24 Ağustos 1939 Tarihli Son Posta Gazetesi Sayfa 10

10 Sayfa SON POSTA Ağustos 24 Dün başlanan Satiye davası meraklı safhalar arzediyor ; (Başinrafı 6 ncı sayfada) “muhakeme ve tecziyeleri istenmiştir. © Suçlulardan Hamdi Emin Çap, Ziya “Taner, Kemal Şahingiray ve Sedadın vazifeli memurelerini sulistimalden 240 ıncı, Refi Bayar, Malik OKevkeb, Atıf Ödül ile Meteos Temelin de yol - “suz satış işile alâkadar olarak menfaat “temin eylediklerinden (bu bakımdan Suça iştirak etmeleri dolayısile onlar .da 205 inci maddenin mes'uliyet hu - 'dudlarına sokulmuşlardır. N Önişin ifadesi Kararnamenin okunmasını müteaki “maznunların sorgusuna ( geçilmiş ve ilk olarak sabık Denizbank umum mü. 'dürü Yusuf Ziyaya hakkındaki bu id - 'dialara ne diyeceği reis Kemal tara - fından sorulmuştur. “Yusuf Ziya acele bir hareketle ayağa — kalkarak, ve fazla heyecan ifade eden «— Sureti kaf'iyede reddederim. sub olduğum müessesenin men - ni her şeyin üstünde tutarım. Hay yet ve şerefimi hiç bir şeye feda et ği Yüksek mahkmenizin adaletini oem iyetle beklerim.» “Demiş ve «fsterseniz tavzih edeyim» vek, ilâve etmiştir: © «— Denizbank Umum Müdürlüğüne 18 İkincikânun 938 tarihinde tayin e- d Emrini aldığım Başvekil Celâl ardan hakkımda gösterdiği vüksek üh ve ilimada teşekkür etmekle ber, deniz işlerinin tamamen ya -| cısı olduğum cihetle bunların tet - i için birkaç ay mühlet istedim. E. “sasen Denizbank kanununun muvak - maddesi Denizbanka fihak edile - cek müesseselerin yine ayni şekilde fa “kat Denizbank nam ve hesabına faa - İl Hyette bulunmalarına mezuniyet ve » ordu. Ben de bundan istifade ede - tetkikata başlamak imkânını elde © İki mühim mesele « Suçlu bundan sonra bu tetkikatın - lan bahsetmiş bu arada mübayaau. İlerindeki iptidailik ve limandaki ve antrepo buhranı gibi iki mü. mesele ile karşılaştığını söylemiş. enizbank bütçesinde, ecnebi mem- lerden doğrudan doğruya Galata da Persembepazarındaki tüccarlara ge e bilâhare Denizbank (ihtiyacına arfolunan ve mutavassıt ellerden alt- n bu malzemeye 5 milyon lira ayn. ğın; işaret ederek, büyük mali im ara sahib bankanın bu mübayaatı tasız yapmak suretile memlekete rım milyon lira tasarruf (Oimkânmı duğunu ve bunun için de Denizbank skilâtına başlarken ilk Materyel ser. isini ihdas ettiğini anlatmıştır. Bunu müteakib, İstanbulun ezelt bir erdi telâkki ettiği mavna meselesin «| len, bu husustaki mesaisinden ve li - Denizyollarile banka arasındaki nünasebetlerden uzun uzadıya bah - #meğe başlamıştır. Bu sırada reis Kemal suçluya: Bu nlattıklarının hâdise ile ne derece â- kalı olduğunu sormuş ve esas hak - söz söylemesini tekli? etmiştir. Fakat derhal söz alan suçlu ( vekili di Rıza, buna karşı: Denizbank umum müdürlüğünü 1$ olan bu zat huzurunuza gelin. pe kadar, bütün bunları bir verde iyemedi. Huzurunuzda da söyliye. nerede söylesin?» abını vermiştir. satım işinden evvel ğ Ziya Öniş, bundan sonra yol. iz cereyan ettiği iddin edilen alım sa- işine tekaddüm eden hâdisatı an - nağa başlayarak: G: şıyan 223 küsur bin liralık bir rapor vermişlerdir. Ben, o esnada Denizban- kın çok daha mühim işlerile meşgul - düm. Dedikten sonra, rasmda (Omaalesef Setiye (binası meselesile iştigal edemediğini Obevan ile sözüne devam etmiştir: 4 Ağustosta yazı'an rapor 4— 4 Ağustosta yazılan raporu an - cak 4 Teşrinievvel tarihinde, yani iki ay sonra, görmek kabil olabildi. Ara -| da Jerans şirketi Satiyeden aldığı sa $ fonksiyonunu bir iki defa yenile - mek zaruretinde kaldı.» 