13 Nisan 1936 Tarihli Tan Gazetesi Sayfa 1

PAZARTESİ | 13 NİSAN 1936 © N3$2 / 3655 EN EVİ TELEFON, 24318, 24319, —. 12 İ Sahip ve Başmaharriri Mahmut SOYDAN vd Sppeyie İs kuruş TAR ISTANBUL ÇOCUK BAKIMI müsabakası başladı ITafsilât 3 üncüde, resimler 7 incide) Boğazlara dair notamızı neşrediyoruz Buğazları niçin tahkim etmek istiyoruz ? Türkiye başkalarına temin ettiği emniyeti kendisi için de 2 İ Boğazlar meselesi Hükümetimiz tarafından verilen Botanm alâkadar memleketlerde u- yandırdığı ilk akisler, haklı bir dava- nn nihayet munsif muhataplar bula- cağı hususundaki ümitlerimizi kuv- vetlendirecek mahiyettedir. Lozan Konferanspda Boğazları! hususi bir mukaveleye bağlayarak gayri sskerileştiren devleti sadı, yilksek bir prensip olarak ii din etikleri gibi, Avrupayı Asyaya bağlayan tarihi bir yoldan harp ve ticaret gemilerinin serbest geçmesi değildi. Çünkü, böyle bir lizum, Tür- kiyenin kendisile harp halinde olmı- yan devletlere âit ber çeşit gemilerin Boğazlardan geçebileceğini; esasen kabul etmesile, zaten temin ediliyor. du. Hakikatte, devleti Boğazları acayip bir harita taksimatma uğrat- mak ve bu taksimatı ayrıca birt kım kayit ve şartlara bağlamakla, Lozan Muahedesinin birçok kısımlar rında tatmine mecbur kaldıkları Türkiyeyi, hiç olmazsa Boğazlar mın- takası gibi” as) can damarlarından birinde olsun zâfa uğratmak ve bu suretle memleketimizi herhangi bir tazyik veya taarruza açik menfez haline koymak emelini"takip etmek te idiler. Denizlerin serbestisine da- yanan yüksek prensiplerinin gerisin- deki asıl gizli niyetleri, kendilerine olmadığı kadar bize de meçhul değil- dir ki, yalnız ve yalnız bundan iba- yetti. Ancak, bu vaziyete rağmen, Lozan Konferansmda ve birçok israrlarımız sonunda, Boğaslar rukayelesine ko- nan bir kayıt, Türkiyenin bu cephe- ye ait emniyetini, yine az çok temin eder bir vaziyet vücude getirmekte idi, Bu kayde göre, berhangi bir te cavüz vukuu takdirinde, Milletler Cemiyeti Konseyinin kararı zerine, İngiltere, Fransa, İtalya; Japonya, miştereken Türkiyenin yardımına leceklerdi. 5 P Yakat 1908 tenberi Avrupanm kuvvet muvazeneleri değişti. Kuvvet muyazenelerile beraber düny emi yi fiklerin araları e taraftan çeki m Mz al iribirile boğazlaşanların dost oldu- ie li. Bu hava içinde de, bazı devletler, kendilerine zararlı bulduk- ları muakedeleri, beynelmilel hülkuk- ilik olmak üzere, İN bateri yırtıp attılar ve ni- çin yırtıp attıklarını da, yine diple- matik münasebetlerde bir değişiklik olmak üzere, yırtıp attıktan sonrâ Hzaha kalktılar. EB bir müessese halini alan, fakat | eter? emniyet ve nizama İsti- lan Uluslar Kurumunun Me kendi “Covenant, ini, sonra da beynelmilel ahitleri ne de- yeceye kadar saydırabilir bir mânevi kudret ve binnetice asıl gayesi olan müşterek emniyeti muhafaza bakı mından nasi bir ameli kiymet ifade ettiği ise, en son Habeş misalile, bi- hakkın şüpbeli ve ona güvenenlere düşünce verici bir hal aldı, 'Hulâsa, dünyanm siyasi durumu, bugün öyle bir manzara gösteriyor ki, Umumi Savaştanberi İmzalanan sayısız ahitler içinde bogulmamış ye- güne