21 Mayıs 1936 Tarihli Tan Gazetesi Sayfa 3

——— 21.5. 936 Talebe hakk inzibati kara TAN ında verilen r ve cezalar Ankara, 20 (Tan) — Bakanlığa bağlr mekteplerce talebe hakkında Verilecek inzibati kararların itiraz Mercii hakkmda Kültür Bakanlığı kanun lâyihası hazırlamıştır. Mek plerde kanunlara ve talimatname- g'ı lere göre talebe hakkında mektep ârelerince yapılmış veya verilmiş Ve Bakanlıkça da tasdik edilmiş o - idari muameleler veya inzibati Cezalar aleyhine, talebe tarafından vlet Şürasında açılan davaların, let Şürasınca değiştirildiği ve ce Zalarm kaldırıldığı görülmüştür. Mek idarelerince verilip, Bakanlıkça edilen cezeların Devlet Şüra- Bakanlığa bağlı mektepler talebesi için alınacak kararlarda son itiraz mercii Kültür Bakanlığı olacak sınca kaldırılması mekteplerin tale- be üzerindeki otoritesini ihlâl etmek te ve bu halin, Kültür kurumlarının inzibatına tesir eylemekte bulunma - sı bu kanun lâyihasının hazırlanma- sına sebep olmuştur. Lâyihaya göre Kültür Bakanlığına bağlı okulların talebeleri hakkında okul idarelerin- ce terbiye, inzibat ve tedris işlerine ait ittihaz olunacak kararlara son merci Kültür Bakanlığı olacaktır. Bu bapta Bakanlıkça verilen kararlar kat'i olacak ve bu kararlar aleyhine Devlet Şürasınca, idari dava açılamı yacaktır. Le Atatürkün teşekkürleri "'!kuılığı genel sekreterliğinden: | Bülarmı İstanbul, 20 (A.A.) — Cümhur- 19 Mayıs gününün yıldönümü mü- | Basebetile vatandaşların yüksek duy bildiren yazılara ve bugünü Ankara belediyesinin yaptığı istikraz Ankara, 20 (Tan) — Muhtelif bi- nalarla Ankara belediyesinin hazine- den istikraz eylediği 5.650.000 liranın tahakkuk etmiş ve edecek faizleri- MİMARİ BAHİSLERİ: Çandarlı ogulları Iznik, — büyük Selçuk Impara- torluğunun biribirlerinden ayrılma tarihinde — ki Konyadan evvel Türk lerin paytahtı idi. Bilâhare Bizans- lılar eline geçen bu —şehiri son defa Orhangazi tarafından zaptedildiği zaman Türkler yeniden medeni ku- rumlarına buradan başlamıştı. İlk inşa edilen Nilüfer Hatun ima- reti hamamı ve köprüsü ile ulümu âliye medresesi olmuştu. Muhiddini Arabinin Nasusuna şerh yazan Kay- serili Davut bu medresede müderris idi. San'at ve kültür hareketlerile beraber Türk ilinin ıslahı için fay- dalı teşkilâta başlanılarak yeni ni- zamlar, kanunlar vaz'ında Şehzade Alâeddin Paşa ile beraber Kazasker Çandarlı Kara Halilin büyük - him- meti dokunmuştu. — Çandarlı Kara Halil, Birinci Padişah Osman Gazi zamanında da Bilecik kadısı idi. Muradı Hüdavendigâr 770 - 1368 M., de Çandarlı Kara Halili sadra - zam nasbederek yüksek bilgisinden ve hayırseverliğinden dolayı kendi- sine “Hayrettin” adını vermişti. Sadrazam ve serdarıekrem olan fazileti ile tanınmış, yiğitliği ile de kendisini göstermiş, en çok Rumeli- ye karşı yapılan savaşlarda Selâni- ği zaptederek birçok fütuhat kazan- miş ve ayni zamanda ülkenin ima- rına