48 saat içinde Yusuf Ziya, o sırada İstanbulda fa « aliyete reçen iki milyon sermayeli «U. mumi mağazalar ( şirketinin» de ayni binaya talib çıktığını, nihayet Jerans şirketinden 4 Teşrinievvelde aldığı bir mektubda uzun zamandanberi mual - Yikta kalan Safiye binası (hakkında kendisinden 48 saat zarfında cevab bek Tediklerini, ticari esaslar üzerine mü - €sses olan Denizbankın bir merkez le- ivazım mağazasına muhtac bulundu -| Sunu söylemiş ve isin (omüstaceliveti dolayısile Jerans şirketine derhal ceva. bı muvafakat verdiğini ilâve etmiştir. İdare meclisi içtimat «— Esasen. bundan sonra ilk içtima. mı yapan idare meclisi benim hareke. timi tasvib etmek suretile, binanın fe. rağ muamelesini tekemmül (ettirmek üzere bana salâhiyet vermişti. Bu işde tellâl vazifesini gören Jerans şirketi « ne binanın ferağa hazır bir vaziyette bulundurulması için talimat (o verildi. 10 Tesrinisani Persembe günüvdü. O gün. Atatürkün öldüğü gündü. Ban. kaya İktısad Vekâletinden bir mektub geldi. Bu mektubla hem Nafia Vekâle. “nin | Tesrinisani tarihli mektubu gönderiliyor, hem de Sative alım ve sa tımı işinin ne vaziyette olduğu sorulu. vordu. Nofın Vakâletinin mektubu Nafia Vekâletinin mektubunu oku - dum. «Mümkünse. bu binadan Deniz - bankm ferasat ettirilmesi için, icab e, denlere tebli#at yapınız» denildiği hal. de, İktısad Vekâleti meselenin ne v ziyette olduğunu sormakla iktifa edi. yordu. Bankanın umum! kâtibi Sadun Galib Savcıya, Vekâlete cevab yaza. rak, meselenin geçirmiş olduğu safha. İJarı bildirelim, dedim.» Sabık Denizbank müdiri oufaumisi, bunlardan sonra, daha evvel, 5 Tes. rinde Jerans şirkefina yazmış bu meşgalelerinin | başlıcalarını saymış, bütün bu işler a. olduğu | Salâhiyet meselesi İşte, bu sırada 21 inci madde mese « lesi ortaya atıldı. Bu 2! inci (omadde İmeselesini salâhiyet meselesi olarak, kabul ediyoruz. İdare meclisi azalari » le, Denizbank hukuk müşavirleri bu işde müttefiktir. Ve binayı da değeri pahasına almak fikrindedirler. Çünkü, Denizbank kanununun | inci maddesi çok geniştir. | milyon o liralık vapur siparişi, Denizbank idare meclisinin ka rarile tekemmül edip, münakasası icab ederken, velev ki 500 bin liralık bina. k alacaksın demek, ki #ten bizi menetmiş- tir. İstinyede bir arsa aldık. Gene bu e bu merasimle aldık. Saliye binasma karar verirken, ikinci İmeddede döktor İrfanın o Üsküdarda Paşalimanındaki binasını almağa karar verdik. Bu sıralarda İstanbul elektrik idare. si noter vasıtasile İstanbul belediyesi. timlâk kararını bize tebliğ etti. Bu ka. car: tabiatile reddettik. Ve İktısad Ve. kâletine malümat verdik. Rapor nasıltekâmül etti? Rapor, nasıl tekemmül ettirildi? Bu. nu anlatayım. Ankarada bulunuyor - dum. İktısad Vekili Şakir Kesebir, ka- Jemi mahsus müdürü vasıtasile banâ telefon etti. Sal binasının alınma - sında çalışan mühendislerin Ankâra - ya plânlarile birlikte gelmesini istedi, ben de İstanbula telefon ettim. Neşet Kasımgil Ankaraya 29 Kânunuevvel sabahı geldi. O gece İktısad Vekili Şa. kir Kesebir Vekâletten ayrılmış oldu. mek mecburiyetinde kaldık. Derkenar... Sadun Gelib Savcı 4 Ağustos rapo - runun değiştirildiğini oOve üzerindeki derkenarın evvelce kendisi tarafından konulduğu gibi, gene konulmasının Ta hir Kevkebe Neşet Kasımgil vasıtasi « le kendisine bildirildiğini ve bu derke. narın bu suretle yapıldığını o söyledi. Esasen, ferağ muamelesi yapıldığı gün içtimada hazıs bulunmıyan öza Ziya lâhare raporu istiyerek, tetkik etmi ve taporun sonunda bulunan bir kay. dın rakamlandirılmasını o istemiş, Bu. İkayıd da şu imiş: Binanın hakiki kıy. metin: bulmak için, tesbit (edilen bu İ223 bin liraya, on senelik kirasının va i almak suretile, neticede, her İhakiki kıymetini ifade eder. Ben hasta iken bu keyfi bana söy bir mektubda binanın 250 bin liravallendi. Ben de Tahir Kevkebe söyledim. satın alınacağına dair söz vermiş ol -! Vekâletinin İmesinden istifade ( edilerek. duğunu, vaki o İktısad mektubu geldiği sırada feray muame - Tesi henüz olmamakla beraber, Deniz. bânkm imzasını tanıyan bir müessese ve kendisinin de idare meclisi tarafın. dan verilen salâhiyeti lafbikle mükel. Tef olduğunu ve bilhassa (o935 senesi Kânunusanisindeki heyeti vekile ka -İmühendis Süleyman rarnamesine de uygun hareket ederek, |ler'ni, Neset Kasımın da binavı yanan dan atılmış olması iddiası sahtekârlik| Vaktin ademi muameleye devam ettiğini anlatmış - tır. “ Ateş bacam sarmıstı,, Bundan sonra cereyan eden musme- Tenin bazı teferrüatı etrafında izahat veren Öniş, bu arada Ankaraya gide - rek. Denizbankın münakasası yanılan vapurları hakkında izahat (o verdiğini, dönüşte hastalanarak bir ay vafaklan çıkamadığını, tabi; bu müddet zar. fında Satiye işi ile de mescul olama - dığını söylemiş ve demistir ki: «— Bir ay sonra, 22 Kânunueyvel - de Ankaraya gittiğim zaman, afes ba. cayı sarmıştı. Basvekile, İktısad Veki. Raporun bu sekilde tekemmül ettiril - binada mevcud olup, raporda kıymetlendiri! - memis bazi seyler varsa, onları da vöz. den geçirelim — ve kıymetlendirelim.» dedim. i Yusuf Ziva, bından sonra Tahir Kevkeble Mağazalar Umum Müdürü, ım binavı gezdik mühendis Levastan şartname ve plân. ları aldığını ve ona göre fkinei rapo - run tadilen yanıldığını söyledi. Sahtekâr'ık var mr? Öniş, bundan başka, demiştir ki: «-- Eğer, raporun bu: suretle tanzi- mi bir sahtekârlk gayesile (yapılmış İolsaydı birinci sayfası muhafaza edi - lerek, değişiklik yapılması: lâzım ge » len yerleri değiştirilir ve bunu bizzat kendileri yapar, o akşam nöbetçi olan daktiloya yaptırmazlardı. İstimlâk kıymeti Bize diyorlar ki, takdiri kıymeti ya. Jerans şirketi 27 Haziranda Sa.