleri harblere olduğu kadar bu kanlı ihtilâllere karşı da teçhiz etmelidir: Kıyam ister sağdan, ister soldan gelmiş olsun... Fakat büm tün sulh isteklerine rağmen Avrupayı içinden kundaklıyan sınıf ihtilâli propagandalarımn günün birinde milletleri değil, beterin beteri, bütün zümreleri boğuşturmasından kork mak, sağ ve sol, bütün ihtilâlci partileri kapamak, sulhun ve asayişin yegâne teminatıdır. Yoksa Avrupaya harb değil, daha beteri geliyor: İh ispanya hükumeti 900 sandık Türk yumurtasını zaptetmiş tilâl. PEYAMt SAFA
