29 Haziran 1939 Tarihli Son Posta Gazetesi Sayfa 16

(Baştarafı 1 inci sayfada) duğunu arzeder ve bu fıkranm madde - den tayyını bir takrirle teklif ederim. Fuad Sirmenin itirazları men (Rize), bu kanun hüküm lerinin hususi müesseselere teşmilinde ne gibi menfaatler görüldüğünü sorarak ilâ. bankalar bu kanun şümulüne sermayesile kurulan müessesele. bi olduğu rejime tâbi tutulmasının de ve dili imtiyaz mahiyetinde bir takım bak ve salâhiyetlere malik bulunanlar olduğu mülâhazası ise bunun dahi bu gi. bi teşekkülleri bu kanunun çerçevesi içi. ğı kanaatindeyiz. sasen öyle düşünüyoruz ki, mevzuu müesseseler fült imtiy ettirebilmeleri için bu kanunun key duğu ana direktiflere kendi mak r#ccburiyetini duyacak), encümeni lütfen izah etsin, eğ arını ida. er istinad ettikleri kuvvet sebebler mevcud ise o! halde niçin sınai teşekkülleri de kanun| çerçevesi içine almamışlardır. Bütçe Enciimeni namına izahat Bütçe encümeni namına Faik Baysal izahat vererek dedi ki: — Devlet sermayesile teşekkül eden! müesseselere tam müvazi ve onlara ben. zer vaziyette bulunan ve ayni zamanda bunldrla her veçhile sıkı rabrtası olan ve hayatlarında birlik temininde zaru - ret bulunan müesseseleri bu kanunun Çerçevesi içine almak zarureti duyulmuş. tur. Sami Erkmen (Tunceli) — Meselâ... Faik Baysal (devamla) — Meselâ İş Bankası. Esasen bu gibi müesseseler ken. dilerile istişare edildiği zaman böyle bir POSTA e | tmde deği Arkadaşıma ayrıca arze. zada bunun için gürültü ede tur. Bu mes ylenilen şeyleri makale İsa da bu si serlevha yapmak süretile kendisine mal | deceğir a cek b ettiği için Hitler Almanyasının bü dünyada zulüm ve itisafla telâkki ed Yahüdilere yapılan muâmelenin aynını telâkki ettiğini etmektedir. Arka - daşımızı bu muameleyi ifa ederken da. bi ben haksız bulmuyorum. Yalnız ken - m. Hangi delil ve es- istinad ettiklerini ve bu ile ne göhi zulüm ler, burada söy- | zakere etmekte olduğumuz mevzu hâki katen çok mühim bir mevzudur. Hariçte &kisler yapmıştır. Biz bu akisleri görü ların hiç hoşa gider şeyler | madığı kümeli varıyoruz. Ben istiyo - ki, bu öşler biraz daha yumuşak bir şekil alsın. Ben kanunun prensibine mu değilim. Bu işler yapılmalıdır. Bunları tanzim edelim. Orta yerden dular kalksın. işler tanzim e - k şiddet Ekiftezavziattir. Sakarya (Gümüşhane) — Türk çe konmuş... Muhittin Birsen (Gön) tezavziet'in türkçe olduğunu rim. Bü enternasyonal bir disinden rica babı mucibe' lâyihanın hangi yapıldığın, lesinler, karşı karşıya konuşalım, meclis in İuzürusdl pr olalım. za kani ol hal yaptığı zulümden rücu İşey yoksa yarın ikinci bir makale ile der. hal tasrih etsinler. ıt, arkadaşlar, bir meb'usun diğer — Ekif - spat ede- Jimedir. ayrıca &çe oldu, Durak S; çe konuşunuz. M nizamnamemizde oyokt n nizamların fevkinde bir de vicdan vardır. Reis — Mümtaz Öğmen arkadaşımız| bugün müzakere mevzuu olmiyan bir lâ. a âid bir gazetenin neşretmiş olduğu bir makaleyi mevzuu bahsettiler. ” Bugün bu mesele üzerinde burada mü zakere asla olamaz. Fakat makaleyi ya- alın söz istemesi dolayısile zerurt ak kendisine söz vermek mecburi - yetinde kaldım. 