24 Kasım 1939 Tarihli Son Posta Gazetesi Sayfa 2

Hergün Türkçeyi anırşiden | Kurtarmak lâzımdır? Ç.... Yazan: Muhittin Birgen (Baştarafı 1 inci sayfada) büs durak levhası tesadüf etti: İstensel Durak Kelimelerini okudum. Bu, şu bizim vaktile «ihtiyari mevkif> diye tanıdı Rımız çeyin türkçesidir. «Mevkif. ga- yet güzel bir istihale ile «durak» oldu ve her tarafa yayıldı. Durak kelimesi, bugü-| nün mah değildir. Türkçe bunu öleden- beri kullanırdı. Hatta Kur'an okurken a. yet sonlarının birer «durak» olduğunu ey- derde ünnelerimizden bile öğrenirdik. İstensele gelince, malüm, «isten» vel «eh. unsurlarından mürekkeb. yeni bir) icaddır. «İsten», «istemek, aslından gelen | ve - güya- isteme manasını İfade eden| garib bir mahlük, ve «sel» de, fransızca. am el ve al şeklindeki nisbet edatlarının taklididir. İstensel, ne mükemmel bir ke- Jime! Bu levhayı o sokağa koymuş olan belediye, kim bilir bu güzel türkçeden dolayı ne kadar iftihar etmiştir! Gene bir zamsndanberi gözüme çar - yor: Güven Sigorta Sosyetesi Bu da güğl bir şey olsa gerek. Su «şirket. diyebildiğimiz kelimeden, çok şükür, bizi nihayet kurtarıyorlar! Sirket, şerik, iştirak gibi mendebur kelimeleri kullanıp ta şarklı kalmanın ne manası yar? Garblılaşmağa karar vermedik mi? Âlâ, fransızca kelimelerini alıp Sosiete, aasosiye ve assosiyasyon demek varken bu türkçe olmıyan şirket, serik ve istirak kelimelerini kullanmak bir kabâhet de - AN midir? İste, size iki misal. Piri diğerinden du. ha münasebetsiz, biri diğerinden daha saçma ve biri de diğeri de bamlarımızca ne Türklüğün, ne de Avrupahliğın iyi an- Taşılmadığını gösteren iki acıklı misal, E- Per bunlar, slelâde, bozuk ve ters ksfa'ı İki ferd tarafından ortava atılmıs olsay- dı o kadar ehemmivet vermezdik. Biri, bir beledivenin etile, diğeri de iki büyük 'Türk bankasının kalemlerile vazılmıs ke. | Timeletdir. O beledivenin kelime ind e - dip her gün ha'kın göreceği bir levha yapmıya, ve 6 bankaların türkee asırlık, «sirket; i yerine bu £i kelimesini kul-| lanmıva ne hekları vardır? Bunlar be -| banka mıdırlar, yoksa di akademileri mi olmuslardır? bi Fakat, bunlar yalnız ili misa bir de mekteb kitab'arırı D den gecirerek olsak bu m daha pek #ariblerine ve pek sacmalarına teradif e. | deriz. Bu kitab'ar da, Maarif Vekâleti de-İlarından' kaçmışlar, İmana (gelmişler diğimiz milessevenin kontrollinden - tinly. zırhlının etrafında dört dönme kı mahud evanlıs kitabe ın geetiği gibi! .|”” N i emistir. Simdi bu kitâblar. veniden er. | bs$lamışlardır. Bu sırada zabit ve as- den gececekler ve henüz dille birlesip|kerler mendilleri, flâmalarile kendi - klâsik olmamış kelimelerden temizlene-|lerini korumak istemişlerre de muvaf. çekleri “e ii , fak olamamışlardır. Arılar zabitlerin Zavallı türkce ve zavallı mekteb! Mriyelilerin her tarafını dehşetli * rette sokmuşlardır. Nihayet mağ Atatürk, tesebbüs ettiği büyük ipilâb |lâbiyetini kabul eden koca Newcastle çeşi zan Türk ii xırhlısı &. O. S, işareti vermiş, Portland öy elen “İlimanı behrf zabıtası meseleden ha » Sia berdar edilmiş, zabıta da arıların sa - milM davalardan biri idi. Ye'ahnta *eseb.