29 Mayıs 1936 Tarihli Tan Gazetesi Sayfa 10

<> 10 Güneş -Dil Türk İle Yunanca arasınd (“Güneş - DI teorisinin açtığı geniş ve verimli dil karşılaştırma» ları metodu, yurdumuzdaki dil ni aşmıştır. Türk Dili Kurumu İleri gelenlerinin bu yoldaki yazıla- rı, kurum dışındaki dilseverler neşrettiğimiz şu yazı gösteriyor. İstanbulda dile meraklı bir göz hekiminin yaptığı bu dil etdi, mukayesede ne büyük bir faydası olduğunu açıkça meydana çıkar- maktadır). 'Türk dilinin “Yunancadaki izleri çok eski ve esaslı münasebetlere — lâlet edecek mahiyettedir. Küçük bir tetkik bu kanaati doğuracak bol ve güzel neticeler vermekten geri kalmaz. OO kadar ki, bazan birçok türkçe sinonim veya omonimlerin| aynen Yunan dilinde de mevcut bu lunduğu görülür. Meselâ “arzu mefhumu etrafmdaki medlülleri ifa- de etmek üzere tesbit olunabilen yu- nanca kelimelerden sekiz tanesinin Türk dilinde yaşıyan sözlerden baş- ka bir şey olmadığı müşahede edi lebilir, Yalnız gu var ki, her iki dilde yer almış bulunan bu kelimelerin herbi- ri türkçede ayrı bir mana inceliğini ifade etmek vazifesini üstüne almiş bulunurken, yunancada bunlarm a- rasında öyle bir iş bölümü görülmü- yor; her kelime, az çok biribirine yakın, birçok mefhumlar ifade etti- &i gibi her mefhum da ayni zaman- da birkaç kelime tarafından temsil edilmektedir. Sonra, dikkate lâyık diğer | bir| nokta daha var; Güneş - Dil teorisi- | nin gösterdiği yolda yapılan tahlil- ler türkçede bu kelimeler arasında görülen iş bölümünün tamamen f0- netik sebeplere İstinat ettiğini, ya- ni manadaki en ince farklar bile| kelimelerin bünyesinde mevcut hu- susiyetlerden doğmuş olup itibari olmadığını açıkça gösterir. İki dil arasındaki iştiraki temin eden maddelerde türkçenin kaynak- lığını gösteren bu iki nokta, yani: | 1 — Kelime ile mefhumun müte- kabil ve inhisarcı bağlılığı; | 2 — Mananm, itibari değil, vazi- feleri muayyen olan ses unsurların» da doğmuş bulunması. Şimdi gözden geçireceğimiz keli- melerin tetkiki sırasında tebariz edecektir. 1 — Tel (e) — 0, telo Güneş - Dil teorisine göre kelime- deki asli maddenin etimolojik gek-| li: | m (8 Ceğ et şel -- eğ) dir, . (1) Eğ: Sıcaklık manasma &ns köktür. Buradaki sıcaklık, arzu fik- rine delâlet eder. Hâraretten arzu mefhumuna geçilmesi uzun boylu izahlara muhtaç bir mesele teşkil etmez. “Hararetle karşılamak, bir işe ısınmak, birisinden soğumak” bihi tabirler arzu, sevgi ve sair bir takım duygularda sicaklık görme nin hâlâ devam eden bir telâkki ol- duğunu gösterir. 2 (Et: Ana köke mlspet, yaptırı- cı bir vasıf verir, (3) El: Ana kökün yaptırıcı vas- fımı uzaklara, bellisizliğe atar. (4) Eğ: Fikri tamamlar, Şu halde bu kelimenin manası, te- oriye göre, “yaptırıcı, fakat müp- hem, uzaktan tesir eden bir arzu” demek olur. Buradaki yaptırıcılık vasfının rolünü anlamak için (dile mek) ile (özlemek) mefhumlarmı mukayese etmek icap eder. Bunların her ikisi arzu fikrin! ifade eder; gu fark ile ki “dilemek"'te yapılması beklenilen bir şey olduğu halde, “özlemek” te sadece arzu hissinin beyan ve hikâyesi var. Denebilir ki “dilemek” dinamik, “ özlemek "| ise statik bir mefhumdur. | Bellisizlik vasfını da belirtmek | için yine (dilemek) mefhumunu bu| sefer (istemek) İle