23 Nisan 1936 Tarihli Tan Gazetesi Sayfa 6

Aİ, Sn ŞA, MN, 2 e A İ TAN Türkiyenin kurulduğu gün : 234.936 23 NISAN | Atatürkün, Türk dünyasını yaparak milli hakimiyeti bütün cihana bildirdiği günün 16 ncı yıldönümünü kutluluyoruz İstanbul hükümeti Sevr konferansına çağırılır- ken, Atatürk, bütün bir düşman dünyasının bu hasis hareketine 23 Nisan 7920 de ilk Türkiye Büyük Millet Meclisini açmakla tam vaktinde ve yerinde bir karşılık vermiştir ket uçurumunun kenarma geldiği gün, mili enerjinin, milli istiklâlin bir örneğini bağrından çıkardı: Ata- türk, 19 mayıs 1919 da Samsuna çıkan Atatürk, 28 mayısta Havzadan yaz. dığı ilk beyanname ile Türk milletine, içinde bulunduğu korkunç vaziyeti göstermiş, milletin yalnız kendi azmi ne, kendi irade ve enerjisine güven « mekten başka yapılacak bir şey ol - madığını anlatmıştır. Atatiirk, 20mayısta bütün kolordu- lara uzun bir direktif vermiş, iginde en kötü ihtimalleri birer birer gözden geçirerek, her birisine ne yolda ha - miştir, İlk ateş 19 mayısta millete verilen bu işa - retten sonra artık, ülkenin her ye- rinde, yer yer mitinğler yapmağa başlanmış, milli cemiyetlerin tegek - kül ettiği görülmüştür. 20 mayısta, Ayvalığa çıkan bir düşman koluna karşı, o sırada Ayvalık muhitinde bu lunan Ali Çetinkaya (şimdiki nafla vekili) nin emrindeki 172 inci alay, kün de dediği gibi, milli mücadelede ilk kıvılcım parlaması olmuştur. Ancak, bu ilk kalkmma hareketi, iletin karşısma beklenilmiyen ilsin- ci bir düşmanı, Osmanlı padişahile 0- nun taraftarlarını çıkarmış, memle - ket bir kat daha müşkül vaziyete gir- migtir. Bugün, Atafürk Türkiye- | mesine girmiştir Istaribül hükümeti, ilk iş olarak A- sinde milli hakimiyetin ilân) Imparatorluk, sikisik vaziyetler kar| tatürkü Istanbula çağırmıştır. İstan- edildiği ve Ankarada Türkiye | şışmda Mondros andlaşması gibi hain | bula gelmiyen Atatürk, Amasyaya gi Büyük Millet Meclisinin dk açıldığı gündür. Türk milleti ne kurtuluş yolunu ve içinde bulunduğumuz diriliği ve var- Wiğı getiren gün, ayni zaman-| da, inkılâp çocuğunun. bayrı bir kölemenlik kararmı imzalamış, |derek Türk mülletine bir beyanname bu suretle kendi kendisinin idamma | daha göndermiştir. Atatürk, beyanna İferman vermiştir. Bundan sonra,| mesinde, milletin vaziyetini ve içinde 'Türk yurdunun gökleri kararmış, ç8-| bulunduğu hali düşünmek ve haklı- ken imparatorluğun altımda asm nın sesini dünyaya işittirmek için Si- onun özünü ve temelini kuran büyük | vasta bir ulusal kurultaym toplan- mea başlangıç olarak kabul Türk milletinin de varlığı karanlık i- | ması kararlaştığını bildirmiştir. edilmiştir. ; çinde görünmez olmuştur. o * İ Bu beyanname, Erzurum ve Sivas Çelik azmi ve iradesile her | Milletin böyle bir uçurum kenarın- | kongrelerinin kurulmasmı temin e - türlü zorluğu yenen Atatür- kün bu büyük günü nasıl ha- gırladığım o öğrenmek, her relerinin a - |den vesika olduğu kadar, bugün tees da kıvranışı, kurtuluş : İsüsünü candan kutluladığımız Büyük ranmasma yardım etmiş, başında olan birçokları bile Türk çocuğu için en büyük|halân çaresinin bir yabancı yar. |deki ilk değerli işarettir. bir borçtur. İdımına sığınmak, yani köleliği kabul | Atatürk Millet Meclisinin temelini Biz, aşağıdaki (o safırlarda, | etmek olduğunu söylemişlerdir. 21-22 haziran, 1919 gecesi atmıştır. 