| çağırmıştır. Kovanlar zırhlıya a is. tabi surette Ata-İnakledilmiş ve bu savede arılar bap - n elinden çıkıcak, teknisyenlerin! sol ilmi: #mdi hir ellerine girecekti. Bu tökrisvenler, Mi | <p abilmislerdir. Gimei busırklının zancı Murad Bevir Ahkâm Müzaye.)72bt ve neferleri bu vak'anın birer hat decileriz diye adlandırdığı eski ülemanın| 11725! olarak yakalarına birer arı To - veyahud medrese hsoftalarınm volların. |zeti takmaktadırlar. dan gittiler. Atetürk'in «vur!s dediğini öl.| dürdüler ve bu suretle Evrenseller, Ar *|raşacak olursa, on, on beş sene sonra #ohusallar, acunlar, macunlar meydana | Türkiyevde türkçe bilen münevver kel- geldi, mıyacak demekte mübalâğa yoktur! Fakat, Ahkâm Müzavedecileri eski ahikâim müzavedecileri olmakla beraber se Atatürk sultan değildi. Bu gidisin yanlış Oo Arada sırada, hatıra geldikçe bu mese- olduğunu görünce, denis bir ric'at hare-|leye dair bir takım yazılar yazıyoruz. Fa- keti yaptı ve geri döndü. Fakat, teknis - | kat, yukarıda kaydettiğim İki misal gös - yenler, yani Ahkâm Müzevedecileri #le|teriyor ki bu mesele, günden gline ehem- bunlara aldanm arklılarından yürümek |miyet kesbediyor. Zannedersem, o bahis, İstiyen bihaberler bir türlü dönemediler.İhalen bir devlet meselesi olacak derece- İste, bügün memlekette dil bakımından İde mühim bir şey olmuştur. İlk iş olmak mevcud olen korkunç snarsi bu hadisenin | üzere resmi ve yarı resmi müesseselerin Bir. türkceye tamamen yabancı olan bir takım alelâcavip kelimeler ku'lanmalarını ol - sun menetmek üzere sıkı bir nizam ko. nulmas, hükümetin bu sehada ilk yana- cağı iş olmalıdır. Bu suretle, hiç olmazsı devlet elile yapılan neşriva'ta fonalığın bir dereceye kadar sahası tahdid edilmiş e Uk alirim mz İSTER İN Alman radyosu şu sözleri söyledi: liste hazır bulunanların ek: müdafaa etti ve şunu söyledi: gösterdi. ZArıdarın hücumuna Eğrıgan . Fir İngiliz zırhlısı?.. Arılarla bir zırhlının arasındaki mü nssebeti okuyucularımız dnlıyamıya - caklardır. Evet, İngilterede limanlar - dem birinde bulunan koca bir İngiliz grhlis* srıların hücümuna uğramış ve bu hücumda grilar galib gelmişlerdir. Vak'a harbden bir hafta evvel vukua r. Zırhlının ismi de «Newcast- r, u zırhlının demirli bulunduğu li - manın civarındaki çiftliklerden birin. de bulunan arıl4r hep birden kovan - ». Eter| Eğer bu hale bir nihayet vermek lâzrm olduğun uanlıvamıvorsak. Allaha ya'va. rahm da bize akl versin. Yek, eğer anla. yorsak Alish Maarif o Vekilimize kuv, vet İhsan etsin! Bü amarsinin ortadan kalkması icin, maarif makinemizin normal felevisi kifa, yet etmez. Olinküi, bu makine, bir zaman. Ter, kendisine atl bütüm <atâhivetlerin bir kac gavri mütehassıs Müzavederi rlina İntikal etmiş olmasma karsı hir hir mı kavemet kudreti röstermiz değildir. Bu - Bun #ibi, bizim mekteh kitahlerımız da mekteb kitabı varmayı bir tlearet ve sa, Bayi mövzuu yaprms olan müsli? ve ta. bilerimizin ellerile düzelemez. Cünleii m. İar iin asil gave. masrife kitah kohel ettirmek ve bazmaltır. Runum fein. türir. çeyi busünkü anarsiden kurtermek irin fosust bir mavret ve hatta fevkalâde bir hamleve Mtlvac vardır, Biz bu ravret ve Hamle, mizal türk - cenin ne demek olduğun biler ve va - zan, ve genc olmak kasebile enerli ba - kımından hen? venis stokları bulunan Maarif Vekilimizden bekliyoruz. Eğer np da bu hamlevi bizzat sevk ve idare et - mez ve mâârifin ufak tefek