çalışmıştı. Çandarlı Hayrettin Paşa tarafından (780 — 1378 de) İznik şehrinde inşa edilen “Yeşil Ca- mii,, mimarimizde güzel — san'atler için ilk yeni bir örnek olmuştu. Bu camiin plâniı ve kuruluş esası, Sel- derecesinde fevkalâde güzel mimari tesirler ortaya koymuştur. Bursada Yeşil Camiinden evvel yapılan bu örnek klâsiğe ilk yolu açmıştır. Yıldırım devrinde; Türklerin Av - rupa akınlarında şimali Bulgaristan- da bir sınır şehri olan Aydos kasa- basında Yıldırım Camii adında gü- zel bir Türk eseri şahlanmaktadır. Çandarlı oğulları sıra ile bu de- virlerde sadrazamlık yapmışlardı. Ali Paşanın arkasından Çandarlı İb- rahim Paşa vezir olmuş, bu da 831 - 1427 de) Edirnede vefat etmişti. Ibrahim Paşadan sanra Çandarlı Halil Paşa Fatihin sadrazamı olmuş- tu. İstanbul alınmadan bir sene evvel Boğaziçindeki Niksar adı verilen ve Mimar Muslihiddinin plânı olan Ru- melihisarı yapılırken surların “üç mühim kolesi” üzerinde Çandarlı Halil Paşa, Zagnos Mehmet Paşa, ayrı ayrı inşaata nezaret etmişler - di. Bu sebeple bu kuülelerden biri Fatihin, diğer ikisi de Halil Paşa ile Zagnos Paşanım adlarmı taşıyarak tarihe karışmıştır. Çandarlı Sadrazam Halil Paşa Ta- tanbulun zaptı esnasında Fatihi gü- cendirdiği için (857 — M. 1453 te) idam edilmişti. Yerine Fatihin da- madı Mahmut Paşa sadrazam olmuş- tu. Babasının idammı duyan oğlu Çandarlı Atik Ibrahim Paşa o zaman Edirne kadısı idi. Neden sonra bir arzuhal ile kendisini bildirmişti. Evvelâ sadrı rum ve 903 — M. 1497 tarihinde de sadrazam olmuş - rğli bez kombinı Ağustosta işliyecek Ankara, 20 (Tan) — Ereğli bez kombinası Ağustosta işleyebilecek - tir. Nazilli bez kombinası da 1937 yı- lr ortalarında işlemeye hazır bir ha- le gelmiş olacaktır. Ergani Bakırı Ankara, 20 (Tan) — İdaresi Sü- mer Banka verilmiş olan Ergani ba- kırı Türk Anonim Şirketi hazine his sesile Keçiburlu Kükürt madenlerin çük hunharları hep tanırız. dikleri vücudün sıhhatini onun pis kanını dışarı almaktır. kutlamak için yapılan spor bayramın da gençliğin gösterdiği heyecan ve bağlılığa teşekkürlerini bildirmeğe Âtatürk, Anadolu ajansını ödevlemiş nin aranılmaması ve Yenişehirdeki evlere ait tediye müddetinin uzatıl- ması hakkında hükümet Kamutaya bir lâyiha vermiştir. Lâyihanın esas- larma göre muhtelif tarihlerde ÂAn- kara belediyesinin istikraz eylediği 5650000 liranm faizleri aranılmaya- cak ve belediyenin Yenişehirde yap- tırdığı evlerden dolayı belediyeye he nüz borcu olanların, borçları için bu lâyihanım kanuniyet kesbetmesinden itibaren faiz tahakkuk ettirilmiye - cektir. Bu tarihe kadar tahakkuk e- den faizlerle beraber borçların tedi- ye müddeti, mebdeden itibaren on sene yerine 20 seneye çıkarılacaktır. Bugüne kadar tahakkuk etmiş olan eyyamı müteahhire faizleri ana borç li Maydlalirı n Bllas Dusylularlea Lulull- ye arasında bu l inde ye niden mukavele akdolunacak ve mu kavele akdinden