23 Nisan 1936 Tarihli Cumhuriyet Gazetesi Sayfa 1

Bugün: ...2 nci sahifemizde: Siyasî icmal 5 inci sahifemizde: Tarihte çocuk M. Turhan Tan 6 ncı sahifemizde: Spor haberleri 8 inci sahifemizde: Sinema, Dünya hâdiselerine aid resimler 9 uncu sahifemizde: Çocuk umhuriyet 4ZÖÖ İSTANBUL C A Ğ A L O G L U İSTANBUL C A Ğ Posta Telgraî ve mektub adred: Cumhuriyet, tstanbul.A G fcuttum:tstanbul, No 246 , . ., .„ PerŞeiîlbe 23 NIS3I) 1936 Telefon: Ba$mulıarriı ve evl: 22366 Tahrlr heyeti: 24298. tdare ve matbas kısmile Matbaacılık ve Neşriyat Şirketi 24299 . 24290 r 1 6 Sahife Bugün Milletin kendi Hakimiyetini kendi Eline aldığı gün 23 nisan Cumhuriyet Türkiyesinde kutlulanan bayramlann belki en büyüğüdür, herhalde muhakkak birincısidır. Filhakika 1920 nisanının 23 ünde idi ki Ankarada Türkıye Büyük Mıllet Meclisi ilk toplantısını yaparak hakimiyetin kayıdsız ve şartsız bir surette millete aid ve münhasır olduğunu ilân etmişti. Bu büyük hâdiseye takaddüm eden Sıvas ve Erzurum kongrerelerinin tarihî ehemmiyetleri küçük değildir. Fakat Büyük Şefjn önderliğile belli ve yüksek bir amaca doğru hazırlanan fikirler vatanm hayat ve mematmı mevzuu bahsettiren dehşetli hâdiseler içinde bütün kuvvetini muhafaza ederek ilk resmî ve mutantan şeklini 1920 nisanının 23 ünde ahnıştı. Bu tarih millî Türk tarihinin ilk yüce inkılâb sahifesini yazmış oldu. Türk inkılâblarının en büyük hâdisesi cumhuriyet rejiminin tesis ve ılânı değil mıdir? Hakıkatte Türk Cumhuriyeti 1920 nisanının 23 ünde kurulmuştur. Onun üç yıl sonra bir 29 teşrinievvelde diğer bir Meclis kararıle kanunlaştınlması zaten mevcud olan filî bir vaziyerin ifadesinden başka birşey değildir. Mustafa Kemalin kılavuzluğile ve onun yüksek başkanlığı altında Ankarada toplanan Türkiye Büyük Millet Meclisi, 23 nisan 1920 tarıhinden itibaren bütün millî hakimiyetin millete aid olduğunu tesbit ve ilân ederek filen de icj^ıya başlamıştı. Maddî ve manevî bütün zaferlerimizin hep bu büyük asla irca olunması tarihî ve hakikî bir zarurettir. Meclisin adı bile ortalıktaki büyük değişıkhğin açık ifadesıni teşkil eder: Türkiye Büyük Millet Meclisi!.. Evet, meb'uslar meclisi veya o zamanın ifadesile meclisi meb'usan değıl, fakat Türkiye Büyük Millet MeclısıL Bir meclis ki Türkiyede millî hakimiyetin mümessilliği adına ondan daha büyük bir kurum düşünülemez. Ondan daha büyüğü millî hakimiyetin asıl sahıbi olan milletten ibarettir. Büyük Millet Meclisi açıldığı gün Türk teskilâtı esasiyesinin ilk baş maddeleri tabiatile şu şekillerde yazılmış oldu: 1 : Hakimiyet kayıdsız ve şartsız olarak Türk mılletinindir. 