6 Aralık 1939 Tarihli Son Posta Gazetesi Sayfa 2
SON POSTA E İnsan yüzü açık bir kitabdır & Yazan: Muhittin Birgen Zavallı türkçe! | Geçen günü, mekteblerda kullanılacak bazı kelimeler ve istulahilar için türkçe Ğİ mmmikabilleri ihtiva etmek üzere Maarif i Vekâleti tarafından tertib ve tabettiril » miş olan bir risale elime geçti. Bunun Bayfalarını karıştırırken hakikaten ga- | rib bazı şeylere tesadüf ettim. Tesadüf ettiğim pek çok garibeye bir misal olarak şunu göstereyim. Mekteb - lerde kullanılacak, kelimeler, tabirler, 18- tılaklar arasında, bir kelime var: Gaye. Bu, arabca bir kelimedir. Binaenaleyh | mekruhtur. Eskiler bu kelimeyi asırlarca ii kullanmışlar ve şimdi artık hududu ge - İ mişlemiş olan münevver bir Tür& nesli bu j kelimeyi tanır. Hayır, bu mekruh keli j meyi kullanmak caiz değildir. Burun ye- İ rine türkçesini kullanacağız. Merak ede- veğinize emin olduğum bu türkçe keli - me de «limit» tir. Yani, şu bizim dün Fransada sosyalizmin babası sayılan Jores her akşam işi- İnsan yüzü çok beliğ bir kitabdır, orün çizgilerinde ka - ği Birincikânun ©, © Sözün Kısası * Yazı Çok Olduğu için | Bugün Konamadı mi ilk okul öğretmen kur$ ve konferansları yetlerini tanzim ederek bir çalışma bül temin etmek maksadile birkaç yıldan tertib edilmekte olan konferanslart bu yılı içinde de başlanması kararlaştırılmış bu hususta bir program hazırlanmıştır. Bu konfersnslara buzünden itibaren DE lanacık ve her hafta devam edilecektir... İ, Konferanslar, bütün ik okul see rinin istifade edebilmelerini temin için Şe rin beş muhtelif semtinde verilecektir. B3* dıköy, Kartal, Üsküdar mıntakasındaki İcetmenler Kadıköy 13 nci okulda verile! sonr nsiara, Beyoğlu mıntakasındaki öğ retmenler Galatasaray Lisesindeki konfer3! başlıyor i İlk okul öğretmenlerinin mesleki daa # a ay wd gi lara, Sarıyer, Beykoz, Beşiktaş mıntakal “ dek! öğretmenler Fındıklı 13 üne okuld # konferanslara, Fatih mintakasındaki 1 menler İstanbul Erkek Lisesindeki konfe $ ranslara, Eminönü, Eyüb, Bakırköy munis e kalarındaki öğretmenler de İstanbul Kis sesindeki konferanslara devam edeseklei İN öğrendiğimiz fransızcanın «Limite ke - kimesi! w idi Bahsettiğim risale, bu kelimeyi böyle- İM ce tesbit ederken, diğer birçoklarile be- raber, evvelâ esas mefhum olarak İran - sızca kelimeyi alıyor. Sonra bunun kar- $i bitirdiği zaman cadde üzerinde bir kahveye gider, bir köşede yalnız başına saatlerce otururdu. Bir gün dostla - rından biri bu itiyadın sebebini sordu ve Jores'ten kısa bir cevab aldı: — Siz beni düşünceye veya kayale dalmış sanıyorsunuz, halbuki ben gelip geçen insanların yüzlerinre hayatlarının rakterinin bütün inceliklerini, hayatının bütün tarihini oku- mak mümkündür, fakat insan yüzü öyle bir kitahdır ki, herkese söylemez, pek nadir insanlar tarafından bın bir tecrübe sonunda, senelerce emek mukabilinde öğrenilmiş bir dil ile yazılmıştır, dünyada mevcud eserin en istitade lisdir, İnsan yüzünü tetkik etmeğe alışmız, çok fayda gö - YI İ şısmiş «eski türkçe» yi koyuyor ve onun! i karşısına da «yeni türkçe: yi. Şu halde,| İ mefbum: Limfite; eski türkçe mukabili:| © Gaye; yeni türkçe mukabili de: Limit, tarihini okumakla meşgu'üm, dedi. rürsünüz. * İran şairinin dediği gibi, ey evi yıkıla-| 81, acaba senin hangi hatanı düzelteyim?! Xojaij ngiiz Evvelâ, Gaye kelimesi arabca ise Li- Güm e AN mite kelimesi de İransızcadır, ikisi de bi- germe menim | VAZİfESİRİ Bu seneki konferanslarda