27 Temmuz 1936 Tarihli Tan Gazetesi Sayfa 4

4 BÜYÜK sarar Türk i Me No. 30 Büyük Millet Meclisi hükümetinin m imera âl harici siyaset â Lâkin buokadar kolay bir iş değildi. Ordunun nakil vası- taları pek noksan olduğu İçin mü - him bir müşkülât başgöstermişti. Fakat Anadolu köylüsünün (kağnı) arabaları İmdada yetişmiş, bu basit nakil vasıtasiyle — akıllara hayret verecek derecede — işler görülmüş- tü Asıl müşkülüt; harp vasıtalarının noksan olmasındaydı. Vakıâ depolar da mebzul miktarda top ve tüfek mevcuttu, Fakat bu toplarm kama- ları, İtilâf devletleri mümessilleri tarafından tahrip ettirildiği gibi, tü- feklerin mekanizmaları da ya İstan- bula nakledilmiş; veyahut denize döktürülmüştü... Mitralyozların şe ritleri, İhtiyaca kâfi değildi. Gittik- çe mevcutu artan kıtalarda, manga başma ancak bir süngü isabet ede- bilmekteydi. Piyade mermisi ve el bombası noksanları da cidden endi- şe edilecek vaziyetteydi. Şu anda milli orduda hurp Vası- taları nispeten mükemmel” olaâlar; merkezi EBrzürumda bulunan 15 nci ordu kıtaatiyle, diğer orduların bir kaç alayına münhasır gibiydi Ordunun bu mühim noksanlarını &- ha vatan haricinden tedarik etmek, imkân ve ihtimal haricinde idi.Çün kü TtlAf devletlerile harp halinde buli ğu İçin bunlardan tek bir fişek ve tek bir süngü bile satm al- mak mümkün değildi... Halbuki koca Anadolunun hemen her taraft. bir cep) he ve hap sahası halinde idi, Bütün! bu yokluklara, mahrumiyetlere ve| ihtiyaçlara bir an evvel çare bulmak; Yurt ve milletin varlığını tehdit eden düşmanlara karşı koymak elzemdi. Şu hakikati söylemek ve kabnl et- mek lâzımdır ki; dünyanm hiç bir milleti, hiç bir hükümeti, bu acı şart- Jar altında harbi kabul ve idâme etti- ekilde olan bir ordu ma- kinesinisişletmek.. omur dört devletin en mükemmel'harp vasıtaları kafşı- sında kuvvetli bir harp unsuru haline kaynıyan sma yetiştirmek. bunlar, tarihin şinv- | diyo kadar kaydetmediği mucizeler-| di. (m Bilyük Millet Meclisi hükümetinin, ““Tarici siyaset) sahasındaki faaliye- i.e gelince... Milli hükümetin Vekil- Jer Heyeti, ilk defa olarak (5 Mayıs 1335 — 1920) günlü içtima etmişti. Bu | toplantıda, esas ittihaz edilen müza- kerelerden biri de; yeni hükümetin, harici siyasette takip edeceği hattı hareketti. MM hükümet, çok ağır bir yükün altma girmişti. Hemen hemen bütün Garp devletlerinin Türk milletine kar şı vuku bulan haksız hücumlarına karşı müdafaayı deruhte etmişti. Bü- tün harp vesaiti mükemmel « hükümetin bile tahamn ği bu çetin mücadeleye dayanmak, ve onu başarmak için mühim tedbirler almak.zaruri idi. Bu tedbirlerin en mühimmi; aske- Ti cepheler nazafı dikkate alınarak, harici siyasete de ona göre cereyan vermekti, Istanbul hükümetinin teşvikiyle de vam eden isyan sahaları müstesna ol mak üzere, Büyük Millet Meclisi hü- kümetinin meşgul olduğu askeri cep- heler şunlardan fbaretti: 1 — Garbi Anadoluda — Yunan cephe: 2 — Cenubi Anadoluda — Fransız cephesi, 3 — Müteferrik mahallerde — kü- çük küçük Ingiliz cepheleri. 