1 Muhittin Birgen kürsüde Muhittin Birgen (Mardin): — Muhterem huzurunuzda ilk defa o. larak bugün böyle bir vesile le söz al» İmak mecburiyetinde kaldığımdan dolayı İher halde kabahat benim değildir. Şahsi İ bir meseleye temas edilmiş olması, beni İsöz söylemiye mecbur etti, Bundan do - layı affınızı rica ederim. Meb'us arka Burası * Meclisidir. Muhittin Birgen: — Ben türkçe ko - nuşuyorum. Rlea ederim lâf söyletmi yorsunuz. Taarruz yoktur. Mütemad yen lâfımı kı rsunuz. Yetişir artık canım!.. Ben istiyorum ki arkadaşlar | bü kanun memlekette ruhlara sükün| veren, kafalara huzür veren, aile ocak- | na İstirahat veren ve kimseye şi -| kâyet hakkı vermiyen bir kanun olsun. | n bunun için yazeteci o! lmaklığım sı- Hatiş le... Rasih bey zatıâliniz (burada çok şiddetli lâflar söylediniz. Arkadaş- lardan bazıları bu kürsüden öyle fena ler söylediler, meselâ bundan ev - ki içtimalarda bu ücretli memurla - ra o kadar ağır sözler söylediler. O ka- dar ağır kelimeler (o kullandılar ki zan İ'tar. Daima takib etmiştir. bareme tâbi tutulmak hususunda hiç hir| daşların birbirlerinin hareketleri ile meş. #irazları olmadığını söylemişlerdi. e Bu | gul olmamaları prensibi daha sağlam ©. fikra bugün için iki müessese hakkında | larak tatbik etmek yoluna gidersek zan. tatbik edilebilecektir. Türkiye İş Ban -! nederim ki, daha isabetli hareket etmiş| kası ile Türkiye Ticaret Bankası, İki milli milessese ve Osmanlı bankası | Hikmet Bayur (Manisa) — İki mili müessesenin bu kanuna tâbi tutulması mevzuubahstır. Bunların hiç bir imti . yazı yoktur. Halbuki Osmanlı Bankas, - nın vergi muafiyetleri vardır. Ona bunu tatbik edemiyeceksiniz. Niçin? o Çünkü müteaddrd yerde muhasebesi vardır. A- na müewese Paristedir. Paristeki mü - esseseyi kontrole imkân yoktur. yle "Türkiye aleyhinde ve ecnebiler lehinde kanun imu yapıyorsunuz? Bu mesele ha. kikâten vicdanımızı tahriş ediyor. Receb Pekerin sözleri Receb Peker (Küt mevzuu olan madde münasebetile kanun ruhunun rejime ve esas teşkilât kanu - nuna temas eden noktasmı mütelen ve tahrik eden meb'uslara karşı mülâhaza- larını söylemiş ve ezcümle remiştir — Türkiye yalnız Osmanlı Bankasile bizim milli bankaları mukayese bakımın. dan değil, en liberal, en kapitalist mem. leketlerde dahi banka hareketleri içeri - sinde yaşıyanların kazançlarının muka. yesesi bakımından ve hattâ bizim milli bankalarımızda herhangi bir şekilde ve. rilen paraların, aylıkların yekünu başka hiç bir memlekette verilmiyen bir mik yası aşmıştır, geçmişi Muhittin Birgen'in bir makalesi Mümtaz Öğmen (Ankara) — Barem kanularınm o müzakeresi memlekette