28 Nisanın bir (tarihçesini| o Memleket, parçalanmaya sül Bundan sonra yapılan işlerde bu w- vermeğe çalışacağız: lenirken yurdun bütün hayat mumi ve esaslı tasavvurun gerçeklen ları, yaşama kaynakları düşmanların | dirilmesi için uğraşılmıştır. İline geçmişti. Türk yurdu her taraf- | Erzurum kongresi İtan sarılmış, ordularımız dağıtılmış- tı.Hareket etmek değil, kıpırdamanın imkânı yoktu. O kadar ki,Türklin ar| tık kımıldayamıyacağına düşmanlar) da inanmış ve yurdun parçalanıp pay | Jaşılmasından başka yapılacak bir iş kalmadığına kanmışlardı. za; GÜL SİN ei leşi 0 Atatürk milletin başında İrak onlara vaziyeti şöyle izah etmiş- Türk milleti, böyle eşsiz bir felâ- İtir; Harbi umumiden çıkan İmparatorluk Son asırların kötü vaziyeti ve sâ- kat neticeleri yüzünden günden güne | artan bir düşüklük ve düşkünlük ile her tarafı çürümüş olan Osmanlı im- paratorluğu, hayatmın — sonlarında harbi umumiye de sokulmuş ve elin - deki bir avuç kuvvetini de orada sar- fettikten sonra biterek mağlüplar kü- Erzurumda toplanacak olan kongre-| de bulunmak üzere, Atatürk Sivas ü- | zerinden gitmiş ve 3 temmuzda Er- zuruma varmıştır. . Atatürk, Erzuruma gittikten son- «23 Nisan 1923 de Tü rkiye Büyük Millet Meclisinin Ankarada İlk açılışı bulunulan zorlukları yenebilmek için | reket edilmesi zaruri olduğunu bildir | İ | İlekette barınabilec ilk ateşi açmıştır. Bu ateş, Atatlir -|. İ Şark vilâyetleri için 10 temmuzda | İzımdır. Benden başka bir arkadaş dü Türkiyenin kuruluş ve kurtuluşunu getiren, 23 Nisanı hazırlayan Sivas kongresinde Atatürk ülküye ermek için ortaya atılacakların oimhasnı düşünenler, şimdilik yalnız Saray ve onun hükü- metile eenebilerdir. Fakat bütün memleketin aldatılması ve aleyhe çev rilmesini de ihtimal dahilinde görmek | eceklerin, her ne olur - sa olsun, gayeden dönmemesi, mem- ckleri son nokta - da, son nefeslerini verinceye kadar, | gaye uğrunda fedakârlığa devam| edecekle: işin başında, karar ver meleri lâzımdır. Yüreklerinde bu kuv veti duymıyanların teşebbüse geşme- meleri, elbette, lâzımdır. Zira, bu| takdirde, hem kendilerini, hem de milleti aldatmış olurlar, Benim azledildiğim ve her türlü âkibetlere mahküm bulunduğuma şüp he yoktur. Benimle âlenen teşriki #esii etmek, “ayni lâbetleri gimdi- den kabul etmek demektir. Bundan başka vaziyetin talep ettiği “udamın diğer birçok noktalardan da mutl ka benim şahsım olabileceği gibi bir İna, milleti yine kurtaracağını söylemiş, bir taraftan | RA ag başlamışlardır. Bu mücadelelere de - vam edilirken, Eskişehir ve Afyonda ki düşmanm kuvvetini çoğalttığı, An kara, Konya valilerinin Istanbul em- rine mütavaat ettikleri, Malatya ve Elâzizde türeyen bir takım kürt bey lerinin İngilizlerle birleşerek bir Kür- distan kurmak gayretinde oldukları duyulmuştur, Bu kadar karışık ve çapraşık ve bu derece aykırı hâdiseler karşısın - da azim ve iradesini mükemmel kul- lanan Atatürk, kongre arkadaşları - milletin kendisinin da şüpheli valileri değiştirmeye, şark taki isyan hareketlerini bastırmak için bütün kumandanlarla temasa baş lamıştır. Atatürkün istediği işler yapılmış ve Sivas kongresi 12 eylülde işini bi- tirerek dağılmıştır. Bu sırada parça- lanmaya, bölünmeye müsait görülen kirlerin hep bir araya toplanması için Anadolu ve Rumeli müdafasi hukuk eşmiyetleri kurulmuştur. a Tarihi resim kolleksiyonumuzdan: 1921 de Büyük Millet Meclisi