şeylerile uğ. İngiliz radyosu dâlşu sözleri söyledi: vaziyet hal yanma harbi yapıyoruz, bir kale barbi miştir. İSTER Muharebenin çıkmasından bir gün evvel çıkıp çıkmıyaca- ği noktası etrafında bir mecliste münakaşa ediliyordu, mec. iyeti tehlikenin önüne geçilk mez bir şekil aldığı fikrindeydiler, fakat bir zst aksi kanaati — Almanya bugüne gelinceye kadar istediklerinin yüzde doksanını tek damla kan dökmeden almıştır. Geriye kalan yüzde on için şımdiye kadar kazanmış olduklarının hepsini de tehlikeye koymak istemez, harbetmez. Fakat hâdiseler 24 saat sonra bu fikrin yanlış olduğunu — Müttefikler Alman ordusunun niçin Wa ğini merak ediyorlar, sebebini araştırıyorlar, snler, Alman ordusu beklemeyi bilen bir ordudur. — Harbiye nazın Hor Belişha Avam Kumarssında askeri nda izahat verirken ebiz bir yıprama ve da- İNAN, öğretirler: Kaide doğru ve riyet itibarile İster mevzuubahs olsun, Yadır SOZ ARASINDA m Hergin bir fıkra Demek siz de benim gi Kibrit kral İsveçli Kruger işleri nin iyi gittiği zamanlerda bir gün yol- ; da kibrit satan hir kadına rasgelmiş- #i. Kadın, Krugere bir kutu kibrit w $ zatarak: i — Almaz masınız? i Demişti. Kibrit kralı, gülümsiye » ? rek: — Ben de sizin gibi kibrit saterrm Cevabını verince, kadın. Krügere dikkatli dikkatli bakmış. — Demek siz de kibrit setarsınız mösyö, demişti, Demek siz de benim İ gibi hayatta muvaffak olamamış bir i İ insansınız. N m İngiliz hastabakıcıları Futhol oynuyor! ; Londranın şimalindeki ordu hasta - nelerinden birinin hastabakıcıları boş zamanlarında çimen sahslarda futbol ar. Bu oyun o kadar bü yük bir rağbet görmüştür ki, futool me AN, İSTER Ticaret âleminde esaslı bir kalde vardır, ticaret ilminin alfabesi addedilir, bu hayata intisab edenlere ilk olarak onu — Hiçbir teşebbüste kazanabilecek miktardan fazlasını | tehlikeye xoyma, derler, aksi takdirde ticaret yapmış değil, | kumar oynamış olursun. clan zatın fikri est prensipe uygundur. Fakat insanlar ekse- dilerini kârdan ziyana götüren bardağa fazla konan tek dam. s Tek damla... es i münakaşa emasında ekalliyette kalmış zevk, ister içki, ister ağlenee veya ticaret itidal haddinde kalmayı bitmezler, ken- Meşhur Cambridge Üniversitesine Giren kadın İngilteredeki üniversite ilmi mühim ir hâdiseye şahid bulunmaktadır. Meşhür âlim Cambridge üniversitesi | müderrisliklerinden birine Mis Do .! rothy Garrod &dında bir kadm tayin olunmuştur. İngilterede ilk defa vuku ulmaktadır. Mis Dorothy Garrod arkeoloji mü derrisi olmuştur. Oxford Üniversite mesi bulunan Mis «Garrod» Kud valişinde, Musulda, Antakyada, | arıkta, Irakta vaomış oldüğu er yüzünden büyük bir şöhtet il kazanmıştır. Karmel dağinde yapmış| olduğu taharriyat bilhassa çok kıy imetli neticeler vermiştir. Bu tayin © keyfiyetinden bahseden! (Dev Telgraf) gazetesi Mis meşhur Âlim rahib Breuil talebesi | olduğunu teberüz ettirmektedir. | Cebelüttarıktaki taharriyet ve tet - ah'b Brewil'in talebi üzerine | Mis Dorethy Carrod bu mıntskada bir insan başı bulmuştur. Meşhur İn- giliz profesörlerinden Sir Arthur Ke. İth'a göre bu insan başı Neanderthal devresinden kalan en iyi muhafaza e- dilmiş baştır. İngilterede arkeoloji ilminde kadın. lar mühim bir mevki işgal eylemekte. dirler, Dokuz haftadır evine gidemiyen kumandan İngiliz orduları erkâmharbiye reisi Ge. nerai İronside 1099 harbinin başladığın- danberi, yani dokuz haftadır, bir kerecik alsun evine gidememiştir. Harbiye neza- retindeki dairesinde bir yatak kurdurmuş clan general, burada gecelemektedir. rak" diğer bütün bhastöhelerin hasta « bakıcılarına da sirayet etmiştir. İNANMA! Roma sadvosu ise şu mütaleayı izhar etti: rruza geçmedi- merak etme- — Torpil barbi bitaraf devletleri de ızrar etmeye başla- mıştır. 