4 — Şarki Anadoluda — benüz in- kişaf etmemiş olan Ermeni cephesi, Bu esnada Itilâf devletleri müttehit bir cephe üzerinde hareket etmekte, ve Osmanlı hükümetine Sevr muahe- desini imzalatarak Anadoluyu bir an evvel taksim eylemek fikrindelerdi. Ancak şu var ki; Ankarada Büyük Millet Meclisi hükümeti teşekkül eder etmez; Amerika hiikümetinin noktai nazarı değişmiş; bu yeni Türk Cüm- huriyetine daha sakin, daha makul ve daha mütedil bir alâka baş göster- migti, Aynı zamanda, yeni Türk hüküme- ti ile yakından meşgul olan bir hükü- met daha vardı ki, o da; (Rus Sovyet Federatif Sosyalist) Cümhuriyeti idi. Bilhassa bu komşu hükümetin va» ziyeti, yeni Türk hükümetinin vaziye- tine çok müşabihti... Itilâf devletleri; Almanya ila müttefiklerine, her yerde galip ve hâkim olduktan sonra, (Sov- yet Rusya) aleyhine harekete ( geç- mişler: bu milli hükümeti dağıtmak 1 nkılâbı --« Başlarken Yazan » Ziya Şakir eminde faaliyeti |ve tekrar (Çar idaresi) ni meydana çikarmak için muhtelif unsurları tah- rik etmişler. Sovyet Rusya dahilinde bir çok isyanlar ve ihtilâller çıkarttık- İ ları gibi, hariçten de taarruza Kiriş- İmislerdi. Polonya ve Baltık devletlerile Ro- manyada Sovyetler aleyhine filen cep he açılmıştı. Kafkasya, İngilizler ta- rafından işgal edilmişti. İran ve Ef- gan hükümetleri, Ingiliz siyasetinin nüfuz ve hâkimiyeti altımda idi... İşte bu suretle Sovyet Rusya .karadan ve denizden tamamile abloka edilmiş bir vaziyete girmişti. Bunlardan maada, Sovyet Rusya idaresinden firar eden beyaz Ruslar, İngiliz ve Fransızlar tarafından mü- kemmelen silâhlandırilmış: Karade- nizden, Sibiryadan, Şimal denizinden, Sovyetlefin üzerine saldırılmıştı. Sbvyet Rusya, bütün bu hücumla- ra göğüs geriyordu.... Ve, bir taraftan | bu kanlı mücadeleye devam ederken, diğer taraftan da diğer bazı teşebbüs lere girişiyor; İtilâf devletlerinin müstemleke halkını istiklâl hareket- lerine tesvik ediyor: İtilâf devletleri memleketlerinde -onlarm yaptıkları- na mukabele olmak lzere- halkı ihti- Yâle devet eyliyor.. Bunlardan daha mühim olmak üzere, Itilâf devletleri- nin Osmanlı ve İran ülkelerini parça- lamak siyasetine şiddetle muhalefet gösteriyordu. İşte; bu vaziyette bulunan Sovyet Rusya; Türk milletinin, İtilâf devlet- lerine karşı yeniden silâha sarılmaya | mecbur olduğunu: ve sonra dn Anka- rada milli bir hükümçt kurulduğunu görür görmez: büyük bir memnuni- yet hissetmiş ve Türklere karşı bü- yük bir alâka göstermişti. Bu, pek tabil idi... Çünkü. her iki hükümetin düşmanları, aynı devlet. lerdi, Ve, her iki memleketin milda. faa esasları, birbirlerine yaklaşmak | ündürecek “vaziyette | idi, Bu büyük menfaatler üzerinde ha- sıl olan iştirak ve ihtiyaç, iki hükü- met arasmda bir (dostluk siyaseti) teminine çok müsaitti. Ve bu müsaa- deden istifade edildiği takdirde, bu- gün müşterek düşmanlara karşı mü-| dafaada olduğu gibi, yarın da iktisat | we ticaret sahasmda, çok büyük ve kıymetli neticeler elde edilecektir, | İşte: Büyük Millet Meclisi, ik içti. mamda, bu ciheti ehemmiyetle müza- kere etmiş; ve harici siyasetinin ilk ana hattını bu noktadan çizmişti. Yen! Türk hükümetinin istikbalde- ki büyük muvaffakıyetine bir başlan- | ge olmak Üzere o sıradı-Pozantide mağlüp olan- Fransızlar. Büyük Mi let Meclisine mürncaat etmişler... İlk defa olarak siyasi münasebete giriş- mişlerdi. Büvtik Millet Meetisi, bu müracaat! büyük bir nezeketle kabul etmiş: ve bu suretle de ilk siyasi zaferini Istih- sal eylemizti. Bu suretle de, Türkiy Fransa münasebeti arasmda bir sa- lâh eseri bas röstermisti, Şu halle bu münasebet. bu suretle devam ede cek, ve daha ziyade salâha sevkedile cekti . Sonra. İtalyanlar da Anadolunun mühim bir kısmını istilâ ettikleri hal. de, Türklere