2 : Türkiye Büyük Millet Meclisi milletin biricik mümessili olarak teşri salâhiyetile icra kuvvetini münhasıran kendisinde toplamıştır. Bu hükümler Türkiye Büyük Millet Meclisinin ağzından çıkmadan evvel tarihin sinesinden fırlayıp yükselmişti. Şöyleki: Sr/as Kongresi sarayı ve Babıaliyi bir millet meclisi intihabma icbar ettiği zaman Büyük Şef yeni meclisin İstanbulda değîî, bir Anadolu şehrinde toplanması lâzım geldığini söylemişti. Çünkü o zaman yabancı işgali altında bulunan İstanbulda düşman toplannın tehdidıle beraber saraym hiyaneti Büyük Kumandanın gözleri önünde apaçık tehlike safhalarıydı. Bu kesin ve keskin görüşe rağmen mücrim bazı zâflann İstanbulda topladığı meclis 16 mart 1920 tarihinde işgal kuvvetlerinin ve saraym müşterek baskmına uğradığı zaman, olacağı bilerek kendisi Ankarada hâdiselerin inkişafını bekliyen Mustafa Kemal derhal Kongre Heyeti Temsiliye Reisliği salâhiyetile yeni millî meclisin intihabı lüzumunu ve bunun çabuk yapılmasını millete tebliğ etti. İstanbul baskmı Büyük Şefj asla gafil avlamıs değildir. O baskmdan iki üç gün evvel îstanbul meclisindeki arkadaşlanna bu hâdisenin vukubulmak üzere bulunduğunu ve öyle bir hal vukuunda derhal Anadoluya geçmek üzere ihtiyatlı ve hazırhklı bulunmalan lüzumunu haber veriyordu. Böylelikle İstanbul baskını millet davasınm mücadelesinde bir fasıla bile husule getirememiş ve belki bizi artık teredjdüdsüz en kuvvetli inkılâbı tatbik ve icraya sevkeylemiştir. İşte 23 nisan böyle bir bayramdır. O gün Türk mılleti Ankarada toplanan Türkiye Büyük Millet Meclisi ağzile bütün bir husumet dünyasile beraber milletin dahilî baş düşmanları olan saraya ve Babıaliye meydan okuyarak en mukaddes hamlesile ayaklanmıştı. O günden bugüne kadar memleketimiz hesabına yüzlerce yıla sığmıyacak çokluk ve güzellikte ahnan büyük neticeleri hep biliyoruz. Bu bayramı kutlularken 1920 nisanının 23 ündeki büyük karar ve hareketin büyüklüğü önünde niçin en büyük saygılarl* iğileceğunizi iyi hatırlamış olalım. Boğazlar davasmda Yunanistan Cevab tamamen Türk tezi lehinedir Katimerini gazetesi «Yunanistan bunun haricinde muahedelerin tadiline ve bilhassa Balkanlar rejiminin değiştirilmesine muhaliftir» diyor Atina 22 (Hususî) Bugün Türkiye Elçisi Ruşen Eşrefe Türkiyenin Boğazlann tahkimi hakkında Yunan hükumetine verdıği notanın cevabı verilecektir. Bu cevabın Türkiyenin noktai nazanna muvafık olduğu teeyyüd etmiştir. 23 Nisan bayramınız kutlu olsun 23 nisan 1920. Türkün sayılı günlerinden, bü yük bayramlarmdan biridir. O gün, yani 16 yıl evvel bugün, Ankarada, Büyük Millet Meclisi açılmıştı. Büyük Millet Meclisi, 16 mart 1920 de evvelâ düşman toplannın tehdidi altında hakimiyetini ve masuniyetini kaybeden, sonra da yurd haini Padişahın iradesile feshedılip kapıları kapatılan Fındık lıdaki Meclisi Meb'usanın yerine Ankarada açılan Millet Meclisidir. Büyük Millet Meclisi, Meclisi Meb'usanın aksine olarak milletin hakikî hakimiyetinin temerküz ve tecelli ettiği bir millî kâbe oldu. Çünkü, Meclisi Meb'usan gıbi, Padişahın iradeslie değıl, milletin iradesıle açılmıştı. Artık, onu ne Sultan Hamid gıbi müstebidlerin 33 sene süren tegallüb ve zulüm leri