2 gün içinde batan bitaraf gemilerin sayısı 6 dır, ac- tık Şimal denizi denizcilik için zehirli bir deniz olmuştur. - Muherib devletlerin sözlerine göre muharebenin uzun sü- karşısındayız> de ğine: İSTER receği muhakkaktır, batan yapurların milliyetlerine göre harbden bitarafların zarar gördükleri de muhakkaktır, © hal. de bu muharebeyi endişesiz seyredenlerin mevcud olabilece- iNANMA! | bulur Garrod'un |“ “İk hayvan ihracatını kısası Msi & Ekrem Talan mii KK anaatin tükenmez bir haziner ideslin «bir lokma, bir hırka.* olduğu, tevekkülün gemisi denizaltla * rından korknıadığı ve maynlere mey * dan okuduğu, kazarcın ayıb gibi yiz * lendiği eski devirde, çocuklar parâ nefreti telkin etmek terbiyenin başlıcâ esaslarından biri idi, Hemen hiçbir şair, edib yoktu kit «Viedanları satın alan, her türlü foza * hat irtikâb etmek imkânmı veren O yuvarlacık madencik..» den Jânetle bahseder bir manzume, bir mensurf vücude getirmesin. Paradan bu iğrenti efkâri şaşırtarak ihtirasları, uzun müddet tazyik altında dura bulundura mihayet infilâi ettirerek makös neticeler verince, onâ karşı nefret telkini de ana-babanın tere bive programlarından yavaş yavaş si * indi, Ai namuskârane kazancın hayal gayelerinden biri olduğu, pata * nın her türlü muvaffakiyete kapı aÇ * tığı çocuklara öğretiliyor, garb müel * Bflerinin kazanç yollarını gösteren © * serleri beril harıl tercüme ve gençler hediye ediliyor, para bahsi âr ve ha * yayı mucib görülmüyor, her evde bi9 kumbara. gelecek nesilleri artırma vö zengin olmanın hazzına alıştırıyor, hâ* sılı köhne ve yanlış o bir telâkki dabi gene öyle köhne ve yanlış diğer telâk” kilerin yanına gidiyor. Zaten biz eskiler o t İletmiş olsak bile, bugünün çoc: tile bizim olduğumuz gibi cena Orun kemm kımından kü yfiy büyt ve idraki realiteleri daha çabuk kavıK yor ve benimsiyor. Misali; bir Fransız gazetesinde oku * duğum su fıkradır: i Eski kafalı bir büyük baba, on y8.* şındaki torununa paranın değersizliği” Tkin için diyor deiğm! Dünyada, ( parada dah kıymetli pek çok şeyler vardır. Çocuk hemen cevab veriyor: et, büyük habacığım.. biliş t onların hepsi de gene pa” ile e ine bizim aldığı “ E Erem Tale Yunanistana hayvan ihracı a 23 (A.A) — Haber aldığı” mıza göre, bir taraftan Yunanistan olan ticari lelerin — inkişaöni hizmet etmek Ve diğer taraftan yur “ dun İzmir ve Trakya mıntakaları c20* *emin eylemeli gayesile İzmir, Dikili, Kuşadası iske © lelerile, Trakya (o canlı hayvan ihr merkezlerinden Yunanistana müh miktarda koyun ve keçi ihracına, 1109 earet Vekâletince müsaade edilmiş V€ alâkadarlara bu hususta tebligatta bU? lunulmuştur. Lord Loyd Sofyadan Belgrada gitti Sofya 23 (A.A.) — Sofyadaki ika» meti esnasında birçok Bulgar ricali mül&katlar yapmış olan Lord LloY' bu akşam Belgrada hareket etmişti, İKİNCİTEŞRİN