karsı alenen hüsumet göstermemişler ; hat (düşmanca görünmiyen) bir vaziyet takip etmis lerdi. Tabidir ki, yeni Türkiye hükü- meti de; harici siyasetinde bunu na- zarı dikkatte alacak ve o suretle mu- kabele edecekti, Birinci İnönü harbinden sonra, ba nlar İkmali için baş vurulan care teri nakledeceğir. Bunlarm hepsi başlıba #ma birer menkıbe. ve Türk milletinin ye rattığı birer harikadır. — Z $ TAN ABONE VE ILAN ŞARTLAR! G İ | | Dışarı için Küçük ilânlarm defalık 30 kuruştur. $ satırdan faz lam için satır $ kuruş almır Bir detadan #4 16 kuruş indirilir. Günü gecmiş nüshalar $ kuruştur I Bir Türk dostu- nun ölümü Türklüğe hizmeti en büyük gaye bilen doktor Ensari Doktor Ahmet Ensarinin ölümü haberi karşısında kalbimin derinlik- lerinden gelen bir elâmle. sızladım. Ahmet Ensari Hindistanm Delhi şehrinde doğmuş, ilk tıp tahsilini he kim Ecmel Han medresesinde gör - müş ve bilâhara İngilterede tahsilini ikmal etmişti. 1912 Balkan savaşmda Hintli bir heyetin başımda memleke- timize gelmiş, Türk Kıztlay kurumu- na candan hizmetlerini arzeylemişti. Doktor Ensari, herşeyden evvel bir insandı ve çok mümtaz bir insandı. İnsanlar arasında, katiyen tabaka far kı gözetmezdi. Açlara ekmek, susuz- )ara su, çıplaklara elbise yetiştirmek onun için en zevkli vazifelerdendi. Ahmet Ensari, mesleğinde teferrüt etmiş hâzik bir doktordu. Fakir has- talarma parasız bakar, ilâçlarını bizzat tedarik eder ve hattâ, çalışa- mayan fakir, hastanın çoluğuna, ço ciğuna ayrıca muavenet . göslerirdi Zevcesi, Saibe Bigem, her işte onun bir şeriki, bütün manasile hayat or- tağı idi. Ahmet Ensari, İdealint bir milliyet çi idi. 1919 yılında, Mahatama Gan- di mektebini tesis ettiği tarihte, te- şekkül eden Sivarajist partisinin en faal işçilerinden biri olarak temayüz etmişti, il Hindistanı kemiren, mezhep müna- zaasınm, cehil ve taassup doğurdu- ğu ebed! münaferet kaynağı olduğu anlaşıldıktan #onra, hekim Ecmel Han, Mevlâna Ebu Kelâm Ezad, Meh met Ali ve Şevket Ali gibi liderlerle beraber Doktor Ensari, Gandinin en sadık mesai ve fikir arkadaşları arasma girmiş ve bu uğurda, &on gününe kadar yorulmaz bir gayretle çalışmıştı. Yurdumuzla herzaman slâkadardı. Büyük Atatürkün hayranı İdi. Son in kılâbi, adım adım takip etmiş, Önde rimize olan. bağlılığını ve hayranlığı wi her vesile ile ishat eylemişti Kendisini, ilk defa olarak 1922 des tanımıştım. Şahsıma karşı gösterdiği teveceik ve sevgide pek miftehassis olduğumu Söyl im zaman ö güle rek: — Sevgim şahsınıza değil, Türklü- ğünüzedir. Tatlı tebessümünü dudaklarmdan ırmıyarak, elini omuzuma dayamış bana bir sır tevdi eder gibi ilâve etmişti: — Üzerinde ipek elbise, ayağında pshalı cinsten kundura taşıyan bir Türkü ben sevemem. Fakir mületle- tip lüks için para haroelmesine ta - em, kardeş ihtarı karşı - sinda, bir defa onun sadeliğine bak miş ve sonra da kizarmış, utanmış um. Fakat o, bu kızarışımdan beni rdiğl zanniyle biraz sıkılmış ve gönlümü ı'mağa çalışmıştı Sakm, sözlerimden alınmayınız, biraz lâtifeciyim. Bir Türkü, her 2a- raan şaşaalı görmek isterim. Türk - ler, mert ve seciyeli intanlardır. On - ların tacı vekarları ve şerefleridir.,, demişti Milletime karşı, bu derece, necip duygular taşıyan, teveccüh besleyen bu büyük ölünün önünde hürmetle eğilirken, onun için, Tanrıdan rah met ve mağfiret diliyorum. Ahmet Ensarinin ölümile, biz bü- yük bir