bilhassa ders niği üzerinde ehemmiyetle durnlacaktır. tedrisat müfetişleri ve mütehassilar fa fından verilecek olan bu ders yılma sid İferansların mevzuları, pasif korunma, &l tekniği, tarih, rad işleri, okul MÖ İzesi, okul Kütübhanasi, deneme müşa yanmda şema halinde resimler, olacaktır. Bugün ilk olarak İstanbul Erkek iie $ © de, Kadıköy 12 nel okulda ve İstanbul İlisesinde pasif korunma mevzuu haki Hargin bir fıkra zim için yabancı olduğuna göre, türkçe içinde asırlarca yaşamış ve di! kapitü - lâsyonlarını kaldırdığımız zamandanberi!, . p İİİ türkçe tabiiyetini kabul etmiş olan İİ an İİİ kelimeyi kaldırıp bunun yerine Türkleri Salamnın konferanslar verilecektir. 3 Geçenlerde şark. Maarif İdaresi şehir ilk okul öğretmenli sahillerinde Al -İşinden başka köy öğretmenleri için de Kol man — şmiknatısiı feraneler tertib etmiştir. Köy konferansiğ $ maynlerinden bi - 'r. Şile, Yalom, Kartal, Beykor . Sarıyffi Hivti, Ryüb, Bakırköy olmak ÖZÜ Şimdi o hapiste bulunan omeğhur İ ds, Bü'e Zevç ile zevce, trenle Anadoluda bir seyahat yapıyorlardı. Tren istas- İ yonlarda durdukça, istasyon binaler ; $ i z a içine rine k ba - Çatalca, için tamamen yabancı olan bir kelimeyi! SARPER i | i yapıştırdığı O ko- üzerindeki isimleri okuyoslardı. Bazı i sekiz kaza merkezinde eğitmen kurslar! ii koymakt ane mana var? Avrupanın me- ür * tan, Japonların 12 wi di “ 3 kain'erle müthiş larının isimleri garib kelimelerdi, Nİ: Kğ lame ae i deniyet çorbasından içmek için , neden), . kokain iptilâ - dolayı frenk kaşığı kullanmıya mecbur! ç.. ie TL n © olalım? > ii - Wiz sinema yıldız. Saniyen, bu kelime, kat, Enternasyo “İlanından Margaret | hayet Eskişehir istasyonuna gelmiş- lerdi, bulundukları vagon istasyon bü- Jesinin önünde durmuştu. Zevç, zev- runun kaptanı, Öğretmen kursları Matur Kura, bi |. yaanberi tatillerde ve ders eyler Vİ tün yolcularını SAğ ginde ilk okullarda yapılmakta olan özi | mal, Ekstrem, Motör, Telefon gibi, en - ik... lk * salim ki -İlara bu yıl da devam olunacaktır, Um! f Pm çi Burton o kuvvetli di idik? . sa araya Çi -ilara bu yıl da ği ternasyonal bir kelime di ildir. En - Nereye geldik? .İmahiyette olan bu kursları devam e değildir. Kn «iadesi sayesinde Zevç pencereden baktı, büfenin kurmakla mağ -|mahiyette ea İN ternasyonal kelimeler, hiç bir milletin W pmalı sayılmaz, burun için onları alıp kullanmakta mazarrat değil, iayda var - dır, Fakat, Limite kelimesi halis bir Lâ- tin - Fransz kelimesidir. Salisen, bu kelime Lâtin - Anglo-Sak- sw Âleminde, ticaret muhaberelerini kı- saltmeak üzere kullanılan kotlarda «fat haddi» manasını ifade-için bir dereceye kadar enternasyonsi bir mahiyet sahibi ! olabilir. Ancak, bu tarzda kullanıldığı 24- ( man, bizim «gaye» mefhumile alâkası i yoktur. Meselâ, «limitlerinizi bildiriniz» İ | | —— — SS rordur. Londraya yasanın kadroları tahdld sedilmiş ve J ayak basar basmaz, ilk işi telefona koşup İyursta çalışaenklar 40 kişi olarak tesbit gefarethanesine malâmat vermek olmuş -|lunmuştur. i tur, Burada kendisini telelonda konu -| Bu seneki kurslar basit vasıtalarla deni şürken görüyorsunuz. meler, ve yazı kursu olmak üzere $ki groP | « i DE ta toplanacaktır. Kurslarda fik okul mü! Parükalara. dair (ta idat, programının bazı bahislerinin talebel€ vi p i anlatılmasında ve-ders vasıtalarının ö İngilterede hâkimlerin vazife halin. İsviçrede geçenlerde saatçinin biri hiiç |ve ikmal'nde güçlük çekilen ders Aletleri i