haklı, haksız, müsbet, menfi, oldukça in'ikâslar tevlid etti. Bitabi her vatan- daşın bu lâyiha hakkında bilhassa, lâyiha kesbi kât'iyet etmeden evvel, düşündü - Zünü dilediği gibi yazması gayet tebil bir geydir. Bu da her vatandaşın tabil hakla. rındandır. Yalnız bu vatandaş bir mil . let vekil olursa, bir meb'us olursa, onun için her hangi bir kanun hakknda fikir) ve mülaleslarını söylemek için bilhassa en tabil olan en salâhiyetli yer millet kür. süsüdür. Bugün gelen Son Postada Muhittin Birgen arkadaşımızın barem hakkında bir makelesini okudum, mükerreren oku - dum. Muhterem arkadaşımız birinci mü. zakeresi İkmal edilmiş olan kanunu şu şekilde tavsif etmektedir: “Bu kanunla devlet memurlarma ya - pılan muamele vaktile Osmanlı impâra - torluğunun o günkü Yeniçeri idaresinin çıfıt ve reayaya yaptığı muameleden farkh reğildir. (gürültüler), Gene bu makaleye göre vâlknâ kendi. leri; bir başkaları böyle söylüyor» diyor. ya) — Müzakere | Joluruz. Durak Saksrya (Gümüşhane): — Ya siz Meclisin şahsiyeti ile uğraş- İmak kuvvetini nereden alıyorsunuz? İ Muhittin Birgen devamla: Şahısla meşgul olunmuş bir şey yoktur. Ben kimse için bir şe İdim. Yalnız benim yazdığım yaayı burada mevzuu bahsederek, bu madde. Bin cereyanmı değiştirmek (zannederim ki Mzumsuzdur. Yani benim burada $i lemek istediğim şey, yazdığım bir maka. İlenin burada mevzuu bahsedilmesidir. (Bunda can sıkılacak hiç bir şey yoktur. | Meselenin esası Gelelim meselenin esasına; bir meh'ns, İbir gazeteci daima “memleketin içinde mevcud olan fikir hareketleri ile alâka - dar olan insandır. Her insan gibi bu in. sanm da, bu ferdin hareketleri ve mev. cud cereyanlarla fikir alıp vermesi ga - yet tabil olduğu gibi bunun neticesinde| şa veya bu fikre vâsıl olması, şı veya bu kanasti taşıması gayet tabiirlir. Ben bu noktai nazardan vazifemi yap' risinde yazdığım şeyler banim cehimden uydurduğum şeyler değildir. Memleket içinde bir münakaşa vardır. Bu münaka- | şa günden güne büyümektedir. Ber bi münakaşanın devam etmesini istemedi - Em için kâh bu fikri, kâh şu fikri kendi kafamın, kendi mantığımın #üzgecinden geçirerek yazdım. Hiç bir zaman zulüm | edildi demedim. İtisaf edildi demedim. O. rada bir Yahudi sözü vardır. Mümtaz Öğmen — Reaya tabiri var. dır. Muhittin Birgen — Müseddenizi rica e. derim. Yahudi sözü benim değildir. Zatı| âlinize meseleyi şahsiyata intikal ettirme. mek içim hususi surette arzedeceğim (gü- rültüler, - biz de anlamak istiyoruz ses. İleri, - kürsüye intikal ettir . zesleri). Muhittin Birgen (devamla): — Bu me sele Beyefendi arkadaşımla benim aram. dadır. Ben &endisine ayrıca söylerim. Ka bul ederlerse, ederler, burada şahsi... General Sıtkı Öge (Tokat): — O hal! de biz burada ne dinliyoruz? | — Bir mesele için söylüyorum. Şah . | azma - san gördüğüm bir mesele değil ki, bu muhtelif yerlerde söylenmiştir. Durak