8 Mayıs 1941 Tarihli Son Posta Gazetesi Sayfa 2
Rusyada mühim Bir değişiklik t Muhittin Birsen ünkü gazetelerde mü! im | bir baber okuduk; B Stalin, Rusyada Başvekil vazife. sini bizsat deruhde etmiş, Bu salırları yazdığımız sırada elimizde mevcud olan kaber bun- dan Marettir. Bu değişmenin se - beblerine, omu icab etmiş olan şart lara dair elimizde hiçbir şey bu - lunmadığına göre, bu hususta ile ri sürülebilecek olan mütaleala- rın hepsj de, şimdilik €shminler- den ibaret kalır. Esasen, Mosko- va, kendi kendisi içinde kap yaşamayı seven bir âlemdir. Bu- nun için, değişmeyi icab ettirmiş olan şartları dair olarak onun biz zat çok bir şey söyliyeceğini zan- netmeyiz. Etraftan gelecek ölen haberlere, rivavetlere gelince, on-| | ların da Moskovanın hakiki te- mayüllerini ve gayelerini şöster- miye kifayet etmiyeceğinde şüp- he yoktur, | (Cemiyet için facaat ederkei bü tahminler İ ve her hüdiseyi tal vadan yapılmamasına dikkat ey-! i lemek. şanti, Bunun icim h ye müavyen we müsbet bir çe ve inden bakacağız, Garib ve korkunç ilâçlar rn Bir zamanlar hastalıkları iyi etmek için bit, tahtakı rusu, örümcek gibi haşa - : rat kullanılır, bu meyanda : iştiha açmak için bitlerden istifade edilirdi kemiren ermesi * Yirmi seneden fazla bir zama danberi Rusyavı Komünist Pa idare etti. Bizim hükümet dedi- #imiz kelimeyi bu parti, siyasi lü| gatten, Çarlık rejimi birlikte ilga etmiş « bulunuyordu. o Parti, Rusyanın idaresine ad kararlarını da «fera Komitesi» -bizde «İcra Vekilleri Hevetis- vasıtasile tat — bik ederdi. Partiyi temsil eden onur &ı salâhiyetli mevkiini işgal eyleyen zat, da, tabi! olarak, Rus ya işlerinde sözü en kuvvetle na fiz ve hâkim insan olurdu. Bu 2st, bir aralık Lenin idi: vefatı üze ne onun Yerine Bay Slalin geçti SON Resimli Makâle: ların çöğü yaratılış itibarile ya nikbin, ya bedbindirler, Göz- lerinde yu'pembe camlı, yahud da köra camlı gözlük bulunur. Bunla, Tı biraz dikkatle, biraz tecrübeyle, ziraz da Zamanla ayıfd edebiliriz. Zazaslarından kor inmak mümkündür. ük tehlike hiç gözlük taşimadıkları, her manzara gözle gördükleri halde pembe veya beyaz gös- L EDEBİYA Tiyatromuza aid yeni bir dedikodu ve bir cevab EbEYAZİNINL... Bilmem gördünüz mü? Son za- manda, «Perde ve Sahne> isimli, iliçi ve dışı resimlerle süslü aylık mecmuası bir tiyatro ve sinema yekdiğerinden POSTA Nikbinliğe ve bedbinliğe karşı kalkan zi muhtemel i Halid Fahri lsrarla, inadla, şiddetle nikbinlik gösteren veya bedbinlik saçan bir adamın karşsinda kaldığınız zaman derhal olmadığım düşününüz. Gelip geçen hâdiselere gözlerinizin önünde bir çi resmi yaptınız, bu hâdiselerin pembe veya kara görenin tah. minlerine uyup uymadığını araştırınız. Aksi neticeye dirde muhatabınızın niçin böyle yapmiş olduğunu düşü: tehlikeden Koruyacak tek kalkan budur. cıkmağı başladı. Başyazısının al. tında Perdeci imzası vardır ve bu ida pek tabii görülmek lâzum gelir: | zira, kulisteki adamın yüzünü 8a-). ve o zamandan bugüne kadar, Rus et dümeni onun elinde| Eski zamanlarda © zamanki mâ- nasile tababet böcek ve haşerattan büyük iatifadeler temin etmiştir. ha doğrusu büyük istifadeler temin| | oda) — > edildiği zannalunmuştur. Bu hay -| “Bilmem, her kimse perdeci ya. vanat her törlü hastalıklar ve vâ »İ man anam! Düşündüklerini acı - hatsizliklar için kullanılırdı. Böcek ., sert sert, diken gibi iğneler