de daima başlarına böyaz bir perüka| garmıyan bir saat yapmağa muvaffak |Xolây bir şekilde imol olunacaktır. Bu a taktıkları malümdur, bunlar perüka -| olmuştur, Saat tebeddülân O havalyenin va Erge” & in a sı. olarak dava rüyet edemezler. İtesiratile işlemektedir. Hararet derece - Perili li ri m Perükanın tarihçesini kısaca anlata-sinde en ufak bir tehalüf saatin tam ÜÇİzere üç yerde açılacaktır. Kurslara bü dım; gün işlemesini temin eylemektedir. Saat İyalrız beşinci sınıf öğretmenleri devâm Perükanın kimler tarafından ve han bu suretle hiç dunmamaktadır. ceklerdir. gi tarihte kullanılmağa başlandığı tail Onu yalmz makinesinde husule gele- e rey — surette bilinmemektedir. cek bir sakatlık durdun inilei Direr bu belâdan kurtulmuştur. Kadın, artık'İ Jeyhasını gördü ve cevab verdi: kokain delisi olmadığını isbat için İngi-/İ © — Büfe isimli bir istasyona! liz mahkemelerince aleyhine verilen Ne çakçılık kararının ref'ini istemiştir. ss Artist, «kokain kullanırken deli gibi olmuştum. Elime geçen parayı türlü tür- Tü içkilere veriyor, gece gündüz sefil, murdar bir hayat yaşıyordum.. Allahı - ma çok şükür ki şimdi kurtuldum» de - lerin hakkile istifade edebilmeleri için vd gibi misalleri daha *yüzlerce kelimeden almak gayet kolay bir iştir. Vesile, düş - #ükçe bu nevi münasebetsizliklere karşı mukavemet için bunları doğuran ters ka- faların ters mahsulleri ile meşgul olaca - gm. Türk olarak, Türk halk kütlesinin bir münevveri sıfatile bunlarla mücadele etmek farzdır. Yoksa halimiz gittikçe denildiği zaman «azami ve asgari fiat had erinizi bildiriniz» manası anlaşılır. Gaye ise büsbütün beşka bir şeydir. Rabian, gâye, maksad, hedef, eri uzak veya en yüksek had manalarına gelir. Hatti «ideal» manasına da çok yaklaştı- ğı olur. Daha ziyade manevi manada kul- İİİ anılır. Bunun slelitlak bir «had, veya | parab Olur. ö İ etudude mefhumu ifade eden Limite ke-| , Bitirmeden evvel şunu da söyliyeyim: İN iimesile alâkası çok cüz'idir. Bu ters zihniyet bizim değildir. Henüz Eamisen, gaye kelimesi, bizim milli teşekkülümü tamamlamadan Avru- ve kültür kardeşlerimiz, coğrafya ve ta-| PAYA gönderdiğimiz bir takım «ham.ka - NE mı il ölen bir sürü insan | flar» var. Bu ham kafa, Fransız, İngiliz İİ kerüelerile birlikte asırlardanberi müşter) ye e e yeken kullandığımız bir kelimedir. Arab.) kültür tenceresinin içine düşüp o ten - ŞİİR lar, Farslar, benimle birlikte «gaye» ye |cerede pişiyor ve buraya geldiği zaman b il İ online v «gaye» derler. Neden dola) bu kelime |de artık bu memleketin bütün tarih! var- | e er ünü Lenieii lığı ile olan alikasını kesip onların ka - ” barek” fası ile düşünen, onların gözü ile gören Sadisen, göçen gün bir makalemde de| bir insan oluyor. Bizim için, asıl mek - söylediğim. ga, bü kelime sade on sekiz|ruh olan tey, bu kafa ve bu zihniyetur. İİ miyon Türkiye Türkünün asırlardanberi | Her İyi Türk, bununla mücadeleyi ken - kullandığı keltmelerden değildir. Türki-|disi için bir borç bilmelidir! ye hududleri haricinde ve her taraftan ik, İett, Birgen bu hududlara bitişik olarak yaşıyan on İSTER İNAN, © milyon Azeri Türkü de benimle birlikte N © bu kelimeyi ayni manayı ifade için kul- İİ Yandığı gibi, ayni kelime Hazer denizinin öte taraflarında da ayni suretle yaşamak- Küçük Finlândiya bu dakikada işte 6 gün oluyor ki ken- tadır. Hatta, Hindistanın melez dilleri ga-İl disi ile mukayese edilemiyecek kadar büyük ve kuvvetli bir düşmana karşı mukavemet etmektedir. ve öyle görünü- yor ki, daha da mukavemet edecektir. Dünyaya verdiği kahramanlık nömeneleri sayılmakla bitmez: rabilecektir. Sast-İ stan minesi vücnde getireceklerdir. Romalılar zamanında perükalar pek bü |Şi bunun da vukubulmıyacağını, sâaün)jar 16 İkinetkâmun 940 ta başlamak ve 8 yük bir rağbete mazhar bulunmakta idi. |900 sene işliyebileceğini temin eylemek-İyıs 940 ta bitmek üzere 12 hafta devam Bunları hem erkekler, hem de kadın.