dost, Hiyt ili en iyi soydan bix kişisini kaybediyoruz. Merhüm ile Hindistan dahilinde yaptığımız seyahatlerde, kendisinden ve vukufundan hayli istifadeler e - dinmiştim. — Hakkımı, istihsal için, yılmadan sonuna kadar yürümekten çekinme, Haksız daima bir cebindir. Eli bi- külecektir. Bu inanla yoluna devam et,. derdi, Türke karşı olan asil duygularını öğrendikten sonra, bu büyük ölüye, sevgili okuyucum, senden de bir Fa- tiha, E. R. Üstel Ordu - Giresun maçı Ordu, (Tan) — Geçen pazar günü Ordu Cümhuriyet meydanında Gire- sun Yeşiitepe #por klübü ile Ordu Gençler yurdu arasında yapılan maç ta dörde üç Ordu Gençler yurdu ga- lip gelmiştir. MEVLÜD Sadıkzade Bay Ruşen Merhu. mun ruhuna ithaf edilmek üzere 28 Temmuz 936 salı günü öğle namazından sonra Eminönünde Yeni Camide okutulacak mev. lüda arzu buyuran zevatın teş- rifleri rica olunur. AN | İzmit. (Tan) — İzmit sıtma mica: halka kinin dağıtma işleri ile, evlerin Hlihazırda, İzmitte bilvük bir Eks dan Sapancu gölüne eğilan kanal bu Halihazırda, büy mektedir. Sıtma mücadele heyetinden öğren ma hastalığının önü alınmış gibidir. mal bir şekildir. İşlenmemiş üzü kın ecnebi memleketlerinden” birinde mizi ora Üüzümlerile karıştırdığı ve Ihracat yaptığı duyulmuştur. Bunun kötü bir darbe vuracağı akla gelebil miz şubesine gelen bir yazıda smemle lerin işlenmeden ihraç edilmemesi üzerine icra vekilleri heyetinre veri rilarak yeni tertip yapılmasını önlem etmek icin Monjopule edilmiş üzüm Denizti Halkevi Denizli, (Tan) — Denizli Halkevi İtemsil kolu ve bandosu Kadıköy na- İhiyesinden sonra Buldan kazası ile Günay nahiyesine de bir gezinti yap- mışlardır. | Günay nahiyesi, Denizliye 70 kilo- metro mesafede ve Buldan kazasına bağlı bir nahiyedir. Kasaba iki tepe arasında, 2500 haneli ve 7000 nüfüs- ludur. Halkının çoğu kilimcilik ve do- kumacılıkla uğraşır, Kasabanın gü - İzmir limanı için on milyon lira isteniyor İzmir, (Tan) — Iktisat Vekâleti mütehassıs Fon der Porten, İzmirli manının. müstakbel şekli hakkında yaptığı tetkikleri bitirmiş, raporunu vekâlete vermiştir. Rapora göre, ye ni İtman on milyon liraya çıkacaktır. İktisat Vekâleti, mütehassıs raporu- Dun birer nüshasını diğer vekâletlere iş, mütalealarını sormuş - tur. Almacak cevaplara göre, Izmir limanmm müstakbel şekli üzerinde kat'i bir karar verilecektir. Mütehas- ss, limanm Halkapmarla Turan ara- sındaki istikamette inkişafımı muvs- Lık görmüştür. MEMLEK Dipsiz bataklığından Sapanca gölüne kanal açılacak lanmış birikinti suları dezenfekte etme işlerine büyük bir vermektedir. İzmit, Adapazarı, Karasu, Düzcede köşelerindeki sıtma mücadele teşkilâtları, bu işlere bir hız vermektedirler. dele yılı içinde bu makinelerden 4 tane daha alinacak ve dipsiz bataklığın - Derbent bataklığın kurutulma ameliyesi devam et - Temir, (Hususi muhebirimizden) — Şelirimizde maruf bir firmanm ya- Bu karara gör üzümlerimizin yabancı memleketler üzümlerile karıştı. $i salâhiyete istinaden ihracatın yasak edilmesi onanmıştır. nahiıyelere yaptıkları geziler Halkevi temsil kolu Günaydan ayrilirkön e seiii GilDiZ. dele heyeti, bataklıkları kurutma ve ve sokakların kuytu yerlerinde top- ehemmiyet ve vilâyetin. muhtelif klavatör vardır. Önümüzdeki milca- suretle daha çebuk bitirilecektir. Idiğine göre İzmit mıntakasında srt- Yüzde 6 yi bulan hasta nisbeti, nor- m ihracı yasak aştığı Üzüm fabrikasında