b: zi İve huşecatlan neler yapılmazdı ki? | çtarak İç ol iadan, biç gös İT: Bumhacı ldüelilen)i emerler; ge, | Gin 2 ONEM KR MM şarab, eksir yaparlardı. O zamanın) bazan bir feylesof, bir alim, & tib kitalfarında bu tertiblerin ta -| yğiz edası var, fakst muhakeme. - İriflerine sık sik tesadüf edilir İ idi amme BEN giri od ib s ke miş olan bir usulün de dar müfim bir vik bet mühim sebebleri olmak lizım. gelir. Acsba bunlar nelerdir? # Bu süğle ancak umumi h hakkı olmadığımız bağıra söylerler, Ozansog İzim yerk eserimizin acemiliklerile rşılaşınca perdenin kapanmasını klemeden çıkıp giderler. Vesti-| yerde şapkalarını siyerken de iyetro idaresinin seyircileri böy- acemi berberlere traş ettirmeğe bağıra 5 — Piyesinin ortasında çıkan Bu tertiblerin başlıcalarını der geşizelim: 1 — An: Anya ubel sineği» adi verilirdi. Arıları öldürdükten sonra! kuruturlar, toz yaparlardı. Bu-an vezw bakile karıştırılır ve şmç dö -| , İkülmelerine karnı lale Bari kere bu ar tozu kertenkele yağı ile halledilirdi. İdrar zorlukla.| nda dahi anlar kullanılırdı. Üç arı beyuz şarab ile içilirdi. Bu ilâç | fevkalâde müdrir sayılırdı. 2 — Bit: Bitler hem iştiha açici, hem stesi teskin edici mahiyeti ha. izdiler. İdrar zorluklarında da kul lanırlardı.Fakat bu takdirde bitlerin! idrar yollarına canlı olarak sokul- ması lâzımdı! Si nöbetlerinde bitlerden altı tanesi yutulurdu. Sarı Je covab vermek kabildir. göz - Bay Stalin'in doğrudan doğruya icra işlerini kendi eline alması iki sebebden ileri gelebili 1 — Rusyanın dahili siyasetin- de yeni bir islihale hareketi vücü- da getirmek. 2 — Dünyanın bu. karşısında Rus sıyasetine dal tif bir istikamet vermek, Birinci sebebi varid gösterecek| unsurlar yok R Rusvada yeni bir Ana ya N İikten reğllet bir cer ne doğru Rusyada bir takım yen görüşler peyda olduğumu gösteren * bu beyanat, Sovyetler âleminde yeni bir tekâmül ve istihale dev-| rine doğru gidildiğine delil telâk- edilebilirdi. Mümkündür ki, Bay Stalin bu istihale hareketini bugün bizzat kendi elile ve daha yakından idare etmek istemiş ol- Sun İkinci sebebi de varid göstere- cek unsurlar meydanda:r. Harb hayli ilerlemiş bir safhadadır. Dün nlıkta da faydaları görülürdü. 5 İrlikta sekiz. on adedi birden yu İlardu. Bu tertib çok ciddidir. Zacu- İtus Lasitanıs bu tertibi o hararetle tavsiye etmiştir. 3 — Tahtakurusu: Bu fena koku ls hayvancağız da idrar zorlukla - rında büyük rol oynardı, Tıb üz . tadlarından Dioskorid idrar zorluk- yanın tamam karışması için artık)larında, idrar yollarına tahtakurusu "Amerikanın bir adım daha ileriltozu idhalini hararet ile tevsiye 6! atması kâfi gelir. Bu serait icinde|derdi. Rusyanın daha uyanık durması, O Başka doktorlar tahtakurusunan| daha aktif bir rol ovnamıya veya- jcanlısını tavsiye (ederlerdi. Gene hud oynama ihtimallerine doğru!Dioskorid'e göre yatakta taze taze hazırlanması işzimgelmez mi? o İyakalanmış yedi tahtakurusu mah.) Hülâsa, Rusyadaki değişme, i8- Mi” ün h-men içilmesi sıtmayı or -| ter bu tasavvur etiğimiz çerçeve tadan kaldırmış. inde vukua glisin, isterse bu cer| 4 — Örümcek: Örümcek hasta. taşmış bulnsun. şüphe bedi Jaydaki steş nöbetlerini keserdi! Ö- Iemivecek efhet sudur ki Pay gömecek gu suretlerle istimal edilirdi. Stalin'in bizzat İcra Komitesi Re- Örümcek ezilir ve bu ezme bileklere leşe MN e. veya şakaklara vazedilizdil. yetler