mukavele olarak yalnız Boğar- lar mukavelesinin kaldığı ve Avru- panm, kendi emniyetini telilikeye ko- Yan en anarşik vaziyetlerinden birin- de dahi, itibarı zaten sarkılacağı ka- dar sarsılmış beynelmilel hukuku i «ek dürüstisini göster- dahi iğ kiyenin, örnek bir dov- Tet halini aldığı söylense yersiz de- ğildir. durum ortasmda TArkası 5 incidel Ali Naci KARACAN stemek hakkını haizdir Hükümetimiz ağır bir ihmal suçu altında kalmaksızın bütün memleketi tamir kabul etmez ani bir baskına maruz bırakamaz Ankara; 12 (A.A) Boğazlar mukavelesinin müz&keresine iştirik etmiş olan devletlere Türkiye Hari- ciye Vekâleti tarafından tevdi edilen notanm metnidir : 1923 de, Türkiye Lozan'da serbes- Gi mürur ve gayri askeri hale ifrağ ahkâmını ihtiva eden Boğazlar mu- imzaya yauvafakat ettiği in umumi vaziyeti, siyasi ve askeri bakımlardan, bugün kendini gösteren, vaziyetten tama- miyle syrı bir manzara arzetmekte idi, O tarihte Avrupa Avrupa o tarihte silâhsızlanmaya doğru gidiyordu ve - siyasi kurumu yalnız beynelmilel taahhütlerle teyit edilmiş değişilez hukuk © prensipleri üzerine ibtina yecekti. Kara, de- eri çok daha az niz ve hava ku korkulacak mahiyet göstermekte ve temayilleri azalma yolunda tezahür etmekte idi: O'sırada ; Türkiye Bo- | gazlar mukavelesinin takyidi ahkâ- mını Milletler Cemiyeti o misakının 10 uncu maddesinin garantisine ilâ- | veten mumzi devletlerin, ve her ha- tükârda dört büyük devletin tehdit vukuunda - Boğazların müdafaâsına ve Milletler Cemiyeti eğen yi ey e bütün vasıtalar ile te- vessiil etmeleri taahhüdünü ihtiva © den 18 İnci maddenin teminatma gü- yenerek imza edilmişti. Akdenizde kararsızlık O zamandanberi, Karadeniz vazi- yeti her noktadan emniyet bahş bir müsalemet manzarasi arzeder hale gelmiğ, ve buna mukabil Akdenizde | yavaş yavaş bir kararsızlık teessiis “tmeye başlamıştır. Deniz konferans ları silâhlanmaya doğru bir inkişaf | göstermiştir. Deniz tezgâhları, ya: | kında denizlere şimdiye kadar erişil. memiş bir kudrette gemiler döke- cektir. Hava sahasında kuvvetlenme baş dördünrücü bir şekilde tezayüd, kıtalar ve adalardaki tahkimat mü. temadiyen tekessür etmektedir. Ahval ve şerait bu suretle tama- men değişirken, Boğazların tam em- niyetsizliğine çaresaz olması lâzımge len yegâne garanti de ortadan kalk- mış, ve en alâkadar devletler umu- mi bir ihtilât tehlikesinin mevcudiyo tini ilin ederlerken Türkiye, bu en- dişe verici emniyetsizliğin hiçbir mu kabil tarafı olmaksızm en zaif nok- tasından en fena tehlikelere maruz olmakta bulunmuştur. Türkiye, kendisine yapılan musir. | rane talepleri is'af ederek o zaman tamsmiyle ecnebi kuvvetlerin işgali altımda bulunan Boğazların askerlik- ten tecridini, kendisine verilen asgari garantilerin kıymetini, mevcut şe- rait altımda ve “Boğazların ve civar mıntakalarm gayri askeri hale ifra- ğınm Türkiye için askeri poktai na- zardan bigayrihakkın bir tehlike teş kil etmemesi” bakımmdan uzun w- zadıya tarttıktan sonra kabul etmiş- ti. Emniyet garantisini müeyyet madde Mezkür mukaveleyi imza eden dev | letler, Boğuzlar rejimini