üzümleri - ayrı bir tip Üzüm vücüda getirerek memleketimiz üzüm mahsulüne ne irDün Ankara Türkofisinden şehri- ketimizde istihsal olunan kuru üzüm hakkında Jktisat Vekâletinin , yazısı len karar sureti bildirilmiştir. ek ve rekabetten korunmasını temin ihracınm 1705 saytlt kanunun verdi. üyelerinin civar zel bir parkı vardır. Ruldan kazasma kadar olan yol pek iyi değildir . Denizli Halkevi temsil kolu, Ko - zinoğlu piyesini hükümet bahçesine kurulan sahnede muvaflakıyetle oy- namıştır. Günay halkmin ve belediye relsinin gösterdiği misafirperverlik heyette çok iyi intibalar bırakmış ter. Temsil kolu, ayni piyesi diğer ka- zalarda da temsil edecektir. İzmir yolunda bir otomobil kazası Izmir,. * (Hususi — muhabirimiz - den) — Evvelki akşam Çiğler yolun| da feci bir-otomobil kazası olmuş - tur. Altı yaşında Murat oğlu Yanyalı Şabanın ölümile neticelenen bu acık- li hâdisenin tafsilâtı şudur: Bergamadan yük ve yolcu alarak| İzmire gelmekte olan ve Bergama be| lediyesinde 71 numarada kayıtlı ş0- föt Hüseyinin idaresindeki kamyon Ahırkapı mevkiine gelince ansızm ö- nün& çıkan çocuğa çarparak beynini parçalamış ve zavallı derhal ölmüş- tür, Zabıta şöförü tevkif etmiş ve müd | MEMLEK ET MANZARALARIND AN: Nazilli TANK, Sıvasta bir ka karısını vurdü Sıvas, (Tan) — Hafiğin Ipsil8i ,mununa bağlı Okturum cinayet işlenmiştir. Aldığım #0 bildiriyorum: Sadiye isminde bir kadın, evli sına rağmen Ömer isminde bir ile sevişmeğe başlamıştır. Kocu kir bunu haber alınca Hafiğe ve mahkemeye müracaat Bu sıralarda karı koca yolda Kö laşmışlar, Sadiye, Ömere ve vo bunun için ayrilmak iste söylemiştir. Mahkemeden Bekir, bu fikrinden vazgeçmesi Sadiyeye mütcaddit ısrarlarda b muştur. Fakat, kadin, kararının © olduğunu anlatmıştır. Bekir: “— Boşasam ne lâzmgelir?,, vek bıçağım- çekmiş ve göğsü üzerinden ağır surette maşfır. Kadın, sadece beni Kofi öldürdü!” demiş, başka ifade © miştir. Suğlu, yakalanarak haki tahkikata başlanmıştır. Çanakkalede Bütün şehir hâlâ heyecan içerisinde Çanakkale, 28 (Tan) — Şehirâ lâ ilk işgal gününtin heyecanr Bayraklarla süslü evler, taklar duruyor, geceleri her taraf yine tşıkla parlıyor.. Herkes heyecai © de sokaklarda bir fevkalâdelik her taraf askerlerimizle dolu. Y& Izumuzü ve donanmamızı balk sokakları dolduruyor. Belediyemiz büyüyecek olan ihtiyaçlarını nazaridikkate ali tesizatmm genişletilmesini temi? çektir. Hastane bayırında büyük depo Yapılarak su miktarmm tılmasına çalışılacak. Ve halki8 ruri ihtiyaçlarını kolayca temin bilmesi için haftanm bir büyük bir pazar kurulacaktır. (Çanakkale) gazetesi işgal nün hatırasını anmak için fevi bir nilsha neşretmistir. Çelenk koyma merasimi Çanakkale, 26 (Tan) — Tüm ral Hüsnü Kılkış'm mutan ve subaylardan müt© bir heyet, Türk, İngiliz, Frans Alman mezarlıklarna törenle İlenkler koymuştur. Üzerlerinde nakkalede kahramanca ölen Ö askerlere...” cümlesi ols lenkler ölenlere lâyık bir güz“ dir. Bir harp müzesi Çanakkale, (Tan) — Ç* de zengin bir harp müzesi sı etrafında alâkadarlar yapılan tetkikler ilerlemekteği”” nakkale harp sahası, hakikat, gin bir harp müzesi halinde © için bu geniş sahada müzeye * mağa değer bütün eserler * caktır. Müzede Boğazların Ki bir haritasi ve Çanakkale mü lerinin alâka uyandırıcı bir muharebelerde kullanılan lar diğer harp silâh ve eski deiumumilik hâdiseye el koymuştur. mi parçaları balunacaktır.