tarihinde in h mek hi sedir. O kadar kk bunun bir dö « çek geli bü gre be nüm paktası olduğunu söylemek te bile hata ihtimali az olur. âkis, büvük Rus inkıldbını, ir Tealt?m içinde, uzun âmüle ve muvaf fakiyete doğru müş olan Bay|d“ Stalin'in bu şeh kararı karmenda| o Yaralara örümcek ağinin vağ'i baska türMi düşünmektir ki yan-İyakm zamanlara kadar devam eden Uiştır. bir deva balinde kalmiştır. vE Zİ PR, 5 — Mayıs böceği: Mayıs böce- Hiffim (X irgem |ği, damla, kum, taş hastalıklarında — Ilanılırdı, Mayıs böcekleri ağzi Suriyeye kömür gönderildi ca,kapalı şişelere konur: güneşte Dünkü ihracatımız 700 bin lira.| kurutulur; sonradan toz haline ge- yı bulmaktadır. İhracat arasında en) tirilirdi. Bu tozdan hergün az bir mühimmini Suriyeye © gönderilen miktar alınırdı. 500.000 kilo binyit kömürü teşkil! Kuduz vak'alarında öcil bir ted- etmektedir. Diğer ihracat röeyanın.| bir olarak; hastaya üç aded kurutul da Almanyaya süsam, deri, İsviç '4 muş mayıs böceği tozu yutturelürdü reye kuş yeri, #üsam; ak dari, fin. ;Bu tertib 1710 seneğiride İntişat gt. dik içi vardır. (Devamı 7.nci sayfada) kabuğu, hastalığın derecesine göre boyuna, yahud kola bağlanırdı... ümcek ağı küğük yarkların; kesilmiş yerlerin üzerlerine konulur- İbuğunun içine kapatılir ve bu ceviz) kar havası sezmemek te kabil de.) seyircilem görerek mütcessir olan ii. Bilhassa tladığı, kıymet | arrirleri, aktörler, . kaç defa siz ve adi gördüğü zümre piyes) *KOĞUKÖY vepuruna yetişmek: üze- yazan "Türk muharrirleridir. Buna | re çıkıyorlar, merak etmeyin. di mukabil, bakkal çırağının zevkine | ye t€seili etmek mecburiyetinde ve hükmüne bile hürmetle eğil) Ktmilerdir. mektedir. Nasıl ki kendisi yazıyor:| , BU“ yer ai fili, 2... ENi kuruşluk bir koltuk sa a ME e hibi hemen hükmünü v kar. Bu hükmü vermek için bir kültüre lüzum yokti roda bu hakkı bakkal kurusa satın ain: r.» Ne zalim. hakikat diyeceksiniz? Evet, zalim hakikat... Fakat zulü sadete kültürs inden mi Acaba Küğü: arkadaşından aldığı lavsiyeye dan da zalim değil mi? Maamafih! inanır ve-ö ilen BE bu eğeti fyite kavramak 'çn, €-İTeb a ei ik oi sas d Perdecinin muhakeme çerçevesi içinde ortayı kaymak ve| üç sütunluk yanammn fikirlerini 10 maddede şöylece hülüsa eti doğru olur: i — Avaba neden bizde bir Türk romancılığı, bir Türk bikâ- yeciliği, bir 'Türk şiiri, bir muskiisi, bir Türk ressamlığı Türk heykeltraşlığı varda bir Türk piyes muharrırliği vok? 2 — Dünya edebiyatında bile asırlar arasmda kıymetli tiyatro muharrirleri pek az yetişmiştir. Meselâ Fransada son asrın Curel, Courteline değerinde kaç piyes muharriri vardır? 3 — Roman veya şiir, hoşa gi- derse okunur, gitmezse okunmaz. O zaman, yarısını okuduktan son- ra kitabın yarı fiatı değerinde biz cild yapılır ve bu cild kütübhane- ve konulur, bir daha da el sürül- aslında ek iiade- ü| 9 — Seyirci, memlekette piyes muharriri yetişecek dıye, iki sast bile fedakârlik ve müsamaha gös- İteremez, akkal çırağı bile... | (Cümleyi devama tüzum yok, ma- İ kslenim başında söyledik.) dah 8 — Tiyatro argosunda reklâmiıs kelimesinin kıymeti dan ileri gel i 9 — 'Tyattoyu idare edenle «ağız lar. Pakat telif eserlerimiz arasın güçtür. 