|line, bilhassa Nafla Vekili Ali Çetin -|pan heyetin rapuru 113 bin lira oldu- (© binasının satılmakta olduğunu mu|ksvaya dosya Üzerinde izahat verdim. |ğu hâlde, bu binayı 250 bin liraya al - rinim Tahir Kevkebe söylemiş. O da, Hüsnüniyetime kani oldu. Fakat Bay mak suretile hazinei devleti zarara malâmat verdi. Mühendislerimizi| Ali Çetinkaya Satiye binasından vaz -|soktunuz. İstimlâk kıymeti 106 bin Hi. rek, tetkik ettirmesini kendi «| recmeyi kabul etmedi. Yalnız, kendilra değildir. Denizden dolma aksam n rica eltim. O zaman. mühendis| hukuk müşavirile, banka hukuk mü .rıhtım ve e kısımlara isabet eden ta- Kasımgil ve mühendis. Naci Mel| şavirfnin toplanıp, birlikte bir neticelpuya raptedilmemiş Kısımları da ithal ” birlikte giderek. bu binayı tetkiklaramelarını emretti. 'Toplandılar. Pra.'edersek bizim kıymet olan 224 bin 5. sişler ve 4 Ağustos 938 tarihini ta. tik bir netice elde edemediler, rayı bulur. 28 Teşrinievvel günü idare meclisi)“ İnin Satiye binası hakkında verdiği !s-| iu ehetle, izahat veremeden geri dön-|“ Rapora gelince, Denizbank gibi hem devlet ve hem de tüccar olan bir mü essesede banka müdür ve memurları. nın en büyük istinat edecekleri usul banka kanununun kendilerine verdiği hududsuz salâhiyettir. Bir tüccar bir bina almak (istediği zaman ne yaparsa, ben deonu yap - tım.» Yusuf Ziya sözlerini bitirdiği zaman saa* 14,30 u bulmuştu. Celse, öğleden sonra tekrar devam edilmek üzere, tatil olundu. İkinci celse saatlik yemek tatilinden sonra şmaya 15,30 da tekrar devam e iştir. Müddeiumumt Sabri, Yusuf Ziya Ö- rişin sabahki ifadesinde söylediği bir işaret ederek: «— 'Neari zihniyetle hareket ettim demişlerdi. Binanın alımında mal sa « izzat mı görüşmüşlerdir.» Yusuf Ziya da: «— Arkadaşlarım alâkadarlarla gö « rüsmüşlerdir. Bu gibi ticari alım satım münasebetlerinin mutavassıtlarla ya » pılmasında mahzur yoktur.» Cevabinı vermi: Müddeiumumi rivaset makamı vasıtasile bir sual da- ha sordurmuş ve demiştir ki: «— 9 Kânunuevvel tarihli tahrirat ta mezkür bina ve arazinin umum mü- ğün yapı ve binalar servisince 4 Ağustos 939 tarihinde tanzim edilmiş ve binaenaleyh bina ile arazinin satın almmasına esas olan rapor mevcuddur dediler. Halbuki dosyadaki rapor 4 A- öustosda yazılan rapor değildir. Ve bi- nanın alınmasına esas oolan rapor dâ ildir. Bu itibarla bu cihetlerin izah edil - mesini rica ederim.» dedi. Suçlu bu suali de şöyle karşıladı: «— ?8 Teşrinlevvel 939 tarihindeki | meclisi idare içtimanda (o bulunmıyan azadan Ziya, bu raporu noksan buldu. Ve tekemmü! ettirilmesini söyledi. Ve keyfiyeti hasta iken diğer | meclisi İ- dare (o âzslarile beni ziyarete geldik. leri zaman söyledi. Ben de Tahir Kev- kabe o şekilde söyledim. O da verdi - bu telimat üzerine birinci rapo - rum .son fıkrasındaki cümleyi ( tadilen düzeltti.» Yusuf Ziya Önişin hazırlıktaki ifa - desinin okunmasına (lüzum görüldü. Ve okundu. Tahir Kevkebin ifadesi Tara karşı ne diyecği soruldu. Suçlu: «— Bana isnad olünan cürümleri ta. mamen reddederim. 