karsılaştıraca- ğiz. “İstemek” te arzu fikri sarih, mutlak ve adeta aculdür. Halbuki “dilemek” te müphem, acelesiz ve beklemeğe tahammül gösteren bir hal var, İşte, (telo) nun tahlilinde bulduğumuz iki mühim ve karakte- ristik vasıfla beraber, bu kelimenin tam manası “dinamik fakat bati hir arzu” olur ki, dilimizde (dile - mek) veya (tile - mek) sözü İle temsil ediliyor. Fihakika “tel (e) - o” nun fone- tikce “tile - mek” ten başka bir şey İ portajları, Ödenen borç isminde çok | Dili a münasebete dair meraklılarına yeni bir çalışma ala- zerinde de izler bıraktığmı, bugün , teoriyi kavramanm diller arasmda nalara da gelerek kelime asl! hüvi- yetini şaşırmış bir haldedir. 2—Zit0-0 Kelimenin etimolojik şekli şudur: a0 © 8 w Üğizit-eğ (1) Iğ: Arzuya delâlet eden sr- caklık manasma ana köktür. (2) Iz: Aza kök mefhumunun ol- dukça geniş bir sahaya (taştığını gösterir. (3) It: Geniş sahalı arzunun di- namik olduğuna işaret eder. (4) Eğ: Fikri tamamlar, Yani “dinamik ve oldukça geniş mikyasta bir arzu.” Arzudaki genişliğin o mahiyetini anlamak için yine bir mukayese ya- pacağız: “Sizden bir ricam var” de diğimiz vakit şöyle bir fikir kastet- miş oluyoruz: yerine getirilmesini sizden umduğum bir arzum var. Fa- kat “sizden bir isteğim var” diyecek olursak mücbir bir arzu ifade etmiş oluruz. Yani “yerine getirmeğe mecbur olduğunuz bir arzum var” demektir. İşte arzunun genişliği, taşkınlığı budur. Şu halde (ziteo) nun manası “taş- kın ve dinamik bir arzunun izhart” olmak lâzımgelir ki, bizim (iste - mek) tamamile bu mefhumu ifade eder. İ Bu iki kelimenin etimolojik şekil- leri bunların aslmda ayni gey oldu- ğunu gösterir: vara ğin it eğ) (iğ iz Sit eğ) Kelimenin o yunancadaki manasi: “Istemek, dilemek, özlemek, aramak, araştırmak, sormak” tır. 3 — Zelev-o Kelimenin etimolojik şekli şudur: W 2 8 4 (eğ kez-el- ev) (1) Eğ: Arzuya delâlet eden sr- caklık manasına ana köktür. (2) Ez: Ana kök mefhumunun| oldukça geniş bir sahaya taştığını gösterir . (3) El: Geniş mikyastaki ana kök mefhumunun üzaktaki bir obje- ye taallük ettiğine işarettir. İ (4) Ev: Fikri tamamlar, Bu takdirde (zelev - o) nun ma- nası: “Uzakta kalan bir objeye kar- şı oldukça geniş mikyasta arzu düy- mak” olur ki, türkçede bu fikir (özle - mek) sözü ile ifade edilir. Bu iki kelimenin de diğerleri gibi aslın- da bir olduğuna etimolojik şekilleri şahittir: Arkası var) Göz hekimi Dr. Mehmet Ali YEN: NESRiYAT ARKİTEKT - MİMAR Bu aylık, mimari derginin 63 ün- ci sayısı çıkmıştır. İçinde birçok yapılmış yeni binalara ait proje ve fotoğrafilerle mesleki yazılar var - dır. Alâkadarlara tavsiye ederiz. PERŞEMBE GAZETESİ Perşembenin 6İ inci sayısı birçok güzel, meraklı yazilar, nefis resim- lerle çıktı. Dolgun mündericatı #- rasmda 18 sene sefirlik yapan Ga- lip Kemali ile çok enteresan bir re- portajı, Hikmet Feridunun meşhur canavar avcısi neler anlatıyor İsim- li yazısı, Zeki Cemalin Avrupa re - güzel bir hikâye, İlhan Siyaminin çevirdiği merakir seyahat romanı, | Güzide Sabrinin hicran gecesi isim- li edebi romanı, Naci Sadullahm açık mektubu, Türk devlet fikri başlıklı bir başmakale, sabık Al man İmparatoru Vilhelm ne âlem- de, resimli fıkralar, dolgun sinema ve mizah sayfaları vardır. Dr