Sakarya (Gümüşhane) —- Mev| zu Meclise intikal etti. Burada da söyle. | meniz Mizmmdır. Muhittin Birgen (devamla): — Benim de bir s6z hakkım vardır. İs. tersem söylerim, istemezsem söylemem. | Burada muhakkak söylemek mecburiye. | Jolmadım. Ve Meclise girerken aranız- “|dığına dahi kanidir. İmak imkânmı bulamamış İkadar gelmesine hiç bir sebeb yoktur. Ben bir şeyi anlattım. Bu ücretli me : mur denilen insanlar hakikaten oradan, buradan toplanmı: nasıl söyliyeyim, takım hiç bir İşe yaramaz, sırf öte- kinin berikinin getirdiği insanlar mı - dır? Bunların hepsi için topyekün çok fe- sözler söylendi. Ben şaştım. Ben u- tan zannediyordum ki, memleketi -| mizde böyle bir şey kat'iyen olmuyor. | Hiç bir zaman böyle burada dahi söy - lenilen tarzda şeylerin yapıldığına kani 28 da çalışmak için candan, derin bir 2e-| recan duyarak geldim. Güzel iş yap - mak için, güze! bir devrin güzel işleri üzerindeki güzel mesaiye iştirak et - rek üzere, gidiyorum, diye aranıza he yecanla geldim. Halbuki burada öyle Tâflar işittim ki, hayretler o içerisinde kaldım. Onun için bu mevzuubahs ka- nunun bir nizam ve intizam kaynağı ve berkese huzur ve inşirah veren bir kanun olmasını istedim. Başka bir şeyi kasdetmiyorum. Bu günah mıdır? Bu maksada muhalif bir şeyi söylemişsem onun mes'uliyetini kabul ederim. Bazı | lar: gösterdiğimiz şiddetin kâfi olma -| Dışarı çıkınca hücuma maruz kaldım. | ki bana dedi ki, (siz ne yapıyorsu- İsunu z, biz Ücretli olduksa cani mi ol - duk ) Ben bunun tesirleri içinde kal - dm. gitmiş 921 senesine kadar tahil yap - insanlardan pek acıklı mektublar aldım. Bir kısmı- nı gösterebilirim. Bir şeyin daha İyi ol- masını istemek ve kanunun daha âdi - lâne ve nizam ve intizam (temin eder!) şekilde tes'sini istemek hiç bir zaman kabahat değildir. Ben bunun haricinde bir şey istediysem, o boynum incedir. Ondan dolayı özür dilerim. Mümkün - dür ki insan gündelik bir dakikelik y zı yazarken, lâf söylerken yanlış düşü- nebilir. Bu o'abilir. Meselenin buraya j ve ücretli memurlar srasında kazanç ver 1912 de Balkan harbinde askere | Bu birinci safha, ikinci safhaya gelin - €e. mekalede bendenizin ismim de erle meşgul olduğu için bu isr meşgul olamadı. Bina, enâleyh bu hususa etsin ve » diyüe a getirdiğim her amızın şahidi gene sizlersi - niz. (Şahidiz, her gün buradasınız sesle. ri). zın huzuru, için yapı - is belki maddeten mutazarrır inka olabilir. Fakst büyük bir me. mürin küflesinin mevcudiyeti dolayısile bunda zaker dilerinin bu zinle beraberdir. Ve her gün mü. ri takib etmiştir. Hükümet ken. buyurdukları gibi hiç bir zaman eleyi gözönünden uzak tutmamış. Bu meseleyi burada bırakırsanız çök i olur. İşimiz vardır, ona devam ede - Jim. Mesele tavazzuh etmi Müzakereye devam Feridun Fikri (Bingöl) — Refik Şev-| İket arkadaşımız müzakere etmekte ol - duğumuz bu kanunun teşkilâtı esâsiye ka