istinkâf edenler hakkında eski mukavele hükümleri cari olacaktır. t . V S ha Kontenjan kararı bugün neşrediliyor Ankara, 20 (Tan) — Bakanlar he- ;:înh dünkü toplantısında müza- ve kabul edilen yeni kontenjan u amesi yarınki Resmi Gazete- Mesdutu iüsleler altı aylıktırı Karar. h Yeni bazı esaslara iktiran et- dai F"cıısııııııı açacağı deki Sümer Bank hissesi Eti Banka devrolunmaktadır. Pamuk istihsalâtımız Ankara, 20 (Tan) — Dahilde milli endüstrinin belli başlı bir meselesi, hariçte ise milli tediye müvazenesi- nin gün geçtikçe mühim bir unsuru haline gelmekte olan milli pamuk is tihsalâtımızı arttırmak ve pamuk ka litesinin yükseltilmesi için hüküme- tin almış olduğu tedbirlerin başın- da ve bu sahada çalışmak üzere İş ve Ziraat bankalarile Sümer Bank ara- larında bir teşekkül vücude getirmek kararındadırlar. Kırşehirde bayram - - Kiırşehir, (Tan) — Atatürk spor bayramı çok neşeli geçmiştir. Binler- ce halk, yavrularm çevik hareketle- rini takdirle seyretmiştir. töviz kredisi h Ankara, 20 (Tan) — Fransanm l::umetimize açacağı döviz kredisi İn esaslarını tesbit etmek Üzere n e gelen Osmanlı Bankası u- b.ş;mdirekwmdnden Boissier ile ü umumiye meclisinden Dek- Amerikada ÂAmerikalılar için bir Deniz anlaşması İngiltere - Rusya çuk biçimlerinden farklı bir şey ol- mamakla beraber daha sade ve gü- zel öz bir tip göstermektedir. Ön yüzü teşkil eden hariminde yuvarlak maktalı iki sütun üzerinden kemer- ler çevrilmiştir. Geniş açıklık ya- pan orta giriş geçidi, diğer iki yan- daki küçük kemerli kısımlardan da- ha yüksek olarak üstü kubbelidir. Harimden mabet içerisine girildiği zaman mahfel önünde iki sütun var- dır., Sağdaki mahfel köşesi üstün- den — duvar kalınlığı içinde tertip edilen 77 adet basamakla — mina- reye çıkılır. Orta büyük kubbesi çok san'atli olup — içten yükseklik faz- lalığı için — beden duvarlarının sa- gak -silmesinden — yukarı “tambur” teşkil eden ikinci bir. duvar üzerine' “|oturtulmuştur. Mihrabı mermerden yontma olarak hendesi tezyinlidir. Yanmış olan ilk minberi — Selçuk eserlerinde görüldüğü gibi — ah- şaptan zıvana ekli ve şekilleri girift, kabartma ve kakmalı olarak oyma- lıydı. Şimdi zevksiz bir minberi vardır. Yeşil caminin çok enteresan olan minaresinde misilsiz güzellik gösteren tuğla gövde sathının ye- şil kâşi kaplı çok ince süsleridir. Taş şerefe altı da istalâktit işlenmiş- tu. İki sene sonra İnebahtı seferin- de ölmüştü. Çok cömert, hayır se- ven âlim bir zattı. Atik Ibrahim Paşanın Istanbulda Mercan ciyarında!güzel bir camii vardır. Etrafında medrese, mektep, çeşmeden ibaret bir manzume yap - mıştı. Camiin kapısındaki: “Hayrun celilün yüebbedü” kitabesi hieri 900 tarihine rastlar. Bu eski ve kıymetli eser bakımsız bir haldedir. İbrahim Paşanın Fatihte Saraçha- ne başında da meşhur çifte hamam- ları vardır. Yine Istanbulda Süleymaniye ci - varında Çandarlı oğullarından