Hafız Cema' Türkiye için yegâne mtmessili BOURLA BİRADERLER ve Şel. İstanbul - Ankara - İzmir Nafıa Bakanlığı Sular Umum Müdürlüğünden: 15-5-936 tarihinde eksiltmesi yapılacağı gazetelerle ilân edilmiş olan Bursa Ovası islâh ameliyatının geri ka- lan kısmına aid işin eksiltmesi görülen lüzum üzerine I Haziran 936 Pazartesi gününe talik edilmiştir. (2704) Istanbul Vilâyeti Daire Müdürlüğünden: 1 — Trakya umum Müfettişliği bölgesinde bulunan köyler için 13981 aded defter, mevcud şartname muci- bince tab ve teclit edilecektir. 2 — Muhammen'bedel yedi bin liradır. 3 — İhale 9 Haziran 936 Salı günü vilâyet binasında | İ mektubculuk makamında saat 15 de yapılacaktır. 4 — Münakasa kapalı zarf usulile yapılacaktır. Kapalı zarflar ihale gününde ihale saatımdan bir saat evvel saat | 14 de vilâyet Alım Satım Komisyonuna tevdi olacakdır. edilmiş 5 — Teminatı muvakkata 525 liradır. 6 — Talibler şartnameyi her gün vilâyet Daire Müdü- riyetinden istevebilirler. (2838) VENÜS RUJU: Gayet cazib renklerile kullananla- rı hayretlere düşürlir ve 24 saat du- daklarda sabit kalır. VENÜS KREMİ : Terkibi, esrarlı, güzellik kremleri- nin içinde en şayanı emniyet ve İti- mad olanıdır. VENUS PUDRASI : tini kazanan, narin ve nazik eildli- leri teşhir eden yüksek evsafta eğ- siz pudradır. VENUS RİMELİ : Veniis Rimeli ile tuvalet gören kir- pikler kalbelere ok gibi saplanır. Beyoğlunda tanınmış ve maruf Karlman, N. Tarika, Şark Merkez itriyat ve tuhafiye mağazalarında satılır. Deposu: Evliya zade Nureddin Eren, kimyevi ecza âlât ve rtriyat ZAYİ — Galata Ithalât gümrüğünün 81584 numerolu ve 114.34 tarihli makpuzu zayidir. Yenisi çıkarılaca- ından eskisinin hükmü yoktur. Nur Kalem Limitet Şirketi namına İzzet, Istanbul Asliye Mahkemesi Birin- ci Hukuk Dairesihden : Holantse Bank Üniye merhun 4600 adet İzmir sanayi ve ticaret Türk anonim şirke- ti hisse senedinin 29 Mayıs 036 cu- ma günü saat 10 ile 12 arasında İs- tanbulda 4 üncü Vakıf hanmda men kul kıymetler ve kambiyo borsasın- da satılacağı İlân olunur. ZAYI MÜHÜR — Ziraat banka - sende kullandığım tatbik mtühürtimü zayi etm yenisini çıkaracığımdan hükmü yoktur. Trabzonda sunma ma hallesinde Sofu çıkmaz sokağmda 1- 3340 İbiş oğlu Mehmet kızı Hayriye, İstanbul Gayrimübadiller Komisyonundan: D.N. Semti ve mahallesi 1221 Heybeliada alata Emekyemez Üsküdar Hasna hatun Edirnekapı Kariyei 8- tik Alipaşa Büyükdere Beyoğlu Emin camii Samatya İmrahor Arnavutköy Gadıköy Caferağa Büyük Çarşı Beyoğlu Hüseyinağa 2194 Kurtuluş 2611 8162 Boyacıköy Beyoğlu Hüseyinağa Sokağı Emlik No. E. Sed Y. Kırmızı Gül Mürver E. 30 Mi, Mahallen 7 E. 3 Ep E. 16 Y. 18 4 12 Servili Sarı Yanko Elmadağı Tür mahellen Kahya bey Küyu bakkal E. 2729 Mahallen 21 EB. 27 Y.31 E 129.131 Y.135-137 E. ve X. 15 E. Büyük Ayazma X. Beyaz Gül Büyük Ayazma E. Mütevel'i Y. Neşe E. Bat pazarı X. Çadırcılar Divarcı mahaller Duvarcı Ahmed E. Bekçi X. Feylesof Reşitpaşa Duvarcı e 3 x. 6 BE. ve Y.131 E. 49-29 Mü. Y. 575p mahaller 49 E. 38-40 Y. 65 E.1 M0. E. 55 Y.65 Cinsi ve His. Hisseye göre muhammen K 199.50 metre arsa 100 Açık arttırma Arsa 310 97,50 metre arsa 60 132 metre arsa 92 metre arsanın 1/2 His. Ahşap hanenin 1/4 His. Ahşap hanenin 13/15 His, Ahşap