mununa muhalif olduğunu iddia buyur - dular, Refik İnce — Kanun değil! Feridun. Fikri — Affedersiniz. Bu ka - Feridun Fikri — Affedersiniz. Bu kadar sürçü lisan kadı kızında da olur( gödetli alkışlar, gülüşmeler), dedikten sonra teşkilâtı esasiye kanununa burada mu” halif bir şey olmadığımı iddia etti. Teşki. Jâtı esasiye kanununun 79 uncu madde - $inin bu mevzua temaş ettiğini söyledi ve| maddeyi aynen dkuduktan sonra Refik Şevkete hitaben: — 70 inci maddeyi ileri sürmüştü - nüz. Refik İnce — 71 inci madde, Feridun Fikri — Örtten candan bahse. | diyor. Refik İnce — Karışık. Feridun Fikri — Böyle karışık olmaz (gülüsmeler) sarih bir madde ile böyle karışık olarak değil, kat'i bir beyanat ile mütaleanızı çerçevelemek iktiza eder, Refik Şevket — Ben size şimdi çerçe. velenmiş bir ifade ile değil, teşkilât, esa- siye kanununun en kat, en kestirme maddesi ile cevab vereceğim, diyerek 79 uncu maddeyi dkudu. Reddedilen teklif Refik İncenin hususi müesseselere dsir olan fıkranın maddenin tayyı teklifi reye konarak reddedildi. Birinci madde aynen kabul olundu. İkinci maddenin müzake . resine geçildi. Küzim Sevüktekin (Diyarbakır) — kânunun heyeti umumiyesinin silk &i esnasında terfi ve teadâl için maaşlı gileri ndsbetinin değişip değişmiyeceğini anlamak istemiştim. Madem ki diğer me. murlar gibi bu ücretliler de maaş alacak. lardır. O halde kazanç vergisindeki nis - n de o nisbete iwmesi mümkün de- nen namına Faik Baysal: — Kazanç vergisi gerek m. erek muvakkat tazminat Ü | Makikaten müesseselerdeki müslahdem. lerle devlet memurlarının verdiği ver » giler arasında bir fark vardır. O farkı iza le için huzurunuza ayrıca bir madde ar - zedeceğiz. O suretle bir mundelet temin edeceğiz. Nazmi Topçuoğlu (Aydın) — Bu mü. ess#sat memur ve müstahdemi, maaş ve ücretlerinin teadül kanunu| maalesef fena ve elektrikli bir havaya| tesadüf etti. Devlet sanayiinin çok pahalı tesis ve mamalllerinin yüksek o maliyeli Başvekilin sözleri Bundan sonra Başvekil kürsüye gel- ve şu sözleri söyledi: Arkadaşlarım, Muhittin Birgen arka. daşımızın verdikleri izahlara nazaran kendileri bilmeden bir vak'a ihdas ot . mişler zannediyorum. (Bravo sesleri). Başvekii Dr. Refik Saydam — Bende. niz dün gece bu makaleyi okudum. Kes. ve Partimizin reis vekiline verdim, bir Parti meb'usunun bu şekilde bir şey di İ yazması ne derece doğrudur, İitfen tet. kik buyurun dedim. (Alkışlar). olmasının efkârı umumiyede hihakkin tev bd ettiği endişe ve onun sksülâmeli eri | müzakeresi yapıhrken burada çalışanla. | rın hakları görüşülüyor. Nazmi Topçuoğlu, bankaların Atkara, İzmir, İstanbul şubesi müdürlerine 100, Samsun ve Mersin müdürlerine 75 er W ra temsil öcreti vermesini teklif etti. Reddolundu. Diğer maddeler de aynen kabul olunarak banka ve müesseseler ba reminin birinci müzakeresi tamamlandı. Ordu baremi Ordu baremi projesinin