| tedir. ME lar lakarlardı. Romanın en meşhur şa miştir. z ind i ilinden dovenai in anltlığına Bİ Kom kadınlar sarma yapılan bey|Parti kaza kongrelerin&” re. en yüksek perükaya sahib — Olmak) eyerde bile bunlar saçsız olarak vü - # hususunda Romalılar arasında adeta Te-| onde getirilirdi. Perükalar ayrıca taşa başlanıldı kabet vardı islenirdi. ” Bilâhare Romalı kadınlar bu perüka ye güne göre tebdil edilir. | Cümhuriyet Halk Partisi kaza koni lar: dahs kolaylıkla taşımak ve başları-| 4. Unutmamak icab eder ki moda o|lerine dün akşamdan itibaren Vi na uydurmak üzere saçlarını traş ettir| zamanda bile hüküm sürmekte id. £ | tr. İlk kongre din akışam sant 20 de HZ NE mişlerdi. Romalı kadınlar günün muh) Orta çağ devrinde perükalar aşağı |şiktaşta yapılmış, kongrede İstanbul vat . telif saatlerine göre perükalarının Terk | yukarı ortada kalkmıştır. Ancak, Kral | Esi parti müfettişi ve kalabalık bir i lerini değiştirirlerdi. On Üçüncü Louis'in devrinde - On Al-|ti kütlesi bulunmuştur. Kaza idare bei Alelekser sabahları sarı: Öğleleri maltınsı asırda yeniden ortaya çıkmıştır. | yeti reisi Zühdü Çubukçuoğlu bir n Wi il vi, akşamları siyah; geceleri beyaz ve-| Fransa iht1AH kebirine kadar peri-)2öYlemiş, partinin cümhuriyetin ân ya kırmızı perükalar takarlardı. kalar hüküm sürmüştür. Ondan sonra | don sonra on altı senede başardığı Roma İmparatoru Mere Aurele'in ka|tedricen yok olmuştur. anlatmış, Beşiktaş kazasının rısı İmparatoriçe Faust'ne 19 sene içinİ Bugün İngiliz hâkimlerinden başka amm. e EZ 300 den fazla perüka istimal eyle -İperüka oktur. — : m TAKVİM : Ni İSTER İNANMA! BİRİNCİKÂNUN Kayakla bütün gece koşarak bir cepheden öblümüne yeti- 4 şen küçük lot'a, Sabahleyin penceresini açıp ta ortalığı kar fırtinam İçin- f di Mİ ye kelimesini bugün bile kullanmakta - dır. Bu kelimede, sade bizim on sekiz mf. yonun değil, bizimle muhtelif tarzda kar- deşlikleri olan dahs birçok milyonluk (6 kütlelerin hakları vardır. Dünyanın bizi GU birbirimizden ayırmek için para veya İ” dipçik kuvvetile yapmadığı kalmazken biz kendimizi kendimizden ayırmak için, © neden dolayı bu kadar ısrar edelim? t * F İşte, birkaç mülâhaza. Bu mülâha - ! © zaları daha uzatmak ve «gaye» kelimesi de görünce; — Bügün Rus teyyareleri bizi bombardımana gelemiye- cekler diye düşünen şehirli şimdiden terihin malıdır. Radyonun düğmesini çeviriniz: Dünyanın beş kıt'asından gelen her ses küçük Finlindiyanın Türk menşe'ine lâyık büyük kahramanlığını terennüm eder, fakat gördüğü möza- heret sadece manevidir. Şu halde ortada menfaat olmadıkça küçük devletin ker hangi bir yerden yardım göreceğine: INANMA! Bombardımiin neticesinde harab olmuş bir şehrin 1siz sokağında bir gazetecinin: — İstikbal için ne düşündüğü hakkında sorduğu susle: — Noel bayramna hazırlanmak üzere evimi tamir etti- receğim, diyen İhtiyar kadın, K Koca bir filoya karşı tek başma saldıran genç tayyareci, İSTER İNAN, iSTER z” 5 EVPOPİNES» 7 yy e e ws 1 Pass BR BİSE