19 — Ne zaman hasılatile geçi mini temin mecburiyetinde olma yan bir Devlet sahnesi kurulursa orada böyle tecrübeler yapılabilir. Fakat bugünkü tiyatro teşekkülle- rimizden bunu istemek yerli piyes muharrirleri lehine halktan ve ti- watro sen'atkârlarından maddi fe- dakârbk istemek demektir. İste Perdeci'nin makalesindeki fikirler sırasile bunlardır ve italik yazı ile ikt'bas ettiğim cümleler, kelimesi kelimesine, aynen kendi EZ. ifadeleridir. Simdi bu 10 madde “4 — Tiyatroda seyirciler her çe.İnin yanlışlarına, sakatlarına, hak- sid insanlardır. Perde açılın ta bi. sılıklarına madde madde, cevsb İSTER IiNAN, İSTER INANMA! Gazetelerden biri muharebe- yi en kısa bir zaman içinde bi - tirmenin çaresini aramış, düğü - ne düşüne: — Amerika yardımının hız- lanmasının bu neticeyi temin edeceği kanaâtine varmış. Mümkündür, fakat bizim ha- tırmıza daha çabuk netice ve- rebilecek, daha kat'i, ber halde daha insani bir baska çare geldi. Bu çare muhariblerden hiç birinin reddedemiyeceği kuv - vette bir tavassuttur. ISTER INAN, İSTER INANMA ! İtin Ezine, Cevdet Kudret gibi... bun-| da böylesimi dahi bulmak il | | | muhatabinizm saniimi rdığınız tak. niz, Nefsini- z. | vereceğim. Ta ki bir taraflı görüş e keser gibi yalnız bir tarafa yontuşlarını daha İyi ve açıkça belirtebileyim; “ Çünkü Türk mu harrirlerinin şerefi kadar milli « debiyatın müdafaası namına bunu bir vazife bilmekteyim. 1 — Yok değil; bilâkis Türk ro- mani, Türk şiiri, Türk hikâyesi, ikisi, Türk resmi ve | keltraşlığı gibi Türk piyesi de bilmesi için her şayden evvel göğr yözlüğü çıkar. ması lâzımdır. Ona Namık Kemoj- den bahsedecek değilim. Zira, Ak| mari şafri Goethe'nin $onrü doğan Türk fikirlerini Ga lanlar arasında ne yazık ki kem-| si de vardır. O kadar ki, Namık! lin yüzüncü yılında bile bir perdesini çlsun Şehir Tiyatrosun- | da açmak bebtiyarlığına kend bile erememiştir. Perdeciye, sahnemiz için birer İanilli hatıra dabi olsalar, Şemset- İtin Samiden, Recaizade Ekremden, Ahmet Mitat efendiden de bahse- decek değilim. Yalnız ona, Darül- bedayi kurulalı, 'Türk sahnesi telif eser veren bazı Yusuf Ziya, Faruk Nafiz, Celilot- Bunlar da vo acemi berberlerdir? |Vakıi Perdeci, sözde telife dost- uş gibi görünmek için yazısında bir kurnazlık ta yapıyor. Ezcümle İ garirobdan sapkasım alırken ba- ğıra bağıra söylenen mevhum s€- yirciden şöyle bahsediyor! Şayed kendisine memlekette ti- atro smuhariri yetiştirmek çin arasıra böyle lelif eserlere katlan- mak icab ettiği söylense bile (Mu- İ harrirler öğrenme | tecrübelerini, bu acemice stajlarını bizim para- mıza, bizim vaktimize, bizim uy-| kusuzluğumuza fuzuli tasarruf €-| derek yapmasınlar, siz de buna vasıta olmayın» der. Bunu okuyunca, hay Allah raz: olsun Perdeciden diye haykıralım mı? Fakat şura mi kak nin kendisidir. Yalmz sureti hak- tan görünmek yazı politikasına daha uygun düşmektedir. İşte çiğ hakikat! sı, san'atın bütün şubelerinde ki dini belli edebiliyor da yalnız i vatro sahasında ebedi bir acem Wieten kurtulamıyor? * İyi amma, Avrupada yetişen iyi kötü bunca piyes muharrirleri hep gökten zenbille mi inmişlerdir? Onlar için zamanla ilerlemek kabil de Türk muharrirleri için buna asla imkân yok mudur? Bu acemilik, çıraklık devresi ne zaman biter? Kaç sene| sürer? Yirmi yıl, yirmi beş, hattâ! otuz yıl bile buna kâfi gelmez mi?