tanzim e- den mın heyeti umumiyesine ayrılmaz bir tarzda bağ bulunan emniyet garantisini müeyyid muka- velenin 18 inci maddesine o derece &hemmiyet vermişlerdir ki, mezkür garantinin askerlikten tecrit ve ser- bestii mürur “hakkındaki ahkâmm gayri kabili tecezzi bir parçasını teş kil etmekte bulunduğunu kati olarak teyit etmişlerdir. Bu hükmün tazammun ettiği ma- na şudur ki, emniyeti memleketin heyeti umumiyesinin emniyeti için Çanakkaleden bir manzara zaruri olan arazisinden bir parçası üzerindeki hukuku o hükümranisinin tenkisi, fili, ameli ve müessir temi- nat olmaksızın Türkiyeye tahmil et- tirilmezdi, Şurası da aşikârdır ki, bu garanti işlemez hale gelir veya meşkük kal: sa, bütün mukavelenin muvazenesi, Türkiyenin ve, Avrupa sulhünün 7a- TAN Sigortası rette isbat etmi; rantinin bugünkü mekanizması pek ağır bir surette harekete geçme rarına olarak, bozulmuş olur. Kollektif emniyet ağır bir surette harekete geçiyor albuki, siyasi buhranlar sarih sü. riki, kollektif ga- e (Arkası 10 uncuda| İtalyanlara göre eğer Roma, 12 (A-A.) — “Gazetta Del | Popolo” Habeş seferberliği muhasa - matm durdurulmasını imkânsız kıl - maktadır, diyerek harbe İtalya tara- Dindan £ güs'ün klarmın hel İdir. Yarı resmi “Giornale d'Italia,, güzetesi, Cenevre usul muamele: kanuna uygun olup olmadığı me #ini ileri slrmekte ve on üçler komi: meseleleri. Üzerinde hukukçular Komitesinin ob üçlerin tında, karar verdiğini ilâve etmekte- dir. Almanyada zecri tedbirlere aleyhtarlık Berlin, 12 (A.A.) — Stefani Ajan- sı bildiriyor: Berliner Tageblatt gaze tesi, İtalyan - Habeş anlaşmazlığının hslli için başlanan Cenevre görüşme» lerinin müsbet bir netice vermesinin uğuna kanaat hâsıl ettiği. Bu gâzeteye göre, izale etmek ve müta “ -. e Mi o | TAN,, ın mühüm bir içtimai yardım teşebbüsü | |! Okuvucularımızı Sigorta Ediyoruz! “Tan”, okuyucuları için hayati ehemmiyeti ha- iz büyük bir teşebbüse girişmiştir. Bu teşebbüs "Tan" okuyucularını kendilerine hiçbir külfet yüklemeden SİGORTA etmekgibi yüksek bir içtimai yardım ve memleket hizmeti ga- yelerini istihdaf etmektedir. Yalnız İngiliz ve Amerika matbuaftı tarafından büyük mik- yasta tatbik edilen bu mühim teşebbüsümü- zün bütün tafsilâtını, gazetemizin yıldönümü olan 23 Nisanda sayın okuyucularımızın isti- fadelerine arzedeceğiz. i İtalyanlar harbi durdurmuyorlar "İngiliz-Cenevre tuzağına asla düşemeyiz" diyorlar muhasamat durursa Negüs fırsat bulur ordularını tensik edermiş la verildiği takdirde “Ne- dusunun bakiyesini tensik 1 bulacağını ve Italyan feda- olacağını izah et - Ingiliz - Cenevre tuzağına cek kadar saf değiliz, demekte - in tesinin arsnılusal taahhütlerin ihlâli karar vermek hakkımı inkâr etmektedir. Bu gazete, salâhiyetsizliğine “İngiliz tazyikı al- 13 ler komitesinde Italyanlar lehine mühim bir rol oynayan Flandin rökenin temelini kurmak için mevcut yegâne çare zeeri tedbirlerin ilgasıdır Negüsün İngiltereye müra- caat ettiği doğru değil Adisababa, 12 (A.A.) — Habeş hü kümeti, Negüsün Edene, Adisababa TArkası 10 uncudaj yanimiimienksimmizmele ei TAN Sigortası