hanenin 1205 Kapalı 2/4 His, zarf 8265 metre bağ yeri 450 Açık ve Kulube *le tar. arttirma lann 1/4 His, Kâğir hane 2500 Kapalı zari Kâgir dükkânm 440 Açık 778 His arttırma Kâgir apartmanm 8780 Kapalı 3/4 His. zarf Ahşap hane 900 Açık arttırma 414 metre arsa 110 72 metre arsanın 12/14 His. Yukarda evsafı yazılı gayrimenkuller on gün müddetle satışa çıkarılmıştır. İhaleleri 15-6-936 tarihine te- sadüf eden Pazartesi günl saat ön dörttedir. Satış miinhastiran gayrim übadil bonosiladır, Istanbul Gayrimübadiller Komisyonundan Şık ve kibar familyaların rağbe-| ticarethanesi, Istanzul - Bahçekapı. | (| İ Zihni hesab keldeleri yanıklıklarından ——— bunun için vücudu. muzun güni kalan aksamına BARONL!A gözellik yağı sürünüz. Bu suretle düz ve esmer bir cilde malik olacak. siniz. Banyolar sporlar İçim elzemdir OSMANLI BANKASI i e dahili nizamnamenin 20 ncu madde- sine göre, 16 Haziran 1936 sal gür ni saat on iki buçukta Londra'ds, E. C, 2. Old Broad Street, Winches- ter House da toplanacak yıllık genel Kurultaya çağırılır. : Müzakere ruznamesi : 1.— Genel Idare Heyetinin 1935 senesi İşlerine ilişikli raporu; 2.— 31 Mkkânun 1035 tarihinde kesilen hesapların tasdik! ; 3.— Temettil hissesinin tayini; 4.— Genel Idarç, Hey'etinş azs seçimi, Banka dahili nizamnamesinin 27 inci maddesine göre, genel Kurultay, «n az 30 hisse senedi olan bütün hisse sahiplerinden o terekküp eder. Bununla beraber, 18 Haziran tarihin deki Kurultaya, hisselerini bu top- lantı için gösterilen tarihden en 85 on gün evvel Bankanm aşağıda yi” zılı Merkez ve Şubelerine veren His | se Sahipleri girebilir ; — Paris'de, Meyerbeer sokağınd8 İ (IX o) 7 numaralı Banka Merkezine; — Londra'da, Throgmorton Street (E.C.2.)de 28 numaralı Banks Merkezine; — İstanbul'da, Banka İdare Mer“ kezins ; — Bankanm muhtelif şubelerine. 3881 Profesör K. Kömürciyan'ın Yeni ve kıymetli kitabları Ameli ve tatbiki kambiyo 35 KW Yeni muhasebe usulü 1225 » Ticari malümat ve banka 105 w cilık İkstisad ilmi BT5 İhtisas muhasebeleri 15 (Şirket, sanayi,ziraat ve ban- ka) Ticari ve mali hesab 1 inci kısım 5 Lügaritma cetvelleri (yeni rakâm) 56 Tarsus Satışı: Emlâk No, Cinsi ve His, Harap fabrikanm 1/3 t “ etimelojik mukayese (ile hi ektedir: va 84 (iğ ti eğ) YAHILIYE MUTEHASSISI Pazardan başka günlerde (2,30 dan 6) ya İstanbul Divanyolu (104) yeni numaralı hususi kabinesinde has Semti ve mahallesi Tarsus Ince ark i Modern Anusv San'atı ve Alman Tezyinatı San'atlar! SERGİSİ Hisseye göre muhammen K. 22/140 30500 lira (eğ et el eğ) Kelimenin türkçede orijinal ve ta- bii manası muhafaza edilmiş bulun- duğu balde, yunancada “talep, mu- vafakat, emir, iddia” gibi başka ma- talara bakar. Salı, Cumartesi sabah (9,30 — 12) saatleri hakiki fıkaraya mahsustur, Herkesin haline göre mu amele olünur. Musyenekane ve ev te hissesi ve değirme- nin 2/3 His, Yukarda evsafı yazılı fabrika ve değirmenin kapalı zârf usuliyle satiğa çikarılmıştır. İhalesi 12-6-996 cu İma günü saat 15 de Tarsus Malmüdürlüğünde yapılacaktır. Satiş münhasıran gayrımlbadl! bonosiladır. lefonu 32398. Kışlık telefon 21044. Istanbul'da Fındıklı'da Büzel San'atlar Yüksek Okulun” da 30 Mayıs'dan - 8 Haziran'& kadar açık bulunacaktır. sanma a em kad nn lk