25 sene muhtelif raporun tadilen tanzimine neden Mi zum görüldü?» Diye sormuştur. Bu suali suçlu avu katı şu şekilde karşılamıştır: «— Mevzuubahs rapor tashih edile. rek tekemmül ettirilmiş (ve falimata uygun bir hale getirilmiştir. e Ortada yırtılmış bir rapor yoktur. Çünkü ilk rapor üç nüshadan mürekkeb bulunu. yordu. Ve diğer nüshaları da dosya. sında mevcuddur,» İ Müddeltumumi «Safiye binasını al. ma işine kim memur edilmiştir?a su « alinin sorulmasını istemiştir. Tahir Kevkeb cevaben: " «— Bu işi takib eden servisler be - nim şubeme merbuttur. Takrirde iki imza lâzımdı. Ferağ bu salâhiyette her arkadaşa yapılabilirdi. O gün yanımda hazır resim bulunuyordu. Bu bakım dan ben yaptım.» demiştir. Mühendis Neş'etin isticvabı Tahir Kevkebden sonra omübendis Neşet Kasımgil sorguya çekilmiş o da: «— Efendim ben | Haziran 936 ta. rihinde Denizbank fen merkez bürosu mebani servis başmühendisliğine tayin «— Bilâhare 14 Teşrinievvel 938 ta. rihinde yapı ve binslsr servisi ihdas edildi. Bu servis merkez fen bürosun. dan tamamen ayrı bulunuyordu. Bura. va da ben nezaret edecektim. Takdiri kıymet Bizi huzurunuza getiren sebeb, De - nizbankın 250 bin liraya (satın aldığı Satiye binasının bilâhare tayin olunan İehlivukuf raporu iddiasına nazaran 113 bin lira değeri olması keyfiyetidir ki, bu iddia ve değer kat'iyen (o yanlıştır. iHattâ merduddur. Biz bu takdiri kıy « İmette bir maksad takib etmiş değiliz. Çünkü aldığımız bu gayrimenkul bi « zim tayin ettiğimiz değerden çok daha üstün bir kıymet ifade eder. Bunu da gayrikabili münakaşa vesalkle ve fen. nl delillerle kat'iyen isbat edecek mev kideyiz. Bu itibarla maznun olduğumuz, ir. tikâb ve sahtekârlik suçlarını (o sureti kat'iyede ve bütün kuvvetimizle red dederiz. Tahliye talebi Vaktin gecikmesi dolayısile -muha . keme başka bir güne talik edileceği sı. rada mevkuf suçlulardan Yusuf Ziva Önişin avukatı Sâdi Rıza: 23/6/939 tarihindenberi mevkuf bü. k miktarın bulunacak yasatisi binanın Bunu müteakib Tahir Kevkebe ka «İlunan müvekkilinin kefaletle tahliye « ini istemiş ve demiştir ki: «— Bize isnad olunan suçun ağır ca zayı istilzam ettirdiği ileri sürülerek sahalarda mühim hizmetlerim vardır. tahliye talebimiz reddedilmiştir. Hal - Bütün hayatım ne irtikâb ve ne de sah |buki ayni suçla mahkemenize sevko - tekârlik yapamıyacağıma şahiddir. Ar. |lunan kimseler gayrimevkufdurlar. Bu kadaşım Yusuf Ziya işin o mahiyetini |iki nd vaziyetin telifi için müvekkili « bertafsil huzurunuzda tebarüz ettirdi. |min de serbest bırakılması lâzımdır.» . Avukat Sadi Rızayı müteakib diğer İkincı muaddal ranor | ymeçkut "Tahir Kevkeb ve Neşet Ka » Rapor meselesine ( gelince; dosyada |sımgilin vekilleri de bu talebe İştirak başka imzalı parçası mevcud olduğuna İederek müvekkillerinin tahliyesini is. göre bu rapor müsveddesinin tarafım. | temişlerdir. müsâadesine binaen manasını ifade etmez ve bu suça delil İmevkuf suçluların bu talebleri bak - teşkil etmez, bu ikinci muaddel rapor |kında evrakın tetkikine imkân görü - ferağdan sonra yapılmıştır.» demiştir. İlemediğinden bu cihetin karara bağ - Suçlunun bu ifadesi üzerine reis Ke. (lanması ve duruşmaya devam olunmak mal: üzere muhakeme Cumartesi günü saat «— Ferağ bittikten sonra böyle birlt3 e bırakılmıştır. TÜRKİYE CÜMHURİYETİ ZİRAAT BANKASI Ana vatana kavuşan HATAY'da açlığı Antakya İskenderun, Kırıkhan Ajanslarının ber türlü zirai ve ticari muamelelerle diğer banka hizmetlerini ifa etmek Üzere faaliyete başladıklarını değerli müşterilerine ilân eder. ;