kapatabilir, ne de düşman donanmalarının topları tehdid ede bilirdi. Büyük Millet Meclisi, münhasıran milletin iradesile toplanmış bir Millet Meclisi olduğuna göre, 23 nisan 1920 günü de, 29 birinci teşrin 1923 tarihinde resmen ilân edilmiş olan Cumhuriyetimizin başlangıcı addedilebilir. Milleti miz, Padişahın müdahalesi olmaksızın, ilk defa olarak o gün hakimiyetini tecelli ettirdiği için, 23 nisan gününü en büyük bayramlarımızdan biri olarak kutlulamak hakkımızdır. Türk Cumhuriyetine şeref veren bütün millî bayramlar gibı. 23 nisan bavramı da ATATÜRKun eseridir. İstanbulda Meclisi Meb'usanın kapandığı o kara günlerde, milletin haykıran iradesine tercüman olarak Büyük Millet Meclisini toplıyan, açan ve millî hakimiyetin temelini atan Odur. 23 nisan gunü, bu bayramı yaratan Büyük Başbuğa gükran ve minnetlerimizle tebriklerimizi sunar ve milletimizin ayni zamanda Çocuk Bayramı da olan millî bay ramını kutlulanz. CUMHURİYET Filistin dehşet içinde! Heryerde Yahudi evleri cayır cayır yakıhyor Arablar Kudüsü muhasara etmeğe hazırlanıyorlar, hâdiseler devam ediyor, Yahudiler çok korkulu günler geçiriyorlar Yunan gazetelerinin neşriyah Atina 22 (A.A.) Başbakan Me taksasın Türk notasına Yunan cevabının tasvibkâr bir tarzda verileceği hakkındaki beyanatın: tahlil eden Proia gazetesi di yor ki: «Türkiye ile bir çok hususî münasebetlerle bağlı olan Yunanistan, Türkiyenin bu talebıne ancak muvafakat cevabı verebilirdi. Esasen Türk talebinin mantığı gayet kuvvetlidir.» Katimerini gazetesi de Cenevredeki Yunan delegelerinin Türk talebini terviç edeceklerini haber verdikten sonra diyor ki: «Yunanistanın, takdim olunduğu vaziyette Türk teşebbüsünü, iki memleket arasmdaki dostluk ve müttefik bağlan taıhhüdlerine aykırı bir hareket gibi telâkki etmesi için hiçbir sebeb yoktur. Hatta Yunan Başvekılı M. Metaksas kendi şahsî emniyeti bakımmdan da Yunanistan Türkiyenin bu talebile kendi menfaatlerini rencide edilmiş görmemek tedir. Kaldı ki Ege denizinde mühim sev[Arkası Sa. 7 sütun 1 de] Tel Avivden bir manzara: Allenby biılvarı Kudüs 22 (A.A.) Arablar, Ya oralarda toplu bir halde oturmaları sa fadaki Yahudi evlerini ateşe vermişler dir. Yafa Yahudilerinin çoğu TelAvive kacmıslardır. Filistinin Arab ahalisi, Yahudilerin aşağı yukarı yirmi mislidir. Yahudiler, büyük şehirlerde oturmaktadırlar. Çünkü yesinde dağınık bir halde yaşamaktan daha az tehlikeye maruz bulunmakta dırlar. Bu sabah Yafanın bin kadar evi alevler içindeydi. İtfaiye efradı yangına kar[Arkası Sa. 7 sutun 1 de] Ingiltere şiddet istiyor Avam Kamarasmda şiddetli münakaşalar oldu, Italyaya hücum edildi Süveyşin kapatılmasını, İtalyaclan sefirin geri alınmasını, Fransa Habeşistanı müdafaa etmezse Ingilterenin Cenevreden çekilmesini istiyenler oldu Habeşler bir zafer kazandıklarını söylüyorlar Habeşistanda şiddetli yağmurlar başladı Bir Habeş baskınında Italyanların cenub