def- terdarlıkta- »bulunmuş. Şemsülcende- riyesait birmcamisdaha: vardır. Bu da bakımsızlığa mahküm tarihi bir eserdir. Şu bulduğum şiiri yazmadan geç- miyeceğim “Abidatı okşıyan şefkatli eller nur olur Nurlu ellerle cihan baştanbaşa ma- ç mur olur.” Mimar Kemal ALTAN bbziye Fin i ans Bakanlığiyle temasla- v"'qi kanunlarında Yapılacak tadilât ,:::u. 20 (Tan) — Muamele büy, kanunu ile kazanç, buhran, %'“eue ve hava kuvvetlerine yar- t Tgileri kanunlarında yapılma- ““:îft edilen değişikliklere dair ka Müta Yihalarmı hükümet bugün Ka Ya vermiştir. Alâkalı encümen- ) B bu lâyihaları derhal tetkike baş- ve bu suretle lâyiharim â—m dan evvel umumi heyette gö Milletler Cemiyeti Vaşington, 20 (A.A.) — Kolumbi- ya, bir Amerikan Milletler Cemiyeti ihdasına müteallik 'bir proje tevdi et- miştir. Bu cemiyetin, esası, Avrupa Milletler Cemiyeti mukavelenamesi- nin ayni bir misaka istinat edecektir. Bu misak, şu hususları ihtiva ede - cektir: 1 — Bütün Amerika devletlerinin müsavatı, 2 — Harbin ilgası, 3 — Mütearrızin ve zecrt tedbirle - rin tarifi, 4 — Futuhat ile zaptedilen arazinin zaptedene aldiyetinin tanmmaması. 5 — Amerika Milletler Cemiyeti Assamblı her sene toplanmağa da *bilmeleri temin ol ktır. Küçük Haberler | .,“'f:m, 20 (Tan) — — Terfian ıu%lıkledilen Tiran maslahat- % Nçhili.p yerine kimin tayin önümüzdeki günlerde ka - D acaktır. ı.,t::*um. 20 (Tan) — Tahranda Tet ak yazlık ve kışlık iki sefa- eli 19"' İnşaat ve tesisatı için be- Tine koî“ Ve 1937 yıllarının bütçele- İtere yi Mlacak tahsisattan ödenmek Üap "lî?hhkm 200 bin liraya ka- “Yq, a Üt iera edebilmesine mezu Z kanun lâyihasını, hü D îtn:ıgîn Kamutaya vermiştir. Tamyya” 20 (Tan) — Endüstri- kon t Maliyet ve satış fiyatla- Şhasy götrol hakkndaki kanun 1â- P—L yn: Konya ovası sulama ida- ,,h:k Mühendis Mektebi, An- mk.eîmu_ direktörlüğü ve An- Mi k ziraat enstitüsüne, u- kamı, “Zeneye almmasına dair n lâyihası alâkadar encü- __n. 1 Beçerek Kamutay ruzna- « Ü ği vet edilmesi, 6 — Cenevre müessisi ile mesafi bir liği yapılması, 7 — Amerika devletleri arasında- ki bütün ihtilâfların halli, 8 — Cenevre müessesesi mukave- lenamesinin Monroe kaidesini tanı - yan yirmi birinci maddesinin ilgası, 9 — Cenevre konseyinde Amerika milletlerine tahsis edilmiş olan âza - lıklar miktarınm arttırılması. 10 — Cenevre konseyine âza ola - cak Amerika milletlerinin Amerikan Milletler Cemiyeti tarafından intihap ve tayini, Uzak Şark meselelerinde ngilterenin rolü Tokyo, 20 (A.A.) — D. N. B. Mu- habirinin, uzak şarkta Japonyanm İngiltereye hakikaten bir anlaşma teklif etmek niyetinde olup olmadı- ği sualine cevaben dişişleri bakanlığı nın salâhiyettar bir recülü, böyle bir kararm mevcut bulunmadığmı ve Ja- ponyanın Uzak Şark meselesi, Çin meselesi ve deniz meselesi üzerinde- ki noktai nazarlarında hiçbir değişik- lik olmadığmı bildirmiştir. a tir. Minarenin