Binasında kabul resmi yapılacağı sırada iddia yoktur. Yalnız herhalde bu memleketin ev- lâdından birinin ortaya atılması lâ - şünmek mümkündür. Yeter ki, o ar- kadaş, bugünkü vaziyetin kendisin - den İstediği tarzda harekete muva - İ fakat etsin., Atatürkün, inanan azimkâr ve de- vrimei bir irade içinde verdiği bu iza hattan sonra kongre arksdaşları, ken disinin baş olmasma karar vermiş, bu karardan sonra da Erzurum kongresi 21 temmuzda toplanmıştır . Atatürk bir yandan kongre işlerile meşgul iken diğer taraftan Istanbul hükümeti de alâkadar adamlarma kendisinin Anadoluda karışıklık çıkar sini bildirmiştir. Ancak, Atatürk bü- tün bu olabilecek hâdiseleri çok daha evvelden sezdiği ve 29 mayısta kolor- dularma bu işler etrafmda emir ver- diği için, milli tasavvurlarmda ısrar etmiştir. Atatürk, Erzurum kongresi bitin- ce Sivas umumi kongresine aza ola- rak seçilenlerin başında Sivasa git - miş ve orada, 2 Eylülde halkın bü- yük coşkunluğu içinde karşılanmış- tar. Sıvas kongresi Sivas kongresi, 4 eylülde açdmış ve bütün zorluklar baş göstermiştir. Meselâ, milletin idaresi meselesinde en güvenilir adamlar, Amerikr man- Jissından başka kabul edilecek bir ça .ye kalmadığı kanaatini ileri sürmiye Sivas kongresinin tatilinden 20 bi- rinci teşrine kadar beş hafta, Perit hükümeti ile boğuşmakla geçmiş, bu mücadeleler sonunda, Ferit hükümeti düşerek yerine Ali Rıza (Paşa) hükü meti gelmiştir. Ali Rıza (Paşa) hükümeti, bir se- çim yaptıktan #ohra meclisi meb - usan Istanbulda toplanmıştır. Ancak, düşmanın eli altnda bulunan ve ©- İnün tesirlerinden kurtulamıyan bu meclisi meb'usan da çok yaşamadan tarihe karışıp göçmüş ve hiçbir iş gö- rememiştir, O senenin 16 martında Istanbul iş- gal orduları tarafından işgal ve mebuslar yakalanarak bapi$ muşlardır. Istanbul 18 mart bö sinin ağırlığı altnda ezilirken sir ve Bursada Anzavur eşkiysSi galmaya, Urfa ve Gaziantepteki “© man taarruzları artmaya, İzmir, > dın ve Manisa illerindeki düşmâf gittikçe yayılmaya, genişlemey* lamıştır . 23 Nisan j Memleketin umum! eziyet ve İğ İdişi bu kadar karışık iken, zorl bütün müşküllere karşı koyan İ Atatürk, o büyük Türk çocuk martta bütün dünyaya karşı Y ve beyanname neşretmiştir. Bu bey mede Atatürk, Ankarada fevi salâhiyetli bir millet meelisi K ) Zını, milli hâkimiyeti ancak buğu uğ ve müstakil mecliste toplanasiiğ bildirmiştir . Bundan sonra, Meb'us intibi başlaması emrolunmuş, işgal ei lerinin 16 mart baskını, büyük “a 19 martta yaptığı bu harekellö silanmıştır. Yapılan secimde saylav olani nisanda Ankarada to) nisan 1920 de | İstanbul hi Sevr konferansına çağırılırken, türk, bütün bir düşman di bu hasis hareketine 28 nisan #0ğİ “Tik Türkiye Büyük Millet Medi açmakla tam vaktinde ve yerin? karşılık vermiştir. Işte, inkılâp çocuğu, o güne kadar 16 yıl içinde Al Türkiyesinin başardığı asırlık emilir temeli, 23 ip nisan, 20 inci asrm insanlik çevesi içinde, Türkü yok etmeğ” tün tarihte bir gün bile alm. lan istiklâlini kaparak onu xöle © için birleşen iç ve dış düşmanl tatürkün önderliğile, tepelendiğ! #g dür. Bugün, Türk Cumhur Türk inkilâbının doğduğu ve Ki nin atıldığı ilk günün yon ii Türkün en karanlık gi di bağrmdan bir selâmet ve “mşeği gibi çakarak gelen ; bugünün güneşli, hür m vuşturan en büyük Türk evdi” tatürke sonsuz saygılar... Sivasta kongrenin toplandığı bina