| Perdedi neden, kendi kulisinden| içeriye burnunu “uzatmavacak 0- dır, fakat Perdeci'nin bunu göre-| Ne düşünce! Demek Türk zekâ- n Sözün kısası Y ataklı vagon adabı E Ektem Tala N &rede o bin bir müykeisei eziyetli eski zaman yolcu * hakları, nerede şimdikiler?! Cüzehü riyetin medeni ve feyizli daresi 48” yesinde yurdun her tarafi demiry larla kuşatıldı, Burada bin, saat sonra ötede in. olnsan dediğin, kuş rsisalile sözü asıl şimdi hakikat aldır. Sabah kab” valtısını İstanbulda, kuşluğu Eskiş#” hirde, akşam yemeğini de Ankarada yemek kabil olduğunu atalarınza dü yurabilsek mezarlarnm içinde, hay retten denakalırlardı; Hele bu süratin yanında bir de özami istirahati temin eden bir d€ yataklı vagon Var ki azık tedbiri ve erken davtandığın, üç beş li da gözden çıkardığın gibi yolcu ğun celası salaya münkalib oluyor. Oluyor amma. o Amması varlı Medeniyetin nimetlerini beğenip d£ alirken onlağtsi bir takim da kendi” lerine mahsus adab ve erkânı bw lunduğunu bazan unutur gibi oluyo” ruzl Hani ya, tpkı “müstahzar “bif dâç satın alıp da sreti istimaliri © kumamiak, kele almamak & kabiline den iş görmüş oluyoruz. Yeni harfleri nasl “benimsedik, fakat mekteblere kaliğrafi — hüsnü hat dersi koymayıp da el yazıların okunmaz bir hale getirdi isek, pica" mayı da giydik amma, (sırtımızda dört peşli entariden de beter oldu. Sade picama mı ya? İngilizlerin. İskoçyahların kibrit çöpü imeeliğin deki bacaklari için yapılmış | gol pantalonu da bir takım açınar kü tüğün bacakların üzerinde bir ib” ret.. Kudretin ibreti! Haydi, kıyafet, diyelim ki b zevk, bir yakıştırma omeselesidir. Kıyafetini ihmal eden kendi kendi ni gülünç eder. Fakat başkaların” rahatsız etmez, hiç değilse. Lâkin adabı muaşeret denilen şey, camin min huzuru bakımından da kabili ihmal değildir. Avrupai zarf, mar rufunu da Avrupai görmek iter. Yoksa muhit, o mmazzeb olur, bizaf olur.“ Nitekim, dikkat ettim, içimizde leleri var ki iki kişilik bir yatakb kompartimanda tek bir yer krala" dılar mi, o kompartımanın büt ne tasarruf etmiş gibi bir İübalilik takınıyorlar. Çifter çifter kocama" bavullar, heybeler, çilek | sepetleri. enginar hevenkleri, hatâ © gazete kâğıdına sar'h büfün kalkan balığı getirip koyanları bile gördüm. Sonra #kinci bir şahsın da -hassa ten rabat olmak için aynı fedakâr. İliği yaparak- o kompartimanda mü “İsavi hak sahibi bulunduğunu kale almayıp da başka yerden ahbab davet eden ve onunla uzun uzun ve gürültülü sohbetlere koyulanlara da rastladım. Üst yatakta ise, bir ayağını altı. na alıp, diğerini aşağıya sallandı ran, kundurasını egümle diye yere fırlatan, dört kişiye: müşterek mus. İuğun suyunu tüketen, dört havlu- Dun dördünübirden kullanıp kirle- ten, pencereleri #tmstkı kapalı o da racık bölmede fovar fosur sigara içen, rengârenk © picamalarla' yağın ayak koridorda dolaşan babacanlar da karşima çikti. Diyeceğim: Bir ihsan medeniye- tin nimetlerinden müstelid olmak is terse, medeniyete karşı bizzat bir takım fedakârlıklar ihtyar etmekle mkelleftir. Bu fedakârlıklar. para, pul fedakârlığı değil, itiyadlardan, Mübalilikten yapılacak fedakârhk » lardır. Ve bu da zannolunduğu kadar güç değildir. Birazıcık etrafı tetkik etmek, herkesin ne türlü hareket et tiğine işaret koymakla olur. Medeniyet, konfor güzel şeydir amma, ber güzel şey gibi, meftun larından bir parça saygi bekler. E, Eksem Talu enaasanasanseneasesanssasasmsane sasssaasasessananas. Öğie ' İlin | Aleşam | Yatet lan Türk romancı, bikâyeci ve sa- irinden o kadar sitayişle bahsedi- yor da valnız Türe tiyatno muhar- (Arkası sayfa 6 sütun 5 te)