bu - çini d : müzakeratı başladı cemie “vesm'sar Sümisürözün | — Belediyede yeni camiin mimarı da Hacı Musa adında değişiklikler bir Türktür. Çandarlı Hayrettiri Paşa yaptırdığı camiinden 8 sene sonra Selâniğin zaptı arkasından Rumelideki Yenişehirde vefat etmiş- tir. (788 — 1381 de) yerine oğlu Çandarlı Ali Paşa sadrazam olmuş- tu. Ali Paşa da babasında olduğu gibi kemal ve fazilet yoktu. O en çok Yıldırımın sefahetinin artması- na çalışmıştı. Timur vak'asından sonra Emir Süleymana vezir olarak (813 — M. 1410 da) vefat etmişti. Yıldırım devri ile kardeşi sultanlar arasındaki taht kavgası ve fasıla - sında yapılmış olat Bursada Yıldı- rım ve Ulu Camiler, Edirnede de Es- ki Cami ile Küpeli Hatun Camii Bi- bi kıymetli mimari eserler vücuda gçlmişti. Bursadaki Yıldırım Camii- nin plân ve cephe teşkilâtı sadeliği Londra, 20 (A.A.) — İngilizlerle Sovyetler arasındaki ilk deniz müza- kerelerine bugün öğleden sonra Ha- riciye Nezaretinde başlanılmıştır. De niz mahafili, bu müzakereler netice- sinde pek yakında üç taraflı Londra deniz muahedenamesine benzer bir İngiliz - Sovyet deniz muahedesi ak- tedileceği mütaleasında bulunmakta dırlar. Belediyenin 936 bütçesi tatbik mev- ki_iııe konulduğu zaman, belediye er- kânı arasında mühim tebeddülât ola- caktır. Bir daire erkânınm ayni aile- ye mensup olmamaları lâzımgeldiği için, bu defa yapılacak tebeddülât bilhassa bu esasa istinaden olacak- fır, Henüz bütçe gelmediği cihetle bu esasa istinaden yapılacak değişiklik- lerde kimlerin açığa çıkacağı, kimle- rin başka vazifelere getirileceği meç huldür. Yalnız levazım müdürü Mah- mudun tekaüde sevki ile yeni ihdas edilecek muhasebe ikinci müdür mu- avinliğine belediye müfettişlerinden Cabir veya Hüsnüden birinin getiril- mesi kararlaştırılmıştır. Dokuz torpito muhribi Londra, 20 (A.A.) — Amirallik dairesi, Tribal sınıfından dokuz tor- pido muhribinin inşaat tezgâhlarına konulması için icap eden tertibatı almıştır. Bu gemilerin inşası, 1936 programı icabatındandır. Repulse diritnotu yeniden teçhiz edildi Londra, 20 (A.A.) — Star gazete- si, tadil ve yeniden teçhiz edilen muü 44 üncü İlkmektepteki toplantı FELER Mayıs ayı, İstaubulda dünyanm hiçbir yerinde görülmemiş bir küçük ticaret kapısı açar, Ticâret kapıla - rımın birer hacet kapısı gibi önü ka- labalık olduğu sıralarda velevki, kü- çücük bile olsa böyle bir kapınım açıl- masını hoş görmemek kabil değildir. Bu, mayıs ayında bize mahsus açılan küçük kapı, sülük ticaretidir. Elinde bir şişe, kolunda bir sepet ve dilinde (sülük!) lâfile dolaşan gezer satıcı- ların pis. derelerden toplayıp halkın boynundan oyluğuna kadar kanı emi- lebilecek yerlerine salıverdiği bu kü- Adma (sülük) derler. lddiaları kanmı em- korumak, (Sülük)ler çeşit çeşittir. En zarar- sızı, şişeler içinde gezer satıcıların mayısta sattığı siyah ve vıcık — vıcık haykanlardır. Gerci bunlar