müzskeresine Dr. Refik vaziyet İr İsipariş veril geçildi, bu münasebetle ( Diyarbakış mebusu Genersi Kâzim Sevüktekin üc i İstanbul meb'usu Kâzım Karabekir #ös Jarak baz: mütaleslar serdetöler. Vefki den maddelerin müzakeresi Ou. Romanya Milli Müdafaa bütçesi bir misli arttırıldı (Baştarafı 1 inci sayfada) bir misli arttırılarak, 32 milyon İngi - Wiz lirasına fblâğ edildiğini söylemiştir. Başvekil, geçen seneki buhran esna- | sında Romanyanın zayıf olduğunu, şim ş di ise müvazeneyi temin etmiş bulun- duğunu ehemmiyetle tebarüz ettirmiş» tir. Başvekilin beyanatı Bükreş 28 (A.A) — Başvekil Kali » nesko bugün meb'usan meclisinde be - yanatta bulunarak Romanyanın ente. nasyonal vaziyetini tas ih etmiştir. Kalinesko, Romanyanın hiç kimse - İden hiç bir şey istemediğini ve fakat bugün elde bulundurduğunu tamamile muhafazaya kat'iyen azmetmiş oldu - ğunu söylemiş ve demiştir ki: Her nereden gelire gelsin işbirliği tekliflerini Romanya memnuniyetle kabul edecektir. Alman - Rumen tica - ret anlaşmasını işte bu suretle tefsir et mek lâzımdır. Kalinesko, milli müdafaadan bahse- derek son üç ay içinde ecnebi memle « ketlere 26 milyon leylik harb techizata idiğini bildirdikten (sonra | ekalliyetler meselesinin münhasıran t- dahili bir mesele olduğunda ısrar e miş ve bu meselenin iktisadi, içtimai © ve barsi sahalarda bazı ıslahat ize halle | | bildirmiştir. BANKA KOMERÇİYALA İTALYANA Tamamen tediye edilmiş sermayesiz 700.000.000 İtalyan Lirati Merkezi : MİLANO nâr © Bütün İtaiyada, İştanbml, İzmir, Lo: ve New-York'ta Şubeleri vardır. Hariçieki Rankalarımız: BANCA ,CİALE (France) Paris, m Menton, Monnco, Mon les - Pirs, Villefranche - sur - Mer, lanca Gare SrALfANA ERO BANCA COMMER, MENA: Bucsres*, Arad, Bala, Brssor, Cini, , Galaz, Sibiu. Timiehoara. 4 GENCA COMMERCİALK İFALİANA Burgas, Flovir, Varna, LGARA, Sofa. ph, BANGA COMMERCİALE İTALİANA PER L'BOTTTO, Alexendrle &'BSYpİR hire, Port - Sald. BANCA İ onca, Atina, Pire, 'BANCA © COMMEF TRUST COMPANY, P1 BANCA O CONMER TRUST COMPANY - New- Mü e Française et İlallenne pour d&r sud, Paris | re öm Buenos-Alres, Rasırlo de eyer da: Bao-Paulo ve başlıca şehi | rinde gübeler. ii CHİLİ'de: Bantlage, olene: Bogota, Y'da: Montevideo. KLLA SVEZZERA İTALİANA: Çhlasso, Locarno, COMMERCİALE İTALİANA Selânik. i GMERCİALE (O İTALİANA hiladelphia. MMERCİALE (O İTALİANA York. Yama valparaiso. ğ Barrangulla, Mos “RUYA BANCA DI bayan Bal zancâ UKGARO - İTALİANA 8. A. Peşte ve başlıca Şehirlerde Şubeler: MIRVATSKA BANK D. DB. Zagreb, Susak. BANCA İTALİANO - LIMA Perow) da başlıca Şehirlerde Şubede ANCA İTALSANO - GUAYAĞUIL Guaysgniı. Bul Merkezi em Voyvoda * Caddesi, Karaköy Palas, Telefon ii Mi a Han. ” telefon 20900 /3/11/13/18 Bürosu: Keli Onddesi No. 247. Telefon: 41048, © ve Macaristan içiş Kasalar icar: İt ve Toyristigue çekleri e B. C. İ, TRAVEL LER çekleri.