cephesi Başkumandanı General Grazyani yaralandı îtalyan Habes harbi hakkında dün gelen haberlere nazaran, AdisAba ba cıvarında baş ladığı bıldırılen büyük muharebe hakkında Roma resmî mahfıllerinın malu matı yoktur. Habeşler de böyle bir muharebeden bahset medıklerine göre, bu haber teeyyüd etmemiştir. İtalyanlar da, geçenlerde pek yüksekten attıklan gi bi 21 nisan salı günü AdisAbabaya girememışlerdir. <*/'/ l Ankara Halkevinde dün büyük merasim yapıldı Receb Peker çok mühim bir nutuk söyledi Sasabaneh Uarandab YUNUS NADİ Ankara 22 (A. A.) Bugün An• GeHogubl kara Halkevinde Ankara şehri halkından Cumhuriyet Halk Partisine yeni giren Gorohai 261 arkadasın eski Partililere tanıtılması töreni yapıldı. Bu toplantı Partinin nızamnamesine konmuş olan usulün ilk tat/ Dikı ıdi. Ankara Parti Başkanı adına IlyönkuSüveş kanalından bir manzara Londra 22 (A.A.) Avam kama karşı taarruzuna karşı koymak için pakt rul üyesi Erzurum saylavı Sükrü Koçak Buna mukabil, rasmda, liberal Mander, îtalyan Habeş mucibince bize terettüb eden bütün ta özlü ve değerli bir nutuk söyledi. Top cenub cephesindekı Genel Sekreterı anlaşmazlığı hakkındaki müzakereyi a ahhüdleri ifaya kat'î surette hazır oldu lantıda bulunan Parti Sa. 5 sutun 4 te] İtalyan ileri hare Habeşlerin cenub cephesindeki taarruz [Arkası ğumuzu bildirmeliyiz. çarak demiştir ki: ketinin devam ettiği istikametlerini gösterir harita Fransaya, Habeşistan, mütearrızm ta« Cenevrede konseyin önümüzdeki anlaşılıyor. Bu taarruz, iki koldan inki lınan haberlere göre AdisAbabanın şimayıs içindeki toplantısında, Almanya arruzunu akim bırakmak için icab eden şaf etmektedir. Kolun biri Sassabaneh malinde şiddetli muharebeler cereyan [Arkası Sa. 7 sütun 5 te] nın Fransaya veya diğer bir memlekete den Cicigaya, diğeri de Dananeden Har etmektedir. Ayni haberler Habeslerin M,,,,,,! IHIIIIIIIMIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIMII llllllll I" llllllllllllllllllll II1111 lllll lllll IIIIII ••<•! IIIIIIIIII t IIIII • IIII • MI lllll llll • rara doğru ilerlemektedir. büyük bir muzafferiyet kazandıklarını ve Harb harekâtı hakkında dün gelen bu müzafferiyette Veliahdin kumanda haberler şunlardır: sında bulunan kuvvetlerin büyük bir rol Habeşler büyük bir zafer oynadıklannı ilâve etmektedir. Veli Parıs 22 Ber' "• kazandılar ahd AdisAbabanın müdafaasını idare inden gelen ha Londra 22 (Hususî) Geç vakit a[Arkası Sa. 7 sutun 3 te] berler, Alman meIIIIIMIMIIIIIIIIIIIIIIIIIIIMIIIIIIIIlflllMllllimilllllMimiMI MlllllllltlllinillllllNIIIMIIHIIIIIMIIIIIIllMHMHIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIllllllMIIIIIMIIl hafilinin Avustur yadaki vaziyet ten dolayı fevka lâde endışeli görü Tfuruçeşme yolunda, yahut Beyler yıran bu halk düşmanlığını kalın, Nermin isminde bir kız çocuğuna ayrı nüyorlar. Alman * ^ beyi saraymm arka yolunda, ka yüksek, dimdik bir ifade haline