adamın kanmı emer ama bile bile ve istediği- niz zaman emer.. Tarihi tabii âlimleri bunların daha büyükleri, daha tehlikelileri olduğu - nu da söylerler, onlarır ismi de artık sülük değildir ve kazara bir yere ya- pışırsa o vücutte kıpırdamağa takat kalmaz. Onun içindir. ki, ben (Sülük) ün "“attâ küçüğünden bile korkarım. Tiy net bilinmez; küçüt: görünür, emme- ye başlar, eme eme büyür sonra başa çıkılmaz hale gelir. Size de pendim olsun; (sülük) ten uzak durun! Ve ne de olsa sizin sıhhatinizden evvel kendi hesabına kanımızı içtiğini unut- mayın! B. FELEK Prenses Bibesku dün Profesör Bakster Prenses Bibeskoya izahat veriyor Evvelki gün şehrimize gelmiş o- lan Beynelmilel Tayyarecilik Fede- rasyonu Başkanının eşi Prenses Bi- besko, dün, yeğeni Romanyalı Prens Kantaküzenin tayyaresile Yeşilköy- den Bükreşe gitmiştir. Şehrimizin Tayyare Cemiyeti Baş- kanı İsmail Hakkı Başak , Prensesi uğurlamış ve bir buüuket vermiştir. Prenses, dün öğleden sonra, Sul- tanahmetteki hafriyat sahasını gez- miş, Profesör Baksterden izahat al- mıştır. Güneş - Galatasaray maçı tehir edildi Dört büyük klübümüz aarlarmda bir dostluk maçı yapacaklardır. Fikstür mucibince, bu hafta Taksim stadyo - munda lik maçları ikinci devresi için karşılaşmaları icap eden ve sabırsızlık lar beklenmekte olan Güneş - Galata- saray maçı, lik müsabakalarımm niha yetine bırakılmıştır. Bu mühim karşı- laşmanın geri kalmasına sebep, dört azzam Repulse dritnotunun gelecek ay içinde Akdenize çıkacağını yazı - yor. Dört deniz uçağı nakledecek o- lan bu gemi 10 santimetrelik sekiz hava toöpü ile ve diğer hava taarruz- larına karşı tertibatla mücehhezdir. Tadilât 10 milyon Türk lirasına mal olmuştur. Çinde bir zelzelede beş bin ev yıkıldı Şanghay, 20 (A.A.) — 24 nisanda Linşanda vukua gelen zelzele hakkm- da resmi rapor gelmiştir. Bu rapora göre, bu zelzele neticesinde 5000 ev yıkılmış, 54 kişi ölmüş, 187 kişi ağır surette yaralanmış ve 20000 kişi yurtsuz ve açlığa mahküm bir halde Sene sonu münasebetile Beyoğlu 44 üncü ilk mektep talebeleri kendi aralarında bir toplantı yapmışlardır. Yukarıki resim, mektebin ücüncü sınıf talebelerini bir arada gösteriyor. kalmıştır. Alâkadar makamlar derhal ilâç ve yiyecek göndermeğe başlamıslardır. büyük klüp arasında ihtilâfların kal- [dmldığı hakkında geçen gün imzala- nan mukavelenameye göre bir anlaş- ma yapılmış olmasıdır. Bu anlaşma mukavelesinin ilk fili tezahürü olmak üzere önümüzdeki pazar günü Galata saray, Güneş muhtelitile Beşiktaş, Fe nerbahçe muhtelitleri Taksim stad « yomunda karşılaşacaklardır. Beynelmilel satranç turnuvası neticeleri Moskova, 20 (A.A.) — Beynelmi - lel şatranç müsabakalarmda heşinci turdan sonra hâsıl olan vaziyet şu - dur: Botvonnik ve Kapablanka 3 1-2 pu van, «Lasker ve Lovenfiz 3 1-2 puvan. Kan 2 1- puvan, Riunin ve Ragozin, Liliental ve Flor 2 puvan, Eliskazes 1 1-2 puvan, eate