geayn ayrı iki kadının analık iddia etmelen mehafıline göre, paksız ve üstii gökyüzüne açık bir tirmek olmuştur. yüzünden çıkan davaya dün Sultanahmed Habisburg hanedamermer sandukanın içinde imişiz gibi On altı yıl önceye kadar sarayt nı, Avusturya tah•kinci sulh ceza mahkemesinde bakılmış sırtımızı dolaşan soğuk ürperme sa halktan ayıran bu taştan ifade, sana tma çıkmak üze tır. Hâdıseyi kısaca anlatalım: ray duvarlarından geliyordu. ve bana «iğil> küçül, boğuh emrini redir. Arsidük Otto Ali ve Nezahet isimlerindeki kan ko Kaldırımın ta yanıbaşında, ayağı veriyordu. Bugün, o ifadenin on altt Angriff gazetesi bu hususta dıkkate mızın dibinden gözlerimizin kavrıya yıl b'nce, Atatürkün yumruğunda kocanın Nermin adında bir çocukları var şayan bir vesika neşrediyor. Bu vesi madığı baş db'ndürücü bir yüksekliğe yulaşan millet iradesile dır. Fakat, Fatma İlhan isimli başka bir yıkıldtğt ve rArkası Sa. 3 sütun 3 te] çıkan bu duvarlar mesafeyi, ufku, de arkasındaki enginlerin alabildiğine kadın bu kızm kendi çocuğu olduğu idnizi, engini sarayın odalıklart gibi açıldığı gündür. diasındadır. Buna mukabil Ali de çocuNezahet Ali kendi kıskanc mahremiyetleri içine Saray duvarlan artık hanedana ğun kendine aid olduğunu, fakat kansı sine lüzum gösterdiğinden bu muayene kapatmışlardı. karşı milletin asil tuğyanlarını dağtNezahet bir müddet kendinden ayn bu yapılarak rapor gönderilmiş ve dünkü En uzunboylu adam bu duvarların tan bir dalgakıran değil, en ytktk bir Edib arkadaşımız Peyami Safanın lunduğu için, çocuğu Fatma İlhana bak celsede okunmuştur. dibinde parmak kadar kısaldığım, en han duvarı kadar bile şerefi Ve necatırdığım ve kansı gelince çocuğunun bamakalesi üçüncü sahifemizde Tıbbı Adlinin raporu aynen şudur: mağrur adam tepesinden bastıran bu beti kalmamış bir taş yığınıdır. kılmasma mukabil üç yüz lira vererek ço«Ali, Nezahet, Nermin çocuk ve Fattahakküm altında küçüldüğünü, en Artık bugün, onların önünden, ey cuğunu geri aldığını ileri sürmektedir. manın yapılan muayeneleri neticesinde neş'eli adam bu duvarlardan sızan sen Ve ben, zafer şarkılarımızı avazıBundan evvelki celsede dinlenen şahidler Ali; Nezahet ve Nermin çocuğun kanlakasvet içinde boğulduğunu hisaederdi. mız çıkttğı kad*ır hayktra haykıra gc Edib tsmail Habibin yazısı de çocuğun davacıya aid olduğunu söy nnm gayet vazıh olarak A grupuna menSaray duvarlarınm belki mimarı çebiliriz. yarınki sayımızda lemişlerse de Tıbbı Adlî raporu bunu sub olduklan ve Fatma İlhanın ise ayni na bile meçhul kalan en büyük ga[Arkası Sa. 7 sütun 4 te] PEYAMİ SAFA yen de, hanedanı senden, benden acerhetmektedir. Mahkeme, kan muayene Arsidük Otto Iki analı çocuk Ansızm Viyanaya gelip tahta çıkacakmışî Tıbbı Adlî Nerminin Ali ve Nezahate aid olduğuna dair rapor verdi, mahkeme davayı salâhiyeti haricinde gördü Saray duvarlan Edebiyatfa kiiltür disiplini Maraşlaki Kanlıdere